تاتار ازىلدەرى
وسيەت
ءبىر الپاۋىت اسقان باي ولەر الدىندا ايتقان ەكەن.
- جوعالعان ەكى وگىزىم بار ەدى. ەگەر تابىلسا ۇلىما قالسىن. تابىلماسا دا وقاسى جوق، ۇناتقان ءبىر قىزمەتشىگە بەرەرسىزدەر، - دەپتى.
جاڭا ناماز
اتاقتى شۇكىر – قاراقشى ات ۇرلاپ اكەلىپ، قوراعا قاماپ قويىپتى. ۇيگە كىرگەنى سول، دالاعا قاراسا، ۋريادنيكتەر كەلە جاتىر ەكەن. شۇكىر – قاراقشى تەز ارادا جاينامازىن جازىپ جىبەرىپ، قىبلاعا قاراپ، ۋريادنيكتەر ايقايلاعاندا، قۇلاق قاققانداي داۋىستاپ، قۇران وقىعان سىڭاي تانىتىپ، كەلىنىنە بىلاي دەپتى:
- حايييا - عالاس - ساالات،
قورادا تۇر الا-ا-ات.
ماھيرا كەلىن!
ال، قاقپانى جاپ،
ءۇي ارتىنا اتتى ۇزا-ا-ت!
الاحۋ اكبار!
كەلىن شىعىپ اتتى بوساتىپ كەلەدى. شۇكىر نامازىن ءبىتىرىپ تۇرعاندا، ۋريادنيكتەردى جاڭا كورگەن كىسىدەي:
- بارە-كەل-دى! قوناقتار كەلىپ قالعان بىلەم، كەشىرىم ەتىڭىزدەر، - دەپ داستارحان ازىرلەتىپتى.
اقىل – امال
ءبىر ءالجۋاز بۇكىر كىسى بار ەكەن. ول بۇرىلىستان ءوتىپ بارا جاتسا، ءبىر بالا ونى تاسپەن جىبەرىپ ۇرىپتى. الگى بۇكىر بالانى شاقىرىپ الىپ، وعان ازىن-اۋلاق اقشا، بەرىپتى دە:
- ءاي، اقىلدىم! زۋلاتىپ-اق اتادى ەكەنسىڭ، - دەيدى.
الدارىنان ءوتىپ بارا جاتقان تازا كيىمدى كىسىنى كورسەتىپ:
مەنەن ول باي بولسا كەرەك. ونى دا قاداپ ۇر! سوعان بار، مۇمكىن كوبىرەك بەرەر، - دەيدى.
بالا بۇل سوزگە يلانىپ، الگى كىسىگە دە تاس اتىپتى. ول بولسا، بالانى ۇستاپ الىپ، سازايىن بەرىپتى.
مىنە، ساعان جاردەم!
- دوستىم مۇرتازا، ون سوم اقشا بەرە تۇرمايسىڭ با؟ وتە قاجەت ەدى.
- ون سوم نەگە جەتەدى؟ سەنىڭ كوبىرەك سۇراۋعا دا قاقىڭ بار!
- ايتپەسە، دوستىم، سەن وندا ەلۋ سوم بەرە عوي.
- ارينە، ونان دا كوبىرەك سۇراي الاسىڭ.
قايتەيىن، مەنىڭ ءبىر تيىن دا اقشام جوق.
وفيسەردى الداعان سولدات
بۇرىنعى زاماندا ءبىر سولدات قىزمەتتەن قايتىپ كەلە جاتىپ، ءبىر ۇيگە كىر دەدى. ول ۇيگە بىرنەشە وفيسەر توقتاعان ەكەن. سولدات وفيسەرلەرگە بايقاتپاي قازاندى اشىپ قاراسا، قاز اسۋلى تۇر ەكەن. سولدات قازدى قاپشىعىنا سالادى دا، ورنىنا شاركەي سالىپ قويادى.
وفيسەرلەر ودان: سەنىڭ كومانديرىڭ كىم ەدى؟ – دەپ سۇرايدى.
