تاۋەلسىز ەلىمنىڭ - ەرلىك جولى
تاۋەلسىز ەلىمنىڭ - ەرلىك جولى.
تاربيە ساعاتىنىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك العان جىلدار ىشىندەگى جەتكەن جەڭىستىكتەرىمەن تانىستىرۋ، الەم تانىعان ەل ەكەنىن دالەلدەۋ، بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.
بولاشاق ۇرپاقتىڭ رۋحاني تۇلعالىق جانە ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتارىن دامىتۋ.
وتانىن سۇيۋگە، ەل تاريحىن بىلۋگە، ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىن قاستەرلەۋگە، وتانىمىزدىڭ بايلىعىن قورعاۋعا، ەلىمىزدى وركەندەتۋگە ءبىلىمدى ۇرپاق بولۋعا تاربيەلەۋ.
تاربيە ساعاتىنىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، بەينەبايان. قازاق ەلى سۋرەتتەرى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ رامىزدەرى: تۋى، ەلتاڭباسى، ءانۇرانى. ن. ءا نازاربايەۆتىڭ سۋرەتى.
ناقىل سوزدەر، قازاقستان تۋرالى اندەر.
تاربيە ساعاتىنىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: تاۋەلسىزدىك بىزگە وڭاي كەلمەدى.
جۇرتىم مەنىڭ نە قيىندىق كورمەدى؟
جىلاپ تۇرىپ انالارىم بۇل جولدا،
سان پەرزەنتىن قارا جەرگە جەرلەدى.
- تاۋەلسىزدىك تاڭى اتتى، تاۋەلسىزدىككە بيىل 25 جىل تولدى. بۇگىنگى 8 كلاستا وتكىزگەلى تۇرعان «تاۋەلسىز ەلىمنىڭ – ەرلىك جولى» اتتى اشىق تاربيە ساعاتىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
تاۋەلسىزدىك بىزگە وڭاي كەلمەدى.
اساۋ اتتاي ءوز تىزگىنىن بەرمەدى.
قازاعىمنىڭ التىن باسىن ءيىلتىپ،
تالاي دۇشپان تورىمىزگە تورلەدى.
تاۋەلسىزدىك كۇنى مەرەكەسىمەن قۇتتىقتايمىن! وتباستارىڭىزعا باقىت، بەرەكە، بىرلىك، دەندەرىڭىزگە ساۋلىق تىلەيمىن!
ماقساتىن حابارلاۋ.
ءانۇران:
وقۋشىلارعا سۇراقتار.
قازاقستان تۋرالى نە بىلەمىز؟ وقۋشىلار جاۋابى..
ءمۇعالىم ءسوزى. مىنە وقۋشىلار بىزدەر ەلىمىزبەن ماقتانامىز. بۇل ەركىندىك وڭايلىقپەن كەلگەن جوق. قازاق ەلى ەركىندىككە جەتۋ ءۇشىن قانشاما قيىن - قىستاۋ كەزەڭدەردى باستان كەشىردى. مىڭداعان جىلدىق تاريحى بار.
توپقا ءبولۋ ءى توپ - قازاقستان، ءىى توپ - تاۋەلسىزدىك
ماقال ارقىلى توپقا ءبولۋ.
سلايد: تاۋەلسىزدىك اتا-بابام اڭساعان.(تاريحي وقيعالار )
2 - توپقا سۇراق: قانداي تاريحي وقيعالاردى بىلەمىز؟
1- توپ 1465 – 1986 جىلدارداعى تاريحي وقيعالاردى ايتادى.
2 -توپ 1986 – 2016 جىلدارداعى تاريحي وقيعالاردى ايتادى.
1 - وقۋشى:
قازاق ەلى ەركىندىككە جەتۋ ءۇشىن قيىن – قىستاۋ كەزەڭدەردى باستان كەشىردى. مىڭداعان جىلدىق تاريحى بار.
عاسىرلار بويى قازاق حالقى كەڭ دالاسىن اق بىلەكتىڭ كۇشى، اق نايزانىڭ ۇشىمەن قولىنا الىپ جاۋدان قورعاعان. قازاق جەرىنىڭ ۇلان قايسار باتىرلارى بوستاندىق ءۇشىن جانىن بەرگەن. «قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى — قازاقستان تاريحىنداعى سىندارلى كەزەڭ بولىپ تابىلدى. كەرەي مەن جانىبەك باستاعان قالىڭ قول ەلدى جاۋدان قورعادى.
2 - وقۋشى.
