ءتىل – تاۋسىلماس قازىنا
اتىراۋ قالاسى، جاڭاتالاپ سەلوسى،
جامبىل اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
ۋماروۆا اينۋر كامييەۆنا
ءتىل – تاۋسىلماس قازىنا (تاربيەلىك شارا)
ماقساتى: مەملەكەتتىك ءتىلدى جاقسى مەڭگەرگەن (كلاستى) توپتى انىقتاۋ.
سايىسقا ءۇش كلاستان الىنعان 3 توپ، ءار توپتا 5 وقۋشى قاتىسادى. ءار توپ ءوز باقتارىن سىنايدى.
جۇرگىزۋشى:
قايىرلى كۇن! انا ءتىلىن ارداق تۇتار ءتىل جاناشىرلارى!
22 – قىركۇيەك – قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالىقتارىنىڭ تىلدەر مەرەكەسى. بۇل – بارشا ەلگە ورتاق، جالپى حالىقتىق مەرەكە، بارلىق ۇلت وكىلدەرىنە كورسەتىلگەن قۇرمەت.
انا ءتىلى - ءار ادامنىڭ ءوز ۇلتىنىڭ جان دۇنيەسى مەن مادەنيەتىنەن عاسىرلار بويى جيعان رۋحاني ازىعىنان ءنار الاتىن كىندىك تامىرى.
ءبىزدىڭ انا ءتىلىمىز – قازاق ءتىلى. ول تەك وتباسى، وشاق قاسىنىڭ عانا ءتىلى ەمەس، مەملەكەتتىك ءتىل!
قايتا تۋدى قازاعىمنىڭ اي – كۇنى،
كۇننەن – كۇنگە اسار ما ەكەن ايبىنى؟
جەتپىس جىلدا ءوتتى تالاي كەشۋدەن،
قاتار كورىپ شاتتىق، تابىس، قايعىنى.
قازاقپىن مەن، قازاقتىڭ بولشەگىمىن،
قاجەتى نە باسقانىڭ ولشەمىنىڭ.
قازاق دەگەن جالعىز ۇلت مەن بولامىن،
ەندى مىنە جەتەدى كوپكە ءۇنىم.
ەندەشە، 22 – قىركۇيەك – قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالىقتارىنىڭ تىلدەر مەرەكەسىنە وراي ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان «ءتىل – تاۋسىلماس قازىنا» اتتى ينتەللەكتۋالدى سايىسىمىزدى باستايمىز.
«ءتىل – تاۋسىلماس قازىنا» اتتى ءبىلىم سايىسىمىز نەگىزىنەن 7 كەزەڭنەن تۇرادى:
1- كەزەڭ. زىمىران سۇراقتار. ياعني، قويىلعان سۇراقتارعا تەز جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
2- كەزەڭ. «بايگە». ماقالدىڭ ءبىر سىڭارى ايتىلادى، ەكىنشى سىڭارىن جالعاستىرۋ كەرەك.
3- كەزەڭ. بۇل كەزەڭ «جاڭىلدىرساڭ دا جاڭىلمايمىن» دەپ اتالادى. مۇندا وقۋشىلار بەرىلگەن جاڭىلتپاشتاردى مۇدىرمەي قايتالاپ ايتۋلارى كەرەك.
4 -كەزەڭ. «پوليگلوت» دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە جۇمباق ايتىپ، جۇمباقتىڭ جاۋابىن ءۇش تىلدە ايتۋ كەرەك.
5 -كەزەڭ. «جاڭعىرعان سالت - داستۇرلەر» دەپ اتالادى، ياعني ءار توپ سالت - داستۇرلەرگە بايلانىستى سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
6 -كەزەڭ. « عالىمدار» دەپ اتالادى. ءار توپ وزىنە بەرىلگەن ءسوز تۋرالى ماعلۇمات بەرىپ، پوستەر قورعاپ شىعۋ كەرەك.
