تابيعات تاعدىرى-ادام تاعدىرى
تابيعات تاعدىرى – ادام تاعدىرى
ماقساتى: بىلىمدىلىك – وقۋشىلاردىڭ تابيعات تۋرالى بىلىمدەرىن مولايتۋ، تابيعاتتى قورعاۋ ءار ادامنىڭ مىندەتى ەكەنىن ۇعىندىرۋ؛
دامىتۋشىلىق – تۋعان جەر تابيعاتىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ەكولوگيالىق تاربيە نەگىزىن قالىپتاستىرۋ؛
تاربيەلىك – تابيعاتتى قورعاي الاتىن، ايالاي بىلەتىن ادامگەرشىلىگى مول، ىزگىلىكتى ەكولوگيالىق ءبىلىمى مەن مادەنيەتى جوعارى جاڭا ۇرپاق تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: قازاقستان كارتاسى، گلوبۋس، سۋرەتتەر، بەينەتاسپا.
بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءمۇعالىم: ادام مەن تابيعات ءارقاشاندا ەگىز. تابيعاتتى قورعاۋشىڭ، اسىراۋشىڭ دەۋگە بولادى. اتا-بابامىز «جەر – قازىنا، سۋ – التىن، مال – بايلىق» دەپ وسيەت ايتىپ كەلگەنى تەگىن ەمەس.
بۇگىنگى كورسەتىلەر جۇمىسىمىز دا تابيعاتتى قورعاۋدى جەتىلدىرۋ ماقساتىندا بولىپ وتىر.
1 – جۇرگىزۋشى: ەكولوگيا – بۇكىل ادامزات بالاسىنىڭ شالىس باسقان ىس-ارەكەتىنە كەلەشەكتە شەك قوياتىن، ونىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنە تىكەلەي اتسالىساتىن عىلىمنىڭ جاڭا سالاسى.
2 – جۇرگىزۋشى: تابيعات، جەر انا، وتان، تۋعان جەر، اتامەكەن دەگەن قۇلاققا جىلى ەستىلىپ، جۇرەككە شاتتىق سەزىم ۇيالاتاتىن ۇلى دا قاسيەتتى، بىر-بىرىمەن ماعىنالىق مازمۇنى باي سوزدەر. تابيعات پەن جەر انانى سۇيە ءبىلۋ، ونى ايالاۋ ادامنىڭ ازاماتتىق بورىشى.
1 – وقۋشى : جەر انا مەن ءوز اناڭ ەگىز ەكەن،
مەيىرىمدەرى مەيلىنشە تەڭىز ەكەن.
انام تۋدى، جەر انا جەتىلدىردى،
وسىنى ءوزىم ومىرگە نەگىز ەتەم.
2 – وقۋشى: جاراتىلىس جان انا
قارىق قىپ سۋعا، اۋاعا
توپىراعىمەن اسىراپ،
ساۋلەسىن قۇيعان ساناعا.
كورىنىس كورسەتۋ.
1 – جۇرگىزۋشى: جەر بەتىندە الاشۇبار داقتار كوپ. ادامزات بالاسىنىڭ كوز الدىندا تاۋسىلىپ، قۇرىپ بارا جاتقان ارال، بالقاش، سەمەي، چەرنوبىل قاسىرەتى ت.ب. سونىڭ ءبارى ادام قولىمەن سالىنعان تاڭبالار. الپىسىنشى جىلدارى كەمەرىنەن اسا شالقىعان قايران تەڭىز ءقازىر قۇردىمعا اينالدى. ارال تۇرعىندارى اراسىندا اۋرۋ-سىرقاۋ، ءولىم-جىتىم كوبەيدى.
2 – جۇرگىزۋشى: ءوزىمىز كۇندە كورىپ جۇرگەن سالاقتىق پەن نەمكەتتىلىك تە تابيعاتتى بۇلدىرەدى ەكەن. ساياحاتقا شىققاندا نەمەسە دەمالىپ وتىرعان جەرگە قالدىرا سالاتىن ءار ءتۇرلى قالدىقتار سۋدى لاستايدى. ءسويتىپ، تابيعاتتى بۇلدىرەتىن ءوزىمىز ەكەنبىز.
