ءتىل بىلگىرى
«ءتىل بىلگىرى» ينتەللەكتۋالدى سايىسى
ماقساتى: قازاق تىلىندە اۋىزەكى تىلدە سويلەۋ داعدىلارىن ادەبيەت پانىمەن ۇشتاستىرا وتىرىپ قالىپتاستىرۋ ارقىلى ءوز ءتىلىن، تۋعان جەرىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ.
(بۇل ينتەللەكتۋالدى سايىس 7 سىنىپ وقۋشىلارى اراسىندا ۇيىمداستىرىلادى. ءار توپ ءتورت - بەس وقۋشىدان قۇرىلادى. ءار توپتىڭ اتى، توپ باسشىسى بولادى)
بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
قىمباتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! بۇگىنگى 7 "ب" سىنىبى وقۋشىلارىمەن وتكىزىلگەلى وتىرعان «ءتىل بىلگىرى» اتتى سايىسىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
قازاق ءتىلى - وتە باي ءتىل. انا ءتىلىنىڭ كۇشى مەن قۇدىرەتىن تۋعان حالقىمىز اۋەلدەن - اق باعدارلاپ، ءسوز ونەرىن بارلىق ونەردىڭ باسى دەپ ساناعان. ءسوز ونەرى – حالىق دانالىعىنىڭ جەمىسى. ادەبيەت – حالقىمىزدىڭ رۋحاني ءومىرىنىڭ ايناسى، انا ءتىلىمىزدىڭ ومىرشەڭدىگىنىڭ، ۇلتتىعىمىزدىڭ، حالىقتىعىمىزدىڭ بەلگىسى. ولاي بولسا، بۇگىنگى سايىس بارىسىندا وسى قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانى بويىنشا وقۋشىلارىمىزدىڭ وي - ءورىسىن، بىلىمدەرىن، اقىلى مەن ەپتىلىگىن ساراپقا سالاتىن بولامىز.
سىنىپتى توپقا ءبولۋ.
1 - توپ: مۇقاعالي ماقاتايەۆ
قالقام،
مەن لەرمونتوۆ، پۋشكين دە ەمەن،
ەسەنينمىن دەمەدىم ەش كiمگە مەن،
قازاقتىڭ قارا ولەڭى – قۇدiرەتiم،
وندا بiر سۇمدىق سىر بار ەستiلمەگەن.
ءتۇزۋ - ءتۇزۋ تىلىنگەن تاسپادايىن،
قامشى ورەمىن تاسپادان باسقادايىن.
قالاماساڭ قامشىمدى اۋلاق جۇرگىن.
قاراشا ءۇيدىڭ ەسىگىن اشپا، اعايىن!
جات جەردى جاستانعاندا جازاتايىم،
قانىمەن جازدى، مۇمكىن، اعاتايىم.
... قاسيەتىڭنەن، قارا ولەڭ، اينالايىن،
قازاقتىڭ ءدال وزىڭدەي قاراپايىم.
اقىنمىن دەپ قالاي مەن ايتا الامىن،
حالقىمنىڭ ءوزى ايتقانىن قايتالادىم.
كۇپى كيگەن قازاقتىڭ قارا ولەڭىن،
شەكپەن جاۋىپ، وزىنە قايتارامىن...
2 - توپ: م. اۋەزوۆتىڭ شىعارماسى
قۇرماش قانشا تاربيەلەسە دە، كوكسەرەك ۇرلىق پەن ادال استىڭ ايىرماسى نە ەكەنىن ۇعا المادى.
قۇرماش قاسىندا بولعاندا تاياق جەمەيدى. ءبىراق ەر جەتە باستاعان سايىن بۇدان يەسى كوز جازىپ قالا بەردى.
ءالى كۇنگە ءبىر رەت جادىراپ ويناپ كورگەن ەمەس. تاتۋلىق جوق، سۋىق. جالعىز - اق اتىن بىلەدى. قۇرماش پەن اجەسى شاقىرسا – كەلەدى.
كوزىن اۋىلعا كەلگەسىن ەكى كۇننەن سوڭ اشتى. جۇرت اسىراۋعا كونەدى دەستى. كىشكەنە قۇرماش «كوكسەرەك» دەپ ات قويىپ الدى.
3 - توپ: اباي قۇنانبايەۆ
ولەڭ – ءسوزدىڭ پاتشاسى ءسوز ساراسى،
قيىننان قيىستىرار ەر داناسى.
تىلگە جەڭىل، جۇرەككە جىلى ءتيىپ،
تەپ - تەگىس، جۇمىر كەلسىن اينالاسى.
عىلىم تاپپاي ماقتانبا،
ورىن تاپپاي باپتانبا،
قۇمارلانىپ شاتتانبا
ادام بولام دەسەڭىز.
اسەمپاز بولما ارنەگە،
ونەرپاز بولساڭ ارقالان.
سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە
كەتىگىن تاپ تا، بار قالان!
توپتى تانىستىرۋ.
بىرەۋ وزسا سايىستا، بىرەۋ ارتتا قالادى،
رەنجىمەي تاراسا، وزباعاندار جارادى.
جارىس زاڭى ەجەلدەن - جەڭىمپازدى انىقتاۋ،
وزات بولۋ شارتى سول - ەڭبەكتەنۋ، جالىقپاۋ، - دەي وتىرىپ، ءسوز كەزەگىن توپ باسشىلارىنا بەرەمىز.
(ادىلقازىلارمەن تانىستىرۋ)
- ءادىل قازى، اق قازىعا سالەم بەر،
ادىلدىككە باس يەدى كۇللى الەم.
جۇيرىك وزار، سايىستاردا نەشە ءبىر
ساراپقا سال، ادىلدىكپەن شەشە ءبىل،- دەي كەلە سايىسىمىزدى باعالايتىن ءادىلقازىلار القاسىمەن تانىسىڭىزدار:...
ماقساتى: قازاق تىلىندە اۋىزەكى تىلدە سويلەۋ داعدىلارىن ادەبيەت پانىمەن ۇشتاستىرا وتىرىپ قالىپتاستىرۋ ارقىلى ءوز ءتىلىن، تۋعان جەرىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ.
(بۇل ينتەللەكتۋالدى سايىس 7 سىنىپ وقۋشىلارى اراسىندا ۇيىمداستىرىلادى. ءار توپ ءتورت - بەس وقۋشىدان قۇرىلادى. ءار توپتىڭ اتى، توپ باسشىسى بولادى)
بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
قىمباتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! بۇگىنگى 7 "ب" سىنىبى وقۋشىلارىمەن وتكىزىلگەلى وتىرعان «ءتىل بىلگىرى» اتتى سايىسىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
قازاق ءتىلى - وتە باي ءتىل. انا ءتىلىنىڭ كۇشى مەن قۇدىرەتىن تۋعان حالقىمىز اۋەلدەن - اق باعدارلاپ، ءسوز ونەرىن بارلىق ونەردىڭ باسى دەپ ساناعان. ءسوز ونەرى – حالىق دانالىعىنىڭ جەمىسى. ادەبيەت – حالقىمىزدىڭ رۋحاني ءومىرىنىڭ ايناسى، انا ءتىلىمىزدىڭ ومىرشەڭدىگىنىڭ، ۇلتتىعىمىزدىڭ، حالىقتىعىمىزدىڭ بەلگىسى. ولاي بولسا، بۇگىنگى سايىس بارىسىندا وسى قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانى بويىنشا وقۋشىلارىمىزدىڭ وي - ءورىسىن، بىلىمدەرىن، اقىلى مەن ەپتىلىگىن ساراپقا سالاتىن بولامىز.
سىنىپتى توپقا ءبولۋ.
