سىمباتتى ءمۇسىن قالىپتاستىرۋ
اشىق تاربيە ساعاتى
سىمباتتى ءمۇسىن قالىپتاستىرۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. سىمباتتى ءمۇسىن قالىپتاستىرۋ
2. سىمباتتىڭ بۇزىلۋى
3. سىمبات بۇزىلۋىنان ساقتانۋ تۋرالى
4. ستۋدەنتتەرگە ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
1. ستۋدەنتتەردىڭ ساباققا دايىندىعى
2. ستۋدەنتتەردىڭ پارتادا وتىرۋى
3. بەسىك تۋرالى
قولدانىلاتىن قۇرال جابدىقتار:
1. تابليسالار:
ا) كوكىرەك قۋىسىنىڭ فورماسى
ب) ارقا ءپىشىنى
ۆ) اياق فورمالارى
گ) تابان فورماسى
2. جاتتىعۋلار كومپلەكسى.
قولدانىلاتىن ءادىس:
- بايانداۋ
- اڭگىمەلەسۋ
- جاتتىعۋلار كورسەتۋ
- كورنەكىلىك
ساباق جوسپارى:
كىرىسپە
كوللەدجدە دەنە تاربيەسى ساباعىنا بارلىق ستۋدەنتتەر قاتىناسادى. ال كۇندەلىكتى كۇن ءتارتىبى بويىنشا ءاربىر ستۋدەنتتەر ۇيقىدان تۇرعاننان كەيىن، سەرگىتۋ جاتتىعۋلارىن جاساۋعا ءتيىس. ءبىراق، كوپشىلىك جاعدايدا بۇل ءتارتىپتى ساقتامايمىز. سوندىقتان بۇگىنگى تاقىرىپتا سىزدەردىڭ بۇل تۋرالى ءبىلىم دەڭگەيلەرىڭىز تولىعادى جانە كوزقاراسىڭىز وزگەرەدى دەپ ەسەپتەيمىز.
1. دەنە ءمۇسىنى سىمباتىنىڭ سۇلۋ بولۋى ادامنىڭ ءوز دەنساۋلىعىنا قالاي قارايتىنىن كورسەتەدى.
2. سىمبات بۇزىلۋىنىڭ العى شارتتارى:
ا) كۇن ساۋلەسىنە از قىزدىرىنۋ
ب) دەنە سالماعىنىڭ ارتىق بولۋى، ياعني سەمىزدىك
ۆ) تاماقتى جاتىپ ءىشۋ
د) بيىك وكشەلى، ىڭعايسىز اياق كيىم كيۋ
ە) اۋىر زات كوتەرۋ، ۇنەمى ءبىر جاققا كوتەرۋ
3. سىمبات بۇزىلۋىنان ساقتانۋ ءۇشىن بىرنەشە جاتتىعۋلار ۇسىنىلىپ، كورسەتىلەدى.
جاتتىعۋلار كومپلەكسىن كورسەتۋ، جاساۋ.
سىمباتتى ءمۇسىن قالىپتاستىرۋ جاتتىعۋلارى.
