ت. ابدىكوۆ «قوناقتار»
ماڭعىستاۋ وبلىسى، جاڭاوزەن قالاسى،
№17 ورتا مەكتەپتىڭ قازاق ءتىلى جانە ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
سۋتبايەۆ ابۋباكير
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ت. ابدىكوۆ «قوناقتار»
ساباقتىڭ ماقساتى: ت. ابدىكوۆتىڭ «قوناقتار» اڭگىمەسىن تالداۋ، شىعارمانىڭ تاقىرىبىن، مازمۇنىن اشا وتىرىپ سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ، شىعارما مازمۇنىن بايانداۋعا داعدىلاندىرۋ.
دامىتۋشىلىق: ءوز پىكىرىن انىق ايتىپ، دوستارى پىكىرىمەن ساناسا بىلۋگە ۇيرەتۋ، شىعارمانى ومىرمەن بايلانىستىرىپ وي تانىمىن كەڭەيتۋ، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: حالقىمىزدىڭ وزىق سالت - ءداستۇرىن سىيلاۋ، ادامگەرشىلىككە، قايىرىمدىلىققا تاربيەلەۋ، اتا - انا الدىنداعى ومىرلىك پارىزىن سەزىندىرۋ.
ءتۇرى: بەكىتۋ ساباعى.
كورنەكىلىگى: تولەن ابدىكوۆ پورترەتى، توپتاستىرۋ، ينتەر تاقتادان سلايد كورسەتۋ.
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
امانداسۋ. وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ، توپ باسشىسىن سايلاۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
سلايد تۇرىندە سۇراقتار ءادىسى بويىنشا تەكسەرۋ. (ءار توپ نومەرلەگەن ۇياشىقتان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى).
ءى توپ: سۇراقتارى
1). ەرعابىل شال تاڭەرتەڭ نە ىزدەپ كەمپىرىن وياتتى؟ (شاقشا)
2) اسپەندياردىڭ ماماندىعى قانداي ەدى؟ (تراكتورشى)
3). قىستا وتىن جوق، بار كەزدە ويىپ الايىن. كىمنىڭ ءسوزى؟ (ەرقابىل)
4). ەرقابىل شالدىڭ جاسى نەشەدە دەپ ويلايسىڭ؟(جەتپىس بەس)
5). «ءبىزدىڭ مىناۋ دا گەولوگ بولامىن دەپ ءجۇر». كىمنىڭ ءسوزى؟(ساپابەك)
6). «قىزىل جولاق داستارحان جايىلىپ، مايى شىلقىعان كۇرە باۋىرساقتار توگىلدى. شايدى... قۇيدى. كىم شايدى قۇيدى؟» (توما)
ءىى توپ: سۇراقتارى:
1). كەشە كەر نوقتانىڭ ساعاعىن بايلاماپسىڭ عوي، كەر قۇلىن اعىتىلىپ كەتىپتى. كىمنىڭ ءسوزى؟(ەرقابىل)
2). ءۇيباي، ءۇيباي شالدى قارا تۇرا الماي جاتىر، دەپ كۇلگەن كىم؟ (كورشى جىگىتتىڭ ءبىرى)
3). كيىمىڭدى قيماي وتىرسىڭ با؟ بوركىڭدى ەسىڭدە بولسىن ءوزىم الامىن. كىمنىڭ ءسوزى؟ (كورشى شالدىڭ)
4). اسپەنديار دومبىراشىنىڭ اكەسىنىڭ اتى كىم؟ (دۇيسەنبى)
5). ەرقابىلدىڭ اۋىلى قاي جەردە ورنالاسقان؟ (قاراتۇبەكتە)
6). «جاستاردىڭ ءبارى سول، ەرەكە. مەنىڭ الگى كىشكەنتايىم، مەنى باقپايمىن دەيدى؟» كىمنىڭ ءسوزى؟ (ابىل)
ءىىى توپ: سۇراقتارى:
1). ويباي، بالا كەلىپ قالدى. ءبىلىپ ەدىم بۇگىن كەلەرىن. كىمنىڭ ءسوزى؟(كەمپىر)
2). ودان سوڭ ومىراۋ، جەڭدەرى اشىق شۇبار كويلەك كيگەن، شاشىن قيدىرعان، تولىق، اجارلى كەلىنشەكتى شەمىركەنىپ ماڭدايىنان سۇيگەن بولدى. وسى كىم؟ (ەرعابىل)
3). كەل، كەلە عوي. شالدىڭ بالاسىسىڭ عوي، كەل. كىمنىڭ ءسوزى؟ (كورشى كەمپىردىڭ)
4). كەلسەيشى، ەي، جامان نەمە؟ ءوزى قازاقشا بىلە مە؟ دەپ كىمنەن سۇرادى؟ (ساپابەكتەن)
5). ەرعابىل بالاسى كەلگەندە قانداي مال سويدى؟ (سەمىز توقتى)
6). «اسىل تاستار قانشاما! مەرۋەرت، مارجان، ءىنجۋ، جاقۇت،... نە كەرەك، بىزدە ءبارى بار.» كوپ نۇكتەنىڭ ورنىندا قانداي ءسوز قالىپ قويدى؟ (گاۋھار)
ءىY توپ: سۇراقتارى:
1). ەرقاعابىلدىڭ اكەسىنىڭ اتى كىم؟(بەكتەمىر)
2). ولار جاستارعا ارالاسپاي، وزدەرىنە تۇسىنىكتى اڭگىمەگە اۋىستى. بوساعادا وتىرعان... مۇلدە جالعىز قالدى. وسى كىم؟ (توما)
3). ساپابەك جاستار جاعىنا شابادانىنان... كونياك الىپ قۇيدى؟ كوپ نۇكتە ورنىنداعى ءسوز.(يۋگاسلاۆيالىق)
4). دومبىراشىنى جازۋشى قالاي سۋرەتتەدى؟(يەگى شىعىڭقى، ءىرى)
5). ەي، دوعارشى ەندى. انا ءوزىمىزدىڭ اسپەنديارعا دومبىرانى بەرشى. كىمنىڭ ءسوزى؟(ەرعابىل)
6). ابىل قارتتى جازۋشى قالاي سۋرەتتەدى؟ (قوڭقاق مۇرىندى)
توپ باسشى سۇراقتارى:
1). باسىم سىنىپ ولەيىن دەپ جاتىرمىن. ولسەڭ... كەمپىردى الىپ كەلەمىن. كوپ نۇكتە ورنىنداعى ءسوز؟(باعيلا)
2). سول ادەتىمەن ءۇنسىز تۇقيىپ، قولدارىنىڭ بىلەۋلەنگەن تامىرىن ۇستاپ بىرەۋ وتىر. ەسكى دومبىرانى شۇقشيىپ قاراپ قولىنا المادى. بۇل كىم؟ (ەرعابىل)
3). ەرعابىل تاڭەرتەڭ قانداي جىلقى ىزدەۋگە كەتتى؟.(كەربيە)
4). تاعى ءبىر قونىپ كەتەسىڭدەر مە، بولاسىڭدارما ءبىراز؟(ەرعابىل)
5). ەرەكەڭ جاڭا قاز تۇرعان بالاشا تالتىرەكتەي كوتەرىلىپ،... جىگىتتى قۇشاعىنا قىستى. كوپ نۇكتە ورنىنداعى ءسوز؟(ات جاقتى، قاپشاعاي سارى )
6). ونىڭ پايداسى شاش ەتەكتەن، اقساقال. ماسەلەن سوناۋ... گرانيتتى بىزدەن الادى. كوپ نۇتە ورنىنداعى ءسوز؟ (ۋكراينا)
(ءار توپتان توپ باسشىسى سايلانىپ وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن باعالاپ وتىرادى. 1 بالدىق جۇيەمەن باعالايدى)
داپتەرمەن جۇمىس:
ءى توپ: اتا - انا تۋرالى ماقال - ماتەلدەر جازۋ.
ءىى توپ: ەرەكەڭە وي - تولعانىستارىنا، سوزدەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، مىنەزدەمە بەر.
ءىىى توپ: ساپابەككە سوزدەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، مىنەزدەمە بەر.
ءىۇ. شىعارماشىلىق تاپسىرما: «مەن ساپابەكتىڭ ورنىندا بولسام». ءوز ويىن ايتۋ.