7- كەزەڭ. «تاپقىرلىق» دەپ اتالادى. ياعني، زاتتاردىڭ اتى بەرىلەدى. جانسىز نارسەنىڭ ورنىنا وقۋشىلار وزدەرىن قويىپ، جانسىز زاتتى سويلەتۋ كەرەك.
العاشقى كوركەم ءسوز وقيتىن ---------------
1. ورازاقىن اسقار. «انا ءتىلى». (مانەرلەپ وقيدى)
2. م. ماقاتايەۆ «ءۇش باقىتىم».
كورىنىس. «قادىرلە، انا ءتىلىڭدى». ورىنداۋشىلار 9 ا سىنىپ وقۋشىلارى.
1 كەزەڭ. زىمىران سۇراقتار. ياعني، ءار توپقا سۇراق بەرىلەدى، قويىلعان سۇراقتارعا تەز جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
1 - توپ:
1. ا. بايتۇرسىنوۆ كىم؟
2. قازاق تىلىندە نەشە سەپتىك بار؟
3. اتىراۋ وبلىسىنىڭ اكىمىنىڭ تولىق اتى - ءجونى كىم؟
4. «شاھار» ءسوزىنىڭ ءسينونيمى؟
5. ءجۇز جاساعان اقىن؟
6. سان ەسىم قانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى؟
7. م. اۋەزوۆ كىم؟ رومان - ەپوپەياسىن اتا.
8. «اقىلدى» ءسوزىنىڭ ءتۇبىرى؟
2 – توپ
1. تۇرلاۋسىز مۇشەلەردى اتا؟
2. قۇلاگەر كىمنىڭ اتى؟
3 ابايدىڭ قانشا ءقاراسوزى بار؟
4 اتا زاڭ كۇنى قاشان؟
5 قازاقتىڭ تۇڭعىش ءالفاۆيتىن جاساعان كىم؟
6 جالعاۋدىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
7 قازاق حالقىنىڭ باتىر قىزدارى كىمدەر؟
8 قازاقستان قاي جىلى تاۋەلسىزدىك الدى؟
3 توپ
1. داۋىسسىز دىبىستار نەشەگە بولىنەدى؟
2. «كوكسەرەك» اڭگىمەسىن كىم جازعان؟
3. قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تىلدەر مەرەكەسى قاشان؟
4. «قازاق حرەستوماتياسىن» جازعان كىم؟
5. ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى كىم؟
6. قازاقستان جەرىنەن وتكەن جول.
7. «قازاق ءۆالسىنىڭ كورولى» اتانعان كومپوزيتور كىم؟
8. ءانۇراننىڭ اۆتورلارىن اتاپ بەر.
2 كەزەڭ. «بايگە». ماقالدىڭ ءبىر سىڭارى ايتىلادى، ەكىنشى سىڭارىن جالعاستىرۋ كەرەك.
1 - توپ
1. ءتىل تاس جارادى، تاس جارماسا... (باس جارادى).
2. بال تامعان تىلدەن... (ۋ تامعان).
3. تاۋدى، تاستى جەل بۇزار، ادامزاتتى... (ءسوز بۇزار).
4. جاقسى ءسوز -... (جارىم ىرىس)
5. قاھارلى ءسوز... (قامال بۇزار)
6. شەبەردىڭ قولى ورتاق، شەشەننىڭ... (ءتىلى ورتاق).
7. جاقسى بايقاپ سويلەر، جامان... (شايقاپ سويلەر).
2 - توپ
8. باس كەسپەك بولسا دا،... (ءتىل كەسپەك جوق).
9. دالەلسىز ءسوز... (جەلمەن تەڭ).
10. ءتىل قىلىشتان... (وتكىر).
11. ءپىل كوتەرمەگەندى،... (ءتىل كوتەرەدى).
12. تىلدەن ارتىق... (قازىنا جوق).
13. انا ءسۇتى بوي وسىرەدى، انا ءتىلى... (وي وسىرەدى).
14. جىلاننىڭ ۋى تىسىندە، ادامنىڭ ۋى... (تىلىندە).
جامبىل اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
ۋماروۆا اينۋر كامييەۆنا
ءتىل – تاۋسىلماس قازىنا (تاربيەلىك شارا)
ماقساتى: مەملەكەتتىك ءتىلدى جاقسى مەڭگەرگەن (كلاستى) توپتى انىقتاۋ.
سايىسقا ءۇش كلاستان الىنعان 3 توپ، ءار توپتا 5 وقۋشى قاتىسادى. ءار توپ ءوز باقتارىن سىنايدى.
جۇرگىزۋشى:
قايىرلى كۇن! انا ءتىلىن ارداق تۇتار ءتىل جاناشىرلارى!
22 – قىركۇيەك – قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالىقتارىنىڭ تىلدەر مەرەكەسى. بۇل – بارشا ەلگە ورتاق، جالپى حالىقتىق مەرەكە، بارلىق ۇلت وكىلدەرىنە كورسەتىلگەن قۇرمەت.
انا ءتىلى - ءار ادامنىڭ ءوز ۇلتىنىڭ جان دۇنيەسى مەن مادەنيەتىنەن عاسىرلار بويى جيعان رۋحاني ازىعىنان ءنار الاتىن كىندىك تامىرى.
ءبىزدىڭ انا ءتىلىمىز – قازاق ءتىلى. ول تەك وتباسى، وشاق قاسىنىڭ عانا ءتىلى ەمەس، مەملەكەتتىك ءتىل!
قايتا تۋدى قازاعىمنىڭ اي – كۇنى،
كۇننەن – كۇنگە اسار ما ەكەن ايبىنى؟
جەتپىس جىلدا ءوتتى تالاي كەشۋدەن،
قاتار كورىپ شاتتىق، تابىس، قايعىنى.
قازاقپىن مەن، قازاقتىڭ بولشەگىمىن،
قاجەتى نە باسقانىڭ ولشەمىنىڭ.
قازاق دەگەن جالعىز ۇلت مەن بولامىن،
ەندى مىنە جەتەدى كوپكە ءۇنىم.
ەندەشە، 22 – قىركۇيەك – قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالىقتارىنىڭ تىلدەر مەرەكەسىنە وراي ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان «ءتىل – تاۋسىلماس قازىنا» اتتى ينتەللەكتۋالدى سايىسىمىزدى باستايمىز.
«ءتىل – تاۋسىلماس قازىنا» اتتى ءبىلىم سايىسىمىز نەگىزىنەن 7 كەزەڭنەن تۇرادى:
1- كەزەڭ. زىمىران سۇراقتار. ياعني، قويىلعان سۇراقتارعا تەز جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
2- كەزەڭ. «بايگە». ماقالدىڭ ءبىر سىڭارى ايتىلادى، ەكىنشى سىڭارىن جالعاستىرۋ كەرەك.
3- كەزەڭ. بۇل كەزەڭ «جاڭىلدىرساڭ دا جاڭىلمايمىن» دەپ اتالادى. مۇندا وقۋشىلار بەرىلگەن جاڭىلتپاشتاردى مۇدىرمەي قايتالاپ ايتۋلارى كەرەك.
4 -كەزەڭ. «پوليگلوت» دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە جۇمباق ايتىپ، جۇمباقتىڭ جاۋابىن ءۇش تىلدە ايتۋ كەرەك.
5 -كەزەڭ. «جاڭعىرعان سالت - داستۇرلەر» دەپ اتالادى، ياعني ءار توپ سالت - داستۇرلەرگە بايلانىستى سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
6 -كەزەڭ. « عالىمدار» دەپ اتالادى. ءار توپ وزىنە بەرىلگەن ءسوز تۋرالى ماعلۇمات بەرىپ، پوستەر قورعاپ شىعۋ كەرەك.