سولدات: بۇرىن گۋسيەۆ بولاتىن، كەيىن لاپتيەۆ بولدى، - دەيدى.
وفيسەرلەر گۋسيەۆ پەن لاپتيەۆتىڭ ماعناسىن سولدات كەتىپ قالعان سوڭ عانا اڭعارىپتى.
ورىندى ءسوز
گەنەرال ءاربىر ءبولىمدى ارالاپ ءجۇرىپ، ءبىر ستارشينانىڭ كەمشىلىكتەرىن بايقاپ، وعان وتە قاتتى ۇرسىپتى. ستارشينا ءبىر رەتى كەلگەندە، گەنەرالعا اقىرىن عانا:
- جولداس گەنەرال، ءسىز بىلەسىز بە؟ ەگەر ءسىزدىڭ ۇرىسقانىڭىزدى سولداتتار ەكىنشى رەت ەستىسە: «كومانديرلەر ءوزارا تاتۋ ەمەس ەكەن، - دەپ ەكەۋمىزدىڭ دە، ابىرويىمىزدى توگۋى مۇمكىن»، - دەپتى.
گەنەرال ىشەك-سىلەسى قاتقانشا كۇلىپتى دە، ستارشيناعا كەشىرىم ەتىپتى.
ناقتى جاۋاپ
حاكيم باۋىرىم، مەن الگى بەرگەن قارىزىمدى سۇراي كەلگەن ەدىم. ادامدى ساندالتا بەرمە. ەندى قايتارساڭ قايتەدى؟
- تۇك تيىنىم جوق. ءبارى حامديانىڭ قولىندا.
- وندا كورشىلەرىڭنىڭ بىرىنەن الا تۇرىپ، بەرە عوي.
- مىنە بۇل اقىلىڭ اقىل-اق. ون سوم بەرە تۇرشى!؟
قيىن ماسەلە
بىرەۋ ءبىر كىسىدەن سۇرادى: «بال ءدامدى مە، شەكەر ءدامدى مە»؟ دەدى. ول كىسى ايتتى: «جەپ كورمەسەم، مەن قايدان بىلەم؟ اكەلىڭىز، جەپ كورەيىن، سودان سوڭ ايتارمىن»، - دەدى. قارىنى قاتتى اشقان ەدى. ءبىر توستاق بال، ءبىر توستاق شەكەر اكەلەدى. قايدان تاپقانىن ءوزى بىلەدى، قاسىق الىپ كەلىپتى. بالدان ءبىر اسايدى، شەكەردەن ءبىر اسايدى. ءسويتىپ تۇرىپ، ءبارىن دە جەپ تاۋىسقاندا: «جوق. قايسىسىنىڭ ءدامدى ەكەنىن بىلە المادىم»، - دەپتى.
سوندا كىرمەگەندە، قايدا كىرەسىڭ؟
بىرنەشە كىسى زيرات قاسىنان ءوتىپ بارا جاتىر ەكەن. «اناعان قارا، زيرات ىشىندە بالالار ويناپ ءجۇر»، - دەيدى.
سوندا ءبىر قورقاقتاۋ كىسى:
«قورىقپاي زيرات ىشىنە نەگە كىرەدى ەكەن؟ مەن ولسەم دە كىرمەس ەدىم»، - دەپتى. سوندا ءبىر پالۋان جىگىت:
- ولسەڭ، سوندا كىرمەگەندە، قايدا كىرەسىڭ؟ – دەگەن ەكەن.
شاش - ساقال نەگە اعارادى
ءبىر كىسى دوسىنان سۇراپتى:
مەنىڭ شاشىم اق، ساقالىم قارا. ال، كەرىسىنشە، سەنىڭ شاشىڭ قارا، ساقالىڭ اق. نەگە ولاي ەكەن؟
دوسى وعان بىلاي دەپ جاۋاپ بەرىپتى:
شاش نە ساقالدىڭ اعارۋى، قاتتى جۇمىس ىستەگەنىنىڭ بەلگىسى. سەن باسىڭدى وتە قاتتى جۇمىس ىستەتكەنسىڭ. مەن اۋىز بەن جاققا تىنىم بەرگەن ەمەسپىن.