ءۇ. ساباقتى قورىتىندىلاۋ: بالالار، سەندەر قالاي ويلايسىڭدار، بۇگىنگى كۇنى توما سياقتى اتا - اناسىنا نەمقۇرايلى قارايتىن، بىرگە بولعىسى كەلمەيتىن كەلىندەر، جەڭىس سياقتى انا ءتىلىن بىلمەيتىن نەمەرەلەر، ساپابەك سىقىلدى تۋعان اتا - اناسىنا كەلۋگە ۋاقىتى جوق، قىدىرۋدان قولى تيمەيتىن، اتا - انانى ۇمىتقان ادامدار بار ما؟ سوندىقتان بۇل شىعارما ومىرلىك تۋىندى ەكەن.
«اتاڭا نە قىلساڭ، الدىڭا سول كەلەدى» دەمەكشى، ءبىزدى ومىرگە اكەلگەن اتا - انالارىمىزدى سىيلاپ، ايالاۋىمىز كەرەك. قازاق حالقىندا «جاقسى بالا ەسىكتەگى باسىڭدى تورگە شىعارادى، جامان بالا توردەگى باسىڭدى ەسىككە شىعارادى»، «اتا - اناڭدى سىيلاساڭ كوپ جاسارسىڭ، سىيلاماساڭ جان قيارسىڭ» دەگەن ماقالدارى ەرىكسىز ەسكە تۇسەدى.
سوندىقتان مىنا از عانا عۇمىرىمىزدا ءبىر - بىرىمىزگە كەشىرىمدى بولىپ، اتا - انا الدىنداعى ءوزىمىزدىڭ پەرزەنتتىك پارىزىمىزدى ۇمىتپاي جۇرەيىك!
ءۇى. وقۋشىلاردى باعالاۋ:
ءار توپتاعى توپ باسشىلارى توپتاعى وقۋشىلاردى باعالايدى.
ءۇىى. ۇيگە تاپسىرما: «ەگەر مەن وسى قوناقتىڭ ورنىندا بولسام...» پىكىر جازىپ كەلۋ.
№17 ورتا مەكتەپتىڭ قازاق ءتىلى جانە ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
سۋتبايەۆ ابۋباكير
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ت. ابدىكوۆ «قوناقتار»
ساباقتىڭ ماقساتى: ت. ابدىكوۆتىڭ «قوناقتار» اڭگىمەسىن تالداۋ، شىعارمانىڭ تاقىرىبىن، مازمۇنىن اشا وتىرىپ سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ، شىعارما مازمۇنىن بايانداۋعا داعدىلاندىرۋ.
دامىتۋشىلىق: ءوز پىكىرىن انىق ايتىپ، دوستارى پىكىرىمەن ساناسا بىلۋگە ۇيرەتۋ، شىعارمانى ومىرمەن بايلانىستىرىپ وي تانىمىن كەڭەيتۋ، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: حالقىمىزدىڭ وزىق سالت - ءداستۇرىن سىيلاۋ، ادامگەرشىلىككە، قايىرىمدىلىققا تاربيەلەۋ، اتا - انا الدىنداعى ومىرلىك پارىزىن سەزىندىرۋ.
ءتۇرى: بەكىتۋ ساباعى.
كورنەكىلىگى: تولەن ابدىكوۆ پورترەتى، توپتاستىرۋ، ينتەر تاقتادان سلايد كورسەتۋ.
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
امانداسۋ. وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ، توپ باسشىسىن سايلاۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
سلايد تۇرىندە سۇراقتار ءادىسى بويىنشا تەكسەرۋ. (ءار توپ نومەرلەگەن ۇياشىقتان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى).
ءى توپ: سۇراقتارى
1). ەرعابىل شال تاڭەرتەڭ نە ىزدەپ كەمپىرىن وياتتى؟ (شاقشا)
2) اسپەندياردىڭ ماماندىعى قانداي ەدى؟ (تراكتورشى)
3). قىستا وتىن جوق، بار كەزدە ويىپ الايىن. كىمنىڭ ءسوزى؟ (ەرقابىل)
4). ەرقابىل شالدىڭ جاسى نەشەدە دەپ ويلايسىڭ؟(جەتپىس بەس)
5). «ءبىزدىڭ مىناۋ دا گەولوگ بولامىن دەپ ءجۇر». كىمنىڭ ءسوزى؟(ساپابەك)
6). «قىزىل جولاق داستارحان جايىلىپ، مايى شىلقىعان كۇرە باۋىرساقتار توگىلدى. شايدى... قۇيدى. كىم شايدى قۇيدى؟» (توما)
ءىى توپ: سۇراقتارى:
1). كەشە كەر نوقتانىڭ ساعاعىن بايلاماپسىڭ عوي، كەر قۇلىن اعىتىلىپ كەتىپتى. كىمنىڭ ءسوزى؟(ەرقابىل)
2). ءۇيباي، ءۇيباي شالدى قارا تۇرا الماي جاتىر، دەپ كۇلگەن كىم؟ (كورشى جىگىتتىڭ ءبىرى)
3). كيىمىڭدى قيماي وتىرسىڭ با؟ بوركىڭدى ەسىڭدە بولسىن ءوزىم الامىن. كىمنىڭ ءسوزى؟ (كورشى شالدىڭ)
4). اسپەنديار دومبىراشىنىڭ اكەسىنىڭ اتى كىم؟ (دۇيسەنبى)
5). ەرقابىلدىڭ اۋىلى قاي جەردە ورنالاسقان؟ (قاراتۇبەكتە)
6). «جاستاردىڭ ءبارى سول، ەرەكە. مەنىڭ الگى كىشكەنتايىم، مەنى باقپايمىن دەيدى؟» كىمنىڭ ءسوزى؟ (ابىل)
ءىىى توپ: سۇراقتارى:
1). ويباي، بالا كەلىپ قالدى. ءبىلىپ ەدىم بۇگىن كەلەرىن. كىمنىڭ ءسوزى؟(كەمپىر)
2). ودان سوڭ ومىراۋ، جەڭدەرى اشىق شۇبار كويلەك كيگەن، شاشىن قيدىرعان، تولىق، اجارلى كەلىنشەكتى شەمىركەنىپ ماڭدايىنان سۇيگەن بولدى. وسى كىم؟ (ەرعابىل)
3). كەل، كەلە عوي. شالدىڭ بالاسىسىڭ عوي، كەل. كىمنىڭ ءسوزى؟ (كورشى كەمپىردىڭ)
4). كەلسەيشى، ەي، جامان نەمە؟ ءوزى قازاقشا بىلە مە؟ دەپ كىمنەن سۇرادى؟ (ساپابەكتەن)
5). ەرعابىل بالاسى كەلگەندە قانداي مال سويدى؟ (سەمىز توقتى)
6). «اسىل تاستار قانشاما! مەرۋەرت، مارجان، ءىنجۋ، جاقۇت،... نە كەرەك، بىزدە ءبارى بار.» كوپ نۇكتەنىڭ ورنىندا قانداي ءسوز قالىپ قويدى؟ (گاۋھار)
ءىY توپ: سۇراقتارى:
1). ەرقاعابىلدىڭ اكەسىنىڭ اتى كىم؟(بەكتەمىر)
2). ولار جاستارعا ارالاسپاي، وزدەرىنە تۇسىنىكتى اڭگىمەگە اۋىستى. بوساعادا وتىرعان... مۇلدە جالعىز قالدى. وسى كىم؟ (توما)
3). ساپابەك جاستار جاعىنا شابادانىنان... كونياك الىپ قۇيدى؟ كوپ نۇكتە ورنىنداعى ءسوز.(يۋگاسلاۆيالىق)
4). دومبىراشىنى جازۋشى قالاي سۋرەتتەدى؟(يەگى شىعىڭقى، ءىرى)
5). ەي، دوعارشى ەندى. انا ءوزىمىزدىڭ اسپەنديارعا دومبىرانى بەرشى. كىمنىڭ ءسوزى؟(ەرعابىل)
6). ابىل قارتتى جازۋشى قالاي سۋرەتتەدى؟ (قوڭقاق مۇرىندى)
توپ باسشى سۇراقتارى:
1). باسىم سىنىپ ولەيىن دەپ جاتىرمىن. ولسەڭ... كەمپىردى الىپ كەلەمىن. كوپ نۇكتە ورنىنداعى ءسوز؟(باعيلا)
2). سول ادەتىمەن ءۇنسىز تۇقيىپ، قولدارىنىڭ بىلەۋلەنگەن تامىرىن ۇستاپ بىرەۋ وتىر. ەسكى دومبىرانى شۇقشيىپ قاراپ قولىنا المادى. بۇل كىم؟ (ەرعابىل)
3). ەرعابىل تاڭەرتەڭ قانداي جىلقى ىزدەۋگە كەتتى؟.(كەربيە)
4). تاعى ءبىر قونىپ كەتەسىڭدەر مە، بولاسىڭدارما ءبىراز؟(ەرعابىل)
5). ەرەكەڭ جاڭا قاز تۇرعان بالاشا تالتىرەكتەي كوتەرىلىپ،... جىگىتتى قۇشاعىنا قىستى. كوپ نۇكتە ورنىنداعى ءسوز؟(ات جاقتى، قاپشاعاي سارى )
6). ونىڭ پايداسى شاش ەتەكتەن، اقساقال. ماسەلەن سوناۋ... گرانيتتى بىزدەن الادى. كوپ نۇتە ورنىنداعى ءسوز؟ (ۋكراينا)
(ءار توپتان توپ باسشىسى سايلانىپ وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن باعالاپ وتىرادى. 1 بالدىق جۇيەمەن باعالايدى)
داپتەرمەن جۇمىس:
ءى توپ: اتا - انا تۋرالى ماقال - ماتەلدەر جازۋ.
ءىى توپ: ەرەكەڭە وي - تولعانىستارىنا، سوزدەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، مىنەزدەمە بەر.
ءىىى توپ: ساپابەككە سوزدەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، مىنەزدەمە بەر.
ءىۇ. شىعارماشىلىق تاپسىرما: «مەن ساپابەكتىڭ ورنىندا بولسام». ءوز ويىن ايتۋ.
ءۇ. ساباقتى قورىتىندىلاۋ: بالالار، سەندەر قالاي ويلايسىڭدار، بۇگىنگى كۇنى توما سياقتى اتا - اناسىنا نەمقۇرايلى قارايتىن، بىرگە بولعىسى كەلمەيتىن كەلىندەر، جەڭىس سياقتى انا ءتىلىن بىلمەيتىن نەمەرەلەر، ساپابەك سىقىلدى تۋعان اتا - اناسىنا كەلۋگە ۋاقىتى جوق، قىدىرۋدان قولى تيمەيتىن، اتا - انانى ۇمىتقان ادامدار بار ما؟ سوندىقتان بۇل شىعارما ومىرلىك تۋىندى ەكەن.
«اتاڭا نە قىلساڭ، الدىڭا سول كەلەدى» دەمەكشى، ءبىزدى ومىرگە اكەلگەن اتا - انالارىمىزدى سىيلاپ، ايالاۋىمىز كەرەك. قازاق حالقىندا «جاقسى بالا ەسىكتەگى باسىڭدى تورگە شىعارادى، جامان بالا توردەگى باسىڭدى ەسىككە شىعارادى»، «اتا - اناڭدى سىيلاساڭ كوپ جاسارسىڭ، سىيلاماساڭ جان قيارسىڭ» دەگەن ماقالدارى ەرىكسىز ەسكە تۇسەدى.
سوندىقتان مىنا از عانا عۇمىرىمىزدا ءبىر - بىرىمىزگە كەشىرىمدى بولىپ، اتا - انا الدىنداعى ءوزىمىزدىڭ پەرزەنتتىك پارىزىمىزدى ۇمىتپاي جۇرەيىك!
ءۇى. وقۋشىلاردى باعالاۋ:
ءار توپتاعى توپ باسشىلارى توپتاعى وقۋشىلاردى باعالايدى.
ءۇىى. ۇيگە تاپسىرما: «ەگەر مەن وسى قوناقتىڭ ورنىندا بولسام...» پىكىر جازىپ كەلۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اۋدان بىرلىگى – كۆادرات سانتيمەتر
