ءسىز دەگەن - ادەپ، ءبىز دەگەن - كومەك
مەكتەپ: №8 جبب ورتا مەكتەپ
3 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ءسىز دەگەن - ادەپ، ءبىز دەگەن - كومەك»
ساباقتىڭ ماقساتى: بالالاردىڭ «سىيلاستىق»، «قامقورلىق»، ادەپتىلىك، ادەمىلىك قۇندىلىقتارى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
ا) بىلىمدىلىك: ءوزارا سىيلاستىق قارىم - قاتىناستارىنىڭ ادام ومىرىندەگى ءمانىن ءتۇسىندىرۋ؛
ب) دامىتۋشىلىق: بىرلەسىپ ارەكەت ەتۋگە داعدىلاندىرۋ:
ۆ) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ىزگىلىككە، مەيىرىمدىلىككە، سىيلاستىققا، قامقورلىققا تاربيەلەۋ.
قۇندىلىعى: دۇرىس ءىس - ارەكەت
قاسيەتتەرى: سىيلاستىق، مەيىرىمدىلىك، ىزگىلىك، قايىرىمدىلىق.
كورنەكىلىكتەر: تاقىرىپقا ساي سۋرەتتەر، بەينەتاسپالار، كونۆەرتتەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
- سالەمەتسىڭدەر مە، وقۋشىلار. بۇگىنگى ساباعىمىز جوعارى دەڭگەيدە وتەدى دەگەن سەنىممەن كەلىپ وتىرمىن. بۇگىنگى ساباققا بەلسەنە قاتىسۋلارىڭىزدى سۇرايمىن. بۇگىنگى ساباققا دايىنسىزدار ما؟ سىنىپ وقۋشىلارى تۇگەل مە؟ كوڭىل كۇيلەرىڭىز قالاي؟ (وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن جيناقتاۋ، تۇگەلدەۋ، وقۋ قۇرالدارىنىڭ دايىندىعىن تەكسەرۋ)
شاتتىق شەڭبەرى: بالالار شەڭبەر قۇرىپ تۇرادى.
- بالالار، « ادەپتىلىكتىڭ بەلگىسى - ءيىلىپ سالەم بەرگەنى» دەگەندەي، قانە بالالار، ءبارىمىز ءبىر - بىرىمىزگە ءيىلىپ امانداسايىق (ءبارى وسىلايشا امانداسىپ، ولەڭ جولدارىن قايتالايدى).
ادەپ
سىيلاستىقتى ىزدەگەن
ادەپ ساقتار ىزگى ورەن
سىپايىلىق بەلگىسى -
ۇلكەندەرگە «ءسىز» دەگەن.
- جاقسى، ورىندارىڭا جايعاسا قويىڭدار. ال، ەندى بالالار، «5 ت» ەرەجەسىن ەسىمىزگە تۇسىرەيىكشى: تالاپ، تازالىق، ءتارتىپ، تىنىشتىق، تاتۋلىق.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
- ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرما: وتباسىنىڭ سۋرەتىن سالىپ كەلۋ بولاتىن، ءيا؟ ولاي بولسا، سالعان سۋرەتتەرىڭدى پارتانىڭ ۇستىنە قويىپ قويىڭدار، تەكسەرىپ شىعايىن.
- جارايسىڭدار، بالالار.
جاڭا ساباق:
«الما اعاشى» ستراتەگياسى: بالالار، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبىن اشاتن بولامىز.
-«ءسىز» دەپ كىمدەرگە ايتامىز؟
- ۇلكەن كىسىلەرگە قالاي كومەك كورسەتە الامىز؟
- ۇلكەندى سىيلاۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
- ۇلكەنمىن دەپ، وزىڭنەن كىشىلەرگە قوقان - لوقى كورسەتكەن دۇرىس پا؟
- جاقسى بالالار، سونىمەن بىزدە قانداي ءسوز شىقتى؟ سونىمەن، ءبىز بۇگىن قانداي تاقىرىپپەن تانىسادى ەكەنبىز؟
- بالالار، قازاق حالقىندا وزىنەن ۇلكەنمەن، سونداي - اق جاسى كىشى بولسا دا سىيلى اداممەن «ءسىز» دەپ سويلەسۋى يگى ادەتكە اينالعان. بۇل سىپايلىقتىڭ، ادامعا دەگەن سىيلاستىقتى قۇرمەتتى بىلدىرەدى. ال ءبىز دەگەن ۇعىم كوپشىلىكتى بىلدىرەدى. «جالعىز اعاش ورمان بولماس» دەگەن حالىق ماقالى بار. سول سياقتى جالعىز ادام ءبىر ءوزى عانا ادامي قاسيەتتەرىن كورسەتە المايدى. ونىڭ ادامدىعى ادامدارمەن بىرگە كورىنەدى. «ادەپتىلىك» كلاستەر قۇرۋ:
اڭگىمەلەسۋ:
- بالالار، قانەكەي وقۋلىققا نازار اۋدارايىق. «بىرلىك» ءماتىنىن كەزەكپەن وقىپ شاعايىق، جارايدى ما؟ ( ءماتىندى كەزەكتەسىپ وقىپ شىعادى)
- جاقسى، بالالار ەندى «كىم جىلدام؟» ويىنىن وينايىق: قويىلعان سۇراقتارعا كىس جىلدام جاۋاپ بەرەدى ەكەن، سونى اڭعاراتىن بولامىز.
