تاۋەلسىزدىك تۇعىرى
تاقىرىبى: تاۋەلسىزدىك تۇعىرى
بىلىمدىلىك: بالانىڭ تۋعان جەرى، ەلى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.
دامىتۋشىلىق: وسى قيىن، زۇلمات جىلدارى ەلىنىڭ ازاتتىعىن، ەركىندىگىن اڭساعان ۇلت زيالىلارىنا دامىتۋ
تاربيەلىك: بولاشاقتا ەل ازاماتى اتىنا لايىقتى بولۋعا تاربيەلەۋ، ەلىنە، جەرىنە، وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
كورنەكىلىگى: ەلىمىزدىڭ رامىزدەرى
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس – ارەكەت بارىسى:
شاتتىق شەڭبەرى:
ەلىمىزگە تىنىشتىق تىلەيمىز!
كۇنىمىز جارقىن بولسىن!
اسپانىمىز اشىق بولسىن!
دەنىمىز ساۋ بولسىن!
نانىمىز كوپ بولسىن!
كوك تۋىمىز بيىك بولسىن!
ءبارىمىز دوس بولايىق!
ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
ءقازىر جىلىدىڭ قىس مەزگىلى.
قىس مەزگىلىندە نەشە اي بار؟
قىس مەزگىلىندە ءۇش اي بار.
قىس مەزگىلىنىڭ اي اتتارىن اتاپ بەر؟
جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان
- اپتا كۇندەرىن كىم اتاپ بەرەدى؟
ءبىر اپتادا جەتى كۇن بار.
- ءبىز قاي رەسپۋبليكادا تۇرامىز؟
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تۇرامىز
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلباسى كىم؟
- نازاربايەۆ نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس قالاسى قاي قالا؟
- استانا قالاسى
- قاي وبلىستا تۇرامىز؟
- ماڭعىستاۋ وبلىستا تۇرامىز
- ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ قاي قالاسىندا تۇرامىز؟
- جاڭاوزەن قالاسىندا تۇرامىز
- جارايسىڭدار بالالار، سەندەر سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەردىڭدەر. ەندەشە بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىمىز ەرەكشە بولماق. ءبىز بۇگىن اينالامەن تانىستىرۋ وقۋ ءىس – ارەكەتىنەن «تاۋەلسىز تۇعىرى» تاقىرىبىندا اڭگىمەلەسەتىن بولامىز. 1986 جىلدىڭ ىزعارلى جەلتوقسانى تاريحىنا اينالادى. 70 جىل بويى قۇلدىراۋعا ماتالعان قازاق حالقى 1986 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا تار جول تايعاق كەشۋدەن ءوتتى.
1986 جىلى قازاق جاستارى ءوز وتانىن، جەرىن، ار – نامىسىن قورعاي الاتىندىعىن كورسەتىپ، ەل نامىسىن اياق استى ەتپەيمىن دەپ بەيبىت شەرۋدىڭ الدىڭعى ساپىندا بولدى. قايرات رىسقۇلبەكوۆ، ەربول سىپاتايەۆ، ءلاززات اسانوۆا سياقتى ءبىرتۋار ۇل – قىزدار وزدەرىنىڭ جاس عۇمىرلارىن سارپ ەتتى. ولاردىڭ ەسىمدەرى ەل ەسىندە ماڭگى ساقتالادى. كەيىننەن «حالىق قاھارمانى» اتاعى بەرىلدى.
