جاڭا جىلدىڭ قىزىقتارى ەرتەڭگىلىگى
جاڭا جىلدىڭ قىزىقتارى ەرتەڭگىلىگى
ورتادا بەزەندىرىلگەن شىرشا. كىشكەنتاي قىز كوڭىلسىز كەلىپ، اينالاسىنا قاراپ، شىرشانىڭ ارتىنا بارىپ، جىلاپ وتىرادى. قىزدىڭ اناسى قىزىن ىزدەۋگە شىعادى.
جاڭا جىلدىڭ ساعاتى سوعىپ جاتىر.
جۇرگىزۋشى:
- ساعات بولسا، سوعىپ جاتىر، جاڭا جىلدىڭ باستالۋىنا از ۋاقىت قالدى. قىزىم قايدا كەتتى. سىمبات، قايداسىڭ؟ جىلاعان داۋىس شىعادى عوي دەيمىن.
- سىمبات نەگە كوڭىلسىزسىڭ، نەگە جىلاپ وتىرسىڭ؟
سىمبات:
- جاڭا جىل بولسا جاقىن قالدى، ال مەنىڭ جاڭا جىلدى بىرگە قارسى الاتىن دوستارىم جوق.
- جۇرگىزۋشى:
- سەن جىلاما، مىنا اسەم شىرشاعا قاراشى. ويىنشىقتارى دا كوپ ەكەن. مەن ەستىپ ەدىم، شىرشانىڭ ويىنشىقتارى سىيقىرلى بولاتىنىن. كانە، قاراپ كورەلىكشى
(ءبىر ويىنشىقتى اشىپ كورەدى، ول سيقىرلى بولادى. سيقىرلى اۋەن ەستىلەدى. ورتاعا اۋەنمەن بالالار شىعادى)
جۇرگىزۋشى:
- سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار! جاڭا جىلدارىڭ قۇتتى بولسىن! سىمبات قاراشى، مىنا سيقىرلى ويىنشىقتاردىڭ ارقاسىندا سەن ءوزىڭنىڭ كوپ دوستارىڭدى تاپتىڭ. دوستارىڭ قانداي ادەمى. بارلىعىڭ جاڭا جىلدى كوڭىلدى وتكىزەتىن بولاسىڭدار! كەلىسەسىڭدەر مە بالالار؟
بالالار:
ء-يا.
ءان « اپپاق-اپپاق»
(ورتاعا ءبىر-بىرىن قۋعان توم مەن دجەري شىعادى)
دجەري:
-قاپ بالەم. سەنىڭ ىستەمەگەنىڭ جوق ماعان. ۇستالاسىڭ ءقازىر. توم مازاقتاپ قاشادى.
جۇرگىزۋشى:
- توقتاڭدار،توقتاڭدار! تاعىدا نە بولدى سەندەرگە؟ سەندەر قاشانعى ءبىر-بىرىڭدى قۋىپ جۇرەسىڭدەر. بالالارمەن بىرگە جاڭا جىلدى تويلاعالى جاتىرمىز. سەندەردە بىرگە بولىڭدار. دوستاساتىن كەز جەتتى. ءبىزدىڭ بالالار سەندەردى دوستىققا شاقىرادى. بالالار، دوستىق تۋرالى تاقپاق ايتىپ بەرەمىز بە؟
1-بالا.
دوس بولايىق ءبارىمىز
جاراسىپ تۇر ءارىمىز
تىنىشتىقتى ساقتايمىز.
اتسىن كۇلىپ تاڭىمىز.
2-بالا.
ءبىزدىڭ توپتا بالالار.
تاتۋ ءتاتتى وينايدى.
دوس كوڭىلى ءارقاشان.
تەك جاقسىلىق ويلايدى.
(توم مەن دجەري ءبىر-بىرىنىڭ قولىن الىپ، قۇشاقتاسىپ دوستاسادى.)
جۇرگىزۋشى:
- توم، دجەري نەگە بىزگە ويناماسقا.
توم: -وينايىق. مەن كەلىسەمىن. مەن قاشقاندى جاقسى كورەمىن.
دجەري. ال مەن قۋعاندى جاقسى كورەمىن.
جۇرگىزۋشى:
-توم مەن دجەري مەن سەندەردى بالالارمەن بىرگە ەكى توپقا بولەيىن.
–مىنا قاتارداعى بالالار تومنىڭ توبى، ال مىنا قاتارداعى بالالار دجەريدىڭ توبى بولاسىڭدار. كەلىسەسىڭدەر مە؟
ويىن: «اققالا»
جۇرگىزۋشى:
- ەكى جاقتا بىرگە بولدىڭدار. دوستىق جەڭدى.