ادام تابيعاتسىز ءومىر سۇرە المايدى. ەلدى مەكەن ماڭىنداعى اعاشتاردىڭ كەسىلۋى، بۇلاق كوزدەرى مەن وزەندەردىڭ لاستانۋى، كەيبىر اڭدار مەن قۇستاردىڭ جويىلۋى بۇل ەكولوگيالىق ماسەلە.
1 – جۇرگىزۋشى: تابيعات – بۇكىل تىرشىلىك اتاۋىنىڭ التىن ۇياسى جانە ايالى بەسىگى، قۇتتى قونىسى مەن وسىپ-ونەر مەكەنى.
2 – جۇرگىزۋشى: تابيعات – ادامعا قاجەت باعا جەتپەس بايلىق، ىرىس پەن مول قازىنانىڭ قاينار كوزى سوندىقتان حالقىمىز «تابيعات – ادامزاتتىڭ ءومىر ءنارى، قاجەتىنىڭ تابىلار سودان ءبارى» دەپ دارىپتەگەن. تابيعات – ادام بويىنا ادامگەرشىلىك ابزال قاسيەتتەردى قالىپتاستىراتىن ۇلاعاتتى ۇستاز.
3 – وقۋشى: تابيعات ادام ءومىرىنىڭ بارلىق قاجەتىن تولىق وتەي الۋ ءۇشىن ول مىندەتتى تۇردە ەشتەڭەمەن بىلعانىپ ۋلانباۋى ءتيىس. ادام ءوزىنىڭ دە، تابيعاتتىڭ دا دوسى، ساناسىز ىس-ارەكەت جاساسا، جاۋى بولا الادى. ادام بالاسى تابيعاتتىڭ ەڭ ۇلى پەرزەنتى بولۋمەن بىرگە ەڭ ۇلى قامقورشىسى ەكەنىن ەشقاشان ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك.
4 – وقۋشى: تابيعاتتىڭ تارىلتپايىق ءمولدىر تازا تىنىسىڭ
پاك تابيعات ءار جۇرەكتىڭ تامىلجىعان جىرىسىڭ
ەي، ادامزات، اقىلعا سال، قاتىگەزدىك جاساما
ءوزىڭ داعى سودان تۋدىڭ، تابيعاتتىڭ ۇلىسىڭ.
5 – وقۋشى: تابيعات تىنىسى كەڭ، ءتىلى باي
اۋاسىنىڭ ءشارباتىن-اي، تۇنىعى-اي.
بۇلبۇل بولىپ سايراپ كەتسە، ال بىردە
ادامدارشا سويلەيدى ەكەن، كۇنىم-اي!
6 – وقۋشى: تابيعات تا اكە بولىپ ەڭىرەپ،
تابيعات تا انا بولىپ جىلاعان.
ايتا المايمىن قاسيەتىن مۇلدە مەن،
تابيعاتتان جاراتىلعام، گۇلدەگەم.
1 – جۇرگىزۋشى: تابيعات - اسەمدىكتىڭ توركىنىسىڭ
ءان سالامىن ءبىر سەنىڭ كوركىڭ ءۇشىن
بۇكىل ادام تابىنىپ ءبىر وزىڭە
سەنەن الىپ تۇرعانداي بار تىنىسىن - دەگەندەي كەزەكتى بيگە بەرەمىز.
7 – وقۋشى: تابيعاتتى قورعاۋ ءۇشىن ءبارىمىز
كۇرەسەيىك، ءبىر-بىر اعاش ەگەيىك
تەككە وتىرماي جاسىمىز بەن كارىمىز
تازا اۋا ءۇشىن تەرىمىزدى توگەيىك.
8 – وقۋشى: تابيعاتتىڭ تىنىسى كەڭ، ءتىلى باي،
اۋاسىنىڭ ءشارباتىن-اي، تۇنىعى-اي
بۇلبۇل بولىپ سايراپ كەتسە، ال بىردە
ادامدارشا سويلەيدى ەكەن، كۇنىم-اي!