ادامنىڭ دەنە ءمۇسىنىنىڭ كورىكتى، سىمباتىنىڭ سۇلۋ بولۋى ونىڭ ءوز دەنساۋلىعىنا قالاي قارايتىندىعىن كورسەتەدى. دۇنيەگە كەلگەننەن باستاپ قيمىل شيراقتىعى مەن قوزعالىس مولشەرىنىڭ جەتكىلىكتى بولۋى ونىڭ قاڭقاسىن جانە كەۋدە مەن قۇرساقتاعى اعزالارىن تىك قالىپتا ۇستاپ تۇراتىن ومىرتقا جوتاسىنىڭ دۇرىس قالىپتاسۋىنا اسەر ەتەدى. دۇرىس قالىپتاسقان ومىرتقا جوتاسىندا «S»- ءارپى ءتارىزدى 4 - ءيىن بولادى. ەكى قاپتالدان، ادامنىڭ قىرىنان قاراعاندا مويىن ومىرتقالارى ىلگەرى، كەۋدە ومىرتقالارى كەيىن، بەل ومىرتقالارى ىلگەرى جانە سەگىزكوز تۇسى كەيىن يىلگەن بولادى. جارعا ارقامەن جابىسىپ تۇرعاندا مويىن جانە بەل سىرتىنان الاقان ەركىن وتۋگە ءتيىستى. ال ومىرتقا جوتاسىنا ارتىنان ارقا جاعىنان قاراعاندا ول ءتىپ - تىك جانە ەكى يىق، ياعني ومىرتقا جوتاسىنىڭ ەكى جاعىندا جاۋىرىن ءدال قاراما - قارسى بيىكتىكتە تەڭ ورنالاسۋعا ءتيىستى. ومىرتقا ىلگەرى نە كەيىن قيسايسا بۇكىر، ەڭكىش، شالقاق دەنە ءمۇسىنى قالىپتاسادى نەمەسە ءبىر يىق ەكىنشىسىنەن بيىك بولىپ، جاۋىرىن قيسىق ورنالاسادى. مۇنداي جاعدايلارعا اكەلەتىن سەبەپ - شارتتار: دەنە سالماعىنىڭ ارتىق بولۋى، سەمىزدىك، كۇن ساۋلەسىنە از قىزدىرىنۋ، ياعني «د» دارۋمەنىنىڭ از بولۋىنان سۇيەكتىڭ قيسايۋى (مەشەل - راحيت اۋرۋى)، جالپاقتاباندىلىق، پارتا نە ورىندىقتا وتىرعاندا قيسىق نەمەسە باستى قيسايتىپ وتىرۋ نە جاتۋ، ءجيى اۋىر زات كوتەرۋ، پورتفەلدى ىلعي ءبىر قولعا ۇستاۋ، تاماقتى ءبىر جاققا جاتىپ ءىشۋ، ىڭعايسىز اسىرەسە بيىك وكشەلى اياق كيىم كيۋ ت. س. س.
قيسايعان ومىرتقا جوتاسى بۇلشىقەتتەردىڭ ءبىرىنىڭ كوبىرەك دامىپ، ەكىنشىسىنىڭ قىزمەتسىز قالىپ سەمۋىنە اسەر ەتەدى. قيسايعان جاقتا قان اينالىسى ازايىپ، جۇيكە تالشىقتارى قىسىلىپ دەنساۋلىق بۇزىلادى. سىمباتتىلىقتى قالىپتاستىرۋدا مويىن جانە ومىرتقا جوتالارىنا ارنالعان جاتتىعۋلاردى جەڭىلىنەن باستاپ اپتاسىنا ءۇش رەت ورىنداۋ قاجەت.
سىمبات بۇزىلۋىنان ساقتاۋ.
قازتاباندىق سىرقاتى ءجيى كەزدەسەدى. تازا توپىراققا جالاڭاياق تۇرعاندا تۇسكەن تابان سۋرەتى تۇيىلگەن جۇمىرىقتىڭ سىرتقى قىرىنىڭ توپىراقتا قالدىراتىن ءىزى سياقتى، تابان ورتاسى جەرگە تيمەيتىندەي كۇمبەزدى بولۋى كەرەك. ەگەر تابان ءىزى تولىق تۇسسە، ول جالپاقتاباندىلىق بەلگىسى. تابان كۇمبەزى از بولسا ۇزاق جاياۋ جۇرگەندە تابان جارىلىپ سىزداپ اۋىرادى. ەگەر جالپاقتابان ادام جورىقتاعى سارباز بولسا ول قاتاردان شىعىپ قالۋعا ءماجبۇر بولادى. سوندىقتان اسكەر قاتارىنا شاقىرىلاتىن جاستاعى جىگىتتەر قازتابان بولسا ولاردى سارباز بولا المايدى. قازتابان بولماۋ ءۇشىن ارنايى جاتتىعۋلاردى ورىنداپ، كوپ قاباتتى ۇيدە باسپالداقتا اياق ۇشىمەن ءجۇرىپ، دەنەنى تابان كۇشىمەن كوتەرە جوعارىلاۋ قاجەت. ەسىندە ساقتايتىن 5 - ەرەجەنى ۇمىتپا. بۇكىر، شالقاق، قيسىق ءمۇسىندى انىقتاۋدى دا ۇيرەنگەن جانە ءوزىڭدى - ءوزىڭ ءجيى تەكسەرىپ وتىرعان ءجون.
