تابيعات بۇرىشىنداعى ءتىرى نىساندار مەن وسىمدىكتەر
جسش «اينالايىم KZ» بوبەكجاي بالاباقشاسى
«بالداۋرەن» توبى
اشىق ۇيىمداستىرىلگان وقۋ ءىس - ارەكەتى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: تانىم
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى: جاراتىلىستانۋ
ءبىلىم كوزدەرى: ەكولوگيا نەگىزدەرى.
تاقىرىبى: تابيعات بۇرىشىنداعى ءتىرى نىساندار مەن وسىمدىكتەر.
ماقساتى:
1. تابيعات بۇرىشىنداعى جانۋارلار (بالىقتار، قۇستار، كىرپى، تاسباقا)، وسىمىدىكتەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردىڭ كەلتىرەتىن پايداسى جانە ولاردى قورعاۋ جونىندەگى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.
3. تابيعات بۇرىشىنداعى جانۋارلاردىڭ تىرشىلىگى تۋرالى ماعلۇماتتار بەرە وتىرىپ، ولارعا قامقورلىق جاساۋعا باۋلۋ.
سوزدىك جۇمىس: تابيعات بۇرىشى، اتجالمان، قورەكتەندىرۋ.
موتيۆاسيالىق قوزعاۋشى
بالالاردى شاتتىق شەڭبەرگە شاقىرۋ؛
قول ۇستاسىپ كانە ءبىز،
دوستاسايىق ءبارىمىز.
ايتارىم بار سەندەرگە،
تەز تۇرىڭدار شەڭبەرگە!
تابيعاتىم تاماشا،
كوز تويمايدى قاراسا.
تابيعاتتى ايالاپ.
جۇرەيىكشى جاراسا
ىزدەنۋ - ۇيىمداستىرۋشى
پەداگوگ بالاباقشا تابيعات بۇرىشى تۋرالى تومەندەگىدەي ماعلۇمات بەرەدى:
«تابيعات – ادام بالاسىن دۇنيەگە كەلتىرىپ، بويىنداعى بار ماحاببات مەيىرىمىن شۇعىلالى شۋاعىن جۇرەگىمىزدە ۇيالاتقان انا».
م. جۇمابايەۆ
- تابيعات بۇرىشى – بالاباقشادا ءتىرى حايۋاناتتار ورنالاستىرىلعان بۇرىش. مۇندا وسىمدىكتەردىڭ تۇرلەرىن دە وسىرىلەدى. تابيعات بۇرىشىندا اكۆاريۋمدا بالىقتار، توردا ءۇي قوياندارى، كىرپى، تاسباقا، اتجالمان، توتىقۇستاردى ۇستايدى. ولاردى ارنايى پەداگوگ مامان كۇتىپ باپتايدى. وعان بالالار كومەكتەسەدى.
(ۇ) پەداگوگ بالالارعا بۇكىل توپ ىشىندە جايىلىپ قويىلعان سۋرەتتەردى جيناۋدى جانە وندا بەينەلەنگەندەردى ءبىر سوزبەن اتاپ بەرۋلەرىن سۇرايدى. (جانۋارلار). پەداگوگ بالالاردىڭ جانۋارلارعا كۇتىم جاساۋ جايىندا نە بىلەتىنىن انىقتاپ، بۇگىنگى نە بىلگىلەرى كەلەتىنىن، نەگە ۇيرەنگىلەرى كەلەتىنىن سۇرايدى (بالالاردىڭ پىكىرلەرى تىڭدالادى).
بولجامدار:
- جانۋارلارعا كۇتىم جاساۋ، ولاردى تاماقتاندىرۋ دەپ تۇسىندىرەدى.
- جانۋارلارعا زيان كەلتىرۋ دەگەن، ۋاقىتىندا تاماق بەرمەۋ.
- قانداي دەرەككوزدەن ءبىز مۇنى بىلە الامىز؟
ديداكتيكالىق ويىن: «كىم تەز؟»
ويىننىڭ شارتى: بالالار ءبىر - بىرلەپ شىعىپ الما اعاشىنان المانى الىپ، المانىڭ ارتىنداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
- ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- تابيعاتتا قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
- تابيعات دەگەنىمىز نە؟
- تابيعات نەشەگە بولىنەدى؟
- ءولى تابيعاتقا نە جاتادى؟
- ءتىرى تابيعاتقا نە جاتادى؟
جۇمباقتار الەمى.