1986 جىلى 16 جەلتوقسان قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ پلەنۋمىندا د. قونايەۆتىڭ زەينەتكەلىككە شىعۋىنا بايلانىستى رەسپۋبليكا كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى مىندەتىنەن بوساتىلدى. ونىڭ ورنىنا رەسەيدەن كەلگەن گ. ۆ. كولبين سايلاندى. توتەنشە وتكەن پلەنۋم 18 مينۋتتا اياقتالدى. اسىعىس وتكەن پلەنۋم شەشىمى ءدۇيىم قازاق حالقىمەن ساناسپاۋشىلىق بولىپ تابىلدى. پلەنۋم شەشىمىنە كوڭىلى تولماعان حالىقتىڭ جۇرەگىندە نارازىلىق ۇشقىنى لاۋلاي ءتۇستى. مىنە وسىنداي نارازىلىقتىڭ سالدارىنان قازاق ستۋدەنت جاستارى ءوز ەلىمىزدى قازاق ازاماتى باسقارسىن دەگەن نيەتپەن بەيبىت شەرۋگە الاڭعا شىعاردى. ءبىراق، ولاردى قولدارىندا قارۋى بار اسكەرلەر ۇرىپ، سوعىپ، تۇرمەگە قامايدى. قاسىق قانى قالعانشا ەلىم – جەرىم دەپ تاۋەلسىزدىك اڭساپ، ون ەكىدە ءبىر گ ۇلى اشىلماي قىرشىن كەتكەن اسان قىزى ءلاززاتىڭ، سىپىتاي ۇلى ەربولدىڭ، مۇقانبەتجان قىزى ءسابيرانىڭ، نوعايباي ۇلى قايراتتىڭ اڭساعان ارماندارى مەن ءۇمىت تىلەكتەرى بۇل كۇندە تولىق جۇزەگە استى. جەلتوقسان وقيعاسى - بۇل ەرلىكتىڭ تاريحى، رەسپۋبليكاداعى حالقىمىزدىڭ رۋحاني جەڭىسى، دەموكراتياعا جول اشۋ - تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى بەتى. كوپ ۇزاماي قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىن الدى.
بۇل - ەلىمىزدىڭ جاڭا تاريحىنداعى ەرەكشە كۇن. ناقتىراق ايتساق، جيىرما ءتورت جىل بۇرىن، ياعني 1991 جىلعى 1 جەلتوقساندا بۇكىلحالىقتىڭ سايلاۋدا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ مەملەكەت باسشىسى بولىپ سايلاندى. ءسويتىپ، عاسىرلار بويى حالقىمىزدىڭ اسىل ارمانى بولىپ كەلگەن ەگەمەن قازاقستاندى قۇرۋ جونىندەگى اتا – بابالارىمىزدىڭ تاريحي اماناتى ورىندالدى. ءبىراۋىزدان مەملەكەت باسشىسى بولىپ سايلانعان تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قازاقستاندى جارقىن بولاشاققا باتىل باستادى. تاۋەلسىزدىكپەن بىرگە ءوز ەلىمىزدىڭ ءتىلىن، ءدىنىن قايتارىپ الدىق. ءقازىر وشكەنىمىز جانىپ، ولگەنىمىز تىرىلگەن اتا زاڭىمىزبەن بىرگە، ەلتاڭباسى، ءانۇرانى، كوك تۋى جەلبىرەگەن، ءتول تەڭگەسى بار قازاقستان دەگەن الىپ مەملەكەتكە اينالدىق. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ سىندى كورگەن پرەزيدەنتىمىزدىڭ باستاۋىمەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىن بۇكىل الەم تانىدى. ءقازىر قازاقستان ەكونوميكاسى دامىعان، اياعىنا نىق تۇرعان، استاناداي باس قالاسى بار ءىرى مەملەكەت. استانا ءزاۋلىم عيماراتتار، تەاترلار، ءارتۇرلى ويىن - ساۋىق كەشەندەرى بوي كوتەرگەن اسەم قالا. مۇندا الەمنىڭ كوپتەگەن ەلىنەن تۋريستەر كەلىپ، قالانىڭ اسەم كورىنىسىن تاماشالايدى. سونداي - اق ن. ءا. نازاربايەۆ ەلىمىزدە جاڭا زامانعا ساي جاڭا تەحنولوگيالارمەن جابدىقتالعان مەكتەپتەر مەن بالاباقشالار سانىن كوبەيتتى. وسىنىڭ ايعاعى ءبىز تاربيە مەن ءبىلىم الىپ وتىرعان ساۋلەتتى، وتە ۇلكەن جاپ – جارىق بالاباقشامىز.
