تۇراقتى توكتىڭ جۇمىسى مەن قۋاتى. دجوۋل - لەنس زاڭى.
تۇراقتى توكتىڭ جۇمىسى مەن قۋاتى. دجوۋل - لەنس زاڭى.
ساباقتىڭ ماقساتى: توكتىڭ جۇمىسى مەن قۋاتى، دجوۋل - لەنس زاڭى تۋرالى مالىمەت بەرۋ، جاڭا تاقىرىپتىڭ ءمان - ماعىناسىن اشۋ، ۇعىم جونىندە تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ. ەلەكتر قۇبىلىستارى تاراۋى بويىنشا بىلىمدەرىن تولىقتىرىپ بەكىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىم قالىپتاستىرۋ.
ءادىسى: بلۋم تاكسونومياسى بويىنشا
ساباقتىڭ بارىسى
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
ا) سىنىپتىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ (سىناپتى توپقا ءبولۋ. ىستىق الاقان ترەنينگىن ۇيىمداستىرۋ)
ب) ساباقتىڭ ماقساتىمەن تانىستىرۋ
ۆ) ساباقتىڭ بارىسى: بلۋمنىڭ ويلاۋ جولدارى بويىنشا
ساباقتىڭ ەپيگرافى رەتىندە كونفۋسيي سوزدەرى ايتا كەتكەندى ءجون كوردىم
«بىلىمگە جەتەلەيتىن ءۇش جول بار: ويلانۋ، تولعانۋ جولى – بۇل ەڭ ونەگەلى جول، ەلىكتەۋ جولى – بۇل ەڭ جەڭىل جول، تاجىريبە جولى – بۇل وتە اششى جول».
بۇگىنگى ساباقتا ءبىز فيلوسوفتار ويى بويىنشا بىلىمگە جەتەلەيتىن وسى ءۇش جولدى قولداناتىن بولامىز. ءبىراق سەندەر ءۇشىن قاي جول ءتيىمدى ەكەنىن وزدەرىڭ شەشەتىن بولاسىڭدار.
مەن سەندەرگە وتكەن ساباقتاعى العان بىلىمدەرىڭدى قولدانا وتىرىپ، ويلانۋ، تولعانۋ جولىمەن كەلەسى تاپسىرمالاردى ورىنداپ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋدى ۇسىنامىن.
ءبىلۋ دەڭگەيى: «سەن بىلەسىڭ بە؟» تەوريالىق تاپسىرما
سايكەستەندىرۋ
ءبىلۋ دەڭگەيى: «فيزيكالىق ديكتانت» تەوريالىق تاپسىرما
1. زاريادتالعان......... رەتتەلگەن باعىتتالعان قوزعالىسى...... توگى دەپ اتالادى.
2. ۋاقىت بويىنشا وزگەرمەيتىن توك...... توك دەپ اتالادى.
3. ەلەكتر توگىنىڭ اسەرلەرى بولىپ تابىلادى................،.........،......... اسەرلەر
4. ۋاقىت بىرلىگىندەگى وتەتىن زاريادتىڭ مولشەرىنە تەڭ شاما................ دەپ اتالادى.
5. توك كۇشى........ مەن ولشەنەدى.
6. كۋلوندىق كۇشتەرمەن بوگدە كۇشتەردىڭ جاساعان قوسىندى ج.... ى ەل... ر ك. ر... ءى دەپ اتالادى.
جاۋابى: «فيزيكالىق ديكتانت» تەوريالىق تاپسىرما
1. زاريادتالعان بولشەكتەردىڭ رەتتەلگەن باعىتتالعان قوزعالىسى ەلەكت توگى دەپ اتالادى.
2. ۋاقىت بويىنشا وزگەرمەيتىن توك تۇراقتى توك دەپ اتالادى.
3. ەلەكتر توگىنىڭ اسەرلەرى بولىپ تابىلادى جىلۋلىق، حيميالىق، ماگنيتتىك، فيزيولوگيالىق اسەرلەر
4. ۋاقىت بىرلىگىندەگى وتەتىن زاريادتىڭ مولشەرىنە تەڭ شاما توك كۇشى دەپ اتالادى.
5. توك كۇشى امپەرمەترمەن ولشەنەدى.
6. كۋلوندىق كۇشتەرمەن بوگدە كۇشتەردىڭ جاساعان قوسىندى ج.... ى ەل... ر ك. ر... ءى دەپ اتالادى.
ءبىلۋ دەڭگەيى: «قاتەسىن تاپ» تەوريالىق تاپسىرما
ءبىلۋ دەڭگەيى: «ەسەپتەر ەلىندە» پراكتيكالىق تاپسىرما
1. تىزبەكتىڭ جالپى كەدەرگىسىن قانداي؟ R - 4 وم،
R - 12 وم، R - 6 وم، R - 24 وم.(سۋرەتتە)
2. كەرنەۋى 12 ۆ، ۇزىندىعى 200م، قيماسىنىڭ اۋدانى 0، 5 مم2 مىس سىمنان وتەتىن توك كۇشىن ەسەپتەڭدەر.
3. ەلەكتر ۇتىگى كەرنەۋى 220 ۆ جەلىگە قوسىلعان. ۇتىكتىڭ قىزدىرۋ ەلەمەنتىنىڭ كەدەرگىسى نەگە تەڭ؟
1. ەگەر ءار رەزيستوردىڭ كەدەرگىسى 3 وم بولسا،
تىزبەكتىڭ جالپى كەدەرگىسى نەگە تەڭ؟ (سۋرەتتە)
2. ۇزىندىعى 24، 2 م كولدەنەڭ قيماسىنىڭ اۋدانى 0، 5 مم2 كونستانتتان سىمىنىڭ كەدەرگىسىن ەسەپتەڭدەر.