1. قالقيىپ ۇزىن قۇلاعى
ەلەڭدەپ قورقىپ تۇرادى.
- قويان ءبىزدىڭ توپتا بار ما؟
- قويان نەمەن قورەكتەنەدى؟
- ول قايدا تۇرادى؟
ول ءبىزدىڭ تابيعات بۇرىشىمىزدى مەكەندەيدى.
2. قاناتى بار ۇشپايدى،
سۋ استىندا قىستايدى.
- بالىق قايدا تىرشىلىك ەتەدى؟
- بالىق ءبىزدىڭ توپتا بار ما؟
بالالار، بالىقتاردىڭ دەنە ءبىتىمى قانداي پىشىنگە ۇقساس ەكەن؟
- بالىقتاردىڭ مىناۋ نەسى؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار. نەگىزىندە
باسىندا جەلبەزەگى بولادى.
- ولار وسى جەلبەزەگى ارقىلى دەم الادى.
- ال دەنەسىندە نەلەرى بار ەكەن؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار.
- ال دەنەسىنە جالعاسقان مىناۋ نە ەكەن؟
- دەنەسىنىڭ ارقاسىنداعى، باۋىرىنداعى جۇزبە قاناتتارى.
وسى جۇزبە قاناتتارى ارقىلى سۋدا ەركىن جۇزە الادى.
- بالالار، تاعام رەتىندە پايدالانبايتىن، اسەمدىككە ۇيدە اسىرايتىن بالىقتاردىڭ تۇرلەرى وتە كوپ.
- سونداي بالىقتاردى كورگىلەرىڭ كەلە مە؟
- ەندەشە سونداي ءتىرى بالىقتاردى كوز الدىمىزعا ەلەستەتىپ كورەيىكشى.
(بالار كوزدەرىن جۇمادى، سول كەزدە جاسىرىلعان اكۆاريۋمدى اشۋ)
بالالار، كوزىمىزدى اشىپ قارايىقشى، سۋدا ءجۇزىپ جۇرگەن نەلەردى كورىپ تۇرمىز؟
- بالىقتار قانداي ىدىستىڭ ىشىندە ءجۇزىپ ءجۇر ەكەن؟
- بۇل شىنى ىدىس «اكۆاريۋم» دەپ اتالادى.
- بالالار، اكۆاريۋمداعى بالىقتاردىڭ تۇرلەرى قانداي ەكەن؟
- اكۆاريۋمدا باسقا تاعى نەلەردى كورىپ تۇرمىز؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار.
- بالالار، بۇلاردىڭ بارلىعى نە ءۇشىن قاجەت؟
- سونىمەن قاتار بالىقتارعا دا قاجەتى بار. ولار بۇتاقتاردىڭ، شوپتەردىڭ اراسىنا كىرىپ تىعىلادى، جەم ىزدەيدى. اكۆاريۋم تەحنيكالىق قۇرالدارمەن دە جابدىقتالعان. وندا سۋدى ارنايى جىلىتاتىن، اۋا جىبەرەتىن، جارىق تۇسىرەتىن قۇرالدار بار. اكۆاريۋمداعى بالىقتار ۇنەمى ادامداردىڭ قامقورلىعىندا بولادى.
سەرگىتۋ ءساتى. «كىم ەپتى؟»
اۋەنمەن «بالىقتار» ءبيىن بيلەيدى.
سۋرەتكە قاراپ اڭگىمەلە.
- بالالار، سۋرەتتە نە بەينەلەنگەن؟
- تاعى نەلەردى كورىپ وتىرمىز؟
- بالالارعا ات قويالىق
- ولار نە ىستەپ ءجۇر؟
رەفلەكسيالىق تۇزەتۋشىلىك:- بالالار، بىزگە قانداي وقۋ ءىس - ارەكەتى بولدى؟
- وندا ءبىز نەلەرمەن تانىستىق؟
- قانداي بالىقتاردى كوردىڭدەر؟
- جارايسىڭدار، بالالار!
- بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىنە بارلىقتارىڭ دا جاقسى قاتىستىڭدار.
سەندەرگە كوپ - كوپ راحمەت!