وسىنداي بەيبىت ەلدە ءومىر ءسۇرىپ وتىرعانىمىز ءۇشىن ءبىز قۋانۋىمىز كەرەك.
سەرگىتۋ ءساتى:
كوك اسپاندا كۇن كۇلسىن
بىرگە كۇلسىن ءبۇلدىرشىن
ۇل قولىندا تۋ ءجۇرسىن
قىز قولىندا گۇل ءجۇرسىن
بىرگە كۇلسىن ءبۇلدىرشىن
بالالار، ەندەشە تاۋەلسىزدىك تۋرالى تاقپاقتار ايتايىق
1 - بالا: كوك اسپاندا تۋلاردىڭ،
جەلبىرەگەن كۇنى - بۇل.
ەلىم دەگەن ۇلداردىڭ،
ەلجىرەگەن كۇنى - بۇل.
2 - بالا: اتامەكەن اق ءۇيدىڭ
ازات بولعان كۇنى - بۇل.
قۇنداقتاعى ءسابيدىڭ
قازاق بولعان كۇنى - بۇل.
قازاق بولعان كۇنى – بۇل.
قورىتىندى: - قانداي وقۋ ءىس - ارەكەتى بولدى؟
- نە جايىندا اڭگىمەلەدىك؟
- ءبىز قاي ەلدە تۇرامىز؟
- ءبىزدىڭ رامىزدەرىمىز قانداي؟
- ءبىزدىڭ ۇلتىمىز قانداي؟
- قاي تىلدە سويلەيمىز؟
- ق. ر. ەلباسىمىز كىم؟
ەلىمىز تىنىش، اسپانىمىز اشىق،
بولاشاعىمىز جارقىن بولسىن - دەپ
بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدى اياقتايمىز
بىلىمدىلىك: بالانىڭ تۋعان جەرى، ەلى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.
دامىتۋشىلىق: وسى قيىن، زۇلمات جىلدارى ەلىنىڭ ازاتتىعىن، ەركىندىگىن اڭساعان ۇلت زيالىلارىنا دامىتۋ
تاربيەلىك: بولاشاقتا ەل ازاماتى اتىنا لايىقتى بولۋعا تاربيەلەۋ، ەلىنە، جەرىنە، وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
كورنەكىلىگى: ەلىمىزدىڭ رامىزدەرى
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس – ارەكەت بارىسى:
شاتتىق شەڭبەرى:
ەلىمىزگە تىنىشتىق تىلەيمىز!
كۇنىمىز جارقىن بولسىن!
اسپانىمىز اشىق بولسىن!
دەنىمىز ساۋ بولسىن!
نانىمىز كوپ بولسىن!
كوك تۋىمىز بيىك بولسىن!
ءبارىمىز دوس بولايىق!
ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
ءقازىر جىلىدىڭ قىس مەزگىلى.
قىس مەزگىلىندە نەشە اي بار؟
قىس مەزگىلىندە ءۇش اي بار.
قىس مەزگىلىنىڭ اي اتتارىن اتاپ بەر؟
جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان
- اپتا كۇندەرىن كىم اتاپ بەرەدى؟
ءبىر اپتادا جەتى كۇن بار.
- ءبىز قاي رەسپۋبليكادا تۇرامىز؟
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تۇرامىز
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلباسى كىم؟
- نازاربايەۆ نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس قالاسى قاي قالا؟
- استانا قالاسى
- قاي وبلىستا تۇرامىز؟
- ماڭعىستاۋ وبلىستا تۇرامىز
- ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ قاي قالاسىندا تۇرامىز؟
- جاڭاوزەن قالاسىندا تۇرامىز
- جارايسىڭدار بالالار، سەندەر سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەردىڭدەر. ەندەشە بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىمىز ەرەكشە بولماق. ءبىز بۇگىن اينالامەن تانىستىرۋ وقۋ ءىس – ارەكەتىنەن «تاۋەلسىز تۇعىرى» تاقىرىبىندا اڭگىمەلەسەتىن بولامىز. 1986 جىلدىڭ ىزعارلى جەلتوقسانى تاريحىنا اينالادى. 70 جىل بويى قۇلدىراۋعا ماتالعان قازاق حالقى 1986 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا تار جول تايعاق كەشۋدەن ءوتتى.
