InfoHub Logo

تاۋەلسىزدىك تارتۋلارى جازۋشى قابدەش ءجۇمادىلوۆ: «ەلى ازات بولىپ ەدى، مۇقاعالي دا ازات بولدى» دەگەن تەڭەۋىن تاۋىپ ايتقانىنداي، ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى اقىن ولەڭدەرى قاناتىن ەركىن قاققان قىران سەكىلدى بولاشاققا قاراي سامعاپ بارادى. اقىن كەلەر قوعامدى، ۇرپاعى ەنشىلەر باقىتتى، بەيبىت بولاشاقتى بولجاي بىلگەن.

كورەمىن، كەرەمەت ءبىر كۇن كەشەمىن،
بولاشاعىم سەنىمەن بىرگە وسەمىن.
مەن سەنىڭ ۇنىڭمەنەن ۇندەسەمىن
مەن سەنىڭ تىلىڭمەنەن تىلدەسەمىن-

تاۋەلسىزدىك پەن بىرگە مۇقاعالي اقىننىڭ دا تاڭى اتتى،اقىننىڭ تۋعان اۋىلىندا مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ ادەبي-مەموريالدى مۋزەيى 1990 ج 20 ساۋىردە قازاق سسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ قاۋلىسىمەن عيماراتى ارنايى سالىنىپ، 1991 جىلى اقىننىڭ 60 جىلدىق مەرەيتويىنا اشىلدى.

تاۋەلسىزدىك پەن قاتار اشىلعان مۋزەي تاۋەلسىز قازاقستان مەن قاتار دامىپ كەلەدى. مۋزەيدىڭ نەگىزگى قىزمەتى – مۇقاعالي ءومىر سۇرگەن ۋاقىت پەن زاماندى زەرتتەۋ، اقىن زامانداستارىنا بايلانىستى تاريحي تىڭ دەرەكتەر كوزىن ىزدەستىرۋ، شىعارمالارىن جيناستىرۋ، زەرتتەۋ، ەل اۋزىنان، كونەكوز اۋىل قاريالارىنان ەستەلىكتەر، فوتوسۋرەتتەردى جيناۋ ارقىلى كەلەشەك ۇرپاققا ناسيحاتتاي وتىرىپ، مۇرا ەتىپ قالدىرۋ. مۋزەي قىزمەتىنىڭ ەڭ باستى باعىتتارىنىڭ ءبىرى – مۇقاعالي مۇراسى، ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايلى ەكسپوزيسيالىق كورمەلەر ۇيىمداستىرىلىپ، تولىقتىرىلۋدا.

ەل تاۋەلسىزدىگىمەن بىرگە مۇقاعالي جىرلارى دا تۇلەۋ ۇستىندە دەپ ايتا الامىز. مۇقاعاليدىڭ «جىرلايدى جۇرەك» جىر جيناعىنىڭ جارىققا شىققانى ءۇشىن 1991 جىلى «تۇلپار سىيلىعىنىڭ» لاۋرەاتى اتانادى، ءتوس بەلگىسىمەن ماراپاتتالدى. اقىننىڭ قالامىنان تۋعان شىعارمالارعا ادەبيەت سالاسىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىق 2000جىلى بەرىلدى. جىر جيناقتارى مەن تاڭدامالى شىعارمالارى جارىق كورۋدە. جاۋھار جىرلارى الەم تىلدەرىنە اۋدارىلۋدا. ماسەلەن 2011 جىلى قايشا تاباراك قىزىنىڭ تارجىمالاۋىمەن «قازدار قايتىپ بارادى» كىتابى جۇڭگو تىلىنە، ءبىز قازاقپىز اكسياسى اياسىندا فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ءادىل احمەتوۆتىڭ باستاماسىمەن امەريكاندىق اقىن ماريا كارسيەۆا 2015 جىلى اقىننىڭ 60 ولەڭىن اعىلشىن تىلىنە، ماۋليت يامەلەتدينوۆ اقىننىڭ 15 – كە جۋىق ولەڭىن باشقۇرت تىلىنە اۋداردى. XXI عاسىر مۇقاعاليتانۋ ءداۋىرىنىڭ باستالعان عاسىرى.