1. سىمباتتىلىق تۋرالى، ءمۇسىن سۇلۋلىعى تۋرالى قانداي ماقال - ماتەل، تەڭەۋ بىلەسىڭدەر؟
2. سۇلۋ قىزداردى نەگە تەڭەيدى (اققۋعا)؟
3. سىمباتتى جىگىتتەردى نەگە تەڭەيدى (اق قايىڭ، بايتەرەك، قايىس)؟
4. ولەڭ جولدارىن بىلەسىڭ بە؟
5.«ەل بولام دەسەڭ بەسىگىڭدى تۇزە» ماقالىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
سوزدىكپەن جۇمىس
سكوليوز – ومىرتقانىڭ قيسايۋى
كيفوز – ومىرتقانىڭ قيسايۋ
لوردوز – ومىرتقانىڭ قيسايۋ
استەنيا – ۇزىنتۇرا
نورموستەنيا – قالىپتى، ورتا بويلى
گيپەرستەنيا – قىسقا بويلى
قورىتىندىلاۋ.
دەنە تاربيەسىمەن اينالىسۋ، ءتۇرلى جاتتىعۋلار جاساۋ ادام ورگانيزمىنە ەرەكشە اسەر ەتەدى. دەنە تاربيەسىمەن دۇرىس اينالىسۋ جاتتىعۋلاردى تالىمگەردىڭ نەمەسە دارىگەردىڭ تاعايىنداۋىمەن جاساۋ عانا ادامنىڭ دامۋىن دۇرىس جولعا قويىپ دەنساۋلىعىن جاقسارتادى. ال تالىمگەردىڭ جانە دارىگەردىڭ باقىلاۋىنسىز، قالاي بولسا سولاي ورىندالاتىن دەنە جاتتىعۋلارى ادام ورگانيزمىنە زياندى اسەر ەتەدى.
باعالاۋ.
ءۇي تاپسىرماسى: جاتتىعۋلاردى ورىنداپ، كۇندەلىكتى كۇن تارتىبىنە ەنگىزۋ
سىمباتتى ءمۇسىن قالىپتاستىرۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. سىمباتتى ءمۇسىن قالىپتاستىرۋ
2. سىمباتتىڭ بۇزىلۋى
3. سىمبات بۇزىلۋىنان ساقتانۋ تۋرالى
4. ستۋدەنتتەرگە ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
1. ستۋدەنتتەردىڭ ساباققا دايىندىعى
2. ستۋدەنتتەردىڭ پارتادا وتىرۋى
3. بەسىك تۋرالى
قولدانىلاتىن قۇرال جابدىقتار:
1. تابليسالار:
ا) كوكىرەك قۋىسىنىڭ فورماسى
ب) ارقا ءپىشىنى
ۆ) اياق فورمالارى
گ) تابان فورماسى
2. جاتتىعۋلار كومپلەكسى.
قولدانىلاتىن ءادىس:
- بايانداۋ
- اڭگىمەلەسۋ
- جاتتىعۋلار كورسەتۋ
- كورنەكىلىك
ساباق جوسپارى:
كىرىسپە
كوللەدجدە دەنە تاربيەسى ساباعىنا بارلىق ستۋدەنتتەر قاتىناسادى. ال كۇندەلىكتى كۇن ءتارتىبى بويىنشا ءاربىر ستۋدەنتتەر ۇيقىدان تۇرعاننان كەيىن، سەرگىتۋ جاتتىعۋلارىن جاساۋعا ءتيىس. ءبىراق، كوپشىلىك جاعدايدا بۇل ءتارتىپتى ساقتامايمىز. سوندىقتان بۇگىنگى تاقىرىپتا سىزدەردىڭ بۇل تۋرالى ءبىلىم دەڭگەيلەرىڭىز تولىعادى جانە كوزقاراسىڭىز وزگەرەدى دەپ ەسەپتەيمىز.
1. دەنە ءمۇسىنى سىمباتىنىڭ سۇلۋ بولۋى ادامنىڭ ءوز دەنساۋلىعىنا قالاي قارايتىنىن كورسەتەدى.