1 - توپ: مۇقاعالي ماقاتايەۆ
قالقام،
مەن لەرمونتوۆ، پۋشكين دە ەمەن،
ەسەنينمىن دەمەدىم ەش كiمگە مەن،
قازاقتىڭ قارا ولەڭى – قۇدiرەتiم،
وندا بiر سۇمدىق سىر بار ەستiلمەگەن.
ءتۇزۋ - ءتۇزۋ تىلىنگەن تاسپادايىن،
قامشى ورەمىن تاسپادان باسقادايىن.
قالاماساڭ قامشىمدى اۋلاق جۇرگىن.
قاراشا ءۇيدىڭ ەسىگىن اشپا، اعايىن!
جات جەردى جاستانعاندا جازاتايىم،
قانىمەن جازدى، مۇمكىن، اعاتايىم.
... قاسيەتىڭنەن، قارا ولەڭ، اينالايىن،
قازاقتىڭ ءدال وزىڭدەي قاراپايىم.
اقىنمىن دەپ قالاي مەن ايتا الامىن،
حالقىمنىڭ ءوزى ايتقانىن قايتالادىم.
كۇپى كيگەن قازاقتىڭ قارا ولەڭىن،
شەكپەن جاۋىپ، وزىنە قايتارامىن...
2 - توپ: م. اۋەزوۆتىڭ شىعارماسى
قۇرماش قانشا تاربيەلەسە دە، كوكسەرەك ۇرلىق پەن ادال استىڭ ايىرماسى نە ەكەنىن ۇعا المادى.
قۇرماش قاسىندا بولعاندا تاياق جەمەيدى. ءبىراق ەر جەتە باستاعان سايىن بۇدان يەسى كوز جازىپ قالا بەردى.
ءالى كۇنگە ءبىر رەت جادىراپ ويناپ كورگەن ەمەس. تاتۋلىق جوق، سۋىق. جالعىز - اق اتىن بىلەدى. قۇرماش پەن اجەسى شاقىرسا – كەلەدى.
كوزىن اۋىلعا كەلگەسىن ەكى كۇننەن سوڭ اشتى. جۇرت اسىراۋعا كونەدى دەستى. كىشكەنە قۇرماش «كوكسەرەك» دەپ ات قويىپ الدى.
3 - توپ: اباي قۇنانبايەۆ
ولەڭ – ءسوزدىڭ پاتشاسى ءسوز ساراسى،
قيىننان قيىستىرار ەر داناسى.
تىلگە جەڭىل، جۇرەككە جىلى ءتيىپ،
تەپ - تەگىس، جۇمىر كەلسىن اينالاسى.
عىلىم تاپپاي ماقتانبا،
ورىن تاپپاي باپتانبا،
قۇمارلانىپ شاتتانبا
ادام بولام دەسەڭىز.
اسەمپاز بولما ارنەگە،
ونەرپاز بولساڭ ارقالان.
سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە
كەتىگىن تاپ تا، بار قالان!
توپتى تانىستىرۋ.
بىرەۋ وزسا سايىستا، بىرەۋ ارتتا قالادى،
رەنجىمەي تاراسا، وزباعاندار جارادى.
جارىس زاڭى ەجەلدەن - جەڭىمپازدى انىقتاۋ،
وزات بولۋ شارتى سول - ەڭبەكتەنۋ، جالىقپاۋ، - دەي وتىرىپ، ءسوز كەزەگىن توپ باسشىلارىنا بەرەمىز.
(ادىلقازىلارمەن تانىستىرۋ)
- ءادىل قازى، اق قازىعا سالەم بەر،
ادىلدىككە باس يەدى كۇللى الەم.
جۇيرىك وزار، سايىستاردا نەشە ءبىر
ساراپقا سال، ادىلدىكپەن شەشە ءبىل،- دەي كەلە سايىسىمىزدى باعالايتىن ءادىلقازىلار القاسىمەن تانىسىڭىزدار:...
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: 1000 كولەمىندەگى سانداردى اۋىزشا ەسەپتەۋ تاسىلدەرى (2 سىنىپ)