تابيعاتتىڭ قۇشاعى كەڭ شۋاقتى
كورگەنىم جوق وعان تەڭدەس قۋاتتى
كۇيىپ-پىسىپ تابيعات تا كەيدە ءبىر
ادامدارشا كۇڭىرەنەتىن سياقتى.
9 – وقۋشى: تابيعاتتى تاريح تالاي سىناعان
ءبىراق وعان قايمىقپاعان، شىداعان
تابيعات تا اكە بولىپ ەڭىرەپ
تابيعات تا انا بولىپ جىلاپ
ايتا المايمىن قاسيەتىن مۇلدە مەن،
تابيعاتتان جاراتىلعام، گۇلدەگەم.
1 – جۇرگىزۋشى: تابيعات ادام بويىنا شابىت، كوڭىلىنە قۋات، سەزىمىنە سۇلۋلىق پەن ساعىنىش ۇيالاتادى. ادام بويىنا ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى قالىپتاستىراتىن مول تاربيە كوزى.
2 – جۇرگىزۋشى: ادام تابيعاتقا مەيىرىمدىلىكپەن، سۇيىسپەنشىلىكپەن، قامقورلىقپەن قاراپ، ۇيلەسىمدىلىك ساقتالعاندا، ادامزات بالاسى ءۇشىن
تابيعات – كەڭ ساراي ماڭگى توزباس قۇتتى قونىس بولاتىنىن ەشقاشان ۇمىتپايىق!
ءمۇعالىم: «تازا بولسا، تابيعات
امان بولار ادامزات!» دەگەن ف. وڭعارسىنوۆانىڭ سوزىمەن بۇگىنگى سىنىپتان تىس جۇمىسىمىزدى اياقتايمىز.
بايقوڭىر قالاسى،
№2 ك. ە. سيالكوۆسكيي اتىنداعى جالپى ءبىلىم بەرەتىن
ورتا مەكتەپتىڭ I ساناتتى باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
جاكۋپوۆا الماگۋل بايدۋللايەۆنا
ماقساتى: بىلىمدىلىك – وقۋشىلاردىڭ تابيعات تۋرالى بىلىمدەرىن مولايتۋ، تابيعاتتى قورعاۋ ءار ادامنىڭ مىندەتى ەكەنىن ۇعىندىرۋ؛
دامىتۋشىلىق – تۋعان جەر تابيعاتىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ەكولوگيالىق تاربيە نەگىزىن قالىپتاستىرۋ؛
تاربيەلىك – تابيعاتتى قورعاي الاتىن، ايالاي بىلەتىن ادامگەرشىلىگى مول، ىزگىلىكتى ەكولوگيالىق ءبىلىمى مەن مادەنيەتى جوعارى جاڭا ۇرپاق تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: قازاقستان كارتاسى، گلوبۋس، سۋرەتتەر، بەينەتاسپا.
بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءمۇعالىم: ادام مەن تابيعات ءارقاشاندا ەگىز. تابيعاتتى قورعاۋشىڭ، اسىراۋشىڭ دەۋگە بولادى. اتا-بابامىز «جەر – قازىنا، سۋ – التىن، مال – بايلىق» دەپ وسيەت ايتىپ كەلگەنى تەگىن ەمەس.
بۇگىنگى كورسەتىلەر جۇمىسىمىز دا تابيعاتتى قورعاۋدى جەتىلدىرۋ ماقساتىندا بولىپ وتىر.
1 – جۇرگىزۋشى: ەكولوگيا – بۇكىل ادامزات بالاسىنىڭ شالىس باسقان ىس-ارەكەتىنە كەلەشەكتە شەك قوياتىن، ونىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنە تىكەلەي اتسالىساتىن عىلىمنىڭ جاڭا سالاسى.
2 – جۇرگىزۋشى: تابيعات، جەر انا، وتان، تۋعان جەر، اتامەكەن دەگەن قۇلاققا جىلى ەستىلىپ، جۇرەككە شاتتىق سەزىم ۇيالاتاتىن ۇلى دا قاسيەتتى، بىر-بىرىمەن ماعىنالىق مازمۇنى باي سوزدەر. تابيعات پەن جەر انانى سۇيە ءبىلۋ، ونى ايالاۋ ادامنىڭ ازاماتتىق بورىشى.
