ەسىمشەنىڭ تۇرلەنۋى
ساباق تاقىرىبى: ەسىمشەنىڭ تۇرلەنۋى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: ەسىمشە، ونىڭ جاسالۋى مەن تۇرلەرى، ەرەكشەلىكتەرى، سويلەمدەگى قىزمەتى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشى بويىندا ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى قالىپتاستىرا وتىرىپ، تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ؛
ب) تاربيەلىك: ساۋاتتىلىققا باۋلۋ، العان ءبىلىمى نەگىزىندە ويلاۋ
قابىلەتىن دامىتىپ، شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، بايانداۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا تاقىرىپتى ءوتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سىزبالار، قيمالار، تابليسا.
ساباقتىڭ بارىسى.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلاردى ساباققا پسيحولوگيالىق دايىنداۋ، ويىن ءبىر ورتاعا توپتاۋ ماقساتىندا ورتاعا مىناداي وي تاستالادى:
- ءبىزدىڭ بۇگىنگى جانە ەرتەڭگى، بولاشاقتاعى ماقساتىمىز بالالار وسى سۇراققا مىنا تۇردە جاۋاپ بەرەدى:
- وقۋ، ءبىلىم الۋ.
- تاربيەلى، سانالى ازامات بولۋ.
- ەڭبەك ەتۋ.
- ەل ەكونوميكاسىن، مادەنيەتىن كوتەرۋ.
- وزىمىزدەن كەيىنگى ۇرپاقتارعا ۇلگى - ونەگە كورسەتۋ.
- ول ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
- ۇلكەندى تىڭداپ، كىشىگە قامقورلىق كورسەتىپ، ساباقتى زەيىن قويا تىڭداۋ كەرەك.
- ءبىز اتا - بابالارىمىزدىڭ سالت - ءداستۇرىن جاڭعىرتاتىن، جاڭالىققا ۇمتىلاتىن ىزدەنىمپاز وقۋشىلارمىز!
وتكەن ماتەريالدى ەسكە ءتۇسىرۋ
تاقتادا ەتىستىكتىڭ ماعىنالىق توپتارى جازىلعان، "ماعىنالىق بەلدەۋلەر" سىزباسى ىلىنەدى. ونداعى سترەلكى ءار ساباق جاڭا تاقىرىپ وتكەن كەزدە جىلجىپ وتىرادى.
- بالالار، ءبىزدىڭ ەتىستىكتەر شيرەگىندەگى سوڭعى اياقتالعان بەلدەۋىمىز - ەتىس. سترەلكى ەتىستى كورسەتىپ ءتۇر. بۇل تاقىرىپتى، ونىڭ تۇرلەرىمەن تولىق تانىسىپ شىققان بولاتىنبىز. وتكەن ماتەريالدى ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن مىنا قيمالارداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋلەرىڭ كەرەك.
قيماداعى سۇراقتار:
1. ەتىس دەگەنىمىز نە؟
2. ەتىستىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
3. ەتىستەر ەتىستىكتەردەن قالاي جاسالادى، مىسال كەلتىر.
4. وزدىك ەتىس نەنى بىلدىرەدى جانە قانداي جۇرناقتار ارقىلى جاسالادى، مىسال كەلتىر.
5. وزگەلىك ەتىس نەنى بىلدىرەدى جانە قانداي جۇرناقتار ارقىلى جاسالادى، مىسال كەلتىر.
6. ىرىقسىز ەتىس نەنى بىلدىرەدى، قانداي جۇرناقتار ارقىلى جاسالادى، مىسال كەلتىر.
7. ورتاق ەتىس نەنى بىلدىرەدى، قانداي جۇرناقتار ارقىلى جاسالادى، مىسال كەلتىر.
8. ءبىر تۇبىرگە بىرنەشە ەتىس جۇرناعى قالاي جالعانادى، مىسال كەلتىر.
جاڭا تاقىرىپ ەسىمشە.
ەسىمشەنىڭ جاسالۋى مەن تۇرلەرى
ماقسات قويۋ كەزەڭى:
بۇگىنگى تاقىرىپتا نەنى ءبىلۋىمىز كەرەك؟ تاقتاعا ساباقتىڭ ماقساتى جازىلعان پلاكات ىلىنەدى.
1. ەسىمشەنىڭ ەرەجەسىن.
2. ەسىمشەنىڭ جاسالۋ جولدارىن.
3. ەسىمشەنىڭ ەزىنە ءتان ەرەكشەلىكتەرىن.
4. ەسىمشەنىڭ سويلەمدەگى قىزمەتىن.
بۇگىنگى تاقىرىپتا نەنى ۇيرەنۋىمىز كەرەك؟ تاقتاعا ۇيرەنىلەتىن سۇراقتار جازىلعان پلاكات ىلىنەدى.
