تەڭىز تەرميندەرىنىڭ قىسقاشا سوزدىگى
انكەروك — تۇششى سۋعا ارنالعان كەسپەك.
ارقان بۋحتاسى — شيىرشىقتاپ (شۋماقتاپ) ورالعان ارقان.
باك — جوعارعى پالۋبانىڭ تۇمسىق جاعى.
باكشتاگ — كەمە باعىتىنىڭ ءبىر ءتۇرى. بۇل باعىتتى ۇستاعاندا كەمە ءجۇرىسى جەل باعىتىمەن 100°-تان 170°-قا دەيىنگى ارالىقتى قۇرايدى.
باركەپتينا — شليۋپكادا ەسكەكشىلەر وتىراتىن ورىندىق، ءۇش نەمەسە ودان دا كوپ ماچتالى جەلكەندى كەمە. مۇنداي كەمەنىڭ الدىڭعى ماچتاسىنداعى جەلكەن تۇزۋىنەن، ال قالعاندارىندا قيعاش ورنالاسادى.
بەيديەۆيند — كەمە باعىتىنىڭ ءبىر ءتۇرى. بۇل باعىتتى ۇستاعاندا كەمە ءجۇرىسى جەل باعىتىمەن 10°-تان 80°-قا دەيىنگى ارالىقتى قۇراندى.
بيزاپ-ماچتا — ءۇش نەمەسە ودان دا كوپ ماچتالى كەمەنىڭ ەڭ ارتقى ماچتاسى.
بيمسى — كەمەگە كولدەنەڭ بەكىتكەن بەلاعاشتار. پالۋبا وسىلاردىڭ ۇستىنە قوندىرىلادى.
بيتەنگتەر — ارقان-جىپتەردى بەكىتۋگە ارنالعان اعاش نەمەسە مەتالل تۇعىرشالار.
بوم-كليۆەر — كەمە تۇمسىعىنداعى ءۇشبۇرىشتى قيىق، جەلكەندەردىڭ الدىڭعىسى.
براشپيل — زاكىر نەمەسە قۇرال-جابدىقتاردى كوتەرۋگە ارنالعان اينالمالى شىعىر.
بۋشپريت — كەمە تۇمسىعىنا شامالى شىعىپ تۇراتىن اعاش بورەنە.
بوم — كليۆەر مەن كليۆەردىڭ الدىڭعى تومەنگى بۇرىشتارى وسى بورەنەگە بايلانادى.
ۆانتتار — ماچتالاردى تىگىنەن ۇستاپ تۇراتىن، ءبىر ۇشتارى بورتقا بايلانعان قۇرال-جابدىقتار. ارقان باسپالداقتارى بار.
ۆەرت — كىشىرەك زاكىر.
ۆىمبوۆكا — زاكىر ءشپيلىن قولمەن بۇراپ كوتەرۋگە ارنالعان شىعىر.
جەل بەتىنە شىعارۋ — جەلكەننىڭ تومەنگى ارتقى بۇرىشىن جەل جاقتاعى بورتقا قاراي اۋىستىرۋ.
گاليون — ۇلكەن جەلكەندى كەمەنىڭ ءبىر ءتۇرى.
گالس — كەمەنىڭ جەل ىڭعايىنا قاتىستى باعىتى. مىسالى: ون نەمەسە سول گالسپەن ءجۇرۋ دەگەنىمىز — ون جاقتان نەمەسە سول جاقتان سوققان جەل ىڭعايىمەن ءجۇرۋ دەگەن ءسوز.
گالفيند — كەمە باعىتىنىن ءبىرتۇرى. بۇل باعىت كەزىندە كەمە ءجۇرىسى 80"- تان 100"-قا دەيىن بۇرىش جاسايدى.
گافەل — ءبىر باسىن ماچتاعا جانتايتا بەكىتكەن بورەنە. جوعارعى جەلكەندەر وسى بورەنە ارقىلى كوتەرىلەدى.
گافەل-گاردەل — گافەلدىڭ الدىڭعى ۇشىن كوتەرۋگە قىزمەت ەتەتىن قۇرال
گيك — ءبىر باسى ماچتاعا بەكىتىلگەن كولدەنەڭ بورەنە.
گيتتەر — جەلكەننىڭ تومەنگى جيەگىن جوعارعى باسىنا قاراي تارتاتىن(سيىراتىن) ارقان-جىپتەر.
گروت-گروت — ماچتەگى تومەنگى جەلكەن.
گروت-ماچتا — ماچتانى تۇمسىق جاعىنان ەكىنشىسى.
ديريك-فال — گافەلدى كوتەرەتىن قۇرال
كاپەرلەر — تەڭىزدەگى دۇشپان كەمەلەرىن ۇستاۋدان تۇتقىنداۋعا دەيىن ءوز ۇكىمەتىنەن ۇلىقسات العان كاپەرلىك جەكە مەنشىك كەمەلەر.
كات-بالكلەر — زاكىرلەردى پالۋباعا كوتەرۋگە ارنالعان كەمە تۇمسىعىنداعى كران ىسپەتتى بۇرىلمالى، ءتورت قىرلى بورەنەلەر.
كيل — كەمەنىڭ استىڭعى جاعىنا ۇزىننان سالىنعان جۋان بورەنە. كەمەنىڭ نەگىزگى بولشەكتەرىنىڭ ءبارى وسى بورەنەگە بەكىتىلەدى.
كيلۆاتەر — كەمەنىڭ ارتىندا قالاتىن قۇيرىقتى جۇلدىز سەكىلدى اقسونار ءىز. مىس: كيلۆاتەردە ءجۇرۋ دەگەنىمىز ─ الدىڭعى كەمەنىڭ ءىزىن قۋالاپ ءجۇرۋ دەگەن ءسوز.
كليۆەر — كەمە تۇمسىعىنداعى ءۇشبۇرىشتى قيىق جەلكەندەردىڭ ەكىنشىسى.
كليۆەر-فال— كليۆەردى كوتەرەتىن ءارقان-جىپ.
كليپەر — جەلكەندى كەمەلەردىڭ اسا جۇردەك (جۇيرىك)تۇرلەرىنىڭ ءبىرى.
كلوتيك — ماچتانىڭ نەمەسە ستەنگانىڭ توبەسىنە جابىلعان اعاش دوڭگەلەك.
كليۋز — زاكىر شىنجىرى وتەتىن بورتتاعى تەسىك.
كنەحتەp — پالۋباعا بەكىتىلگەن، تروستى وراۋعا ارنالعان تەمىر تۇعىرشالار.
كوممينگس — سۋ كىرىپ كەتپەس ءۇشىن بيىكتەۋ جاسالعان ليۋكتىڭ جيەگى.
كورما — كەمەنىڭ ارتقى جاعى (بولىگى).
كافەل — ناگەل-ماچتا شەڭبەرىنىڭ تەسىگىنە كيگىزىلگەن دىڭگەك (قۇرال-سايمانداردى بەكىتۋگە نەمەسە ءىلىپ قويۋعا ارنالعان).
لاگ — كەمە ءجۇرىسىنىڭ جىلدامدىلىعىن نەمەسە ونىڭ ءجۇرىپ وتكەن جولىن ولشەيتىن (انىقتايتىن) اسپاپ.
لاگلين — لاگ قالتقىسىن بايلايتىن ءجىپ.
لەەر — ەكى ۇشى ەكى جاققا (دىڭگەككە) بەكىتىلگەن ۇزىن ءجىپ. بۇل كوبىندە كەيبىر جەلكەندەردى قويۋعا، ال كەيدە كادىمگى كىر جاعا ءۇشىن پايدالانىلادى.
ليكتروس — جەلكەن جيەكتەرىن كوكتەۋگە ارنالعان جۇمساق تروس.
مارسوۆىە — ماچتا جەلكەندەرىن قويۋعا نەمەسە جيناپ الۋعا بەيىمدەلگەن ماستروستار.
تەڭىز ءميلى (ميل) — 1 ميل-1852 مەترگە تەڭ ۇزىندىق ولشەمى.
بورتقا! (نا بورت) — جۇرگىزۋ تۇتقاسىن شەگىنە دەيىن بۇراۋ.
نايتوۆى — تروستى نەمەسە شىمجىرلى بەكىتۋ.
نيرال — جەلكەندەردى جينار كەزدە ولاردى تومەن تارتاتىن قۇرال
نوك — كەز كەلگەن كولدەنەڭ نەمەسە قيعاش بورەنەنىڭ سىرتقى ۇشى (باسى)؛ مىس: گافەلدىڭ نوگى.
وبۆودى — كەمە قاڭقاسىنىڭ ءتۇرى (فورماسى)
وۆەرشتاگ — "وۆەرشتاگ بۇرۋ" — كەمە جەل ارناسىن تۇمسىعىمەن كەسىپ وتەردە، جەلگە قارسى شۇعىل بۇرىلۋ.
وستويچيۆوست — جەل نەمەسە سۋ اعىسى قيسايتقان كەزدە كەمەنىڭ ءتۇزۋ قالىپقا قايتا تۇسۋگە يكەمدىلىگى.
پيللەرستەر — پالۋبانى استىنان ۇستاپ تۇراتىن تىك بورەنەلەر.
پلانشير — شليۋپكا بورتىنىڭ نەمەسە كەمە فالىنبورتىنىڭ ۇستىڭگى بەلاعاشى.
پولۆەترا — "پولۆەتردە" — گالفيند دەپ اتالاتىن كەمە باعىتىنىڭ ەكىنشى اتاۋى (كەمە ءجۇرىسى جەل باعىتىمەن 10"-تان 80°-قا دەيىنگى ارالىقتى قۇرايدى).
پولۋباك — كەمە تۇمسىعىنداعى پالۋبا ۇستىندە ورنالاسقان الاڭشا.
راكس-بۋگەل — ماچتا بويىمەن ارى-بەرى جۇگىرىپ تۇراتىن قارماقتى ساقينا. جەلكەننىڭ ۇستىڭگى جيەگى بەكىتىلەتىن سىرىقشانى كوتەرۋگە ارنالعان.
رانگتوۋت — جەلكەندەر بايلاناتىن اعاش نەمەسە مەتالل بولىكتەر.
ريف — "ريفكە الۋ" — جەلكەننىڭ تومەنگى ەتەگىنەن باستاپ سيىرا جيناۋ ارقىلى ونىڭ كولەمىن كىشىرەيتۋ. جەلكەندەر نەگىزىنەن قاتتى جەل كەزىندە ريفكە الىنادى.
رۋبكا — جوعارعى پالۋبا ۇستىنە تۇرعىزىلعان كىشكەنتاي ۇيشىك. كەمە ءجۇرىسى وسى ۇيشىكتەن باسقارىلادى.
رۋمپەل — جۇرگىزۋ تۇتقاسىنىڭ (رۋل) ۇستىڭگى بولىگىنە كيگىزىلگەن مۇيىزشەلەر . رۋل وسى مۇيىزشەلەر كومەگىمەن بۇرىلادى.
سالينگ — ايقىن تۇرىندە ماچتاعا بەكىتىلگەن اعاش سىرىقتار، — ارقان-جىپتەردى بايلاۋعا، سونداي-اق ستەپگاعا تىرەۋ بولۋعا قىزمەت ەتەدى.
سامپان — قيىر شىعىسپەن قىتايدا كەڭىنەن تاراعان جالپاق تاباندى جەلكەندى كەمە.
سۆايكا — تروسپەن جۇمىس ىستەگەندە پايدالانىلاتىن ىستىك ءتارىزدى ۇشكىر تەمىر.
سەزني — ورالعان جەلكەندەردى ءبىر ورىنعا جيناۋ كەزىندە، ولاردى بىرىكتىرىپ بايلاپ قويۋعا پايدالانىلاتىن قىسقا تروستار.
سپەنكەر (كونتر-بيزان) — ارتقى ماچتاعا ىلىنەتىن ءتورتبۇرىشتى قيسىق جەلكەن.
ستاكسەل — فوك-ماچتاعا تىكەلەي ىلىنگەن الدىڭعى ءۇشبۇرىشتى جەلكەندەردىڭ ءۇشىنشىسى.
ستەنگا — ماچتانىڭ جالعاسى بولىپ ەسەپتەلەتىن ۇزىن اعاش دىڭگەك.
ستەپس — ماچتانىڭ تومەنگى باسىم بەكىتەتىن تەرەڭ ۇيالى اعاش بورەنە.
تاكەلاج — رانگوۋتتىڭ كەيبىر بولىكتەرىن بەكىتەتىن نەمەسە جەلكەندەر مەن رانگوۋتتى كوتەرىپ-تۇسىرىپ تۇراتىن قۇرال-جابدىقتار.
تالي — اۋىر زاتتاردى كوتەرۋگە ارنالعان ۇيالى تەمىر شىعىر. ونىمەن جەلكەندەردى دە باسقارىپ تۇرادى.
تالرەپ — تىك تۇرعان تاكەلاج قۇرال-سايماندارىڭ تارتۋعا ارنالعان تروس نەمەسە ۆينت (بۇراندا).
توپ — ۇشار باسى، توبەسى، توپ-ماچتا-ماچتانىڭ ۇشار باسى، توبەسى.
توپسەل — گروت-ماچتا پەن فوك-ماچتانىن جوعارعى قيىق جەلكەنى.
تۋزيك — ەكى ەسكەكتى شاعىن شليۋپكا (قايىق).
تۋماننىي گورن — جەلكەندى كەمەلەردە تۇماندى ساتتەردە دابىل قاعىپ تۇراتىن كەرنەي.
ۋۆاليۆات پود ۆەتەر — جەلدەن جالتارۋ — قارسى سوققان جەل ارقىلى تۇمسىعىمەن بۇرىلۋ.
فال — جەلكەندى نەمەسە تۋدى كوتەرۋگە ارنالعان قۇرال.
فالش — شليۋپكانى بايلاپ قوياتىن تروس (ارقان).
فالش — بورتتىڭ جالعاسى، ۇستىڭگى پالۋبانىڭ بيىك ەرنەۋى.
فالشكيل — كيلدىڭ استىنان بەكىتىلگەن ءتورت قىرلى بورەنە (برۋس).
فوك — فوك-ماچتاداعى تومەنگى جەلكەن.
فوك-ماچتا — الدىنعى ماچتا.
فور-ۆانتى — فوك-ماچتانىڭ ۆانتى (ماچتانى تىگىنەن ۇستاپ تۇراتىن ارقان-جىپتەر)
فوردەيند — كەمە باعىتىنىڭ ءبىر ءتۇرى. بۇل باعىتتى ۇستاعاندا كەمە ءجۇرىسىنىڭ بۇرىشى ون بورت جاقتان 170"-تان سول جاق بورتتان170"-قا دەيىنگى ارالىقتى قامتيدى.
فورشتيەۆەن — كەمەنىڭ الدىنعى تۇمسىق تۇسى (كيلدىڭ جالعاسى).
حۆات-تالي — ەكى شىعىردان تۇراتىن شاعىن تاليلەر (پالۋبادا ءارتۇرلى جۇمىستار اتقارۋعا پايدالانىلادى).
شۆارتوۆى — كەمەنى جاعاعا بايلايتىن نەمەسە باسقا ءبىر كەمەگە تىركەۋگە ىلەتىن تروس (ارقان).
شكوت — جەلكەندەردى باسقارۋعا ارنالعان قۇرال.
شليۋپ — ءبىر ماچتالى شاعىن جەلكەندى كەمە.
شپانگوۋتتار — كەمە قاڭقاسىنىڭ كولدەنەڭ قابىرعالارى.
شپيگاتتار — بورتتىڭ نەمەسە پالۋبانىڭ سۋ اعىزۋعا ارنالعان تەسىكتەرى.
شپور — ماچتانىن نەمەسە ستەنگانىڭ تومەن باسى (ۇشى).
شتاگ — ماچتانى نەمەسە ستەپگانى الدىڭعى جاعىنان ۇستاپ تۇراتىن قۇرال (ءارقان-جىپ).
شتورم-تراپ — ارقان-جىپتەن جاسالعان باسپالداق.
يۋت — پالۋبانىڭ كورما جاعى (ارتقى).
ياكورنىي وگون — زاكىر وتى — كەمە زاكىردە تۇرعان كەزدە تۇمسىق ۇستىنە ءىلىپ قوياتىن شام.
You Might Also Like
-
ءۇندىستانعا يسلامدى ءامىر تەمىردىڭ نەمەرەسى الىپ بارعانىن بىلمەيتىن جان جوق شىعار. ول سول جەردە ۇلكەن وركەنيەت، الىپ مەملەكەت قۇردى. ءامىر تەمىردىڭ نەمەرەسى بابىر كابۋلدان شىعىپ، ءۇندىستانعا قاراي بەت ...
-
الماتىنىڭ رەسمي جاسى 1854 جىلدان، كىشى الماتى وزەنىنىڭ بويىندا ورىس اسكەرلەرىنىڭ قامالى سالىنعان مەزگىلدەن بەرى قاراي ەسەپتەلىنىپ كەلدى. ال «ۆەرنىي» اتاۋىن كەيىنىرەك 1867 جىلى العانى بە...