7- كەزەڭ. «تاپقىرلىق» دەپ اتالادى. ياعني، زاتتاردىڭ اتى بەرىلەدى. جانسىز نارسەنىڭ ورنىنا وقۋشىلار وزدەرىن قويىپ، جانسىز زاتتى سويلەتۋ كەرەك.
العاشقى كوركەم ءسوز وقيتىن ---------------
1. ورازاقىن اسقار. «انا ءتىلى». (مانەرلەپ وقيدى)
2. م. ماقاتايەۆ «ءۇش باقىتىم».
كورىنىس. «قادىرلە، انا ءتىلىڭدى». ورىنداۋشىلار 9 ا سىنىپ وقۋشىلارى.
1 كەزەڭ. زىمىران سۇراقتار. ياعني، ءار توپقا سۇراق بەرىلەدى، قويىلعان سۇراقتارعا تەز جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
1 - توپ:
1. ا. بايتۇرسىنوۆ كىم؟
2. قازاق تىلىندە نەشە سەپتىك بار؟
3. اتىراۋ وبلىسىنىڭ اكىمىنىڭ تولىق اتى - ءجونى كىم؟
4. «شاھار» ءسوزىنىڭ ءسينونيمى؟
5. ءجۇز جاساعان اقىن؟
6. سان ەسىم قانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى؟
7. م. اۋەزوۆ كىم؟ رومان - ەپوپەياسىن اتا.
8. «اقىلدى» ءسوزىنىڭ ءتۇبىرى؟
2 – توپ
1. تۇرلاۋسىز مۇشەلەردى اتا؟
2. قۇلاگەر كىمنىڭ اتى؟
3 ابايدىڭ قانشا ءقاراسوزى بار؟
4 اتا زاڭ كۇنى قاشان؟
5 قازاقتىڭ تۇڭعىش ءالفاۆيتىن جاساعان كىم؟
6 جالعاۋدىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
7 قازاق حالقىنىڭ باتىر قىزدارى كىمدەر؟
8 قازاقستان قاي جىلى تاۋەلسىزدىك الدى؟
3 توپ
1. داۋىسسىز دىبىستار نەشەگە بولىنەدى؟
2. «كوكسەرەك» اڭگىمەسىن كىم جازعان؟
3. قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تىلدەر مەرەكەسى قاشان؟
4. «قازاق حرەستوماتياسىن» جازعان كىم؟
5. ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى كىم؟
6. قازاقستان جەرىنەن وتكەن جول.
7. «قازاق ءۆالسىنىڭ كورولى» اتانعان كومپوزيتور كىم؟
8. ءانۇراننىڭ اۆتورلارىن اتاپ بەر.
2 كەزەڭ. «بايگە». ماقالدىڭ ءبىر سىڭارى ايتىلادى، ەكىنشى سىڭارىن جالعاستىرۋ كەرەك.
1 - توپ
1. ءتىل تاس جارادى، تاس جارماسا... (باس جارادى).
2. بال تامعان تىلدەن... (ۋ تامعان).
3. تاۋدى، تاستى جەل بۇزار، ادامزاتتى... (ءسوز بۇزار).
4. جاقسى ءسوز -... (جارىم ىرىس)
5. قاھارلى ءسوز... (قامال بۇزار)
6. شەبەردىڭ قولى ورتاق، شەشەننىڭ... (ءتىلى ورتاق).
7. جاقسى بايقاپ سويلەر، جامان... (شايقاپ سويلەر).
2 - توپ
8. باس كەسپەك بولسا دا،... (ءتىل كەسپەك جوق).
9. دالەلسىز ءسوز... (جەلمەن تەڭ).
10. ءتىل قىلىشتان... (وتكىر).
11. ءپىل كوتەرمەگەندى،... (ءتىل كوتەرەدى).
12. تىلدەن ارتىق... (قازىنا جوق).
13. انا ءسۇتى بوي وسىرەدى، انا ءتىلى... (وي وسىرەدى).
14. جىلاننىڭ ۋى تىسىندە، ادامنىڭ ۋى... (تىلىندە).
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