-«بىرلىك» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
- انگىمە نە تۋرالى ايتىلعان؟
- باستى كەيىپكەرلەرى كىمدەر؟
- بىرلەسىپ جۇمىس ىستەگەن جاقسى ما، الدە جازعىز جۇمىس ىستەگەن جاقسى ما؟
- بىرلەسىپ جۇمىس ىستەگەن جاقسى ما، الدە جازعىز جۇمىس ىستەگەننىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟
- ناريماننىڭ جاساعانى دۇرىس پا؟
- بەرىك پەن سەرىكتىڭ جاساعانى شە؟
- سەن وسى بالالاردىڭ ورنىندا بولعاندا نە ىستەر ەدىڭ؟
- جاقسى، بالالار سەندەر بارلىق سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەردىڭدەر.
- بالالار، ەندى بەينەتاسپاعا نازار اۋدارايىق:
بەينەتاسپا
- بەينەتاسپادا نە جايلى باياندالىپ تۇر؟
- نە تۇسىندىڭدەر؟
- سەن، ونىڭ ورنىندا بولساڭ نە ىستەر ەدىڭ؟
- جاقسى، بالالار. ەندى، ءقازىر ماعان ورتاعا 5 بالا كەرەك (ورتاعا شىعادى). ال، ەندى ءبارىمىز وقۋلىقتىڭ 52 - ءشى بەتىنە نازار اۋدارايىق. تاقتاداعى بالالار وسى ولەڭ جولدارىن رولگە ءبولىپ وقيتىن بولادى.
«بەس نارسەگە اسىق بول!» (ا. ەستەنوۆ.)
قاتىسۋشىلار: ءمۇعالىم، قاناعات، راقىم، تەرەڭ وي، تالاپ، ەڭبەك.
- وتە جاقسى، بالالار. مۇندا نە جايلى ايتىلعانىن تۇسىندىك پە؟ جاقسى.
سەرگىتۋ ءساتى:
- بالالار، شارشاعان بولارسىڭدار، ءيا؟ ولاي بولسا، ورنىمىزدان تۇرىپ، بەينەتاسپاداعى ءبيدىڭ قيمىلدارىن قايتالايىق، جارايدى ما؟
دايەك ءسوز:
«كوپ جۇرگەن جەر - كوڭىلدى،
كوپ ەڭبەگى - ءونىمدى»
حالىق دانالىعى
- بالالار، ەندى تاقتاعا نازار اۋدارايىق. بىزدە تاقتادا دايەكسوز ءىلىنىپ تۇر. قانە وقىپ شىعايىق (ۇلدار جەكە، قىزدار جەكە وقىپ شىعادى)
- بۇل دايەكسوزدەن نە تۇسىندىڭدەر؟
- كوپ - جۇرگەن جەر كوڭىلدى دەپ نەگە ايتقان؟
- جاقسى، بۇل دايەكسوزدە ادامدار بىرىگىپ جۇمىس ىستەسە، بارلىق قيىنشىلىقتى جەڭە الاتىنى جايلى ايتىلعان ەكەن. ءبىر ادام جالعىزدان - جالعىز كوپ جۇمىستى ىستەي المايدى، جاساسا دا ءارى قىزىقسىز، ءارى كۇشى تاۋسىلىپ بارىپ ۇزاق ۋاقىتتا اياقتالۋى مۇمكىن. ال كوپ بولسا، جۇمىس ءارى قىزىقتى، ءارى تەز تياناقتى بىتەدى (وقۋشىلار دايەك ءسوزدى داپتەرلەرىنە جازىپ الادى).
