تابيعاتتىڭ بىلگىشتەرى
«قۇلىنشاق» مەكتەپالدى دايارلىق توبىنىڭ تاربيەشىسى:
جالپاكسارينوۆا ايگەريم امانتايەۆنا
تاقىرىبى: تابيعاتتىڭ بىلگىشتەرى
ماقساتى: بالالاردىڭ قورشاعان ورتاسى جايىندا تۇسىنىكتەرىن مولايتۋ.
كوكتەم مەزگىلىندە بولاتىن ەرەكشەلىكتەردى ايتا بىلۋگە ۇيرەتۋ، سالىستىرۋعا داعدىلاندىرۋ.
دامىتۋشىلىق: ساباقتىڭ ءار ساتىسى ارقىلى بالالاردىڭ سوزدىك قورلارىن، دۇنيەتانىمدارىن مولايتۋ. قورشاعان ورتالارى جايىندا تۇسىنىكتەرىمەن كوز قاراستارىن جاڭارتۋ. جاسىل ەل اكسياسىنا قاتىسۋ، اعاش وتىرعىزۋ.
تاربيەلىك ءمانى: تابيعاتتى، ءوز ورتاسىن سۇيۋگە باۋلۋ. قىستاپ قالاتىن قۇستارمەن جىل قۇستارىن اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ. وسىمدىكتەردىڭ ءوسۋ رەتىن انىقتاي بىلۋگە جانە جاندىكتەردىڭ قالاي پايدا بولاتىنىن ءتۇسىندىرۋ. ءتىرى تابيعاتپەن ءولى تابيعاتىن بايلانىسىن ءتۇسىنۋ، ەكسپەريمەنت جۇمىسى ارقىلى (توپىراقتى زەرتتەۋ، سۋدى تازارتۋ)
كورنەكىلىگى: بايشەشەك گ ۇلىنىڭ سۋرەتى (سلايد)، قۇستاردىڭ سۋرەتتەرى، منەموكەستە، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار، اۋەن، فلانەنگراف تاقتاسى
ەكسپەريمەنت جۇمىسىنا: ستاكان، توپىراق، قۇيعىش، سەلدىر ماتا، ۇلكەيتكىش
ءادىس - ءتاسىلى: ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ.
قولداناتىن تەحنولوگيالار: تريز سحەماسى، كۋبيزم، زايسيەۆ تەحنولوگياسى
الدىنالا جاسالاتىن جۇمىس: تابيعاتتى باقىلاۋ، كوكتەم مەزگىلى تۋرالى ولەڭ وقىپ
بەرۋ، قۇستاردىن تىرشىلىگىن باقىلاۋ.
بيلينگۆالدىق كومپونەت: كوكتەم - ۆەسنا، ۇزاق قارعا - گراچ، پوچۆا - قاراشىرىك
سوزدىك جۇمىسى: قۇنارلى، بايشەشەك، قاراشىرىك
ساباق كەزەڭدەرى
موتيۆاسيالىق - وياتۋشىلىق
شاتتىق شەڭبەرى
ءبىز ادەپتى بالامىز
ءبىز ەرەكشە بولامىز
قوناقتاردى كورگەندە
سالەمەتسىزدەر مە دەپ
سالەمدەسىپ الامىز
(بالالار شەڭبەرگە ولەڭ جولدارىن ايتادى)
- جىل مەزگىلى نەشەگە بولىنەدى؟
(- جىل مەزگىلى تورتكە بولىنەدى)
- ەندەشە جىل مەزگىلىن اتاڭدار
(- كۇز، قىس، كوكتەم، جاز)
- بالالار، ءقازىر قاي جىل مەزگىلى؟
(– كوكتەم مەزگىلى)
- كوكتەم ەكەنىن قايدان بىلدىڭدەر؟
(- ويتكەنى، جەردەگى مۇز، قارلار ەرىپ جاتىر. اعاشتاردىڭ بۇرشىك اتا باستاعان. بالالار قۇستارعا ۇيا جاساپ جاتىر.)
بالالار مەن سەندەرگە دوپتى لاقتىرام سەندەر كوكتەم تۋرالى ءبىر جىلى ءسوز ايتىڭدار
- كوكتەم قانداي.......
