تۇلعانىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتى
بايانداما
تۇلعانىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتى
ادامگەرشىلىك ادامزات قوعامىنىڭ دامۋ تاريحى ارقىلى قالىپتاسىپ، ءاربىر ءداۋىردىڭ وزىندىك قايشىلىقتارىمەن بىتە قايناسىپ، جەتىلەدى. سوندىقتان دا ادامگەرشىلىكتىڭ ءمانىن ابستراكتىلى تۇردە قاراپ، ونى ادامداردىڭ تابيعاتىمەن، بيولوگيالىق ەرەكشەلىگىمەن عانا بايلانىستىرۋعا بولمايدى.
ادامزات تاريحىندا ادامگەرشىلىككە بايلانىستى پايدا بولعان كاتەگوريالار: جومارتتىق، باتىرلىق، ەرلىك، ادىلدىك، قاراپايىمدىلىق، كىشىپەيىلدىلىك، ادالدىق، شىنشىلدىق، ۇياتتىلىق، ار مەن نامىس، تاعى باسقالارى. بۇلار سوناۋ كونە داۋىردەن باستالىپ، كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءوز ماڭىزىن جوعالتپاعان. سونداي - اق ادامزاتتىڭ، ءاربىر ادامنىڭ ىشكى رۋحاني ادامگەرشىلىك دۇنيەسىنىڭ نەگىزگى فورمالارى - ءۇمىت، سەنىم جانە ماحاببات ۇنەمى دامۋ ۇستىندە بولدى.
ءاربىر قوعام ءوزىنىڭ دامۋ پروسەسىندە ادامگەرشىلىك كاتەگوريالارىنا، ونىڭ مازمۇنىنا كوپتەگەن وزگەرىستەر ەنگىزىپ وتىردى. مىسالى، كونە گرەك داۋىرىندەگى ادامگەرشىلىك كاتەگوريالارى سول قوعامداعى تاريحي، الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق پروسەسكە تىعىز بايلانىستى بولىپ، سول زاماننىڭ نەگىزگى قوزعاۋشى كۇشى بولدى.
مورال جانە ادامگەرشىلىك ءوزارا تىكەلەي بايلانىستى. مورال - جەكە ادامنىڭ قوعامدا ءومىر سۇرە الاتىن، باسقالارمەن ۇيلەسىمدى قارىم - قاتىناستا بولا الاتىن قابىلەتى. مورال - ادامداردىڭ ىشكى دۇنيەسىنىڭ كورىنىسى، ولاردىڭ پراكتيكالىق ومىردەگى بەينەسىن جاسايتىن ءىس - ارەكەتى. سونىمەن قاتار ءوزىنىڭ ءمانى جاعىنان جەكە - دارالىقپەن رۋلىق تەكتىڭ، ادام مەن ادامزاتتىڭ اراسىنداعى ىزگىلىك ەرەجەلەرىنىڭ جيىنتىعى. وسى جيىنتىق (مورال) ارقىلى ءار ادام ءوزىنىڭ ادامدىق قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرىپ، دامىتا الادى.
ادامگەرشىلىك ادامداردىڭ پراكتيكالىق ومىرىنەن كەلىپ شىققان ادەپ - عۇرىپتار مەن داستۇرلەردى تۋدىرىپ، سولارمەن سايكەس كەلەدى. ال مورال بولسا، شىندىققا قاراما - قارسى، تەرىس قارىم - قاتىناستا پايدا بولادى جانە سۋبەكتيۆتى تۇردەگى مىندەتتەنۋشىلىكتەن تۋىندايدى. سوندىقتان دا ادامگەرشىلىكتى قوعامدىق مورال دەپ قاراۋعا دا بولادى. ويتكەنى ول قوعامدىق ورتانىڭ(وتباسى، مەملەكەت) نەگىزىندە تۋىندايدى. مورال كەرىسىنشە ادامگەرشىلىكتىڭ جەكەلەي كورىنىسى سياقتى. ول جەكە ادامنىڭ وزىندىك باعاسىنان، يدەياسىنان كەلىپ شىعادى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
تۇلعانىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتى
ادامگەرشىلىك ادامزات قوعامىنىڭ دامۋ تاريحى ارقىلى قالىپتاسىپ، ءاربىر ءداۋىردىڭ وزىندىك قايشىلىقتارىمەن بىتە قايناسىپ، جەتىلەدى. سوندىقتان دا ادامگەرشىلىكتىڭ ءمانىن ابستراكتىلى تۇردە قاراپ، ونى ادامداردىڭ تابيعاتىمەن، بيولوگيالىق ەرەكشەلىگىمەن عانا بايلانىستىرۋعا بولمايدى.