ءسىز دەگەن - ادەپ، ءبىز دەگەن - كومەك جۇكتەۋ
3 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ءسىز دەگەن - ادەپ، ءبىز دەگەن - كومەك»
ساباقتىڭ ماقساتى: بالالاردىڭ «سىيلاستىق»، «قامقورلىق»، ادەپتىلىك، ادەمىلىك قۇندىلىقتارى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
ا) بىلىمدىلىك: ءوزارا سىيلاستىق قارىم - قاتىناستارىنىڭ ادام ومىرىندەگى ءمانىن ءتۇسىندىرۋ؛
ب) دامىتۋشىلىق: بىرلەسىپ ارەكەت ەتۋگە داعدىلاندىرۋ:
ۆ) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ىزگىلىككە، مەيىرىمدىلىككە، سىيلاستىققا، قامقورلىققا تاربيەلەۋ.
قۇندىلىعى: دۇرىس ءىس - ارەكەت
قاسيەتتەرى: سىيلاستىق، مەيىرىمدىلىك، ىزگىلىك، قايىرىمدىلىق.
كورنەكىلىكتەر: تاقىرىپقا ساي سۋرەتتەر، بەينەتاسپالار، كونۆەرتتەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
- سالەمەتسىڭدەر مە، وقۋشىلار. بۇگىنگى ساباعىمىز جوعارى دەڭگەيدە وتەدى دەگەن سەنىممەن كەلىپ وتىرمىن. بۇگىنگى ساباققا بەلسەنە قاتىسۋلارىڭىزدى سۇرايمىن. بۇگىنگى ساباققا دايىنسىزدار ما؟ سىنىپ وقۋشىلارى تۇگەل مە؟ كوڭىل كۇيلەرىڭىز قالاي؟ (وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن جيناقتاۋ، تۇگەلدەۋ، وقۋ قۇرالدارىنىڭ دايىندىعىن تەكسەرۋ)
شاتتىق شەڭبەرى: بالالار شەڭبەر قۇرىپ تۇرادى.
- بالالار، « ادەپتىلىكتىڭ بەلگىسى - ءيىلىپ سالەم بەرگەنى» دەگەندەي، قانە بالالار، ءبارىمىز ءبىر - بىرىمىزگە ءيىلىپ امانداسايىق (ءبارى وسىلايشا امانداسىپ، ولەڭ جولدارىن قايتالايدى).
ادەپ
سىيلاستىقتى ىزدەگەن
ادەپ ساقتار ىزگى ورەن
سىپايىلىق بەلگىسى -
ۇلكەندەرگە «ءسىز» دەگەن.
- جاقسى، ورىندارىڭا جايعاسا قويىڭدار. ال، ەندى بالالار، «5 ت» ەرەجەسىن ەسىمىزگە تۇسىرەيىكشى: تالاپ، تازالىق، ءتارتىپ، تىنىشتىق، تاتۋلىق.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
- ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرما: وتباسىنىڭ سۋرەتىن سالىپ كەلۋ بولاتىن، ءيا؟ ولاي بولسا، سالعان سۋرەتتەرىڭدى پارتانىڭ ۇستىنە قويىپ قويىڭدار، تەكسەرىپ شىعايىن.
- جارايسىڭدار، بالالار.
جاڭا ساباق:
«الما اعاشى» ستراتەگياسى: بالالار، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبىن اشاتن بولامىز.
-«ءسىز» دەپ كىمدەرگە ايتامىز؟
- ۇلكەن كىسىلەرگە قالاي كومەك كورسەتە الامىز؟
- ۇلكەندى سىيلاۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
- ۇلكەنمىن دەپ، وزىڭنەن كىشىلەرگە قوقان - لوقى كورسەتكەن دۇرىس پا؟
- جاقسى بالالار، سونىمەن بىزدە قانداي ءسوز شىقتى؟ سونىمەن، ءبىز بۇگىن قانداي تاقىرىپپەن تانىسادى ەكەنبىز؟
- بالالار، قازاق حالقىندا وزىنەن ۇلكەنمەن، سونداي - اق جاسى كىشى بولسا دا سىيلى اداممەن «ءسىز» دەپ سويلەسۋى يگى ادەتكە اينالعان. بۇل سىپايلىقتىڭ، ادامعا دەگەن سىيلاستىقتى قۇرمەتتى بىلدىرەدى. ال ءبىز دەگەن ۇعىم كوپشىلىكتى بىلدىرەدى. «جالعىز اعاش ورمان بولماس» دەگەن حالىق ماقالى بار. سول سياقتى جالعىز ادام ءبىر ءوزى عانا ادامي قاسيەتتەرىن كورسەتە المايدى. ونىڭ ادامدىعى ادامدارمەن بىرگە كورىنەدى. «ادەپتىلىك» كلاستەر قۇرۋ:
اڭگىمەلەسۋ:
- بالالار، قانەكەي وقۋلىققا نازار اۋدارايىق. «بىرلىك» ءماتىنىن كەزەكپەن وقىپ شاعايىق، جارايدى ما؟ ( ءماتىندى كەزەكتەسىپ وقىپ شىعادى)
- جاقسى، بالالار ەندى «كىم جىلدام؟» ويىنىن وينايىق: قويىلعان سۇراقتارعا كىس جىلدام جاۋاپ بەرەدى ەكەن، سونى اڭعاراتىن بولامىز.
-«بىرلىك» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
- انگىمە نە تۋرالى ايتىلعان؟
- باستى كەيىپكەرلەرى كىمدەر؟
- بىرلەسىپ جۇمىس ىستەگەن جاقسى ما، الدە جازعىز جۇمىس ىستەگەن جاقسى ما؟
- بىرلەسىپ جۇمىس ىستەگەن جاقسى ما، الدە جازعىز جۇمىس ىستەگەننىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟
- ناريماننىڭ جاساعانى دۇرىس پا؟
- بەرىك پەن سەرىكتىڭ جاساعانى شە؟
- سەن وسى بالالاردىڭ ورنىندا بولعاندا نە ىستەر ەدىڭ؟
- جاقسى، بالالار سەندەر بارلىق سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەردىڭدەر.
- بالالار، ەندى بەينەتاسپاعا نازار اۋدارايىق:
بەينەتاسپا
- بەينەتاسپادا نە جايلى باياندالىپ تۇر؟
- نە تۇسىندىڭدەر؟
- سەن، ونىڭ ورنىندا بولساڭ نە ىستەر ەدىڭ؟
- جاقسى، بالالار. ەندى، ءقازىر ماعان ورتاعا 5 بالا كەرەك (ورتاعا شىعادى). ال، ەندى ءبارىمىز وقۋلىقتىڭ 52 - ءشى بەتىنە نازار اۋدارايىق. تاقتاداعى بالالار وسى ولەڭ جولدارىن رولگە ءبولىپ وقيتىن بولادى.
«بەس نارسەگە اسىق بول!» (ا. ەستەنوۆ.)
قاتىسۋشىلار: ءمۇعالىم، قاناعات، راقىم، تەرەڭ وي، تالاپ، ەڭبەك.
- وتە جاقسى، بالالار. مۇندا نە جايلى ايتىلعانىن تۇسىندىك پە؟ جاقسى.
سەرگىتۋ ءساتى:
- بالالار، شارشاعان بولارسىڭدار، ءيا؟ ولاي بولسا، ورنىمىزدان تۇرىپ، بەينەتاسپاداعى ءبيدىڭ قيمىلدارىن قايتالايىق، جارايدى ما؟
دايەك ءسوز:
«كوپ جۇرگەن جەر - كوڭىلدى،
كوپ ەڭبەگى - ءونىمدى»
حالىق دانالىعى
- بالالار، ەندى تاقتاعا نازار اۋدارايىق. بىزدە تاقتادا دايەكسوز ءىلىنىپ تۇر. قانە وقىپ شىعايىق (ۇلدار جەكە، قىزدار جەكە وقىپ شىعادى)
- بۇل دايەكسوزدەن نە تۇسىندىڭدەر؟
- كوپ - جۇرگەن جەر كوڭىلدى دەپ نەگە ايتقان؟
- جاقسى، بۇل دايەكسوزدە ادامدار بىرىگىپ جۇمىس ىستەسە، بارلىق قيىنشىلىقتى جەڭە الاتىنى جايلى ايتىلعان ەكەن. ءبىر ادام جالعىزدان - جالعىز كوپ جۇمىستى ىستەي المايدى، جاساسا دا ءارى قىزىقسىز، ءارى كۇشى تاۋسىلىپ بارىپ ۇزاق ۋاقىتتا اياقتالۋى مۇمكىن. ال كوپ بولسا، جۇمىس ءارى قىزىقتى، ءارى تەز تياناقتى بىتەدى (وقۋشىلار دايەك ءسوزدى داپتەرلەرىنە جازىپ الادى).
ءسىز دەگەن - ادەپ، ءبىز دەگەن - كومەك جۇكتەۋ
You Might Also Like