1986 جىلى قازاق جاستارى ءوز وتانىن، جەرىن، ار – نامىسىن قورعاي الاتىندىعىن كورسەتىپ، ەل نامىسىن اياق استى ەتپەيمىن دەپ بەيبىت شەرۋدىڭ الدىڭعى ساپىندا بولدى. قايرات رىسقۇلبەكوۆ، ەربول سىپاتايەۆ، ءلاززات اسانوۆا سياقتى ءبىرتۋار ۇل – قىزدار وزدەرىنىڭ جاس عۇمىرلارىن سارپ ەتتى. ولاردىڭ ەسىمدەرى ەل ەسىندە ماڭگى ساقتالادى. كەيىننەن «حالىق قاھارمانى» اتاعى بەرىلدى.
1986 جىلى 16 جەلتوقسان قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ پلەنۋمىندا د. قونايەۆتىڭ زەينەتكەلىككە شىعۋىنا بايلانىستى رەسپۋبليكا كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى مىندەتىنەن بوساتىلدى. ونىڭ ورنىنا رەسەيدەن كەلگەن گ. ۆ. كولبين سايلاندى. توتەنشە وتكەن پلەنۋم 18 مينۋتتا اياقتالدى. اسىعىس وتكەن پلەنۋم شەشىمى ءدۇيىم قازاق حالقىمەن ساناسپاۋشىلىق بولىپ تابىلدى. پلەنۋم شەشىمىنە كوڭىلى تولماعان حالىقتىڭ جۇرەگىندە نارازىلىق ۇشقىنى لاۋلاي ءتۇستى. مىنە وسىنداي نارازىلىقتىڭ سالدارىنان قازاق ستۋدەنت جاستارى ءوز ەلىمىزدى قازاق ازاماتى باسقارسىن دەگەن نيەتپەن بەيبىت شەرۋگە الاڭعا شىعاردى. ءبىراق، ولاردى قولدارىندا قارۋى بار اسكەرلەر ۇرىپ، سوعىپ، تۇرمەگە قامايدى. قاسىق قانى قالعانشا ەلىم – جەرىم دەپ تاۋەلسىزدىك اڭساپ، ون ەكىدە ءبىر گ ۇلى اشىلماي قىرشىن كەتكەن اسان قىزى ءلاززاتىڭ، سىپىتاي ۇلى ەربولدىڭ، مۇقانبەتجان قىزى ءسابيرانىڭ، نوعايباي ۇلى قايراتتىڭ اڭساعان ارماندارى مەن ءۇمىت تىلەكتەرى بۇل كۇندە تولىق جۇزەگە استى. جەلتوقسان وقيعاسى - بۇل ەرلىكتىڭ تاريحى، رەسپۋبليكاداعى حالقىمىزدىڭ رۋحاني جەڭىسى، دەموكراتياعا جول اشۋ - تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى بەتى. كوپ ۇزاماي قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىن الدى.