توم:- جوق، جوق ءبىز جەڭدىك.ەندەشە، بيدەن جارىسايىق.
دجەري: -جارىسساق، جارىسايىق.
بي: «گنومدار»، «اققالا»
جۇرگىزۋشى:
- جارايسىڭدار! قانداي ەپتى، بيشىسىڭدەر.ولاي بولسا...
- ۋا، حالايىق جاراڭدار،
اينالاعا قاراڭدار!
جاڭا جىلدىق بۇل تويىن،
سالتاناتقا ساناڭدار
قىزىق كورىپ، شات بولىپ،
قىزىققا ءبىر تويماڭدار،- دەپ ورتاعا كىمدەردى شاقىرامىز، بالالار؟
بالالار:- اياز اتانى، اقشاقاردى.
- اياز اتا، اقشاقار. اياز اتا، اقشاقار.
اياز اتا:
بۇلدىرشىندەر، بالعىنىم
ءومىر گۇلىم شالعىنىم..
تىلەگەنىم جىل بويى،
سەڭدەردىڭ باقتارىن مەن دەنساۋلىعىڭ.
سالەمەتسىزدەر مە، بالالار؟
بالالار:سالەمەتسىز بە!
مىنە مەن دە جەتتىم عوي سەندەرگە. ورمان، توعايدى، ۇسكىرىك ايازدان سەندەرگە كەم جاتقاندا سەندەردىڭ حاتتارىندا تاۋىپ الدىم. سەندەرمەن بىرگە جاڭا جىلدى تويلايىن دەپ اسىعىپ جەتتىم.
ءان «سالەمەتسىز بە اياز-اتا»
مەنىڭ نەمەرەمدى، اقشاقارىمدى كورمەدىڭدەر مە؟
بالالار: - جوق كورمەدىك.
اياز اتا:- ول مەنەن بۇرىن شىعىپ ەتىپ ەدى. اداسىپ كەتكەن بولار. كانە، ءبارىمىز قاتتىراق شاقىرايىقشى.
- اقشاقار، اقشاقار.
(مىستان كەلەدى)
مىستان: - پاي-پاي! مەن قايدا كەلدىم ءوزى. مىنا شىرشانىڭ كەرەمەتىن-اي! ۇيگە الىپ كەتسەم بە ەكەن؟ وسى كەزدە مىستان تومەنگە ەڭكەيىپ، شىرشانىڭ تۇبىرىمەن جۇلىپ العىسى كەلەدى.
ج: مىستان كەمپىر! (مىستان وعان ءمان بەرمەيدى دە شىرشانى جۇلۋىن توقتاتپايدى)
ءبىز جاڭا جىل مەيرامىن تويلاپ جاتىرمىز،تيمەڭىز ءبىزدىڭ شىرشامىزعا! (مىستان سوزگە ءمان بەرمەي) تۋۋ! ماڭدايداعى تەرىن ءسۇرتىپ، تۇرىپ. مىنا شىرشانىڭ تامىرىنىڭ تەرەڭ وتىرعىزىلعانىن-اي، جۇلىنبايدى عوي. سول كەزدە شىرشاداعى جىلتىراعان كىلتتى كورىپ قالادىدا: مىناۋ قانداي قىزىق كىلت ءوزى، وسى كىلت باعاناعى مەنىڭ ۇشىپ كەلە جاتىپ كورگەن، ساندىقتىڭ كىلتى بولار. سول ساندىقتان 6ip كەرەمەت ءدامنىڭ يici شىعىپ ەدى، مۇمكىن اقشا دا بار شىعار. مەن شىرشاعا تيمەي-اق، وسى كىلتتى الىپ بارىپ ساندىقتى اشايىن، مۇمكىن تاماعىنا تويىپ، اقشاسىنا بip بايىپ قالارمىن!
اياز اتا: - سەن ناعىپ ءجۇرسىڭ. نەمەرەم قايدا؟
مىستان: - نەمەرەڭدى قاتىرىپ تاستادىم. حا-حا-حا.
اياز اتا: وي، مىستان اي، سەنىڭ ءبىر جامان ادەتىڭ قالماعان ەكەن.جاڭا-جىلدى اقشارىمسىز قالاي وتكىزەمىز. مىستان، نە قالايسىڭ. نە شارتىڭ بار؟
مىستان:- شارت دەيسىڭ بە، مەنىڭ كوڭىلىمدى كوتەرىڭدەر، مەن سوسىن ويلاندىم.
(توم مەن دجەري بالالارمەن اقىلداسىپ جاتادى، تاربيەشىگە سىبىرلايدى)
اتىراۋ قالاسى،
كمقك №29 «نۇرسايا» بوبەكجاي بالاباقشاسى.