1. ەسىمشەنى ەتىستىكتىڭ باسقا تۇرلەرىنەن اجىراتا ءبىلۋ.
2. قاي سويلەم مۇشەسى بولا الادى؟
3. ەسىمشە جاساي ءبىلۋ.
وسىدان كەيىن تاقتاعا سويلەم جازىلعان پلاكات ىلىنەدى..
م: جۇگىرگەن جەتپەس، بۇيىرعان كەتپەس.
ەستىگەن قۇلاقتا جازىق جوق..
اسىق ويناعان ازار، دوپ ويناعان توزار...
وسى سويلەمدەردەن بالالاردىڭ وزدەرى ەتىستىكتەردى تابادى. سۇراق قويۋ ارقىلى ەتىستىكتىڭ ءتۇبىرىن، قوسىمشاسىن اجىراتادى.
ءبىرىنشى سويلەمدە ەتىستىك جۇگىرگەن، ءتۇبىرى — جۇگىر، - گەن — قوسىمشا.
جۇگىرگەن — قيمىلدىڭ بەلگىسىن ءبىلدىرىپ ءتۇر. جەتپەس، ءتۇبىرى جەت، پە - بولىمسىزدىق ەتىستىكتىڭ جۇرناعى، س - قوسىمشا. جەتپەس — قيمىلدى، ءىس - ارەكەتتى ءبىلدىرىپ ءتۇر.
ەكىنشى سويلەمدە ەتىستىك — ەستىگەن، ءتۇبىرى — ەسىت، گەن —-. قوسىمشا. ەستىگەن — قيمىلدىڭ ساپاسىن ءبىلدىرىپ ءتۇر.
ءۇشىنشى سويلەمدە: ويىن، ويناعان، ءتۇبىرى — ويىن زات ەسىم، ا - زات ەسىمنەن ەتىستىك تۋدىراتىن جۇرناق، عان — قوسىمشا.
ويناعان — قيمىلدىڭ ساپاسىن ءبىلدىرىپ ءتۇر.
وزار، ءتۇبىرى - وز، ار - جۇرناق.؛
وزار — قيمىل - ارەكەتتى ءبىلدىرىپ ءتۇر.
وسى سويلەمدەگى ەتىستىكتەردى تاۋىپ، ونىڭ ءتۇبىرىن، ماعىنالىق تۇرلەرىن وقۋشىلارمەن بىرگە انىقتاپ، كوزدەرىن جەتكىزە وتىرىپ، بۇگىنگى تاقىرىپ ەسىمشەنىڭ بىرنەشە قاسيەتتەرىن انىقتاپ الامىز جانە ولارعا جەكە-جەكە توقتالامىز.
جوعارىداعى مىسالداردان كورگەنىمىزدەي، ەسىمشە — ەتىستىكتىڭ ەرەكشە ءتۇرى. ءتۇبىرى ەتىستىكتەن بولعان، بىردە ەتىستەر، بىردە ەسىمدەر قىزمەتىن اتقاراتىن ەتىستىكتىڭ ءتۇرى ەسىمشە دەپ اتالادى.
ەسىمشە ەسىمدەردىڭ ورنىنا زاتتانىپ. قولدانىلعاندا سەپتەلەدى، كوپتەلەدى، تاۋەلدەنەدى.
ەسىمشەنىڭ جاسالۋ جولدارى
ەسىمشە ەتىستىكتىڭ نەگىزگى جانە تۋىندى تۇبىرىنە ەتىس جانە بولىمسىز ەتىستىك تۇلعالارىنا تومەندەگىدەي جۇرناقتار قوسىلۋ ارقىلى جاسالادى. تاقتاعا جۇرناقتار جازىلعان پلاكات ىلىنەدى.
1. - قان، - كەن، - عان، - گەن — وتكەن شاق ەسىمشە.
م.: ايت - قان، جاز - عان، كور - گەن، كەت - كەن.
2. - ار،- ەر،- ر، - س — بولجالدى كەلەر شاق.
م.: ايت - ار، جاز - ار، ءقور - ەر، كورمە - س.
3. - ماق، - مەك، - ب ا ق، - بەك، - پاق، - پەك — ماقساتتى كەلەر شاق.
م.: ايت - پاق، جاز - ب ا ق، كور - مەك، سەز - بەك.
4. - اتىن، - ەتىن، - ءيتىن، يتىن - اۋىسپالى كەلەر شاق.
م.: بار - اتىن، كەل - ەتىن، قارا - يتىن، سويلە - ءيتىن.