قازاق حاندىعى 1465 - 1847 ج. ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن مەملەكەت. قازاق حاندىعى ەدىلدەن جايىققا دەيىن، سىرداريا مەن امۋداريا وزەندەرىنىڭ ارالىعىن قامتىعان. قازاق حاندىعىنىڭ تۇڭعىش حانى - كەرەي، سوڭعى حانى - كەنەسارى قاسىم ۇلى
ءمۇعالىم: 1 توپ: ال ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس تۋرالى نە بىلەمىز؟
3 - وقۋشى:
1941 جىلى 22 - ماۋسىمدا تاڭ شاپاعى جاڭا عانا ارايلانىپ كەلە جاتقان كەزدە ەلىمىزگە ءقاۋىپ ءتوندى. حالقىمىز ادام ايتقىسىز قيىن - قىستاۋ كەزەڭگە دۋشار بولدى. فاشيستىك گەرمانيا ەلىمىزگە وپاسىزدىقپەن باسىپ كىردى. تاريح كەشى ۇنەمى جاڭالانىپ وتىرادى. دەسە دە ۇمىتىلمايتىن، ەسكەرمەيتىن تاريحي وقيعالار بولادى. سونىڭ ءبارى الەمدى ءدۇر سىلكىندىرگەن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ قاسىرەتى مەن ۇلى جەڭىستىڭ قاسيەتىڭ باتىر اعالارىمىز بەن اپالارىمىزدىڭ ەرلىگىن ەشكىم دە ەشقاشان ۇمىتپاق ەمەس. الەمدى ءدۇر سىلكىندىرگەن وقيعا 1941جىلى ماۋسىمنىڭ 22 - دە بولعان ەدى.
ءبىراق سول كەزدەگى كەڭەس ەلىنىڭ بىرلىگى مەن دوستىعىنىڭ ارقاسىندا 1945 جىلى 9 - مامىردا ۇلى جەڭىسپەن اياقتالدى.
4 - وقۋشى:
مىنە، سودان بەرى 70 جىل مەرزىم ۋاقىت ءوتتى. بيىل ۇلى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعى. ءيا، سوعىس ءوزىنىڭ سۇمدىقتارىن بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ۇمىتتىرار ەمەس.. ءبىراق، سول جىلدار جاڭعىرىعى ادامزات جۇرەگىن ءالى سىزداتۋدا. ءيا، ۋاقىتتىڭ تاريحى اتتى ءوز تورەشىسى بار.
2 - وقۋشى:
1945 جىلدىڭ 30 ءساۋىرىنىڭ كەشىندە 6 ساعات 30 مينۋتتا جەڭىس تۋى تىگىلدى. تۋ تىككەن — راقىمجان قوشقاربايەۆ. 4 جىلعا جۋىق سوزىلعان قان توگىس اياقتالدى. 9 مامىر — جەڭىس كۇنى. ءيا اسپانىمىزدا جەڭىس تۋى جەلبىرەگەنىنە — 70 جىل.
ءمۇعالىم: 2 توپ: جەلتوقسان كوتەرىلىسى تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟
4 - وقۋشى
ال، 1986 جىلعى وقيعا حالىقتىڭ ەسىندە ماڭگى ساقتالادى.
16 جەلتوقساندا قازاق جاستارى ورتالىق الاڭعا شىعىپ، قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن تالاپ ەتتى.
وقۋشى:
1986جىلى 16 - جەلتوقساندا تاڭەرتەڭ، الماتىدا جاپپاي تولقۋ باستالدى. جاستار الاڭعا جينالا باستادى. الاڭدا «ءبىز قازاق، ەجەلدەن ەركىندىك اڭساعان»، «ءاربىر ۇلتتى ءوز كوسەمى باسقارسىن»، «تاۋەلسىزدىك كەرەك»،- دەگەن ۇراندار ايتىلدى.
الماتى گارنيزونىن جاۋىنگەرلىك دايىندىققا كەلتىرىپ، كوپ كۇشپەن الاڭداعى جاستاردى قورشاپ الدى. الماتىعا ءار ايماقتاردان اسكەردىڭ ارنايى بولىمدەرى جىبەرىلدى. ءوز ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن تالاپ ەتىپ، شەرۋگە شىققان جاستارعا «بۇزاقىلار»، «ۇلتشىلدار»، «ناشاقورلار»،- دەگەن كىنا تاعىلدى.