1 – وقۋشى : جەر انا مەن ءوز اناڭ ەگىز ەكەن،
مەيىرىمدەرى مەيلىنشە تەڭىز ەكەن.
انام تۋدى، جەر انا جەتىلدىردى،
وسىنى ءوزىم ومىرگە نەگىز ەتەم.
2 – وقۋشى: جاراتىلىس جان انا
قارىق قىپ سۋعا، اۋاعا
توپىراعىمەن اسىراپ،
ساۋلەسىن قۇيعان ساناعا.
كورىنىس كورسەتۋ.
1 – جۇرگىزۋشى: جەر بەتىندە الاشۇبار داقتار كوپ. ادامزات بالاسىنىڭ كوز الدىندا تاۋسىلىپ، قۇرىپ بارا جاتقان ارال، بالقاش، سەمەي، چەرنوبىل قاسىرەتى ت.ب. سونىڭ ءبارى ادام قولىمەن سالىنعان تاڭبالار. الپىسىنشى جىلدارى كەمەرىنەن اسا شالقىعان قايران تەڭىز ءقازىر قۇردىمعا اينالدى. ارال تۇرعىندارى اراسىندا اۋرۋ-سىرقاۋ، ءولىم-جىتىم كوبەيدى.
2 – جۇرگىزۋشى: ءوزىمىز كۇندە كورىپ جۇرگەن سالاقتىق پەن نەمكەتتىلىك تە تابيعاتتى بۇلدىرەدى ەكەن. ساياحاتقا شىققاندا نەمەسە دەمالىپ وتىرعان جەرگە قالدىرا سالاتىن ءار ءتۇرلى قالدىقتار سۋدى لاستايدى. ءسويتىپ، تابيعاتتى بۇلدىرەتىن ءوزىمىز ەكەنبىز.
ادام تابيعاتسىز ءومىر سۇرە المايدى. ەلدى مەكەن ماڭىنداعى اعاشتاردىڭ كەسىلۋى، بۇلاق كوزدەرى مەن وزەندەردىڭ لاستانۋى، كەيبىر اڭدار مەن قۇستاردىڭ جويىلۋى بۇل ەكولوگيالىق ماسەلە.
1 – جۇرگىزۋشى: تابيعات – بۇكىل تىرشىلىك اتاۋىنىڭ التىن ۇياسى جانە ايالى بەسىگى، قۇتتى قونىسى مەن وسىپ-ونەر مەكەنى.
2 – جۇرگىزۋشى: تابيعات – ادامعا قاجەت باعا جەتپەس بايلىق، ىرىس پەن مول قازىنانىڭ قاينار كوزى سوندىقتان حالقىمىز «تابيعات – ادامزاتتىڭ ءومىر ءنارى، قاجەتىنىڭ تابىلار سودان ءبارى» دەپ دارىپتەگەن. تابيعات – ادام بويىنا ادامگەرشىلىك ابزال قاسيەتتەردى قالىپتاستىراتىن ۇلاعاتتى ۇستاز.
3 – وقۋشى: تابيعات ادام ءومىرىنىڭ بارلىق قاجەتىن تولىق وتەي الۋ ءۇشىن ول مىندەتتى تۇردە ەشتەڭەمەن بىلعانىپ ۋلانباۋى ءتيىس. ادام ءوزىنىڭ دە، تابيعاتتىڭ دا دوسى، ساناسىز ىس-ارەكەت جاساسا، جاۋى بولا الادى. ادام بالاسى تابيعاتتىڭ ەڭ ۇلى پەرزەنتى بولۋمەن بىرگە ەڭ ۇلى قامقورشىسى ەكەنىن ەشقاشان ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك.
4 – وقۋشى: تابيعاتتىڭ تارىلتپايىق ءمولدىر تازا تىنىسىڭ
پاك تابيعات ءار جۇرەكتىڭ تامىلجىعان جىرىسىڭ
ەي، ادامزات، اقىلعا سال، قاتىگەزدىك جاساما
ءوزىڭ داعى سودان تۋدىڭ، تابيعاتتىڭ ۇلىسىڭ.
