InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: سىن ەسىم
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: سىن ەسىم، ونىڭ نەگىزگى جانە تۋىندى تۇرلەرى تۋرالى العان بىلىمدەرىن قايتالاۋ، كەڭەيتۋ. ساتىلاي كەشەندى تالداۋ ارقىلى سىن ەسىمنىڭ تۇلعاسىنا، قۇرىلىسىنا، ماعىنالىق تۇرلەرىنە قاراي تالداي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: سىن ەسىمدەردى سويلەۋ، جازۋ كەزىندە ستيلدىك تۇرعىدا ورنىمەن قولدانا ءبىلۋ داعدىلارىن ءارى قاراي دامىتۋ.
تاربيەلىك: حالىق اۋىز ادەبيەتىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرۋ، مانەرلى، جۇيەلى سويلەۋگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ادىستەرى: سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، جاتتىعۋ.
كورنەكىلىك: تاپسىرماعا بەرىلەتىن سوزدەر.
قولدانىلاتىن تەحنولوگيا: سكوت

ءى. ۇيىمداستىرۋ
ءىى. وتكەندى پىسىقتاۋ
- ەتىستىك دەگەنىمىز نە؟
- ەتىستىكتىڭ جىكتەلۋى دەگەن نە؟ نەشە جاقتا جىكتەلەدى؟
- ەتىستىكتىڭ شاقتارى دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟ ەتىستىكتىڭ نەشە شاعى بولادى؟
تاقتاعا تومەندەگىدەي سويلەمدەر جازىلعان پلاكات ىلىنەدى. سويلەم ىشىنەن ەتىستىكتەردى تاۋىپ، قاي جاقتا، قاي شاقتا تۇرعانىن ايتادى.
دەمالىستا اجەمە بارامىن. سەن دوسىڭدى شىعارىپ سالدىڭ. مارات وقۋدى ءبىتىردى.

ءىىى. جاڭا ساباق.
- سىن ەسىم دەگەنىمىز نە؟
- قۇرامىنا قاراي سىن ەسىمدەر نەشەگە بولىنەدى؟ (نەگىزگى جانە تۋىندى)
- سىن ەسىم قانداي ءسوز تابىمەن تىعىز بايلانىستا بولادى؟
تەرمە ديكتانتتان سىن ەسىمدەردى تەرىپ جازادى. «سارى الا» سوزىنە اۋىزشا مورفولوگيالىق تالداۋ جاسايدى.
سارى الا
1. بۇل ءسوز ەكى قۇرامنان تۇر: سارى جانە الا.
2. تۇلعاسىنا قاراي – سارى الا – تۋىندى ءتۇبىر. سەبەبى، اناليتيكالىق نەمەسە سينتاكسيستىك تاسىلمەن ەكى ءتۇبىردىڭ تىركەسۋىنەن جاسالعان تۋىندى ءسوز.
3. قۇرىلىسىنا قاراي – كۇردەلى، تىركەستى ءسوز. سەبەبى، ريتم - ىرعاعى جاعىنان ءبىر ۇداي، لەكسيكا – سەمانتيكالىق جاعىنان ءبىرتۇتاس، لەكسيكا - گرامماتيكالىق جاعىنان ءبىر ءبۇتىن تۇلعا بولىپ تىركەسىپ تۇراقتالعان قۇراما ءسوز.
4. سوزدە ءبىر لەكسيكالىق، ەكى گرامماتيكالىق ماعىنا بار.
5. لەكسيكالىق ماعىناسى – زاتتىڭ، نارسەنىڭ ساپالىق قاسيەتىن ءبىلدىرىپ تۇر.
6. 1. ءبىرىنشى گرامماتيكالىق ماعىناسى - لەكسيكالىق ماعىنانىڭ جالپىلانۋىنان جاسالعان جالپى گرامماتيكالىق ماعىنا – سىن ەسىم.
6. 2. ەكىنشى گرامماتيكالىق ماعىناسى – ەكى ءتۇبىردىڭ تىركەسۋى ارقىلى بەرىلگەن كاتەگوريالىق گرامماتيكالىق ماعىنا – ءتۇسىن انىقتاۋ ماعىناسى.

7. سارى الا – قانداي؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. ەندەشە، بۇل - سىن ەسىم. سىن ەسىم دەگەنىمىز – قانداي؟ قاي؟ دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ، زاتتىڭ، نارسەنىڭ، قۇبىلىستىڭ، دەرەكتى، دەرەكسىز ۇعىمداردىڭ سىنىن، ساپاسىن، كولەمىن، مولشەرىن، ت. ب. قاسيەتتەرىن بىلدىرەتىن ءسوز تابى.
8. ماعىناسىنا قاراي – ساپالىق سىن ەسىم. سەبەبى، زاتتىڭ، نارسەنىڭ ساپالىق قاسيەتىن سىن ەسىمدەردىڭ تىركەسۋى ارقىلى ءبىلدىرىپ تۇر.

ءىV. وقۋلىقپەن جۇمىس
1 - جاتتىعۋ.
كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا سۇراققا جاۋاپ بولاتىن سىن ەسىم قويىپ، ماقالداردى تولىقتىرىپ جازادى. ماقالداردىڭ مازمۇنىن تۇسىندىرەدى. ماعىناسى قاراما - قارسى سىن ەسىمدەردى اتايدى. (ءانتونيمنىڭ ەرەجەسىن ايتقىزۋ) «ۇلكەن كىسى باستار، كىشى كىسى قوستار» سويلەمىنە جازباشا سينتاكسيستىك تالداۋ جاسايدى.
سينتاكسيستىك تالداۋ.
ۇلكەن كىسى باستار، كىشى كىسى قوستار.
1. 1. سويلەمدە ەكى تىنىس بەلگى بار. ولار نۇكتە جانە ءۇتىر.
ا) نۇكتەنىڭ قويىلۋ سەبەبى، ويدى اياقتاپ، سويلەمدى تياناقتاپ تۇر.
ءا) ءۇتىردىڭ قويىلۋ سەبەبى، سويلەم ەكى سويلەمنەن قۇرالعاندىقتان ءبىرىنشى جاي سويلەمنەن كەيىن ءۇتىر قويىلىپ تۇر.