كوپتەگەن ستۋدەنت جاستار تۇرمەگە قامالدى، وقۋ ورنىنان شىعارىلدى. تاۋەلسىزدىك جولىندا قايرات رىسقۇلبەكوۆ، ءلاززات اسانوۆا، ەربول سىپاتايەۆ، ءسابيرا تاعى باسقالارى سياقتى قازاق جاستارى جەلتوقسان وقيعاسى كەزىندە قايسارلىقپەن ەرلىك كورسەتىپ قۇربان بولدى.
5 - وقۋشى
ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ جارلىعىمەن 1996 جىلى 9 - جەلتوقسان قايرات نوعايباي ۇلى رىسقۇلبەكوۆكە «حالىق قاھارمانى» اتاعى بەرىلىپ، ايرىقشا ەرەكشەلىك بەلگىسى مەن «التىن جۇلدىز» تاپسىرىلدى. ءسابيرا، ءلاززات، ەربولعا تاعى باسقا جەلتوقسانعا قاتىسقان جاستارعا «جەلتوقسان قاھارمانى» اتاعى بەرىلدى.
حور: جەلتوقسان جەلى ءانى:
وقۋشى:
وسىنىڭ ناتيجەسىندە 1991 جىلى 16 جەلتوقساندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگى تۋرالى زاڭ قابىلداندى.
ءمۇعالىم: بۇگىنگى تاۋەلسىز قازاقستان قانداي؟.
1 - وقۋشى: بۇگىنگى تاۋەلسىز قازاقستان – الەمدىك ارەنادان ءوز ورنىن ويىپ العان، ازيا مەن ەۋروپانى مويىنداتا بىلگەن رۋحى بيىك قايسار ەلدىڭ مەكەنى. ءبىز سول وركەنيەتكە قادام باسقان تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇلانىمىز. ءبىزدىڭ ەل تاۋەلسىزدىگىن العاننان بەرى الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ ءبىرازىنا مۇشە بولدى. ەلىمىزدىڭ بىرلىگىن، ۇلانعايىر دالامىزدىڭ تۇتاستىقتىڭ قورعايتىن قۇجاتتار مەن شارتتارعا قول قويىلدى. ەلىمىزدىڭ مامىراجاي بەيبىت تىرلىگى، تورىمىزدەگى اتا زاڭ، كوگىمىزدەگى ازاتتىقتىڭ كوك بايراعى، ۇلتتىق تەڭگەمىز، رەسپۋبليكالىق «ۇلاننىڭ» قۇرىلۋى.
تاربيە ساعاتىنىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك العان جىلدار ىشىندەگى جەتكەن جەڭىستىكتەرىمەن تانىستىرۋ، الەم تانىعان ەل ەكەنىن دالەلدەۋ، بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.
بولاشاق ۇرپاقتىڭ رۋحاني تۇلعالىق جانە ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتارىن دامىتۋ.
وتانىن سۇيۋگە، ەل تاريحىن بىلۋگە، ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىن قاستەرلەۋگە، وتانىمىزدىڭ بايلىعىن قورعاۋعا، ەلىمىزدى وركەندەتۋگە ءبىلىمدى ۇرپاق بولۋعا تاربيەلەۋ.
تاربيە ساعاتىنىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، بەينەبايان. قازاق ەلى سۋرەتتەرى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ رامىزدەرى: تۋى، ەلتاڭباسى، ءانۇرانى. ن. ءا نازاربايەۆتىڭ سۋرەتى.
ناقىل سوزدەر، قازاقستان تۋرالى اندەر.
تاربيە ساعاتىنىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: تاۋەلسىزدىك بىزگە وڭاي كەلمەدى.
جۇرتىم مەنىڭ نە قيىندىق كورمەدى؟
جىلاپ تۇرىپ انالارىم بۇل جولدا،
سان پەرزەنتىن قارا جەرگە جەرلەدى.
- تاۋەلسىزدىك تاڭى اتتى، تاۋەلسىزدىككە بيىل 25 جىل تولدى. بۇگىنگى 8 كلاستا وتكىزگەلى تۇرعان «تاۋەلسىز ەلىمنىڭ – ەرلىك جولى» اتتى اشىق تاربيە ساعاتىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
تاۋەلسىزدىك بىزگە وڭاي كەلمەدى.
اساۋ اتتاي ءوز تىزگىنىن بەرمەدى.
قازاعىمنىڭ التىن باسىن ءيىلتىپ،
تالاي دۇشپان تورىمىزگە تورلەدى.
تاۋەلسىزدىك كۇنى مەرەكەسىمەن قۇتتىقتايمىن! وتباستارىڭىزعا باقىت، بەرەكە، بىرلىك، دەندەرىڭىزگە ساۋلىق تىلەيمىن!