كوكتەم كورىكتى، سۇلۋ، اسەم ت. ب
ۇيىمداستىرۋشىلىق - ىزدەنۋشىلىك
ۇستەلدەگى كارتوچكالاردى تاڭداۋدى ۇسىنۋ
سلايدپەن جۇمىس
جۇمباق جاسىرۋ
ول قاردىڭ استىنان ءبىرىنشى شىعادى
كوكتەمدى ءبىرىنشى قارسى الادى
(جاۋابى: بايشەشەك گ ۇلى - پودسنەجنيكى)
بۇل نە بالالار؟
(بۇل كارتا)
كارتامەن جۇمىس جاساۋ
ءبىز بۇگىن كرۋيز ساياحات جاسايمىز
(بالالار ءوز قالاۋلارى بويىنشا قۇستار، گۇلدەر، كوبەلەك توبى بولىپ ۇشكە بولىنەدى)
ءبىرىنشى قۇستار الەمىنە توقتالامىز جانە وسىمدىكتەر، جاندىكتەر الەمىنە بارامىز.
ارا بولىپ ۇشىپ بارايىق
(اۋەن قوسىلادى، بالالار ۇشىپ بارادى).
كارتوچكالارىنا ساي ۇستەلگە وتىرىڭدار
1 - توپقا تاپسىرما: ۇستەلدەگى تاپسىرمانى وزدەرى وقىپ، ورىنداۋ. ياعني جىل قۇستارىن قىستاپ قالاتىن قۇستاردىڭ ىشىنەن تاڭداپ الىپ فلانەنگراف تاقتاسىنا ءىلىپ، قاسىنا ونىڭ ۇياسىنىڭ سۋرەتىن ءىلۋ.
جانە منەموكەستە ارقىلى تالداۋ
قاي قۇستى تاڭدادىڭ؟
2 - توپقا تاپسىرما: گۇلدىن ءوسۋ رەتىن توپتاستىرۋ، ا3 قاعازىنا گۇلدىن جاقسى وسۋىنە نە كەرەك ەكەنىن كارتوچكالار ارقىلى ورنالاستىرۋ، دارىلىك وسىمدىكتى قۇراستىرۋ
گۇلدىن ءوسۋ رەتىن منەموكەستە ارقىلى ايتۋ.(ءبىر توپتا وتىرعان بالالار، ءار ءتۇرلى تاپسىرما ورىندايدى).
3 - توپقا تاپسىرما:
ورمەكشىمەن باسقا جاندىكتەردى سالىستىرۋ.
ويىنشىق ورمەكشى جانە باسقا جاندىكتەردى الىپ، ولاردىڭ اياقتارىن، كوزدەرىن، دەنە مۇشەلەرىن سالىستىرۋ. ەكى سحەمانى تولتىرۋ، ءبىر جاق بولىگىنە ورمەكشىنىڭ دەنە مۇشەلەرىنىڭ ساننىڭ جازۋ، ەكىنشى بولىككە باسقا جاندىكتەردى جازۋ.(بالالار اقىلداسىپ، منەموكەستەگە ارقىلى قورتىندى جاسايدى: ياعني بارلىق جاندىكتەر ءۇش بولىكتەن تۇرادى: باسى، دەنەسى، قاۋىرسىنى بار، ال ورمەكشىدە ەكى بولىكتەن تۇرادى باسى، قاۋىرسىنى. ت. ب.)
كوبەلەكتىڭ ءوسۋ رەتىن كورسەتۋ.
فيشكالار تاراتۋ ءار توپقا.
بارلىق توپقا پروبلەمالىق سۇراق قويىلادى:
- ەگەر قۇستار بولماسا نە بولۋشى ەدى؟
(- اسەم ءان تىڭداي الماس ەدىك، جاندىكتەر اعاشتاردى ءشىرىتۋشى ەدى. ت. ب.)
- جاندىكتەر نە ءۇشىن كەرەك، ولاردىڭ پايداسى بار ما؟
ءار توپ اقىلداسىپ جاۋاپ بەرۋىن سۇراۋ
سەرگىتۋ ءساتى (اۋەن وينالادى)
كۋبيكتەردەن جانە گۇل شوعىنان ءتورت جىل مەزگىلدەردىڭ بەلگىلەرىن قۇراستىرۋ.
كارتاعا قارايىقشى، ءبىز ەندى قايدا بارۋىمىز كەرەك؟
(زەرتحانا بارۋىمىز كەرەك)
زەرتحاناعا بارايىق
توپىراقتى زەرتتەۋ، سۋدى تازارتۋ.(بالالار ءوز قالاۋى بويىنشا بولىنەدى.)
توپىراققا سۋدى قۇيعاندا سۋدىڭ بەتىندە نە پايدا بولدى؟ (- كوپىرشىكتەر پايدا بولدى، ياعني توپىراقتا اۋا بار.) سۋدىڭ بەتىندە تاعى نە كورىپ تۇرسىڭدار؟ ياعني قاراشىرىكتەردى كورىپ تۇرسىڭدار.
منەموكەستە ارقىلى قورتىندى جاساۋ
سلايدپەن جۇمىس. ءبىزدىڭ بالالار، جاسىل ەل اكسياسىنا قاتىسىپ، بالاباقشانىڭ باقشاسىنا جەمىس اعاشىن وتىرعىزدى
رەفلەكستىك - تۇزەتۋ
كارتامەن جۇمىس:
ءبىز بۇگىن قايدا باردىق؟
- كرۋيز ساياحاتىنا باردىق
نە ىستەدىك؟
نە تۇسىندىڭدەر؟
بالالاردى ماداقتاۋ
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋ كەرەك: جىل قۇستارىن جانە قىستاپ قالاتىن قۇستاردىڭ اتاۋلارىن. جاندىكتەردىڭ قۇرلىسىن
بولۋ كەرەك: قاراشىرىك جاندىكتەرمەن، وسىمدىكتەردىڭ قالدىعى ەكەنىن دالەلدەي ءبىلۋ.
ۇيرەنۋ كەرەك: توپىراقتىڭ قۇرامىن، سۋدى تازارتۋ جولىن. توپپەن جۇمىس جاساي ءبىلۋدى، سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ بەرۋدى.
جالپاكسارينوۆا ايگەريم امانتايەۆنا
تاقىرىبى: تابيعاتتىڭ بىلگىشتەرى
ماقساتى: بالالاردىڭ قورشاعان ورتاسى جايىندا تۇسىنىكتەرىن مولايتۋ.
كوكتەم مەزگىلىندە بولاتىن ەرەكشەلىكتەردى ايتا بىلۋگە ۇيرەتۋ، سالىستىرۋعا داعدىلاندىرۋ.
دامىتۋشىلىق: ساباقتىڭ ءار ساتىسى ارقىلى بالالاردىڭ سوزدىك قورلارىن، دۇنيەتانىمدارىن مولايتۋ. قورشاعان ورتالارى جايىندا تۇسىنىكتەرىمەن كوز قاراستارىن جاڭارتۋ. جاسىل ەل اكسياسىنا قاتىسۋ، اعاش وتىرعىزۋ.
تاربيەلىك ءمانى: تابيعاتتى، ءوز ورتاسىن سۇيۋگە باۋلۋ. قىستاپ قالاتىن قۇستارمەن جىل قۇستارىن اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ. وسىمدىكتەردىڭ ءوسۋ رەتىن انىقتاي بىلۋگە جانە جاندىكتەردىڭ قالاي پايدا بولاتىنىن ءتۇسىندىرۋ. ءتىرى تابيعاتپەن ءولى تابيعاتىن بايلانىسىن ءتۇسىنۋ، ەكسپەريمەنت جۇمىسى ارقىلى (توپىراقتى زەرتتەۋ، سۋدى تازارتۋ)
كورنەكىلىگى: بايشەشەك گ ۇلىنىڭ سۋرەتى (سلايد)، قۇستاردىڭ سۋرەتتەرى، منەموكەستە، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار، اۋەن، فلانەنگراف تاقتاسى
ەكسپەريمەنت جۇمىسىنا: ستاكان، توپىراق، قۇيعىش، سەلدىر ماتا، ۇلكەيتكىش
ءادىس - ءتاسىلى: ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ.