اقمولا وبلىسى، سەلينوگراد اۋدانى،
فارفور اۋىلى، № 10 ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
توقتاعان ماناربەك
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: ەسىمشە، ونىڭ جاسالۋى مەن تۇرلەرى، ەرەكشەلىكتەرى، سويلەمدەگى قىزمەتى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشى بويىندا ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى قالىپتاستىرا وتىرىپ، تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ؛
ب) تاربيەلىك: ساۋاتتىلىققا باۋلۋ، العان ءبىلىمى نەگىزىندە ويلاۋ
قابىلەتىن دامىتىپ، شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، بايانداۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا تاقىرىپتى ءوتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سىزبالار، قيمالار، تابليسا.
ساباقتىڭ بارىسى.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلاردى ساباققا پسيحولوگيالىق دايىنداۋ، ويىن ءبىر ورتاعا توپتاۋ ماقساتىندا ورتاعا مىناداي وي تاستالادى:
- ءبىزدىڭ بۇگىنگى جانە ەرتەڭگى، بولاشاقتاعى ماقساتىمىز بالالار وسى سۇراققا مىنا تۇردە جاۋاپ بەرەدى:
- وقۋ، ءبىلىم الۋ.
- تاربيەلى، سانالى ازامات بولۋ.
- ەڭبەك ەتۋ.
- ەل ەكونوميكاسىن، مادەنيەتىن كوتەرۋ.
- وزىمىزدەن كەيىنگى ۇرپاقتارعا ۇلگى - ونەگە كورسەتۋ.
- ول ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
- ۇلكەندى تىڭداپ، كىشىگە قامقورلىق كورسەتىپ، ساباقتى زەيىن قويا تىڭداۋ كەرەك.
- ءبىز اتا - بابالارىمىزدىڭ سالت - ءداستۇرىن جاڭعىرتاتىن، جاڭالىققا ۇمتىلاتىن ىزدەنىمپاز وقۋشىلارمىز!
وتكەن ماتەريالدى ەسكە ءتۇسىرۋ
تاقتادا ەتىستىكتىڭ ماعىنالىق توپتارى جازىلعان، "ماعىنالىق بەلدەۋلەر" سىزباسى ىلىنەدى. ونداعى سترەلكى ءار ساباق جاڭا تاقىرىپ وتكەن كەزدە جىلجىپ وتىرادى.
- بالالار، ءبىزدىڭ ەتىستىكتەر شيرەگىندەگى سوڭعى اياقتالعان بەلدەۋىمىز - ەتىس. سترەلكى ەتىستى كورسەتىپ ءتۇر. بۇل تاقىرىپتى، ونىڭ تۇرلەرىمەن تولىق تانىسىپ شىققان بولاتىنبىز. وتكەن ماتەريالدى ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن مىنا قيمالارداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋلەرىڭ كەرەك.
قيماداعى سۇراقتار:
1. ەتىس دەگەنىمىز نە؟
2. ەتىستىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
3. ەتىستەر ەتىستىكتەردەن قالاي جاسالادى، مىسال كەلتىر.
4. وزدىك ەتىس نەنى بىلدىرەدى جانە قانداي جۇرناقتار ارقىلى جاسالادى، مىسال كەلتىر.
5. وزگەلىك ەتىس نەنى بىلدىرەدى جانە قانداي جۇرناقتار ارقىلى جاسالادى، مىسال كەلتىر.
6. ىرىقسىز ەتىس نەنى بىلدىرەدى، قانداي جۇرناقتار ارقىلى جاسالادى، مىسال كەلتىر.
7. ورتاق ەتىس نەنى بىلدىرەدى، قانداي جۇرناقتار ارقىلى جاسالادى، مىسال كەلتىر.
8. ءبىر تۇبىرگە بىرنەشە ەتىس جۇرناعى قالاي جالعانادى، مىسال كەلتىر.
جاڭا تاقىرىپ ەسىمشە.
ەسىمشەنىڭ جاسالۋى مەن تۇرلەرى
ماقسات قويۋ كەزەڭى:
بۇگىنگى تاقىرىپتا نەنى ءبىلۋىمىز كەرەك؟ تاقتاعا ساباقتىڭ ماقساتى جازىلعان پلاكات ىلىنەدى.
1. ەسىمشەنىڭ ەرەجەسىن.
2. ەسىمشەنىڭ جاسالۋ جولدارىن.
3. ەسىمشەنىڭ ەزىنە ءتان ەرەكشەلىكتەرىن.
4. ەسىمشەنىڭ سويلەمدەگى قىزمەتىن.
بۇگىنگى تاقىرىپتا نەنى ۇيرەنۋىمىز كەرەك؟ تاقتاعا ۇيرەنىلەتىن سۇراقتار جازىلعان پلاكات ىلىنەدى.