مۋسابايەۆا ەلميرا سابىرگالييەۆنا
ەكىنشى كىشى توپ تاربيەشىسى
ورتادا بەزەندىرىلگەن شىرشا. كىشكەنتاي قىز كوڭىلسىز كەلىپ، اينالاسىنا قاراپ، شىرشانىڭ ارتىنا بارىپ، جىلاپ وتىرادى. قىزدىڭ اناسى قىزىن ىزدەۋگە شىعادى.
جاڭا جىلدىڭ ساعاتى سوعىپ جاتىر.
جۇرگىزۋشى:
- ساعات بولسا، سوعىپ جاتىر، جاڭا جىلدىڭ باستالۋىنا از ۋاقىت قالدى. قىزىم قايدا كەتتى. سىمبات، قايداسىڭ؟ جىلاعان داۋىس شىعادى عوي دەيمىن.
- سىمبات نەگە كوڭىلسىزسىڭ، نەگە جىلاپ وتىرسىڭ؟
سىمبات:
- جاڭا جىل بولسا جاقىن قالدى، ال مەنىڭ جاڭا جىلدى بىرگە قارسى الاتىن دوستارىم جوق.
- جۇرگىزۋشى:
- سەن جىلاما، مىنا اسەم شىرشاعا قاراشى. ويىنشىقتارى دا كوپ ەكەن. مەن ەستىپ ەدىم، شىرشانىڭ ويىنشىقتارى سىيقىرلى بولاتىنىن. كانە، قاراپ كورەلىكشى
(ءبىر ويىنشىقتى اشىپ كورەدى، ول سيقىرلى بولادى. سيقىرلى اۋەن ەستىلەدى. ورتاعا اۋەنمەن بالالار شىعادى)
جۇرگىزۋشى:
- سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار! جاڭا جىلدارىڭ قۇتتى بولسىن! سىمبات قاراشى، مىنا سيقىرلى ويىنشىقتاردىڭ ارقاسىندا سەن ءوزىڭنىڭ كوپ دوستارىڭدى تاپتىڭ. دوستارىڭ قانداي ادەمى. بارلىعىڭ جاڭا جىلدى كوڭىلدى وتكىزەتىن بولاسىڭدار! كەلىسەسىڭدەر مە بالالار؟
بالالار:
ء-يا.
ءان « اپپاق-اپپاق»
(ورتاعا ءبىر-بىرىن قۋعان توم مەن دجەري شىعادى)
دجەري:
-قاپ بالەم. سەنىڭ ىستەمەگەنىڭ جوق ماعان. ۇستالاسىڭ ءقازىر. توم مازاقتاپ قاشادى.
جۇرگىزۋشى:
- توقتاڭدار،توقتاڭدار! تاعىدا نە بولدى سەندەرگە؟ سەندەر قاشانعى ءبىر-بىرىڭدى قۋىپ جۇرەسىڭدەر. بالالارمەن بىرگە جاڭا جىلدى تويلاعالى جاتىرمىز. سەندەردە بىرگە بولىڭدار. دوستاساتىن كەز جەتتى. ءبىزدىڭ بالالار سەندەردى دوستىققا شاقىرادى. بالالار، دوستىق تۋرالى تاقپاق ايتىپ بەرەمىز بە؟
1-بالا.
دوس بولايىق ءبارىمىز
جاراسىپ تۇر ءارىمىز
تىنىشتىقتى ساقتايمىز.
اتسىن كۇلىپ تاڭىمىز.
2-بالا.
ءبىزدىڭ توپتا بالالار.
تاتۋ ءتاتتى وينايدى.
دوس كوڭىلى ءارقاشان.
تەك جاقسىلىق ويلايدى.
(توم مەن دجەري ءبىر-بىرىنىڭ قولىن الىپ، قۇشاقتاسىپ دوستاسادى.)
جۇرگىزۋشى:
- توم، دجەري نەگە بىزگە ويناماسقا.
توم: -وينايىق. مەن كەلىسەمىن. مەن قاشقاندى جاقسى كورەمىن.
دجەري. ال مەن قۋعاندى جاقسى كورەمىن.
جۇرگىزۋشى:
-توم مەن دجەري مەن سەندەردى بالالارمەن بىرگە ەكى توپقا بولەيىن.
–مىنا قاتارداعى بالالار تومنىڭ توبى، ال مىنا قاتارداعى بالالار دجەريدىڭ توبى بولاسىڭدار. كەلىسەسىڭدەر مە؟
ويىن: «اققالا»
جۇرگىزۋشى:
- ەكى جاقتا بىرگە بولدىڭدار. دوستىق جەڭدى.
توم:- جوق، جوق ءبىز جەڭدىك.ەندەشە، بيدەن جارىسايىق.