ادامزات تاريحىندا ادامگەرشىلىككە بايلانىستى پايدا بولعان كاتەگوريالار: جومارتتىق، باتىرلىق، ەرلىك، ادىلدىك، قاراپايىمدىلىق، كىشىپەيىلدىلىك، ادالدىق، شىنشىلدىق، ۇياتتىلىق، ار مەن نامىس، تاعى باسقالارى. بۇلار سوناۋ كونە داۋىردەن باستالىپ، كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءوز ماڭىزىن جوعالتپاعان. سونداي - اق ادامزاتتىڭ، ءاربىر ادامنىڭ ىشكى رۋحاني ادامگەرشىلىك دۇنيەسىنىڭ نەگىزگى فورمالارى - ءۇمىت، سەنىم جانە ماحاببات ۇنەمى دامۋ ۇستىندە بولدى.
ءاربىر قوعام ءوزىنىڭ دامۋ پروسەسىندە ادامگەرشىلىك كاتەگوريالارىنا، ونىڭ مازمۇنىنا كوپتەگەن وزگەرىستەر ەنگىزىپ وتىردى. مىسالى، كونە گرەك داۋىرىندەگى ادامگەرشىلىك كاتەگوريالارى سول قوعامداعى تاريحي، الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق پروسەسكە تىعىز بايلانىستى بولىپ، سول زاماننىڭ نەگىزگى قوزعاۋشى كۇشى بولدى.
مورال جانە ادامگەرشىلىك ءوزارا تىكەلەي بايلانىستى. مورال - جەكە ادامنىڭ قوعامدا ءومىر سۇرە الاتىن، باسقالارمەن ۇيلەسىمدى قارىم - قاتىناستا بولا الاتىن قابىلەتى. مورال - ادامداردىڭ ىشكى دۇنيەسىنىڭ كورىنىسى، ولاردىڭ پراكتيكالىق ومىردەگى بەينەسىن جاسايتىن ءىس - ارەكەتى. سونىمەن قاتار ءوزىنىڭ ءمانى جاعىنان جەكە - دارالىقپەن رۋلىق تەكتىڭ، ادام مەن ادامزاتتىڭ اراسىنداعى ىزگىلىك ەرەجەلەرىنىڭ جيىنتىعى. وسى جيىنتىق (مورال) ارقىلى ءار ادام ءوزىنىڭ ادامدىق قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرىپ، دامىتا الادى.
ادامگەرشىلىك ادامداردىڭ پراكتيكالىق ومىرىنەن كەلىپ شىققان ادەپ - عۇرىپتار مەن داستۇرلەردى تۋدىرىپ، سولارمەن سايكەس كەلەدى. ال مورال بولسا، شىندىققا قاراما - قارسى، تەرىس قارىم - قاتىناستا پايدا بولادى جانە سۋبەكتيۆتى تۇردەگى مىندەتتەنۋشىلىكتەن تۋىندايدى. سوندىقتان دا ادامگەرشىلىكتى قوعامدىق مورال دەپ قاراۋعا دا بولادى. ويتكەنى ول قوعامدىق ورتانىڭ(وتباسى، مەملەكەت) نەگىزىندە تۋىندايدى. مورال كەرىسىنشە ادامگەرشىلىكتىڭ جەكەلەي كورىنىسى سياقتى. ول جەكە ادامنىڭ وزىندىك باعاسىنان، يدەياسىنان كەلىپ شىعادى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