ماقساتىن حابارلاۋ.
ءانۇران:
وقۋشىلارعا سۇراقتار.
قازاقستان تۋرالى نە بىلەمىز؟ وقۋشىلار جاۋابى..
ءمۇعالىم ءسوزى. مىنە وقۋشىلار بىزدەر ەلىمىزبەن ماقتانامىز. بۇل ەركىندىك وڭايلىقپەن كەلگەن جوق. قازاق ەلى ەركىندىككە جەتۋ ءۇشىن قانشاما قيىن - قىستاۋ كەزەڭدەردى باستان كەشىردى. مىڭداعان جىلدىق تاريحى بار.
توپقا ءبولۋ ءى توپ - قازاقستان، ءىى توپ - تاۋەلسىزدىك
ماقال ارقىلى توپقا ءبولۋ.
سلايد: تاۋەلسىزدىك اتا-بابام اڭساعان.(تاريحي وقيعالار )
2 - توپقا سۇراق: قانداي تاريحي وقيعالاردى بىلەمىز؟
1- توپ 1465 – 1986 جىلدارداعى تاريحي وقيعالاردى ايتادى.
2 -توپ 1986 – 2016 جىلدارداعى تاريحي وقيعالاردى ايتادى.
1 - وقۋشى:
قازاق ەلى ەركىندىككە جەتۋ ءۇشىن قيىن – قىستاۋ كەزەڭدەردى باستان كەشىردى. مىڭداعان جىلدىق تاريحى بار.
عاسىرلار بويى قازاق حالقى كەڭ دالاسىن اق بىلەكتىڭ كۇشى، اق نايزانىڭ ۇشىمەن قولىنا الىپ جاۋدان قورعاعان. قازاق جەرىنىڭ ۇلان قايسار باتىرلارى بوستاندىق ءۇشىن جانىن بەرگەن. «قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى — قازاقستان تاريحىنداعى سىندارلى كەزەڭ بولىپ تابىلدى. كەرەي مەن جانىبەك باستاعان قالىڭ قول ەلدى جاۋدان قورعادى.
2 - وقۋشى.
قازاق حاندىعى 1465 - 1847 ج. ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن مەملەكەت. قازاق حاندىعى ەدىلدەن جايىققا دەيىن، سىرداريا مەن امۋداريا وزەندەرىنىڭ ارالىعىن قامتىعان. قازاق حاندىعىنىڭ تۇڭعىش حانى - كەرەي، سوڭعى حانى - كەنەسارى قاسىم ۇلى
ءمۇعالىم: 1 توپ: ال ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس تۋرالى نە بىلەمىز؟
3 - وقۋشى:
1941 جىلى 22 - ماۋسىمدا تاڭ شاپاعى جاڭا عانا ارايلانىپ كەلە جاتقان كەزدە ەلىمىزگە ءقاۋىپ ءتوندى. حالقىمىز ادام ايتقىسىز قيىن - قىستاۋ كەزەڭگە دۋشار بولدى. فاشيستىك گەرمانيا ەلىمىزگە وپاسىزدىقپەن باسىپ كىردى. تاريح كەشى ۇنەمى جاڭالانىپ وتىرادى. دەسە دە ۇمىتىلمايتىن، ەسكەرمەيتىن تاريحي وقيعالار بولادى. سونىڭ ءبارى الەمدى ءدۇر سىلكىندىرگەن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ قاسىرەتى مەن ۇلى جەڭىستىڭ قاسيەتىڭ باتىر اعالارىمىز بەن اپالارىمىزدىڭ ەرلىگىن ەشكىم دە ەشقاشان ۇمىتپاق ەمەس. الەمدى ءدۇر سىلكىندىرگەن وقيعا 1941جىلى ماۋسىمنىڭ 22 - دە بولعان ەدى.
ءبىراق سول كەزدەگى كەڭەس ەلىنىڭ بىرلىگى مەن دوستىعىنىڭ ارقاسىندا 1945 جىلى 9 - مامىردا ۇلى جەڭىسپەن اياقتالدى.
4 - وقۋشى:
مىنە، سودان بەرى 70 جىل مەرزىم ۋاقىت ءوتتى. بيىل ۇلى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعى. ءيا، سوعىس ءوزىنىڭ سۇمدىقتارىن بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ۇمىتتىرار ەمەس.. ءبىراق، سول جىلدار جاڭعىرىعى ادامزات جۇرەگىن ءالى سىزداتۋدا. ءيا، ۋاقىتتىڭ تاريحى اتتى ءوز تورەشىسى بار.