دوڭىز – ياعني دوڭىز
ءبىر ىزاقور كىسىنىڭ ەكىنشى بىرەۋگە قاتتى اشۋى كەلىپتى. ول الگى كىسىنىڭ ءۇي جاعىنا بارىپتى دا، ەسەگىنە «دوڭىز!» دەپ جازىپ كەتىپتى. كەلەسى كۇنى الگى كىسى بۇعان ءوزى كەلىپ:
- ءسىز كەشە بىزدىكىنە بارىپ، ەسىمىڭىزدى ەسەككە جازىپ قالدىرعان ەكەنسىز. ول كەزدە مەن ۇيدە جوق ەدىم. مۇنداي ەسىمدى كىسىنىڭ قانداي ەكەنىن كورەيىن دەپ، كەلىپ ەدىم، - دەپتى.
بىلسەڭ سۇراما
جولدا ەكى شارۋا كىسى ۇشىراسادى. ءبىرى پىشەن تيەپ الىپ كەلە جاتسا، ەكىنشىسى ورمانعا بارا جاتىر ەكەن.
- قايدا باردىڭ؟ دەيدى بارا جاتقان.
- وتىن الىپ كەلە جاتىرمىن.
- پىشەن باسىپ الىپسىڭ عوي.
- بىلسەڭ نەسىن سۇرايسىڭ؟ دەپتى، قايتىپ كەلە جاتقان.
شاماڭ كەلسە قۋىپ جەت!
بىرەۋ مونشادا قىمبات كيىم-كەشەگىن قوياتىن ورىن تاپپاي، ەدەنگە قويىپتى دا، ۇستىنە «بوكس چەمپيونى» دەپ جازىپ قويىپتى. مونشادان شىقسا كيىمدەرى جوق. قاراسا قاعازدىڭ ەكىنشى جاعىنا: «جۇگىرۋ چەمپيونى»، - دەپ، جازىپ قويىپتى.
وتىرىكتىڭ وتەۋى
بىرەۋ ءتىس دارىگەرىنە جالعان اقشا تولەپتى دە، سوتتا:
- مۇنىڭ ماعان قويعان تىستەرى دە وتىرىك، - دەپ اقتالىپتى.
كىم جالماۋىز
الدەكىم ءبىر كۇنى دوسىمەن وتىرىپ، قۇرما جەپتى. ءۇي ەگەسى ءوزى جەگەن قۇرمانىڭ سۇيەگىن اقىرىنداپ قوناعىنىڭ الدىنا ۇيە بەرىپتى. جەپ بولعان سوڭ ءۇي يەسى قوناققا:
- ءتىپتى، جالماۋىز ەكەنسىڭ عوي. قانشا قۇرما جەگەنسىڭ؟ قاراشى، الدىڭدا قانشا قۇرما سۇيەگى جاتىر!؟ دەيدى.
قوناق ايتىپتى:
- سەن مەنەن دە وتكەن جالماۋىز ەكەنسىڭ، قۇرمالاردى سۇيەگىمەن جۇتىپسىڭ. الدىڭدا بىردە-بىر قۇرمانىڭ سۇيەگى كورىنبەيدى عوي، - دەپتى.
ولاي دا، بۇلاي دا
كەيۋانا قاتتى اۋىرىپ جاتىر ەكەن. كورشى ايەلدەر ونىڭ ءحالىن بىلۋگە بارىپتى. اۋرۋ قاتىن كەلگەندەرگە ايتىپتى:
ءبىر ۇلكەن الما جەگىم كەلەدى، ءاردايىم تۇسىمە ەنەدى، - دەپتى.