تابيعات بۇرىشىنداعى ءتىرى نىساندار مەن وسىمدىكتەر جۇكتەۋ
«بالداۋرەن» توبى
اشىق ۇيىمداستىرىلگان وقۋ ءىس - ارەكەتى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: تانىم
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى: جاراتىلىستانۋ
ءبىلىم كوزدەرى: ەكولوگيا نەگىزدەرى.
تاقىرىبى: تابيعات بۇرىشىنداعى ءتىرى نىساندار مەن وسىمدىكتەر.
ماقساتى:
1. تابيعات بۇرىشىنداعى جانۋارلار (بالىقتار، قۇستار، كىرپى، تاسباقا)، وسىمىدىكتەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردىڭ كەلتىرەتىن پايداسى جانە ولاردى قورعاۋ جونىندەگى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.
3. تابيعات بۇرىشىنداعى جانۋارلاردىڭ تىرشىلىگى تۋرالى ماعلۇماتتار بەرە وتىرىپ، ولارعا قامقورلىق جاساۋعا باۋلۋ.
سوزدىك جۇمىس: تابيعات بۇرىشى، اتجالمان، قورەكتەندىرۋ.
موتيۆاسيالىق قوزعاۋشى
بالالاردى شاتتىق شەڭبەرگە شاقىرۋ؛
قول ۇستاسىپ كانە ءبىز،
دوستاسايىق ءبارىمىز.
ايتارىم بار سەندەرگە،
تەز تۇرىڭدار شەڭبەرگە!
تابيعاتىم تاماشا،
كوز تويمايدى قاراسا.
تابيعاتتى ايالاپ.
جۇرەيىكشى جاراسا
ىزدەنۋ - ۇيىمداستىرۋشى
پەداگوگ بالاباقشا تابيعات بۇرىشى تۋرالى تومەندەگىدەي ماعلۇمات بەرەدى:
«تابيعات – ادام بالاسىن دۇنيەگە كەلتىرىپ، بويىنداعى بار ماحاببات مەيىرىمىن شۇعىلالى شۋاعىن جۇرەگىمىزدە ۇيالاتقان انا».
م. جۇمابايەۆ
- تابيعات بۇرىشى – بالاباقشادا ءتىرى حايۋاناتتار ورنالاستىرىلعان بۇرىش. مۇندا وسىمدىكتەردىڭ تۇرلەرىن دە وسىرىلەدى. تابيعات بۇرىشىندا اكۆاريۋمدا بالىقتار، توردا ءۇي قوياندارى، كىرپى، تاسباقا، اتجالمان، توتىقۇستاردى ۇستايدى. ولاردى ارنايى پەداگوگ مامان كۇتىپ باپتايدى. وعان بالالار كومەكتەسەدى.
(ۇ) پەداگوگ بالالارعا بۇكىل توپ ىشىندە جايىلىپ قويىلعان سۋرەتتەردى جيناۋدى جانە وندا بەينەلەنگەندەردى ءبىر سوزبەن اتاپ بەرۋلەرىن سۇرايدى. (جانۋارلار). پەداگوگ بالالاردىڭ جانۋارلارعا كۇتىم جاساۋ جايىندا نە بىلەتىنىن انىقتاپ، بۇگىنگى نە بىلگىلەرى كەلەتىنىن، نەگە ۇيرەنگىلەرى كەلەتىنىن سۇرايدى (بالالاردىڭ پىكىرلەرى تىڭدالادى).
بولجامدار:
- جانۋارلارعا كۇتىم جاساۋ، ولاردى تاماقتاندىرۋ دەپ تۇسىندىرەدى.
- جانۋارلارعا زيان كەلتىرۋ دەگەن، ۋاقىتىندا تاماق بەرمەۋ.
- قانداي دەرەككوزدەن ءبىز مۇنى بىلە الامىز؟
ديداكتيكالىق ويىن: «كىم تەز؟»
ويىننىڭ شارتى: بالالار ءبىر - بىرلەپ شىعىپ الما اعاشىنان المانى الىپ، المانىڭ ارتىنداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
- ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- تابيعاتتا قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
- تابيعات دەگەنىمىز نە؟
- تابيعات نەشەگە بولىنەدى؟
- ءولى تابيعاتقا نە جاتادى؟
- ءتىرى تابيعاتقا نە جاتادى؟
جۇمباقتار الەمى.