قولداناتىن تەحنولوگيالار: تريز سحەماسى، كۋبيزم، زايسيەۆ تەحنولوگياسى
الدىنالا جاسالاتىن جۇمىس: تابيعاتتى باقىلاۋ، كوكتەم مەزگىلى تۋرالى ولەڭ وقىپ
بەرۋ، قۇستاردىن تىرشىلىگىن باقىلاۋ.
بيلينگۆالدىق كومپونەت: كوكتەم - ۆەسنا، ۇزاق قارعا - گراچ، پوچۆا - قاراشىرىك
سوزدىك جۇمىسى: قۇنارلى، بايشەشەك، قاراشىرىك
ساباق كەزەڭدەرى
موتيۆاسيالىق - وياتۋشىلىق
شاتتىق شەڭبەرى
ءبىز ادەپتى بالامىز
ءبىز ەرەكشە بولامىز
قوناقتاردى كورگەندە
سالەمەتسىزدەر مە دەپ
سالەمدەسىپ الامىز
(بالالار شەڭبەرگە ولەڭ جولدارىن ايتادى)
- جىل مەزگىلى نەشەگە بولىنەدى؟
(- جىل مەزگىلى تورتكە بولىنەدى)
- ەندەشە جىل مەزگىلىن اتاڭدار
(- كۇز، قىس، كوكتەم، جاز)
- بالالار، ءقازىر قاي جىل مەزگىلى؟
(– كوكتەم مەزگىلى)
- كوكتەم ەكەنىن قايدان بىلدىڭدەر؟
(- ويتكەنى، جەردەگى مۇز، قارلار ەرىپ جاتىر. اعاشتاردىڭ بۇرشىك اتا باستاعان. بالالار قۇستارعا ۇيا جاساپ جاتىر.)
بالالار مەن سەندەرگە دوپتى لاقتىرام سەندەر كوكتەم تۋرالى ءبىر جىلى ءسوز ايتىڭدار
- كوكتەم قانداي.......
كوكتەم كورىكتى، سۇلۋ، اسەم ت. ب
ۇيىمداستىرۋشىلىق - ىزدەنۋشىلىك
ۇستەلدەگى كارتوچكالاردى تاڭداۋدى ۇسىنۋ
سلايدپەن جۇمىس
جۇمباق جاسىرۋ
ول قاردىڭ استىنان ءبىرىنشى شىعادى
كوكتەمدى ءبىرىنشى قارسى الادى
(جاۋابى: بايشەشەك گ ۇلى - پودسنەجنيكى)
بۇل نە بالالار؟
(بۇل كارتا)
كارتامەن جۇمىس جاساۋ
ءبىز بۇگىن كرۋيز ساياحات جاسايمىز
(بالالار ءوز قالاۋلارى بويىنشا قۇستار، گۇلدەر، كوبەلەك توبى بولىپ ۇشكە بولىنەدى)
ءبىرىنشى قۇستار الەمىنە توقتالامىز جانە وسىمدىكتەر، جاندىكتەر الەمىنە بارامىز.
ارا بولىپ ۇشىپ بارايىق
(اۋەن قوسىلادى، بالالار ۇشىپ بارادى).
كارتوچكالارىنا ساي ۇستەلگە وتىرىڭدار
1 - توپقا تاپسىرما: ۇستەلدەگى تاپسىرمانى وزدەرى وقىپ، ورىنداۋ. ياعني جىل قۇستارىن قىستاپ قالاتىن قۇستاردىڭ ىشىنەن تاڭداپ الىپ فلانەنگراف تاقتاسىنا ءىلىپ، قاسىنا ونىڭ ۇياسىنىڭ سۋرەتىن ءىلۋ.
جانە منەموكەستە ارقىلى تالداۋ
قاي قۇستى تاڭدادىڭ؟
2 - توپقا تاپسىرما: گۇلدىن ءوسۋ رەتىن توپتاستىرۋ، ا3 قاعازىنا گۇلدىن جاقسى وسۋىنە نە كەرەك ەكەنىن كارتوچكالار ارقىلى ورنالاستىرۋ، دارىلىك وسىمدىكتى قۇراستىرۋ
گۇلدىن ءوسۋ رەتىن منەموكەستە ارقىلى ايتۋ.(ءبىر توپتا وتىرعان بالالار، ءار ءتۇرلى تاپسىرما ورىندايدى).
3 - توپقا تاپسىرما:
ورمەكشىمەن باسقا جاندىكتەردى سالىستىرۋ.
ويىنشىق ورمەكشى جانە باسقا جاندىكتەردى الىپ، ولاردىڭ اياقتارىن، كوزدەرىن، دەنە مۇشەلەرىن سالىستىرۋ. ەكى سحەمانى تولتىرۋ، ءبىر جاق بولىگىنە ورمەكشىنىڭ دەنە مۇشەلەرىنىڭ ساننىڭ جازۋ، ەكىنشى بولىككە باسقا جاندىكتەردى جازۋ.(بالالار اقىلداسىپ، منەموكەستەگە ارقىلى قورتىندى جاسايدى: ياعني بارلىق جاندىكتەر ءۇش بولىكتەن تۇرادى: باسى، دەنەسى، قاۋىرسىنى بار، ال ورمەكشىدە ەكى بولىكتەن تۇرادى باسى، قاۋىرسىنى. ت. ب.)
كوبەلەكتىڭ ءوسۋ رەتىن كورسەتۋ.
فيشكالار تاراتۋ ءار توپقا.
بارلىق توپقا پروبلەمالىق سۇراق قويىلادى:
- ەگەر قۇستار بولماسا نە بولۋشى ەدى؟
(- اسەم ءان تىڭداي الماس ەدىك، جاندىكتەر اعاشتاردى ءشىرىتۋشى ەدى. ت. ب.)
- جاندىكتەر نە ءۇشىن كەرەك، ولاردىڭ پايداسى بار ما؟
ءار توپ اقىلداسىپ جاۋاپ بەرۋىن سۇراۋ
سەرگىتۋ ءساتى (اۋەن وينالادى)
كۋبيكتەردەن جانە گۇل شوعىنان ءتورت جىل مەزگىلدەردىڭ بەلگىلەرىن قۇراستىرۋ.
كارتاعا قارايىقشى، ءبىز ەندى قايدا بارۋىمىز كەرەك؟
(زەرتحانا بارۋىمىز كەرەك)
زەرتحاناعا بارايىق
توپىراقتى زەرتتەۋ، سۋدى تازارتۋ.(بالالار ءوز قالاۋى بويىنشا بولىنەدى.)
توپىراققا سۋدى قۇيعاندا سۋدىڭ بەتىندە نە پايدا بولدى؟ (- كوپىرشىكتەر پايدا بولدى، ياعني توپىراقتا اۋا بار.) سۋدىڭ بەتىندە تاعى نە كورىپ تۇرسىڭدار؟ ياعني قاراشىرىكتەردى كورىپ تۇرسىڭدار.
منەموكەستە ارقىلى قورتىندى جاساۋ
سلايدپەن جۇمىس. ءبىزدىڭ بالالار، جاسىل ەل اكسياسىنا قاتىسىپ، بالاباقشانىڭ باقشاسىنا جەمىس اعاشىن وتىرعىزدى
رەفلەكستىك - تۇزەتۋ
كارتامەن جۇمىس:
ءبىز بۇگىن قايدا باردىق؟
- كرۋيز ساياحاتىنا باردىق
نە ىستەدىك؟
نە تۇسىندىڭدەر؟
بالالاردى ماداقتاۋ
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋ كەرەك: جىل قۇستارىن جانە قىستاپ قالاتىن قۇستاردىڭ اتاۋلارىن. جاندىكتەردىڭ قۇرلىسىن
بولۋ كەرەك: قاراشىرىك جاندىكتەرمەن، وسىمدىكتەردىڭ قالدىعى ەكەنىن دالەلدەي ءبىلۋ.
ۇيرەنۋ كەرەك: توپىراقتىڭ قۇرامىن، سۋدى تازارتۋ جولىن. توپپەن جۇمىس جاساي ءبىلۋدى، سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ بەرۋدى.