2. سىمبات بۇزىلۋىنىڭ العى شارتتارى:
ا) كۇن ساۋلەسىنە از قىزدىرىنۋ
ب) دەنە سالماعىنىڭ ارتىق بولۋى، ياعني سەمىزدىك
ۆ) تاماقتى جاتىپ ءىشۋ
د) بيىك وكشەلى، ىڭعايسىز اياق كيىم كيۋ
ە) اۋىر زات كوتەرۋ، ۇنەمى ءبىر جاققا كوتەرۋ
3. سىمبات بۇزىلۋىنان ساقتانۋ ءۇشىن بىرنەشە جاتتىعۋلار ۇسىنىلىپ، كورسەتىلەدى.
جاتتىعۋلار كومپلەكسىن كورسەتۋ، جاساۋ.
سىمباتتى ءمۇسىن قالىپتاستىرۋ جاتتىعۋلارى.
ادامنىڭ دەنە ءمۇسىنىنىڭ كورىكتى، سىمباتىنىڭ سۇلۋ بولۋى ونىڭ ءوز دەنساۋلىعىنا قالاي قارايتىندىعىن كورسەتەدى. دۇنيەگە كەلگەننەن باستاپ قيمىل شيراقتىعى مەن قوزعالىس مولشەرىنىڭ جەتكىلىكتى بولۋى ونىڭ قاڭقاسىن جانە كەۋدە مەن قۇرساقتاعى اعزالارىن تىك قالىپتا ۇستاپ تۇراتىن ومىرتقا جوتاسىنىڭ دۇرىس قالىپتاسۋىنا اسەر ەتەدى. دۇرىس قالىپتاسقان ومىرتقا جوتاسىندا «S»- ءارپى ءتارىزدى 4 - ءيىن بولادى. ەكى قاپتالدان، ادامنىڭ قىرىنان قاراعاندا مويىن ومىرتقالارى ىلگەرى، كەۋدە ومىرتقالارى كەيىن، بەل ومىرتقالارى ىلگەرى جانە سەگىزكوز تۇسى كەيىن يىلگەن بولادى. جارعا ارقامەن جابىسىپ تۇرعاندا مويىن جانە بەل سىرتىنان الاقان ەركىن وتۋگە ءتيىستى. ال ومىرتقا جوتاسىنا ارتىنان ارقا جاعىنان قاراعاندا ول ءتىپ - تىك جانە ەكى يىق، ياعني ومىرتقا جوتاسىنىڭ ەكى جاعىندا جاۋىرىن ءدال قاراما - قارسى بيىكتىكتە تەڭ ورنالاسۋعا ءتيىستى. ومىرتقا ىلگەرى نە كەيىن قيسايسا بۇكىر، ەڭكىش، شالقاق دەنە ءمۇسىنى قالىپتاسادى نەمەسە ءبىر يىق ەكىنشىسىنەن بيىك بولىپ، جاۋىرىن قيسىق ورنالاسادى. مۇنداي جاعدايلارعا اكەلەتىن سەبەپ - شارتتار: دەنە سالماعىنىڭ ارتىق بولۋى، سەمىزدىك، كۇن ساۋلەسىنە از قىزدىرىنۋ، ياعني «د» دارۋمەنىنىڭ از بولۋىنان سۇيەكتىڭ قيسايۋى (مەشەل - راحيت اۋرۋى)، جالپاقتاباندىلىق، پارتا نە ورىندىقتا وتىرعاندا قيسىق نەمەسە باستى قيسايتىپ وتىرۋ نە جاتۋ، ءجيى اۋىر زات كوتەرۋ، پورتفەلدى ىلعي ءبىر قولعا ۇستاۋ، تاماقتى ءبىر جاققا جاتىپ ءىشۋ، ىڭعايسىز اسىرەسە بيىك وكشەلى اياق كيىم كيۋ ت. س. س.
قيسايعان ومىرتقا جوتاسى بۇلشىقەتتەردىڭ ءبىرىنىڭ كوبىرەك دامىپ، ەكىنشىسىنىڭ قىزمەتسىز قالىپ سەمۋىنە اسەر ەتەدى. قيسايعان جاقتا قان اينالىسى ازايىپ، جۇيكە تالشىقتارى قىسىلىپ دەنساۋلىق بۇزىلادى. سىمباتتىلىقتى قالىپتاستىرۋدا مويىن جانە ومىرتقا جوتالارىنا ارنالعان جاتتىعۋلاردى جەڭىلىنەن باستاپ اپتاسىنا ءۇش رەت ورىنداۋ قاجەت.