بۇل - ەلىمىزدىڭ جاڭا تاريحىنداعى ەرەكشە كۇن. ناقتىراق ايتساق، جيىرما ءتورت جىل بۇرىن، ياعني 1991 جىلعى 1 جەلتوقساندا بۇكىلحالىقتىڭ سايلاۋدا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ مەملەكەت باسشىسى بولىپ سايلاندى. ءسويتىپ، عاسىرلار بويى حالقىمىزدىڭ اسىل ارمانى بولىپ كەلگەن ەگەمەن قازاقستاندى قۇرۋ جونىندەگى اتا – بابالارىمىزدىڭ تاريحي اماناتى ورىندالدى. ءبىراۋىزدان مەملەكەت باسشىسى بولىپ سايلانعان تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قازاقستاندى جارقىن بولاشاققا باتىل باستادى. تاۋەلسىزدىكپەن بىرگە ءوز ەلىمىزدىڭ ءتىلىن، ءدىنىن قايتارىپ الدىق. ءقازىر وشكەنىمىز جانىپ، ولگەنىمىز تىرىلگەن اتا زاڭىمىزبەن بىرگە، ەلتاڭباسى، ءانۇرانى، كوك تۋى جەلبىرەگەن، ءتول تەڭگەسى بار قازاقستان دەگەن الىپ مەملەكەتكە اينالدىق. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ سىندى كورگەن پرەزيدەنتىمىزدىڭ باستاۋىمەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىن بۇكىل الەم تانىدى. ءقازىر قازاقستان ەكونوميكاسى دامىعان، اياعىنا نىق تۇرعان، استاناداي باس قالاسى بار ءىرى مەملەكەت. استانا ءزاۋلىم عيماراتتار، تەاترلار، ءارتۇرلى ويىن - ساۋىق كەشەندەرى بوي كوتەرگەن اسەم قالا. مۇندا الەمنىڭ كوپتەگەن ەلىنەن تۋريستەر كەلىپ، قالانىڭ اسەم كورىنىسىن تاماشالايدى. سونداي - اق ن. ءا. نازاربايەۆ ەلىمىزدە جاڭا زامانعا ساي جاڭا تەحنولوگيالارمەن جابدىقتالعان مەكتەپتەر مەن بالاباقشالار سانىن كوبەيتتى. وسىنىڭ ايعاعى ءبىز تاربيە مەن ءبىلىم الىپ وتىرعان ساۋلەتتى، وتە ۇلكەن جاپ – جارىق بالاباقشامىز.
وسىنداي بەيبىت ەلدە ءومىر ءسۇرىپ وتىرعانىمىز ءۇشىن ءبىز قۋانۋىمىز كەرەك.
سەرگىتۋ ءساتى:
كوك اسپاندا كۇن كۇلسىن
بىرگە كۇلسىن ءبۇلدىرشىن
ۇل قولىندا تۋ ءجۇرسىن
قىز قولىندا گۇل ءجۇرسىن
بىرگە كۇلسىن ءبۇلدىرشىن
بالالار، ەندەشە تاۋەلسىزدىك تۋرالى تاقپاقتار ايتايىق
1 - بالا: كوك اسپاندا تۋلاردىڭ،
جەلبىرەگەن كۇنى - بۇل.
ەلىم دەگەن ۇلداردىڭ،
ەلجىرەگەن كۇنى - بۇل.
2 - بالا: اتامەكەن اق ءۇيدىڭ
ازات بولعان كۇنى - بۇل.
قۇنداقتاعى ءسابيدىڭ
قازاق بولعان كۇنى - بۇل.
قازاق بولعان كۇنى – بۇل.
قورىتىندى: - قانداي وقۋ ءىس - ارەكەتى بولدى؟
- نە جايىندا اڭگىمەلەدىك؟
- ءبىز قاي ەلدە تۇرامىز؟
- ءبىزدىڭ رامىزدەرىمىز قانداي؟
- ءبىزدىڭ ۇلتىمىز قانداي؟
- قاي تىلدە سويلەيمىز؟
- ق. ر. ەلباسىمىز كىم؟
ەلىمىز تىنىش، اسپانىمىز اشىق،
بولاشاعىمىز جارقىن بولسىن - دەپ
بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتىمىزدى اياقتايمىز
You Might Also Like
-
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 25 جىل تولۋىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان «قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنە 25 جىل!» اتتى اشىق تاربيە ساعاتى:
