سكۆاجينا تۋرالى تۇسىنىك
مۇناي جانە گاز سكۆاجينالارىن پايدالانۋ
اشىق ساباق
تاقىرىبى: سكۆاجينا تۋرالى تۇسىنىك
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرۋ
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: قۇرالداردى كورسەتۋ، سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق جۇمىس، ىزدەنىس ويى، وي شاقىرۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: ستۋدەنتتەرگە سكۆاجينانىڭ مۇناي ونەركاسىبىندە الاتىن ءرولىن ءتۇسىندىرۋ. سكۆاجينانىڭ كونسترۋكسياسىمەن تانىستىرۋ، ولاردىڭ قولدانىلۋى جايلى ماعلۇمات بەرۋ.
1. بىلىمدىلىك: ستۋدەنتتەردىڭ ءوز جەتىستىكتەرىن، ءبىلىم - بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.
2. تاربيەلىك: ستۋدەنتتەردى ويلاندىرۋعا، ءوز ويلارىن اشىق ايتۋعا، دۇرىس سويلەي بىلۋگە، ءوز بەتىمەن ىزدەنىس جۇمىسىن جاساۋعا ۇيرەتۋ.
3. دامىتۋشىلىق: ستۋدەنتتەردىڭ العان تەوريالىق بىلىمدەرىن پراكتيكادا قولدانا ءبىلۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ.
كۇرال-جابدىقتار: كورنەكى قۇرالدار: سۋرەتتەر، ۆيدەو، سلايد، سحەمالار
ساباقتىڭ تەحنيكالىق قۇرالدارى: كومپيۋتەر، يتەراكتيۆتى تاقتا.
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى: قازاقستاننىڭ پايدالى قازبالار كارتاسى، سكۆاجينانىڭ تىرەك سىزباسى، سۋرەتتەر، سكۆاجينا تۋرالى بەينەجازبا؛
ساباقتىڭ ءپان ارالىق بايلانىستارى: «مۇناي جانە گاز سكۆاجينالارىن دايىنداۋ»، «جالپى مۇناي جانە مۇناي كاسىپشىلىك گەولوگياسى»
وقىتۋ ادىستەرى: توپتىق، سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، بايانداۋ؛
پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:«مۇناي جانە گاز سكۆاجينالارىن بۇرعىلاۋ تەحنيكاسى مەن تەحنولوگياسى»، قاراۋلوۆ؛ «مۇناي جانە گاز كەن ورىندارىن پايدالانۋ»
م. ساقتاعانوۆا، «ۇستازدىق ىزدەنىستەر» جۋرنالى
ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
I. سالەمدەسۋ، ستۋدەنتتەردىڭ ساباققا قاتىسىن تەكسەرۋ، ولاردىڭ دايىندىعىنا جانە اۋديتوريانىڭ تازالىعىنا نازار اۋدارۋ.
II. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ
III. وتكەن تاقىرىپتى پىسىقتاۋ ماقساتىندا «ميعا شابۋىل» ويىنى
IV. جاڭا ساباق
V. ساباقتى بەكىتۋ.
VI. ۇيگە تاپسىرما.
VII. ستۋدەنتتەردى باعالاۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
1. مۇناي كەنورىندارىن دامىتۋ جانە پايدالانۋ كەزەڭدەرى
2. مۇناي جانە گاز ونەركاسىبىنىڭ دامۋى /تۇسىنىك ايتۋ، سلايد ماتەريالىن دايىنداۋ/
2. ستۋدەنتتەردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارىپ، وي شاقىرۋ ءادىسىن پايدالانا وتىرىپ، «ميعا شابۋىل» ويىنىن ويناساق./قويىلعان سۇراققا ناقتى جاۋاپ بەرۋ سۇرالادى/
1. 1899 جىلى اتىراۋ وبلىسىنىڭ جىلىوي اۋدانىنا قاراستى الاڭىندا №7 سكۆاجينادان مۇناي فونتانى اتقىلاعان.
بۇل الاڭ قالاي اتالادى؟
2. كەنىش دەگەنىمىز نە، قانداي تۇرلەرى بار؟
3. قابات قىسىمى دەپ نەنى ايتامىز؟
4. مۇناي – گاز كەنورىندارىنىڭ ىزدەۋ - بارلاۋ جۇمىستارى نەشە كەزەڭنەن تۇرادى؟
5. قاباتتىڭ مۇناي بەرگىشتىك كوەففيسيەنتى دەگەنىمىز نە؟
6. كەۋەكتىلىك دەگەنىمىز نە؟
I. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرۋ.
جاڭا تاقىرىپتى بايانداۋ، ماقساتىن قويۋ.
جەر قويناۋىندا مۇناي – گاز كەنىنىڭ بار ەكەنىن انىقتاۋ، اشۋ، ولاردىڭ قورلارىنىڭ سانىن ەسەپتەۋ جانە كەن ورىندارىنىڭ يگەرۋ جوبالارىن جاساۋ ماقساتىندا جۇرگىزىلەتىن جۇمىستاردى ىزدەۋ جانە بارلاۋ جۇمىستارى دەپ اتايمىز.
ىزدەستىرۋ – بارلاۋ جۇمىستارىنا الاڭدى گەولوگيالىق، گەوفيزيكالىق جانە گەوحيميالىق زەرتتەۋ جاتادى. ودان كەيىن كەن ورىندى تۇگەلدەي بارلاپ، كەمەرلەۋ ءۇشىن سكۆاجينا كازۋ ادىستەرى بەلگىلەنەدى.
ىزدەۋ جۇمىستارىنىڭ ءوزى بىرنەشە كەزەڭنەن تۇرادى.
1) جالپى گەولوگيالىق كورىنىس كارتاسى جاسالادى.
2) زەرتتەلەتىن الاڭنىڭ گەولوگيالىق قۇرىلىسىن، نەگىزگى قاباتتاردىڭ تۇرپاتى مەن ءپىشىنىن كورسەتۋ ماقساتىندا قۇرىلىمدىق سكۆاجينالار قازىلادى.
مۇناي، گاز كەن ورىندارىن گەولوگيالىق زەرتتەۋ، ىزدەۋ، بارلاۋ جانە پايدالانۋ ماقساتىمەن بۇرعىلاناتىن بارلىق سكۆاجينالار تومەندەگىدەي توپتارعا بولىنەدى.
1. تىرەكتىك سكۆاجينالار
2. پارامەترلىك سكۆاجينالار
3. قۇرىلىمدىق سكۆاجينالار
4. ىزدەۋ سكۆاجينالارى
5. بارلاما سكۆاجينالارى
6. پايدالانۋ سكۆاجينالارى: باعالاۋ، باقىلاۋ، ايداۋ سكۆاجينالارى
7. ارنايى سكۆاجينالار
قۇرىلىمدىق سكۆاجينالار دەپ، گەولوگيالىق كارتالار جاساۋعا كەرەكتى دەرەكتەر جيناۋعا ارنالعان ۇڭعىلاردى ايتادى. كەيبىر جاعدايلاردا قۇرىلىمدىق ۇڭعىلار كەن ورىندارىن ىزدەۋ ءۇشىن دە بۇرعىلانادى. وندايدا بۇرعىلاۋ بارىسىندا كەزدەسكەن ءتيىمدى گوريزونتتارعا زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلەدى. ىزدەۋ سكۆاجينالارى گەولوگيالىق ىزدەمە جۇمىستار جۇرگىزىلىپ دايىندالعان ۋچاسكەلەردە جاڭا كەن ورىندارىن اشۋ ءۇشىن بۇرعىلانادى. بارلاما سكۆاجينالار كەن ورنى بارلىعى انىقتالعان ۋچاسكەلەردە، سول كەن ورنىنىڭ وندىرىستىك ساناتتاعى قورىن دايىنداۋ ءۇشىن جانە ونى ءوندىرۋدىڭ جوباسىن جاساۋ ءۇشىن بۇرعىلانادى. پايدالانۋ سكۆاجينالارى سۇيىق، گاز تارىزدەس پايدالى قازبا جانە مينەرالدىق كەن ورىندارىن ارشۋ جانە ءوندىرۋ ءۇشىن بۇرعىلانادى.
انىقتاما: بۇرعى قاشاۋلارىنىڭ (دولوتو) كومەگىمەن قازىلاتىن تەرەڭدىگى ديامەترىنەن بىرنەشە ەسە ۇلكەن بولىپ كەلەتىن تاۋ – كەن قۇرىلىسىن سكۆاجينا دەپ اتايمىز. بۇرعىلاۋ ۇڭعىمالارى بىرنەشە تۇرگە بولىنەدى: كارتالاۋ، تىرەكتى، قۇرىلىمدىلىق، ىزدەستىرۋ، بارلاۋ جانە ونىمدىك پايدالانۋ (ەكسپلۋاتاسيوننوە) بۇرعىلاۋلارى. بۇرعىلاۋ ۇڭعىماسىنىڭ جەر بەتىنەن كورىنىس بەرۋ، ياعني باستالۋ ورنى ۇڭعىما ەرنەۋى نەمەسە ساعاسى (ۋستە) دەپ اتالادى. بۇرعىلاۋ پروسەسىنىڭ ءاربىر ساتىندە بۇرعىلانىپ وتكەن ۇڭعىما وقپانى بارىپ تىرەلەتىن جازىقتىق ۇڭعىمانى ءتۇبى (زابوي سكۆاجينى) دەپ اتالادى. ۇڭعىمانىڭ ءسيليندرلى بەتى ۇڭعىما وقپانى (ستۆول) دەپ اتالادى. وقپاننىڭ ءوسى ارقىلى ەرنەۋدەن ۇڭعىما تۇبىنە دەيىنگى قاشىقتىق ۇڭعىمانىڭ ۇزىندىعىن، ال پروەكسيانىڭ تىكە ولشەمى ونىڭ تەرەڭدىگىن بەرەدى.
ارناۋلى ءپان وقىتۋشىسى: قۇسپانوۆا ايىمگۇل قامبار قىزى
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
سلايدىن جۇكتەۋ
اشىق ساباق
تاقىرىبى: سكۆاجينا تۋرالى تۇسىنىك
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرۋ
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: قۇرالداردى كورسەتۋ، سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق جۇمىس، ىزدەنىس ويى، وي شاقىرۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: ستۋدەنتتەرگە سكۆاجينانىڭ مۇناي ونەركاسىبىندە الاتىن ءرولىن ءتۇسىندىرۋ. سكۆاجينانىڭ كونسترۋكسياسىمەن تانىستىرۋ، ولاردىڭ قولدانىلۋى جايلى ماعلۇمات بەرۋ.
1. بىلىمدىلىك: ستۋدەنتتەردىڭ ءوز جەتىستىكتەرىن، ءبىلىم - بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.
2. تاربيەلىك: ستۋدەنتتەردى ويلاندىرۋعا، ءوز ويلارىن اشىق ايتۋعا، دۇرىس سويلەي بىلۋگە، ءوز بەتىمەن ىزدەنىس جۇمىسىن جاساۋعا ۇيرەتۋ.
3. دامىتۋشىلىق: ستۋدەنتتەردىڭ العان تەوريالىق بىلىمدەرىن پراكتيكادا قولدانا ءبىلۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ.
كۇرال-جابدىقتار: كورنەكى قۇرالدار: سۋرەتتەر، ۆيدەو، سلايد، سحەمالار
ساباقتىڭ تەحنيكالىق قۇرالدارى: كومپيۋتەر، يتەراكتيۆتى تاقتا.
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى: قازاقستاننىڭ پايدالى قازبالار كارتاسى، سكۆاجينانىڭ تىرەك سىزباسى، سۋرەتتەر، سكۆاجينا تۋرالى بەينەجازبا؛
ساباقتىڭ ءپان ارالىق بايلانىستارى: «مۇناي جانە گاز سكۆاجينالارىن دايىنداۋ»، «جالپى مۇناي جانە مۇناي كاسىپشىلىك گەولوگياسى»
وقىتۋ ادىستەرى: توپتىق، سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، بايانداۋ؛
پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:«مۇناي جانە گاز سكۆاجينالارىن بۇرعىلاۋ تەحنيكاسى مەن تەحنولوگياسى»، قاراۋلوۆ؛ «مۇناي جانە گاز كەن ورىندارىن پايدالانۋ»
م. ساقتاعانوۆا، «ۇستازدىق ىزدەنىستەر» جۋرنالى
ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
I. سالەمدەسۋ، ستۋدەنتتەردىڭ ساباققا قاتىسىن تەكسەرۋ، ولاردىڭ دايىندىعىنا جانە اۋديتوريانىڭ تازالىعىنا نازار اۋدارۋ.
II. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ
III. وتكەن تاقىرىپتى پىسىقتاۋ ماقساتىندا «ميعا شابۋىل» ويىنى
IV. جاڭا ساباق
V. ساباقتى بەكىتۋ.
VI. ۇيگە تاپسىرما.
VII. ستۋدەنتتەردى باعالاۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
1. مۇناي كەنورىندارىن دامىتۋ جانە پايدالانۋ كەزەڭدەرى
2. مۇناي جانە گاز ونەركاسىبىنىڭ دامۋى /تۇسىنىك ايتۋ، سلايد ماتەريالىن دايىنداۋ/
2. ستۋدەنتتەردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارىپ، وي شاقىرۋ ءادىسىن پايدالانا وتىرىپ، «ميعا شابۋىل» ويىنىن ويناساق./قويىلعان سۇراققا ناقتى جاۋاپ بەرۋ سۇرالادى/
1. 1899 جىلى اتىراۋ وبلىسىنىڭ جىلىوي اۋدانىنا قاراستى الاڭىندا №7 سكۆاجينادان مۇناي فونتانى اتقىلاعان.
بۇل الاڭ قالاي اتالادى؟
2. كەنىش دەگەنىمىز نە، قانداي تۇرلەرى بار؟
3. قابات قىسىمى دەپ نەنى ايتامىز؟
4. مۇناي – گاز كەنورىندارىنىڭ ىزدەۋ - بارلاۋ جۇمىستارى نەشە كەزەڭنەن تۇرادى؟
5. قاباتتىڭ مۇناي بەرگىشتىك كوەففيسيەنتى دەگەنىمىز نە؟
6. كەۋەكتىلىك دەگەنىمىز نە؟
I. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرۋ.
جاڭا تاقىرىپتى بايانداۋ، ماقساتىن قويۋ.
جەر قويناۋىندا مۇناي – گاز كەنىنىڭ بار ەكەنىن انىقتاۋ، اشۋ، ولاردىڭ قورلارىنىڭ سانىن ەسەپتەۋ جانە كەن ورىندارىنىڭ يگەرۋ جوبالارىن جاساۋ ماقساتىندا جۇرگىزىلەتىن جۇمىستاردى ىزدەۋ جانە بارلاۋ جۇمىستارى دەپ اتايمىز.
ىزدەستىرۋ – بارلاۋ جۇمىستارىنا الاڭدى گەولوگيالىق، گەوفيزيكالىق جانە گەوحيميالىق زەرتتەۋ جاتادى. ودان كەيىن كەن ورىندى تۇگەلدەي بارلاپ، كەمەرلەۋ ءۇشىن سكۆاجينا كازۋ ادىستەرى بەلگىلەنەدى.
ىزدەۋ جۇمىستارىنىڭ ءوزى بىرنەشە كەزەڭنەن تۇرادى.
1) جالپى گەولوگيالىق كورىنىس كارتاسى جاسالادى.
2) زەرتتەلەتىن الاڭنىڭ گەولوگيالىق قۇرىلىسىن، نەگىزگى قاباتتاردىڭ تۇرپاتى مەن ءپىشىنىن كورسەتۋ ماقساتىندا قۇرىلىمدىق سكۆاجينالار قازىلادى.
