تورەگەلدى شارمانوۆ — اتاقتى قازاق دارىگەرى، اكادەميك جانە قوعام قايراتكەرى. ول ءوزىنىڭ ۇزاق جانە مازمۇندى ومىرىندە مەديسينا سالاسىندا كوپتەگەن جەتىستىكتەرگە جەتىپ، ەلدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىن دامىتۋعا ۇلكەن ۇلەس قوستى.
ەرتە ءومىرى مەن ءبىلىمى
تورەگەلدى شارمانوۆ 1930 جىلى 19 ناۋرىزدا الماتى وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ول جاس كەزىنەن بىلىمگە قۇشتار بولىپ، الماتى مەملەكەتتىك مەديسينا ينستيتۋتىن (قازىرگى قازاق ۇلتتىق مەديسينا ۋنيۆەرسيتەتى) بىتىرگەن. شارمانوۆ ءوز ءبىلىمىن ۇزدىك باعامەن اياقتاپ، مەديسينا سالاسىنداعى كارەراسىن باستادى.
كاسىبي جەتىستىكتەرى
تورەگەلدى شارمانوۆ — قازاقستاننىڭ جانە كسرو-نىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن دارىگەرى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، رەسەي مەديسينا عىلىمدارى اكادەمياسىنىڭ قۇرمەتتى مۇشەسى. ونىڭ جەتەكشىلىگىمەن جانە قاتىسۋىمەن مەديسينانىڭ ءارتۇرلى سالالارىندا ماڭىزدى زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلدى.
دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىندەگى ءرولى
شارمانوۆ قازاقستاننىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى قىزمەتىن اتقارىپ، كوپتەگەن رەفورمالاردى ىسكە اسىردى. ول مەديسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋعا جانە حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان ءبىرقاتار باعدارلامالاردى ەنگىزدى. شارمانوۆتىڭ باسشىلىعىمەن الماتىدا حالىقارالىق دەڭگەيدە تانىمال مەديسينالىق مەكەمەلەر اشىلدى.
حالىقارالىق قىزمەتى
تورەگەلدى شارمانوۆ بۇۇ-نىڭ دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىندا (ددۇ) بەلسەندى قىزمەت اتقارىپ، الەمدىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ماسەلەلەرىن شەشۋگە ءوز ۇلەسىن قوستى. ول الماتىدا وتكەن ددۇ-نىڭ تاريحي كونفەرەنسياسىن ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى بولدى، بۇل كونفەرەنسيا ناتيجەسىندە «الماتى دەكلاراسياسى» قابىلداندى.
عىلىمي ەڭبەكتەرى
شارمانوۆ كوپتەگەن عىلىمي ماقالالار مەن كىتاپتاردىڭ اۆتورى. ونىڭ ەڭبەكتەرى الەمدىك دەڭگەيدە تانىلىپ، كوپتەگەن ماراپاتتارعا يە بولدى. ول مەديسينا سالاسىنداعى جاس عالىمدارعا ۇلگى بولىپ، ولاردىڭ دامۋىنا ىقپال ەتتى.
ماراپاتتارى مەن اتاقتارى
تورەگەلدى شارمانوۆ ءوزىنىڭ ەڭبەگى ءۇشىن كوپتەگەن مەملەكەتتىك جانە حالىقارالىق ماراپاتتارعا يە بولدى. ول قازاقستاننىڭ جانە كسرو-نىڭ جوعارى مەملەكەتتىك ناگرادالارىمەن ماراپاتتالعان، سونىمەن قاتار بىرنەشە حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ قۇرمەتتى مۇشەسى اتانعان.
تورەگەلدى شارمانوۆتىڭ مۇراسى
تورەگەلدى شارمانوۆتىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى قازاق مەديسيناسىنىڭ دامۋىنا زور ۇلەس قوستى. ونىڭ عىلىمي ەڭبەكتەرى مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى رەفورمالارى ەلدىڭ بولاشاق ۇرپاقتارىنا ۇزاق جىلدار بويى قىزمەت ەتەتىنى ءسوزسىز. شارمانوۆتىڭ ەسىمى ءارقاشان قۇرمەتپەن جانە ريزاشىلىقپەن ەسكە الىناتىن بولادى.
تورەگەلدى شارمانوۆتىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى قازاق حالقى ءۇشىن ۇلكەن ماقتانىش. ول ءوزىنىڭ ءبىلىمى مەن تاجىريبەسىن ەلدىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتۋعا ارناعان ۇلى تۇلعا رەتىندە ەستە قالادى. شارمانوۆتىڭ مۇراسى مەن ەڭبەگى بولاشاق ۇرپاقتارعا ۇلگى بولارى انىق.