1. ەسىمشەنى ەتىستىكتىڭ باسقا تۇرلەرىنەن اجىراتا ءبىلۋ.
2. قاي سويلەم مۇشەسى بولا الادى؟
3. ەسىمشە جاساي ءبىلۋ.
وسىدان كەيىن تاقتاعا سويلەم جازىلعان پلاكات ىلىنەدى..
م: جۇگىرگەن جەتپەس، بۇيىرعان كەتپەس.
ەستىگەن قۇلاقتا جازىق جوق..
اسىق ويناعان ازار، دوپ ويناعان توزار...
وسى سويلەمدەردەن بالالاردىڭ وزدەرى ەتىستىكتەردى تابادى. سۇراق قويۋ ارقىلى ەتىستىكتىڭ ءتۇبىرىن، قوسىمشاسىن اجىراتادى.
ءبىرىنشى سويلەمدە ەتىستىك جۇگىرگەن، ءتۇبىرى — جۇگىر، - گەن — قوسىمشا.
جۇگىرگەن — قيمىلدىڭ بەلگىسىن ءبىلدىرىپ ءتۇر. جەتپەس، ءتۇبىرى جەت، پە - بولىمسىزدىق ەتىستىكتىڭ جۇرناعى، س - قوسىمشا. جەتپەس — قيمىلدى، ءىس - ارەكەتتى ءبىلدىرىپ ءتۇر.
ەكىنشى سويلەمدە ەتىستىك — ەستىگەن، ءتۇبىرى — ەسىت، گەن —-. قوسىمشا. ەستىگەن — قيمىلدىڭ ساپاسىن ءبىلدىرىپ ءتۇر.
ءۇشىنشى سويلەمدە: ويىن، ويناعان، ءتۇبىرى — ويىن زات ەسىم، ا - زات ەسىمنەن ەتىستىك تۋدىراتىن جۇرناق، عان — قوسىمشا.
ويناعان — قيمىلدىڭ ساپاسىن ءبىلدىرىپ ءتۇر.
وزار، ءتۇبىرى - وز، ار - جۇرناق.؛
وزار — قيمىل - ارەكەتتى ءبىلدىرىپ ءتۇر.
وسى سويلەمدەگى ەتىستىكتەردى تاۋىپ، ونىڭ ءتۇبىرىن، ماعىنالىق تۇرلەرىن وقۋشىلارمەن بىرگە انىقتاپ، كوزدەرىن جەتكىزە وتىرىپ، بۇگىنگى تاقىرىپ ەسىمشەنىڭ بىرنەشە قاسيەتتەرىن انىقتاپ الامىز جانە ولارعا جەكە-جەكە توقتالامىز.
جوعارىداعى مىسالداردان كورگەنىمىزدەي، ەسىمشە — ەتىستىكتىڭ ەرەكشە ءتۇرى. ءتۇبىرى ەتىستىكتەن بولعان، بىردە ەتىستەر، بىردە ەسىمدەر قىزمەتىن اتقاراتىن ەتىستىكتىڭ ءتۇرى ەسىمشە دەپ اتالادى.
ەسىمشە ەسىمدەردىڭ ورنىنا زاتتانىپ. قولدانىلعاندا سەپتەلەدى، كوپتەلەدى، تاۋەلدەنەدى.
ەسىمشەنىڭ جاسالۋ جولدارى
ەسىمشە ەتىستىكتىڭ نەگىزگى جانە تۋىندى تۇبىرىنە ەتىس جانە بولىمسىز ەتىستىك تۇلعالارىنا تومەندەگىدەي جۇرناقتار قوسىلۋ ارقىلى جاسالادى. تاقتاعا جۇرناقتار جازىلعان پلاكات ىلىنەدى.
1. - قان، - كەن، - عان، - گەن — وتكەن شاق ەسىمشە.
م.: ايت - قان، جاز - عان، كور - گەن، كەت - كەن.
2. - ار،- ەر،- ر، - س — بولجالدى كەلەر شاق.
م.: ايت - ار، جاز - ار، ءقور - ەر، كورمە - س.
3. - ماق، - مەك، - ب ا ق، - بەك، - پاق، - پەك — ماقساتتى كەلەر شاق.
م.: ايت - پاق، جاز - ب ا ق، كور - مەك، سەز - بەك.
4. - اتىن، - ەتىن، - ءيتىن، يتىن - اۋىسپالى كەلەر شاق.
م.: بار - اتىن، كەل - ەتىن، قارا - يتىن، سويلە - ءيتىن.
اقمولا وبلىسى، سەلينوگراد اۋدانى،
فارفور اۋىلى، № 10 ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
توقتاعان ماناربەك
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