2 - وقۋشى:
1945 جىلدىڭ 30 ءساۋىرىنىڭ كەشىندە 6 ساعات 30 مينۋتتا جەڭىس تۋى تىگىلدى. تۋ تىككەن — راقىمجان قوشقاربايەۆ. 4 جىلعا جۋىق سوزىلعان قان توگىس اياقتالدى. 9 مامىر — جەڭىس كۇنى. ءيا اسپانىمىزدا جەڭىس تۋى جەلبىرەگەنىنە — 70 جىل.
ءمۇعالىم: 2 توپ: جەلتوقسان كوتەرىلىسى تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟
4 - وقۋشى
ال، 1986 جىلعى وقيعا حالىقتىڭ ەسىندە ماڭگى ساقتالادى.
16 جەلتوقساندا قازاق جاستارى ورتالىق الاڭعا شىعىپ، قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن تالاپ ەتتى.
وقۋشى:
1986جىلى 16 - جەلتوقساندا تاڭەرتەڭ، الماتىدا جاپپاي تولقۋ باستالدى. جاستار الاڭعا جينالا باستادى. الاڭدا «ءبىز قازاق، ەجەلدەن ەركىندىك اڭساعان»، «ءاربىر ۇلتتى ءوز كوسەمى باسقارسىن»، «تاۋەلسىزدىك كەرەك»،- دەگەن ۇراندار ايتىلدى.
الماتى گارنيزونىن جاۋىنگەرلىك دايىندىققا كەلتىرىپ، كوپ كۇشپەن الاڭداعى جاستاردى قورشاپ الدى. الماتىعا ءار ايماقتاردان اسكەردىڭ ارنايى بولىمدەرى جىبەرىلدى. ءوز ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن تالاپ ەتىپ، شەرۋگە شىققان جاستارعا «بۇزاقىلار»، «ۇلتشىلدار»، «ناشاقورلار»،- دەگەن كىنا تاعىلدى.
كوپتەگەن ستۋدەنت جاستار تۇرمەگە قامالدى، وقۋ ورنىنان شىعارىلدى. تاۋەلسىزدىك جولىندا قايرات رىسقۇلبەكوۆ، ءلاززات اسانوۆا، ەربول سىپاتايەۆ، ءسابيرا تاعى باسقالارى سياقتى قازاق جاستارى جەلتوقسان وقيعاسى كەزىندە قايسارلىقپەن ەرلىك كورسەتىپ قۇربان بولدى.
5 - وقۋشى
ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ جارلىعىمەن 1996 جىلى 9 - جەلتوقسان قايرات نوعايباي ۇلى رىسقۇلبەكوۆكە «حالىق قاھارمانى» اتاعى بەرىلىپ، ايرىقشا ەرەكشەلىك بەلگىسى مەن «التىن جۇلدىز» تاپسىرىلدى. ءسابيرا، ءلاززات، ەربولعا تاعى باسقا جەلتوقسانعا قاتىسقان جاستارعا «جەلتوقسان قاھارمانى» اتاعى بەرىلدى.
حور: جەلتوقسان جەلى ءانى:
وقۋشى:
وسىنىڭ ناتيجەسىندە 1991 جىلى 16 جەلتوقساندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگى تۋرالى زاڭ قابىلداندى.
ءمۇعالىم: بۇگىنگى تاۋەلسىز قازاقستان قانداي؟.
1 - وقۋشى: بۇگىنگى تاۋەلسىز قازاقستان – الەمدىك ارەنادان ءوز ورنىن ويىپ العان، ازيا مەن ەۋروپانى مويىنداتا بىلگەن رۋحى بيىك قايسار ەلدىڭ مەكەنى. ءبىز سول وركەنيەتكە قادام باسقان تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇلانىمىز. ءبىزدىڭ ەل تاۋەلسىزدىگىن العاننان بەرى الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ ءبىرازىنا مۇشە بولدى. ەلىمىزدىڭ بىرلىگىن، ۇلانعايىر دالامىزدىڭ تۇتاستىقتىڭ قورعايتىن قۇجاتتار مەن شارتتارعا قول قويىلدى. ەلىمىزدىڭ مامىراجاي بەيبىت تىرلىگى، تورىمىزدەگى اتا زاڭ، كوگىمىزدەگى ازاتتىقتىڭ كوك بايراعى، ۇلتتىق تەڭگەمىز، رەسپۋبليكالىق «ۇلاننىڭ» قۇرىلۋى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.