- 05 ناۋ. 2024 00:35
- 270
توتىعۋ دارەجەسى. توتىعۋ – توتىقسىزدانۋ رەاكسياسى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: توتىعۋ دارەجەسى. توتىعۋ – توتىقسىزدانۋ رەاكسياسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) توتىعۋ – توتىقسىزدانۋ رەاكسياسىن
جازىپ ۇيرەنۋ.
توتىعۋ دارەجەلەرىن انىقتاپ، توتىقتىرعىش پەن توتىقسىزداندىرعىشتى، توتىعۋ جانە توتىقسىزدانۋ پروسەستەرىن اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ب) وقۋشىلاردىڭ سانا سەزىمىن، ويلاۋ قابىلەتىن،
ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگىن، تانىم قابىلەتىن
دامىتۋ.
ۆ) ساباق بارىسىندا وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، جيناقتىلىققا، جاۋاپكەرشىلىككە قورىتىندىلاي بىلۋگە ۇيرەتىپ، تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ ساباعى
ساباق كورنەكىلىگى: مەندەلەيەۆتىڭ پەريودتىق جۇيەسى.
سحەمالار. كەسپەلەر.
ساباق جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
ءىى. ەسكە ءتۇسىرۋ جاتتىعۋلارى (ميعا شابۋىل)
ءىىى. جاڭا ساباق
ءىV. بەكىتۋ
V. ۇيگە تاپسىرما
Vءى. باعالاۋ
ساباقتىڭ بارىسى:
ءىى. بالالار، بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «توتىعۋ دارەجەسى. توتىعۋ – توتىقسىزدانۋ رەاكسياسى». تاقىرىپقا كوشپەس بۇرىن كانە ءبىز ويىمىزدى جيناقتاپ الايىق.
مىنا ءبىر سۋرەتكە كوز سالايىقشى. تابيعات كورىنىستەرى تاماشا سۋرەتتەلگەن ورتادا ۇلكەن تاۋ. تاۋدىڭ باسى شىڭ. بۇگىنگى ءبىزدىڭ ماقساتىمىز وسى شىڭعا جەتۋ. ول ءۇشىن ءقازىر ءبىز كوپ ەڭبەك ەتۋىمىز كەرەك ەكەنىن سىزدەر ءتۇسىنىپ وتىرسىزدار. ولاي بولسا ساباعىمىزدى باستالىق. ءۇش توپقا 5 سۇراقتان. شاپشاڭ جاۋاپ بەرەسىزدەر.
ءى – توپ.
1. ەلەكترتەرىستىلىك دەگەنىمىز نە؟
2. ەلەكترتەرىستىلىك ەڭ جوعارى ەلەمەنتتى اتاڭىز.
3. ەلەكترتەرىستىلىگى ەڭ تومەن ەلەمەنتتى اتا.
4. (- وربيتو) حيميالىق بايلانىس دەگەنىمىز نە؟
5. حيميالىق بايلانىس تۇرلەرىن اتاڭدار.
ءىى – توپ.
1. پەريودتىق جۇيەدە پەريودتاردا ەلەمەنتتەردىڭ قاسيەتتەرى سولدان وڭعا قاراي قالاي وزگەرەدى؟
2. ەلەمەنتتەردىڭ مەتالدىق جانە بەيمەتالدىق قاسيەت كورسەتۋى نەگە بايلانىستى؟
3. پرەيودتاردا ەلەمەنتتەردىڭ ەلەكترتەرىستىگى قالاي وزگەرەدى؟
4. كوۆالەنتتى ءپوليۋسسىز بايلانىس دەگەنىمىز نە؟
5. كوۆالەنتتى ءپوليۋستى بايلانىس دەگەنىمىز.
ءىىى – توپ.
1. يوندىق بايلانىس دەپ قانداي بايلانىستى اتايمىز؟
2. يوندار دەگەنىمىز ەن؟
3. ءاى سىرتقى قاباتىنداعى ەلەكترون سانى نەشەۋ؟
4. كسى قوسىلىسىندا حيميالىق بايلانىستىڭ قانداي ءتۇرى، نەگە ەكەنىن دالەلدە.