مۇناي، گاز كەن ورىندارىن گەولوگيالىق زەرتتەۋ، ىزدەۋ، بارلاۋ جانە پايدالانۋ ماقساتىمەن بۇرعىلاناتىن بارلىق سكۆاجينالار تومەندەگىدەي توپتارعا بولىنەدى.
1. تىرەكتىك سكۆاجينالار
2. پارامەترلىك سكۆاجينالار
3. قۇرىلىمدىق سكۆاجينالار
4. ىزدەۋ سكۆاجينالارى
5. بارلاما سكۆاجينالارى
6. پايدالانۋ سكۆاجينالارى: باعالاۋ، باقىلاۋ، ايداۋ سكۆاجينالارى
7. ارنايى سكۆاجينالار
قۇرىلىمدىق سكۆاجينالار دەپ، گەولوگيالىق كارتالار جاساۋعا كەرەكتى دەرەكتەر جيناۋعا ارنالعان ۇڭعىلاردى ايتادى. كەيبىر جاعدايلاردا قۇرىلىمدىق ۇڭعىلار كەن ورىندارىن ىزدەۋ ءۇشىن دە بۇرعىلانادى. وندايدا بۇرعىلاۋ بارىسىندا كەزدەسكەن ءتيىمدى گوريزونتتارعا زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلەدى. ىزدەۋ سكۆاجينالارى گەولوگيالىق ىزدەمە جۇمىستار جۇرگىزىلىپ دايىندالعان ۋچاسكەلەردە جاڭا كەن ورىندارىن اشۋ ءۇشىن بۇرعىلانادى. بارلاما سكۆاجينالار كەن ورنى بارلىعى انىقتالعان ۋچاسكەلەردە، سول كەن ورنىنىڭ وندىرىستىك ساناتتاعى قورىن دايىنداۋ ءۇشىن جانە ونى ءوندىرۋدىڭ جوباسىن جاساۋ ءۇشىن بۇرعىلانادى. پايدالانۋ سكۆاجينالارى سۇيىق، گاز تارىزدەس پايدالى قازبا جانە مينەرالدىق كەن ورىندارىن ارشۋ جانە ءوندىرۋ ءۇشىن بۇرعىلانادى.
انىقتاما: بۇرعى قاشاۋلارىنىڭ (دولوتو) كومەگىمەن قازىلاتىن تەرەڭدىگى ديامەترىنەن بىرنەشە ەسە ۇلكەن بولىپ كەلەتىن تاۋ – كەن قۇرىلىسىن سكۆاجينا دەپ اتايمىز. بۇرعىلاۋ ۇڭعىمالارى بىرنەشە تۇرگە بولىنەدى: كارتالاۋ، تىرەكتى، قۇرىلىمدىلىق، ىزدەستىرۋ، بارلاۋ جانە ونىمدىك پايدالانۋ (ەكسپلۋاتاسيوننوە) بۇرعىلاۋلارى. بۇرعىلاۋ ۇڭعىماسىنىڭ جەر بەتىنەن كورىنىس بەرۋ، ياعني باستالۋ ورنى ۇڭعىما ەرنەۋى نەمەسە ساعاسى (ۋستە) دەپ اتالادى. بۇرعىلاۋ پروسەسىنىڭ ءاربىر ساتىندە بۇرعىلانىپ وتكەن ۇڭعىما وقپانى بارىپ تىرەلەتىن جازىقتىق ۇڭعىمانى ءتۇبى (زابوي سكۆاجينى) دەپ اتالادى. ۇڭعىمانىڭ ءسيليندرلى بەتى ۇڭعىما وقپانى (ستۆول) دەپ اتالادى. وقپاننىڭ ءوسى ارقىلى ەرنەۋدەن ۇڭعىما تۇبىنە دەيىنگى قاشىقتىق ۇڭعىمانىڭ ۇزىندىعىن، ال پروەكسيانىڭ تىكە ولشەمى ونىڭ تەرەڭدىگىن بەرەدى.
ارناۋلى ءپان وقىتۋشىسى: قۇسپانوۆا ايىمگۇل قامبار قىزى
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
سلايدىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
"كەل، بالالار، وقىلىق!" زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەر.