1. قالقيىپ ۇزىن قۇلاعى
ەلەڭدەپ قورقىپ تۇرادى.
- قويان ءبىزدىڭ توپتا بار ما؟
- قويان نەمەن قورەكتەنەدى؟
- ول قايدا تۇرادى؟
ول ءبىزدىڭ تابيعات بۇرىشىمىزدى مەكەندەيدى.
2. قاناتى بار ۇشپايدى،
سۋ استىندا قىستايدى.
- بالىق قايدا تىرشىلىك ەتەدى؟
- بالىق ءبىزدىڭ توپتا بار ما؟
بالالار، بالىقتاردىڭ دەنە ءبىتىمى قانداي پىشىنگە ۇقساس ەكەن؟
- بالىقتاردىڭ مىناۋ نەسى؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار. نەگىزىندە
باسىندا جەلبەزەگى بولادى.
- ولار وسى جەلبەزەگى ارقىلى دەم الادى.
- ال دەنەسىندە نەلەرى بار ەكەن؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار.
- ال دەنەسىنە جالعاسقان مىناۋ نە ەكەن؟
- دەنەسىنىڭ ارقاسىنداعى، باۋىرىنداعى جۇزبە قاناتتارى.
وسى جۇزبە قاناتتارى ارقىلى سۋدا ەركىن جۇزە الادى.
- بالالار، تاعام رەتىندە پايدالانبايتىن، اسەمدىككە ۇيدە اسىرايتىن بالىقتاردىڭ تۇرلەرى وتە كوپ.
- سونداي بالىقتاردى كورگىلەرىڭ كەلە مە؟
- ەندەشە سونداي ءتىرى بالىقتاردى كوز الدىمىزعا ەلەستەتىپ كورەيىكشى.
(بالار كوزدەرىن جۇمادى، سول كەزدە جاسىرىلعان اكۆاريۋمدى اشۋ)
بالالار، كوزىمىزدى اشىپ قارايىقشى، سۋدا ءجۇزىپ جۇرگەن نەلەردى كورىپ تۇرمىز؟
- بالىقتار قانداي ىدىستىڭ ىشىندە ءجۇزىپ ءجۇر ەكەن؟
- بۇل شىنى ىدىس «اكۆاريۋم» دەپ اتالادى.
- بالالار، اكۆاريۋمداعى بالىقتاردىڭ تۇرلەرى قانداي ەكەن؟
- اكۆاريۋمدا باسقا تاعى نەلەردى كورىپ تۇرمىز؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار.
- بالالار، بۇلاردىڭ بارلىعى نە ءۇشىن قاجەت؟
- سونىمەن قاتار بالىقتارعا دا قاجەتى بار. ولار بۇتاقتاردىڭ، شوپتەردىڭ اراسىنا كىرىپ تىعىلادى، جەم ىزدەيدى. اكۆاريۋم تەحنيكالىق قۇرالدارمەن دە جابدىقتالعان. وندا سۋدى ارنايى جىلىتاتىن، اۋا جىبەرەتىن، جارىق تۇسىرەتىن قۇرالدار بار. اكۆاريۋمداعى بالىقتار ۇنەمى ادامداردىڭ قامقورلىعىندا بولادى.
سەرگىتۋ ءساتى. «كىم ەپتى؟»
اۋەنمەن «بالىقتار» ءبيىن بيلەيدى.
سۋرەتكە قاراپ اڭگىمەلە.
- بالالار، سۋرەتتە نە بەينەلەنگەن؟
- تاعى نەلەردى كورىپ وتىرمىز؟
- بالالارعا ات قويالىق
- ولار نە ىستەپ ءجۇر؟
رەفلەكسيالىق تۇزەتۋشىلىك:- بالالار، بىزگە قانداي وقۋ ءىس - ارەكەتى بولدى؟
- وندا ءبىز نەلەرمەن تانىستىق؟
- قانداي بالىقتاردى كوردىڭدەر؟
- جارايسىڭدار، بالالار!
- بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىنە بارلىقتارىڭ دا جاقسى قاتىستىڭدار.
سەندەرگە كوپ - كوپ راحمەت!
تابيعات بۇرىشىنداعى ءتىرى نىساندار مەن وسىمدىكتەر جۇكتەۋ
You Might Also Like