2011 جىلدىڭ باسى مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ 80 جىلدىق تويىنا دايىندىقپەن باستالدى. سوناۋ 1991 جىلدارى سالىنعان عيمارات شىن مانىندە ەسكىرگەن ەدى.اقىننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنان ماعلۇمات بەرەتىن مۋزەيدىڭ سىرتقى كوركى قانداي بولسا، ىشكى بەزەندىرىلۋى دە تالاپقا ساي جاسالىندى. 2020 جىلى الماتى وبلىستىق مادەنيەت ، ارحيۆتەر جانە قۇجاتتاما باسقارماسىنىڭ قارجىلىق قولداۋى مەن اقىننىڭ 90 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا اعىمداعى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى.بۇگىنگى تاڭدا مۋزەي كەڭسەلىك جيھازدار مەن جاڭا تەحنولوگيالىق اۋديو-ۆيدەو، دىبىس-جارىق، قۇرال-جابدىقتارىمەن قامتاماسىز ەتىلدى. بۇرىن مۋزەي قورىندا 850 جادىگەر بولعان، ءقازىر 1228 جادىگەرمەن تولىقتى، نەگىزگى قوردا 621 جادىگەر جينالىپ، قوسىمشا قوردا 607 جادىگەر توپتاسقان. مۋزەي 2 قاباتتى كىرە بەرىس جانە نەگىزگى 3 زالدان تۇرادى. اتاپ ايتساق 1 قازان 2021جىلى اقىننىڭ 90 جىلدىق مەرەيتويى بولىپ ءوتتى، 90 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنايى كەلگەن ق ر پرەزيدەنتىنىڭ 1 حاتشىسى قىرىمبەك كوشەربايەۆ ابايتانۋشى، فيلولوگ، پروفەسسور مەكەمتاس مىرزاحمەتوۆ 45 جىل ساقتاعان مۇقاعالي اقىننىڭ قولىنىڭ تابى تيگەن قىرعىز حالقىنىڭ مۋزىكالىق اسپابى «قومىزدى» سالتاناتتى تۇردە مۇقاعالي مۋزەيىنە تابىستادى. ءۇش كۇنگە جالعاسقان اقىن مەرەيتويىنىڭ اشىلۋى تۋعان جەرى قاراسازدا باستاۋ الدى، «الاش جىرىنىڭ اقيىعى » اتتى كونفەرەنسياعا ارنايى كەلگەن قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇركسوي-داعى ارناۋلى وكىلى، اقىن قوجاگەلدى كۇلتەگىن مۇقاعالي اقىنىڭ «قايتقاندا سوڭعى تىرنالار» اتتى قازاق، تۇرىك،قىرعىز، ازەربايجان، وزبەك، تۇرىكمەن، باشقۇرت بەس تىلدە اۋدارىلىپ جيناقتالعان كىتابىن مۋزەي قورىنا سىيعا تاپسىردى.

مۋزەي قورى وسىنداي قۇندى جادىگەرلەرمەن تولىستى. سونىمەن قاتار اقىن مۋزەيى ايتۋلى جانە داتالى، مەرەكە كۇندەرگە ارناپ ادەبي-سازدى كەشتەر، تاربيە ساعاتتارىن، دارىستەر، پوەزيالىق كەشتەر، دوڭگەلەك ستولدار وتكىزىپ وتىرادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىنا وراي «تاۋەلسىزدىگىم تاڭىردەن كەلگەن ءتاتتى سىي» تاقىرىبىندا ادەبي-سازدى كەش وتكىزىلدى. «تۋعان ەلىن تەبىرەنە جىرلاعان مۇقاعالي اقىننىڭ ومىرشەڭ ولەڭدەرى جاس ۇرپاقتى بولاشاقتا دا وتانشىلدىققا، ادامگەرشىلىككە باۋلي بەرەدى دەپ سەنەمىن» -دەپ ەلباسى ايرىقشا انىق ايتقان. ناعىز اقىننىڭ قۇدىرەت - كۇشىن ولمەس جىرىن شىن جۇرەكتەن ءتۇسىنۋ الداعى جىلدارعا امانات. جىرلارىنىڭ باعاسىن اقىننىڭ وزىنەن اسىرىپ ايتا الماسپىز. تاۋەلسىزدىك تارتۋىنىڭ ءبىرى- تاۋەلسىزدىك جىلدارى اشىلعان اقىن مۋزەيى بولسا، اقىن مۋزەيى تاۋەلسىز قازاقستانمەن بىرگە دامىپ، ءوسىپ وركەندەي بەرەرى انىق.

تۇران ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا ماماندىعىنىڭ 3-كۋرس ستۋدەنتى بەكمۇحانبەت بىرلىك

---