5. قوسىلىستاردا وتاق ەلەكترون جۇبىنىڭ ەكى اتومعا وتاق بولۋى جانە ءبىر اتومعا قاراي ىعىسا ورنالاسۋىن قالاي تۇسىندىرەمىز.
ءىىى. جاڭا ساباق
- بالالار، ءقازىر مەن سەندەرگە (3 - توپقا دا بىردەي) ءماتىن تاراتىپ بەرەمىن. وقىپ شىعىڭدار دا
- ءى – توپ – وسى ماتىننەن وسىعان دەيىن بىلەتىندەرىن تەرىپ جازادى.
- ءىى توپ – نەنى بىلگىسى كەلەدى، قانداي زاتتار، تانىس ەسىمدى جازادى.
- ءىىى توپ – وسى ماتىننەن قانداي جاڭالىق كورىپ وتىرعانىن جازادى.
- ياعني، مىنا تابليسا بويىنشا جۇمىس جاسايمىز. (5 مين ۋاقىت بولادى.)
بىلەمىن
بىلگىم كەلەدى
مەن ءۇشىن جاڭالىق
- (وقۋشىلارعا وسى ستراتەگيا بويىنشا جازعاندارىن وقىتامىن)
- ال ەندى وقۋشىلار، وسى ماتىننەن ءبىز نە بىلەدى ەكەنبىز نەنى بىلگىمىز كەلەدى، قانداي جاڭالىقتارعا كەزدەستىڭدەر تەزدەتىپ ايتىپ شىعايىق.
- جاقسى ولاي بولسا تاقتاعا قارايمىز.
- جاڭاعىنىڭ ءبارىن رەاكسيا ارقىلى جازىپ كورەيىك.
- مىسالى: رەاكسيا تەڭدەۋلەرىن جازا بىلەمىز، ناتريي وكسيدىنىڭ ءتۇزىلۋ تەڭدەۋىن مىسالعا الايىق. كانە، كىم تاقتاعا وسى رەاكسيانى جازىپ تەڭەستىرىپ بەرەدى.
4Na ⁰ + O ₂ ⁰ = Na ⁺ ²O ⁻ ²
0. 9 2. 5
4Na0 + 4e = 4 Na ⁺ ¹ تس ------------ و ₂ + 4ە =2و ⁻ ²
توتىعۋ پروسەسى -------------------- توتىقسىزدانۋ پروسەسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) توتىعۋ – توتىقسىزدانۋ رەاكسياسىن
جازىپ ۇيرەنۋ.
توتىعۋ دارەجەلەرىن انىقتاپ، توتىقتىرعىش پەن توتىقسىزداندىرعىشتى، توتىعۋ جانە توتىقسىزدانۋ پروسەستەرىن اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ب) وقۋشىلاردىڭ سانا سەزىمىن، ويلاۋ قابىلەتىن،
ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگىن، تانىم قابىلەتىن
دامىتۋ.
ۆ) ساباق بارىسىندا وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، جيناقتىلىققا، جاۋاپكەرشىلىككە قورىتىندىلاي بىلۋگە ۇيرەتىپ، تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ ساباعى
ساباق كورنەكىلىگى: مەندەلەيەۆتىڭ پەريودتىق جۇيەسى.
سحەمالار. كەسپەلەر.
ساباق جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
ءىى. ەسكە ءتۇسىرۋ جاتتىعۋلارى (ميعا شابۋىل)
ءىىى. جاڭا ساباق
ءىV. بەكىتۋ
V. ۇيگە تاپسىرما
Vءى. باعالاۋ
ساباقتىڭ بارىسى:
ءىى. بالالار، بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «توتىعۋ دارەجەسى. توتىعۋ – توتىقسىزدانۋ رەاكسياسى». تاقىرىپقا كوشپەس بۇرىن كانە ءبىز ويىمىزدى جيناقتاپ الايىق.
مىنا ءبىر سۋرەتكە كوز سالايىقشى. تابيعات كورىنىستەرى تاماشا سۋرەتتەلگەن ورتادا ۇلكەن تاۋ. تاۋدىڭ باسى شىڭ. بۇگىنگى ءبىزدىڭ ماقساتىمىز وسى شىڭعا جەتۋ. ول ءۇشىن ءقازىر ءبىز كوپ ەڭبەك ەتۋىمىز كەرەك ەكەنىن سىزدەر ءتۇسىنىپ وتىرسىزدار. ولاي بولسا ساباعىمىزدى باستالىق. ءۇش توپقا 5 سۇراقتان. شاپشاڭ جاۋاپ بەرەسىزدەر.
ءى – توپ.
1. ەلەكترتەرىستىلىك دەگەنىمىز نە؟
2. ەلەكترتەرىستىلىك ەڭ جوعارى ەلەمەنتتى اتاڭىز.
3. ەلەكترتەرىستىلىگى ەڭ تومەن ەلەمەنتتى اتا.
4. (- وربيتو) حيميالىق بايلانىس دەگەنىمىز نە؟
5. حيميالىق بايلانىس تۇرلەرىن اتاڭدار.
ءىى – توپ.
1. پەريودتىق جۇيەدە پەريودتاردا ەلەمەنتتەردىڭ قاسيەتتەرى سولدان وڭعا قاراي قالاي وزگەرەدى؟
2. ەلەمەنتتەردىڭ مەتالدىق جانە بەيمەتالدىق قاسيەت كورسەتۋى نەگە بايلانىستى؟
3. پرەيودتاردا ەلەمەنتتەردىڭ ەلەكترتەرىستىگى قالاي وزگەرەدى؟
4. كوۆالەنتتى ءپوليۋسسىز بايلانىس دەگەنىمىز نە؟
5. كوۆالەنتتى ءپوليۋستى بايلانىس دەگەنىمىز.
ءىىى – توپ.
1. يوندىق بايلانىس دەپ قانداي بايلانىستى اتايمىز؟
2. يوندار دەگەنىمىز ەن؟
3. ءاى سىرتقى قاباتىنداعى ەلەكترون سانى نەشەۋ؟
4. كسى قوسىلىسىندا حيميالىق بايلانىستىڭ قانداي ءتۇرى، نەگە ەكەنىن دالەلدە.
5. قوسىلىستاردا وتاق ەلەكترون جۇبىنىڭ ەكى اتومعا وتاق بولۋى جانە ءبىر اتومعا قاراي ىعىسا ورنالاسۋىن قالاي تۇسىندىرەمىز.
ءىىى. جاڭا ساباق
- بالالار، ءقازىر مەن سەندەرگە (3 - توپقا دا بىردەي) ءماتىن تاراتىپ بەرەمىن. وقىپ شىعىڭدار دا
- ءى – توپ – وسى ماتىننەن وسىعان دەيىن بىلەتىندەرىن تەرىپ جازادى.
- ءىى توپ – نەنى بىلگىسى كەلەدى، قانداي زاتتار، تانىس ەسىمدى جازادى.
- ءىىى توپ – وسى ماتىننەن قانداي جاڭالىق كورىپ وتىرعانىن جازادى.
- ياعني، مىنا تابليسا بويىنشا جۇمىس جاسايمىز. (5 مين ۋاقىت بولادى.)
بىلەمىن
بىلگىم كەلەدى
مەن ءۇشىن جاڭالىق
- (وقۋشىلارعا وسى ستراتەگيا بويىنشا جازعاندارىن وقىتامىن)
- ال ەندى وقۋشىلار، وسى ماتىننەن ءبىز نە بىلەدى ەكەنبىز نەنى بىلگىمىز كەلەدى، قانداي جاڭالىقتارعا كەزدەستىڭدەر تەزدەتىپ ايتىپ شىعايىق.
- جاقسى ولاي بولسا تاقتاعا قارايمىز.
- جاڭاعىنىڭ ءبارىن رەاكسيا ارقىلى جازىپ كورەيىك.
- مىسالى: رەاكسيا تەڭدەۋلەرىن جازا بىلەمىز، ناتريي وكسيدىنىڭ ءتۇزىلۋ تەڭدەۋىن مىسالعا الايىق. كانە، كىم تاقتاعا وسى رەاكسيانى جازىپ تەڭەستىرىپ بەرەدى.
4Na ⁰ + O ₂ ⁰ = Na ⁺ ²O ⁻ ²
0. 9 2. 5
4Na0 + 4e = 4 Na ⁺ ¹ تس ------------ و ₂ + 4ە =2و ⁻ ²
توتىعۋ پروسەسى -------------------- توتىقسىزدانۋ پروسەسى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.