5 – وقۋشى: تابيعات تىنىسى كەڭ، ءتىلى باي
اۋاسىنىڭ ءشارباتىن-اي، تۇنىعى-اي.
بۇلبۇل بولىپ سايراپ كەتسە، ال بىردە
ادامدارشا سويلەيدى ەكەن، كۇنىم-اي!
6 – وقۋشى: تابيعات تا اكە بولىپ ەڭىرەپ،
تابيعات تا انا بولىپ جىلاعان.
ايتا المايمىن قاسيەتىن مۇلدە مەن،
تابيعاتتان جاراتىلعام، گۇلدەگەم.
1 – جۇرگىزۋشى: تابيعات - اسەمدىكتىڭ توركىنىسىڭ
ءان سالامىن ءبىر سەنىڭ كوركىڭ ءۇشىن
بۇكىل ادام تابىنىپ ءبىر وزىڭە
سەنەن الىپ تۇرعانداي بار تىنىسىن - دەگەندەي كەزەكتى بيگە بەرەمىز.
7 – وقۋشى: تابيعاتتى قورعاۋ ءۇشىن ءبارىمىز
كۇرەسەيىك، ءبىر-بىر اعاش ەگەيىك
تەككە وتىرماي جاسىمىز بەن كارىمىز
تازا اۋا ءۇشىن تەرىمىزدى توگەيىك.
8 – وقۋشى: تابيعاتتىڭ تىنىسى كەڭ، ءتىلى باي،
اۋاسىنىڭ ءشارباتىن-اي، تۇنىعى-اي
بۇلبۇل بولىپ سايراپ كەتسە، ال بىردە
ادامدارشا سويلەيدى ەكەن، كۇنىم-اي!
تابيعاتتىڭ قۇشاعى كەڭ شۋاقتى
كورگەنىم جوق وعان تەڭدەس قۋاتتى
كۇيىپ-پىسىپ تابيعات تا كەيدە ءبىر
ادامدارشا كۇڭىرەنەتىن سياقتى.
9 – وقۋشى: تابيعاتتى تاريح تالاي سىناعان
ءبىراق وعان قايمىقپاعان، شىداعان
تابيعات تا اكە بولىپ ەڭىرەپ
تابيعات تا انا بولىپ جىلاپ
ايتا المايمىن قاسيەتىن مۇلدە مەن،
تابيعاتتان جاراتىلعام، گۇلدەگەم.
1 – جۇرگىزۋشى: تابيعات ادام بويىنا شابىت، كوڭىلىنە قۋات، سەزىمىنە سۇلۋلىق پەن ساعىنىش ۇيالاتادى. ادام بويىنا ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى قالىپتاستىراتىن مول تاربيە كوزى.
2 – جۇرگىزۋشى: ادام تابيعاتقا مەيىرىمدىلىكپەن، سۇيىسپەنشىلىكپەن، قامقورلىقپەن قاراپ، ۇيلەسىمدىلىك ساقتالعاندا، ادامزات بالاسى ءۇشىن
تابيعات – كەڭ ساراي ماڭگى توزباس قۇتتى قونىس بولاتىنىن ەشقاشان ۇمىتپايىق!
ءمۇعالىم: «تازا بولسا، تابيعات
امان بولار ادامزات!» دەگەن ف. وڭعارسىنوۆانىڭ سوزىمەن بۇگىنگى سىنىپتان تىس جۇمىسىمىزدى اياقتايمىز.
بايقوڭىر قالاسى،
№2 ك. ە. سيالكوۆسكيي اتىنداعى جالپى ءبىلىم بەرەتىن
ورتا مەكتەپتىڭ I ساناتتى باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
جاكۋپوۆا الماگۋل بايدۋللايەۆنا
You Might Also Like
-
ماقساتى: تۋعان جەرگە، وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ەكولوگيالىق ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ، تۋعان جەر تابيعاتتى قورعاۋعا باۋلۋ.