ارالارىنان ءبىر اپاي جۇباتىپ:
ءاي، اپاتاي! تىپتەن ۋايىمداما. ەگەردە ءومىرىڭ جەتىپ جەي الساڭ، كەز-كەلگەن ۇيدەن ساتىپ الارسىڭ. ەگەردە ءومىرىڭ ءبىتىپ، ولە قالساڭ، ول جاقتا – جۇماقتا ءوز قولىڭمەن ءۇزىپ الىپ جەرسىڭ، - دەپتى.
دۇرىس جاۋاپ
ءبىر قىڭىر كىسىگە سۇراۋ بەرىپتى:
- ەرتەڭگىلىك تۇرعاندا اتەش نەگە ءبىر اياعىن عانا كوتەرەدى؟
- ايتاسىڭ-اۋ، - دەيدى الگى قيسىق. ەگەردە ەكى اياعىن دا كوتەرسە، وتىرعان كەرمەسىنەن وماقا اسپاي ما؟
ءادىس
- ءيا، قالاي دوستىم؟ ۇيىقتاي المايمىن دەپ زارلاپ ەدىڭ. مەن ايتقان ءادىستى قولدانىپ كوردىڭ بە؟
- كوردىم.
- قانشاعا دەيىن سانادىڭ؟
- 17 420-عا دەيىن
- سونان سوڭ ءبىر راحاتتانىپ ۇيىقتاعان شىعارسىڭ، شاماسى؟
- جوق. ءجوق-ا! جۇمىسقا كەتەتىن كەز كەلدى.
حوراسان جالقاۋلارى
حوراساننىڭ ءۇش ادامى الما تۇبىندە جاتىر ەكەن دەيدى. الما اعاشتا ۋىلجىعان المالار تۇر ەكەن.
اراسىنان بىرەۋى:
-شىركىن-اي، انا المالاردى جەسەڭ، - دەپتى.
-ەكىنشىسى:
- ولار وزدەرى ءۇزىلىپ اۋىزعا تۇسەر مە ەدى، - دەپتى.
- ءۇشىنشىسى:
- سويلەي بەرۋگە قالاي ەرىنبەيسىڭدەر، - دەپتى.
اقىرىندا ورتەنگەن
ەرتەدە ەكى جالقاۋ بولىپتى. ەكەۋى دە ءبىر نارسە ىستەپ كورمەپتى. قىستان قالعان ەسكى ساباننىڭ ۇستىندە ۇيىقتاپ جاتىر ەكەن. كەنەت، ولار جاتقان سابان ورتەنە باستايدى.
بىرەۋى ايقاي سالىپ: «جانىپ بارام، قۇتقارىڭدار!»دەيدى.
جولداسىنا وكپەلى ەكىنشىسى:
-ياپىرماي، دوس! مەن ءۇشىن دە ايقايلاي سالساڭ نەڭ كەتەتىن ەدى، - دەپتى.
جالقاۋ قىز
ءبىر وتە جالقاۋ قىز بولىپتى. ەشقاشان جوندەپ كيىنبەيدى، نە دۇرىستاپ جۋىنبايدى ەكەن. كۇندەردىڭ كۇنىندە شەشەسى قوناق شاقىرادى دا، قىزىنا ايتادى:
- قىزىم كيىمدەرىڭدى اۋىستىر، بەتى قولىڭدى جاقسىلاپ جۋ، - دەپتى.
- شەشە، قوناقتار كەلمەسە، مەنىڭ كيىنگەنىم بوسقا كەتپەي مە؟ دەپتى قىزى.
دەمالۋ جوق
ءبىر شارۋا جۇمىستان شارشاپ قايتادى ەكەن دە، ءسال تىنىس الايىن دەپ، توسەككە قيسايادى ەكەن. جانتايا كەتسە، ۇيقىعا كەتەدى ەكەن. ۇيقىسىنان ويانسا، ول ايەلىنە:
- تىنىستايىن دەپ جاتام دا، ۇيقىعا كەتەم. ءسويتىپ، مەندە ەشقاشان دەم الۋ جوق، - دەپ، زارلايدى ەكەن.
ۋاقىتى جوق
قۇدىقتان سۋ الىپ قايتقان ەكى ايەل ۇناتقان دۇنيەلەرىن كورمەي-بىلمەي ساۋدالاسىپ تۇر ەكەن. بىرەۋىنىڭ كۇيەۋى، بۇل تۇرىستارىنا شىداي الماسا كەرەك، سىرتقا شىعىپ:
- بارىڭدار! ۇيگە كىرىپ سويلەسىڭدەر – دەپتى.
سوندا ايەلى:
- جوق. ءجوق-ا! ونىڭ ايعا قاراپ تۇراتىن ۋاقىتى جوق، - دەپتى.
اسىعىس ايەل
بىرەۋدىڭ ايەلى قىدىرعاندى ۇناتادى ەكەن. كورشىلەرى بۇل شاقىرىلماعان قوناقتان ابدەن مەزى بولعان سوڭ، كۇندەردىڭ كۇنىندە كۇيەۋىنە ايتىپتى: «كەشكىلىك ايەلىڭدى ۇيدەن شىعارما، دوس، ءبىرجولاتا دىڭكالاتتى»، - دەپتى.
- بولادى. ول قىدىرىمپاز عوي. ەگەر كۇندىز ۇيدەن تاپسام، البەتتە، شىعارمايمىن، - دەگەن ەكەن كۇيەۋى.
سولدات حاتى
پاتشا ارمياسىندا قىزمەت ىستەپ جۇرگەن ءبىر سولدات تۋعان اۋىلىن وتە ساعىنسا دا، حات جازدىراتىن ادام تابا الماپتى.
- نە بولسا، سول بولسىن، - دەپ حاتتى ءوزى جازىپتى
اۋىلدان وعان:
- حاتىڭدى الىپ قاتتى قۋاندىق، ءبىراق وقي المادىق. امان-ساۋ ەلگە ورالساڭ، ءوزىڭ وقىپ بەرەرسىڭ، - دەگەن جاۋاپ كەلىپتى.
ۇلىق بولساڭ، كىشىك بول
ءبىر جىگىتكە اسكەري قىزمەتتە جۇرگەندە ەفرەيتور اتاعىن بەرىپتى. ول وعان وتە قۋانىپ، كارى شەشەسىنە حات جازىپتى.
- شەشە ماعان ەفرەيتور اتاعىن بەردى، - دەپتى. «مەنىڭ بالام ۇلكەن وكىمەت بولعان ەكەن»، - دەپ قاتتى قۋانعان شەشەسى، بالاسىنا حات جازدىرىپتى.
- بالام، ساعان راحمەت! جاقسى قىزمەت اتقارعانىڭ ءۇشىن سەنى ءنان ۇلىق ەتىپ قويعان بولار. بالام، ەندى ەفرەيتال بولدىم دەپ، ماستانىپ كەتپە، جاندارالدارىڭدى جابىرلەپ جۇرمە. استىنە ەستى ەفتەيتال بولا گور، - دەپتى.
سولدات
ىلگەرى زاماندا ءبىر سولدات يەك استىنداعى ەل «بەسبالتا» دەگەن جەردە قىزمەت اتقارىپتى. قىزمەتىن وتەپ كەلگەن سوڭ، ءبىر وتىرىستا ودان:
- سەن دۇنيە كورىپ قايتتىڭ عوي، قازاننىڭ ار جاعىندا نە بار ەكەن، - دەپ، سۇراپتى.
سولدات:
- ە-ە! كورگەنىڭنەن كورمەگەنىڭ كوپ، كوردىك قوي. قازاننىڭ ارجاعىندا بەسبالتا بار، ونىڭ ارجاعىندا تۇك تە جوق، ول دۇنيەنىڭ شەتى، - ەكەن دەپ، جاۋاپ بەرىپتى.
«ۇرىپ-سوعىپ»
ءبىر ايەل بازارعا شيە ساتۋعا بارادى. ول ورىس ءتىلىن تىپتەن بىلمەيدى ەكەن. وعان قاتار ايەلدەر بىلاي دەپ ۇيرەتىپتى. «شيەڭدى بىرەۋ سۇراي قالسا، « رۋب پياتدەسيات» دە دەيدى. سۇراي كەلگەن ءار كىسىگە «رۋب پياتدەسيات»، -دەپ، وزىنشە ماساتتانىپ تۇرسا، ءبىر ورىس كەلىپ، بۇل باعانى قىمباتسىنىپ، ايەلگە: «ا، رۋب سوروك؟» دەپ سۇرايدى.
ايەلدىڭ قۇتى قاشىپ، قۇربىلارىنا ايعاي سالادى: «تەز كەلىڭدەر، ۇرىپ-سوعىپ العانشا، تەگىن السىن!» - دەپتى.
سەنىڭ نە ءىسىڭ بار
بىرەۋ قوي ساتۋعا بارىپتى. ونىڭ بازارعا جەتكەنى دە سول ەكەن، ارباسى اۋىپ قالادى. ءبىر ورىس كەلىپ: «پوچەم وۆسا؟» دەيدى. الگى كىسى: «سەنىڭ نە ءىسىڭ بار اۋسا؟» - دەپ اشۋلانىپتى.
قۇس ەتى
گۇلنيسا تاتەي كورشى ورىس اۋىلىنا قوناققا بارىپتى. اس يەسى الدىنا بۋى بۇرقىراعان ەت قويىپتى. گۇلنيسانىڭ تابەتى تارتىپ تۇرسا دا «ويباي، بۇل دوڭىز ەتى بولىپ جۇرمەسىن»، - دەپ شەكشيە قالىپتى.
ءۇي يەسى قوناعىنىڭ قىسىلىپ وتىرعانىن بايقاپ، قىستاي باستايدى: «كۋشايتە، كۋشايتە!»
بۇل ءسوزدى ەستىگەن تاتەيدىڭ ءوڭى وزگەرىپ، ءماز بولىپ:
- ءاي، تەككە شەكشيىپپىن عوي، باسە، قۇس ەتى ەكەن عوي، - دەپ، دوڭىز ەتىن تىپ-تىيپىل ەتىپتى.
تاتارعا ءتىلماش كەرەك پە؟
ەرلى-زايىپتىلار ورىس اۋىلىنا بارعان دا، تانىستارىنىكىنە كىرگەن. ءۇي يەسى قوناقتاردى وتە جاقسى قارسى الىپتى. ستولعا ءارتۇرلى تاماقتار قويىپ، بۇلاردى داستارحانعا شاقىرىپتى. بۇل جىگىتتىڭ ايەلى ورىسشا بىلمەيدى ەكەن، دىم تاتپاي قاراپ وتىرادى. ورىس ايەلى: «ەشتە، ەشتە، زاچەم ونا نە كۋشاەت؟» دەيدى. سوندا تاتار ايەلى كۇيەۋىنە: «ارىراق وتىر، اناۋ تۇرعان قىزىنا ورىن كەرەك»، - دەيدى. سونان سوڭ ورىس ايەلى كاپۋستا سالعان تارەلكە اكەلىپتى دە: «كۋشاي، كۋشاي، نە ستەسنيايسيا» دەپتى، سوندا ايەل كۇيەۋىنە تاعى دا بىلاي دەپتى: «ىدىس الا كەلمەپسىڭدەر، ەگەر اكەلگەندەرىڭدە كاپۋستا بەرەر ەدىم»، - دەيدى دەپتى.
بيبيلاتىيفا
بويجەتكەن ءار كەشتە بيبليوتەكاعا بارام دەپ شىعىپ كەتىپ، وتە كەش كەلەدى ەكەن.
ءبىر كۇنى اكەسى:
- سول بيبيلاتىيفاعا ءاردايىم باراسىڭ دا جۇرەسىڭ، ول ءوزى بىزگە نەگە كەلمەيدى، - دەپ سۇراپتى.
ءار كوڭىلدە ءبىر قيال
بۇرىنعى ءبىر زاماندا ورىس ءتىلىن شاق-شاق قانا تۇسىنەتىن ءبىر جىگىتتى ارمياعا الادى. ول كازارمادا ۇيىقتاپ جاتقاندا كەزەكشى كەلىپ، قىسقا عانا:
- پودەم! دەپ ايقايلايدى. جىگىت ءبىر كوزىن سىعىرايتىپ:
- كۋدا پويدەم؟ دەپ سۇرايدى. كەزەكشىنىڭ بۇعان وتە قاتتى اشۋى كەلىپ:
- ۆستاۆاي، ۆستاۆاي! دەپ ۇرسا باستايدى. ول: - ءا، ستولوۆوي دەيدى ەكەنسىڭ عوي، - دەپ، ورنىنان اتىپ تۇرىپ، كيىنە باستايدى.
«كونتۋجەن» قويىپتى
ۇلى وتان سوعىسى باستالعاندا ءبىر باستىق سوعىسقا كەتەدى. كوپ ۋاقىت وتپەي-اق، ودان شەشەسىنە حات كەلەدى. كەلە سالا «كونتۋجەن» بولدىم، ءقازىر جاعدايىم جاقسى، مەنى ويلاپ ۋايىمداماڭىز،- دەپ جازىپتى بالاسى.
بۇل حاتتى وقىتقان سوڭ شەشەسى كورشىلەرىنە بارىپ:
-باسى باردىڭ، باسى بار، مەنىڭ بالام مۇندا جۇرگەندە باستىق ەدى، ەندى ول جەردە ونى «كونتۋجەن» ەتىپ قويىپتى، - دەپ ماقتانىپ ءجۇر دەيدى.
فەلدفەبەلدى باستىرماعا
سولدات پەن فەلدفەبەل اۋىلدان ءوتىپ بارا جاتىپ، قونىپ شىعايىق دەپ، ءبىر ءۇيدىڭ ەسىگىن قاعادى.
- بۇل كىم-ەي؟ دەپ سۇرايدى.
سولدات:
- اجە، قونىپ شىقساق دەپ ەدىك، ءبىز عوي، فەلدفەبەل ەكەۋمىز، - دەيدى.
اجەي وعان ءىش جاقتان:
- مەيلى، بيتپەبەڭدى باستىرماعا بايلاپ كەل، مەن ەسىك اشايىن، - دەپتى.
باسى جوقتىڭ قورلىعى
سوعىس كەزىندە ەكى سولدات قاراۋىلدا تۇر ەكەن. ونىڭ بىرەۋى ۇيىقتاپ جاتقاندا بومبا ءتۇسىپ، باسىن جۇلىپ كەتىپتى.
جولداسى:
- بەيشارا-اي! ۇيقىسىنان ويانىپ، باسىنىڭ جوعىن كورسە، نە ىستەر ەكەن ەندى، - دەپتى.
سولدات شينەلى
ءبىر كەدەي شارۋانىڭ بالاسى پاتشا ارمياسىندا قىزمەت وتەپ قايتادى. شەشەسى بالاسىنىڭ جاعدايىن سۇرايدى. «شەشە، ول جاقتا راحات قوي، استىڭدا دا ءبىر شينەل، ۇستىڭدە دە ءبىر شينەل، باسىڭدا دا ءبىر شينەل ۇيىقتاي بەرەسىڭ»، - دەيدى بالاسى. شەشەسى وعان:
«ءاي، بالام-اي! شينەلدەرىڭ سونشاما كوپ ەكەن، ماعان بىرەۋىن الا كەلسەڭ قايتەر ەدى؟» دەپتى.
جالعىز اياق
ءبىر ايگىلى ءبيشى ءبىر اياعىندا ۇزاق تۇرا الاتىنىنا ماقتانىپ، ەكىنشى بيشىگە:
- سەن مەن سياقتى تۇرا المايسىڭ، - دەپتى.
«جارايدى. مەن تۇرا الماسام تۇرا الماسپىن، ءبىراق سەنەن دە كوپ تۇراتىندار بار»، - دەپتى، ەكىنشى ءبيشى.
- ول كىم؟ دەپ تاڭ قالىپتى، قارتامىس.
- قاز .
جىن كورگەن
بىرەۋ ءوزىنىڭ جىن كورگەنىن جىر عىپ ايتىپ وتىر ەكەن
ءسويتىپ، ورمان ارالاپ كەلە جاتىرمىن. كوزگە تۇرتسە كورگىسىز قاراڭعى. كەنەت ارتىما قاراسام، قۇرتاقانداي ءبىر جىن تۇر.
تىڭداۋشىلاردىڭ ءبىرى: «قاسىم اعاي، توقتاي تۇر. كوزگە تۇرتسە كورگىسىز قاراڭعىدا سەن ونى قالاي كوردىڭ؟» دەيدى.
قاسىم اسپاي-ساسپاي: «حا...حا...حا نەگە كورمەيمىن، ءا؟ اي سۇتتەن دە اپپاق ەمەس پە؟ – دەپتى».
دۇرىس ايتاسىڭ
سويلەسىپ وتىرعان ەكى كىسىنىڭ قاسىنا ءۇشىنشى بىرەۋ كەلىپ:
- ءيا، نە وتىرىك سوعىپ وتىرسىڭدار؟ - دەيدى.
- سەنى ءبىر جاقسى جىگىت دەپ ماقتاپ وتىر ەدىك.
- دۇرىس ايتاسىڭ، - دەپتى الگى كىسى.
قارت وتىرىكشى
ىلگەرىدە وتە وتىرىكشى ءبىر كىسى بولىپتى. ول ومىرىندە ءبىر رەتتە شىن سويلەمەپتى. ءسويتىپ قارتايىپتى. الگى وتىرىكشى ءبىر كۇن سۋىقتا كورشىسىنىڭ سيىرى بۇزاۋلاعانىن كورىپ، ونى كورشىسىنە ايتادى.
- بۇزاۋىڭىزدى الىڭىز، ايتپەسە ءۇسىپ ولەر، - دەپتى. «تاعى دا الداپ ءجۇر» دەپ، كورشىلەرى سەنبەپتى. سويتسە، بۇزاۋ ءۇسىپ ءولىپتى. سوندا سۋقۇيدى: «ومىرىمدە ءبىر رەت شىن ايتقان ەدىم، وعان دا سەنبەدىڭدەر-اۋ»، - دەپ وكپەلەپتى.
وتىرىكشىنىڭ وتىرىگى
جۇرت تانىعان وتىرىكشى:
- مىڭ سوم بەرسەڭ دە وتىرىك ايتپاس ەدىم، - دەپتى. قاسىندا تۇرعان كىسى:
- مىنە، ءبىر تيىنسىز-اق وتىرىكتى سوعىپ تۇرسىڭ عوي، - دەپتى.
قاتىرعان
پاتشا زامانىندا ءبىر سولدات كوپىردەن ءوتىپ بارا جاتسا، ءبىر وفيسەر بەتپە-بەت كەزدەسىپتى. سولدات بايقاماعان بولىپ كەتىپ بارا جاتقان سوڭ، وفيسەر ونى توقتاتىپ:
- سەن نەگە سالەم بەرمەيسىڭ؟ دەپ ۇرسادى.
سولدات:
- عافۋ ەتىڭىز، ۇلى مارتەبەلىم، مەن جارعى بويىنشا ارەكەت ەتتىم. جارعىنىڭ 133ء-شى تارماعىندا كوپىر ۇستىندە سالەم بەرۋگە بولمايدى دەلىنگەن – دەپتى.
وفيسەر ءوزىنىڭ جارعىنى بىلمەيتىنىنە ىڭعايسىزدانىپ قالىپتى. كەيىن، كازارماعا كەلگەن سوڭ، جارعىنى اشىپ قاراسا، جارعى نەبارى 132ء-شى تارماقپەن بىتەدى ەكەن.
تاتار تىلىنەن اۋدارعان: ەرماحان بەردالى
You Might Also Like