دجەري: -جارىسساق، جارىسايىق.
بي: «گنومدار»، «اققالا»
جۇرگىزۋشى:
- جارايسىڭدار! قانداي ەپتى، بيشىسىڭدەر.ولاي بولسا...
- ۋا، حالايىق جاراڭدار،
اينالاعا قاراڭدار!
جاڭا جىلدىق بۇل تويىن،
سالتاناتقا ساناڭدار
قىزىق كورىپ، شات بولىپ،
قىزىققا ءبىر تويماڭدار،- دەپ ورتاعا كىمدەردى شاقىرامىز، بالالار؟
بالالار:- اياز اتانى، اقشاقاردى.
- اياز اتا، اقشاقار. اياز اتا، اقشاقار.
اياز اتا:
بۇلدىرشىندەر، بالعىنىم
ءومىر گۇلىم شالعىنىم..
تىلەگەنىم جىل بويى،
سەڭدەردىڭ باقتارىن مەن دەنساۋلىعىڭ.
سالەمەتسىزدەر مە، بالالار؟
بالالار:سالەمەتسىز بە!
مىنە مەن دە جەتتىم عوي سەندەرگە. ورمان، توعايدى، ۇسكىرىك ايازدان سەندەرگە كەم جاتقاندا سەندەردىڭ حاتتارىندا تاۋىپ الدىم. سەندەرمەن بىرگە جاڭا جىلدى تويلايىن دەپ اسىعىپ جەتتىم.
ءان «سالەمەتسىز بە اياز-اتا»
مەنىڭ نەمەرەمدى، اقشاقارىمدى كورمەدىڭدەر مە؟
بالالار: - جوق كورمەدىك.
اياز اتا:- ول مەنەن بۇرىن شىعىپ ەتىپ ەدى. اداسىپ كەتكەن بولار. كانە، ءبارىمىز قاتتىراق شاقىرايىقشى.
- اقشاقار، اقشاقار.
(مىستان كەلەدى)
مىستان: - پاي-پاي! مەن قايدا كەلدىم ءوزى. مىنا شىرشانىڭ كەرەمەتىن-اي! ۇيگە الىپ كەتسەم بە ەكەن؟ وسى كەزدە مىستان تومەنگە ەڭكەيىپ، شىرشانىڭ تۇبىرىمەن جۇلىپ العىسى كەلەدى.
ج: مىستان كەمپىر! (مىستان وعان ءمان بەرمەيدى دە شىرشانى جۇلۋىن توقتاتپايدى)
ءبىز جاڭا جىل مەيرامىن تويلاپ جاتىرمىز،تيمەڭىز ءبىزدىڭ شىرشامىزعا! (مىستان سوزگە ءمان بەرمەي) تۋۋ! ماڭدايداعى تەرىن ءسۇرتىپ، تۇرىپ. مىنا شىرشانىڭ تامىرىنىڭ تەرەڭ وتىرعىزىلعانىن-اي، جۇلىنبايدى عوي. سول كەزدە شىرشاداعى جىلتىراعان كىلتتى كورىپ قالادىدا: مىناۋ قانداي قىزىق كىلت ءوزى، وسى كىلت باعاناعى مەنىڭ ۇشىپ كەلە جاتىپ كورگەن، ساندىقتىڭ كىلتى بولار. سول ساندىقتان 6ip كەرەمەت ءدامنىڭ يici شىعىپ ەدى، مۇمكىن اقشا دا بار شىعار. مەن شىرشاعا تيمەي-اق، وسى كىلتتى الىپ بارىپ ساندىقتى اشايىن، مۇمكىن تاماعىنا تويىپ، اقشاسىنا بip بايىپ قالارمىن!
اياز اتا: - سەن ناعىپ ءجۇرسىڭ. نەمەرەم قايدا؟
مىستان: - نەمەرەڭدى قاتىرىپ تاستادىم. حا-حا-حا.
اياز اتا: وي، مىستان اي، سەنىڭ ءبىر جامان ادەتىڭ قالماعان ەكەن.جاڭا-جىلدى اقشارىمسىز قالاي وتكىزەمىز. مىستان، نە قالايسىڭ. نە شارتىڭ بار؟
مىستان:- شارت دەيسىڭ بە، مەنىڭ كوڭىلىمدى كوتەرىڭدەر، مەن سوسىن ويلاندىم.
(توم مەن دجەري بالالارمەن اقىلداسىپ جاتادى، تاربيەشىگە سىبىرلايدى)
اتىراۋ قالاسى،
كمقك №29 «نۇرسايا» بوبەكجاي بالاباقشاسى.
مۋسابايەۆا ەلميرا سابىرگالييەۆنا
ەكىنشى كىشى توپ تاربيەشىسى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.