سىمبات بۇزىلۋىنان ساقتاۋ.
قازتاباندىق سىرقاتى ءجيى كەزدەسەدى. تازا توپىراققا جالاڭاياق تۇرعاندا تۇسكەن تابان سۋرەتى تۇيىلگەن جۇمىرىقتىڭ سىرتقى قىرىنىڭ توپىراقتا قالدىراتىن ءىزى سياقتى، تابان ورتاسى جەرگە تيمەيتىندەي كۇمبەزدى بولۋى كەرەك. ەگەر تابان ءىزى تولىق تۇسسە، ول جالپاقتاباندىلىق بەلگىسى. تابان كۇمبەزى از بولسا ۇزاق جاياۋ جۇرگەندە تابان جارىلىپ سىزداپ اۋىرادى. ەگەر جالپاقتابان ادام جورىقتاعى سارباز بولسا ول قاتاردان شىعىپ قالۋعا ءماجبۇر بولادى. سوندىقتان اسكەر قاتارىنا شاقىرىلاتىن جاستاعى جىگىتتەر قازتابان بولسا ولاردى سارباز بولا المايدى. قازتابان بولماۋ ءۇشىن ارنايى جاتتىعۋلاردى ورىنداپ، كوپ قاباتتى ۇيدە باسپالداقتا اياق ۇشىمەن ءجۇرىپ، دەنەنى تابان كۇشىمەن كوتەرە جوعارىلاۋ قاجەت. ەسىندە ساقتايتىن 5 - ەرەجەنى ۇمىتپا. بۇكىر، شالقاق، قيسىق ءمۇسىندى انىقتاۋدى دا ۇيرەنگەن جانە ءوزىڭدى - ءوزىڭ ءجيى تەكسەرىپ وتىرعان ءجون.
1. سىمباتتىلىق تۋرالى، ءمۇسىن سۇلۋلىعى تۋرالى قانداي ماقال - ماتەل، تەڭەۋ بىلەسىڭدەر؟
2. سۇلۋ قىزداردى نەگە تەڭەيدى (اققۋعا)؟
3. سىمباتتى جىگىتتەردى نەگە تەڭەيدى (اق قايىڭ، بايتەرەك، قايىس)؟
4. ولەڭ جولدارىن بىلەسىڭ بە؟
5.«ەل بولام دەسەڭ بەسىگىڭدى تۇزە» ماقالىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
سوزدىكپەن جۇمىس
سكوليوز – ومىرتقانىڭ قيسايۋى
كيفوز – ومىرتقانىڭ قيسايۋ
لوردوز – ومىرتقانىڭ قيسايۋ
استەنيا – ۇزىنتۇرا
نورموستەنيا – قالىپتى، ورتا بويلى
گيپەرستەنيا – قىسقا بويلى
قورىتىندىلاۋ.
دەنە تاربيەسىمەن اينالىسۋ، ءتۇرلى جاتتىعۋلار جاساۋ ادام ورگانيزمىنە ەرەكشە اسەر ەتەدى. دەنە تاربيەسىمەن دۇرىس اينالىسۋ جاتتىعۋلاردى تالىمگەردىڭ نەمەسە دارىگەردىڭ تاعايىنداۋىمەن جاساۋ عانا ادامنىڭ دامۋىن دۇرىس جولعا قويىپ دەنساۋلىعىن جاقسارتادى. ال تالىمگەردىڭ جانە دارىگەردىڭ باقىلاۋىنسىز، قالاي بولسا سولاي ورىندالاتىن دەنە جاتتىعۋلارى ادام ورگانيزمىنە زياندى اسەر ەتەدى.
باعالاۋ.
ءۇي تاپسىرماسى: جاتتىعۋلاردى ورىنداپ، كۇندەلىكتى كۇن تارتىبىنە ەنگىزۋ
You Might Also Like
-
اشىق ساباقتىڭ تاقىرىبى: زات ەسىمنىڭ جەكەشە جانە كوپشە تۇرلەرى.