3. 10مين ىشىندە شاماسى 18 كل زارياد وتكەن امپەرمەتردىڭ كورسەتۋى نەگە تەڭ؟
ءتۇسىنۋ دەڭگەيى: «قوناققا بارۋ» جاڭا ساباقتى مەڭگەرۋ
ءبىز بۇعان دەيىنگى ساباقتاردا ەلەكتر توگىن سيپاتتايتىن فيزيكالىق پارامەترلەردىڭ بىرنەشەۋىمەن تانىسپىز، مىسالى 2 سلايد كورسەتىلەدى
بۇگىنگى ساباقتىڭ ماقساتى ەلەكتر توگىن سيپاتتايتىن نەگىزگى پارامەترلەردىڭ جانە دە بار ەكەندىگىمەن ەرەكشەلەنەدى.
ياعني بۇگىن ەلەكتر توگىنىڭ جۇمىسى جانە قۋاتى، دجوۋل - لەنس زاڭى تاقىرىپتارىمەن تانىسا وتىرىپ ءبىلىمىمىزدى تولىقتىرامىز 2، 3 سلايد كورسەتىلەدى.
ءى. ەلەكتر توگىنىڭ جۇمىسى
سونىمەن ءبىز ەلەكتر توگىنىڭ بار ەكەنىن ونىڭ جىلۋلىق، حيميالىق، ماگنيتتىك جانە بيولوگيالىق اسەرلەرى بويىنشا بىلۋگە بولادى دەدىك. وسى اسەرلەر ارقىلى ەلكەتر توگى، ناقتى ايتقاندا ەلەكتر توگىنىڭ كوزى جۇمىس جاسايدى. مىسالى توك وتكەندە وتكىزگىش قىزادى، سونىڭ سالدارىنان ولاردىڭ ىشكى ەنەرگياسى وسەدى. ال وتكىزگىشتىڭ ىشكى ەنەرگياسىنىڭ ارتۋى توك جۇمىسىنىڭ ەسەبىنەن جۇرەدى، وسى جۇمىستى ەسەپتەيىك. سوندا ەلەكتر ءورىسى ا=q*U جۇمىس وندىرەدى. توك كۇشى I=q/t بولعاندىقتان جۇمىس مىناعان تەڭ: A=IUt
تىزبەكتىڭ بولىگى ءۇشىن وم زاڭىنا سۇيەنىپ توكتىڭ جۇمىسىنىڭ ورنەگىن مىنا تۇردە جازۋعا بولادى. A=I2Rt. تىزبەكتىڭ بولىگىندەگى توكتىڭ جۇمىسى توك كۇشىنىڭ كەرنەۋگە جانە جۇمىس وندىرۋگە كەتكەن ۋاقىتقا كوبەيتىندىسىنە تەڭ.
توكتىڭ جۇمىسى دجوۋلمەن (دج) ولشەنەدى. 1دج= 1ا*1ۆ*1س
ءىى. توكتىڭ قۋاتى – كەز كەلگەن ەلەكتر پريبورى – ەلەكتر شامى، ەلەكتر دۆيگاتەلى ت. ب. ۋاقىت بىرلىگىندە بەلگىلى ءبىر ەنەرگيا تۇتىنۋعا ەسەپتەلگەن.
سوندىقتان توكتىڭ قۋاتى دەگەن ۇعىمنىڭ ماڭىزى، توكتىڭ جۇمىسى ۇعىمىمەن قاتار جۇرەدى.، ياعني ءبىرىن – ءبىرى تولىقتىراتىن فيزيكالىق ۇعىمدار.
توكتىڭ قۋاتى t ۋاقىتتاعى توك جۇمىسىنىڭ سول ۋاقىت ارالىعىنا قاتىناسىنا تەڭ شاما؛
P=A/t=IU=I2R=U2/R
ءىىى. دجوۋل - لەنس زاڭى. ەگەر وتكىزگىش قوزعالماسا، توكتىڭ بارلىق جۇمىسى وتكىزگىشتى قىزدىرۋعا جۇمسالادى. سول كەزدە بولىنەتىن جىلۋ مولشەرى مىناعان تەڭ بولادى Q=A=I2Rt. بۇل فورمۋلا دجوۋل - لەنس زاڭىن سيپاتتايدى.
ومىرمەن بايلانىستىرۋ - وندىرىستە، تۇرمىستا قولدانىستاعى ەلەكتر پريبورلارىنىڭ جىلۋىنىڭ مولشەرى وسى زاڭعا نەگىزدەلگەن. زاڭنىڭ تۇجىرىمداماسى: وتكىزگىشتەگى توكتىڭ ءبولىپ شىعاراتىن جىلۋ مولشەرى توك كۇشىنىڭ كۆادراتىنا، وتكىزگىش كەدەرگىسىنە جانە ەلەكتر توگىنىڭ ءوتۋ ۋاقىتىنا تۋرا پروپورسيونال
بۇل زاڭدى تاجىريبە جۇزىندە 1841 جىلى اعىلشىن عالىمى دج. دجوۋل جانە 1843 جىلىپەتەربۋرگ اكادەميگى ە. ح. لەنس اشقان. سونىمەن ەلەكتر توگىنىڭ جىلۋلىق اسەرىن تۋسىندىرەتىن زاڭ دجوۋل - لەنس زاڭى بولدى.
ەلەكتر توگىنىڭ جىلۋلىق اسەرى تۇرمىستىق، ونەركاسىپتىك جىلۋ قوندىرعىلارىندا قولدانىلادى. ولار ەلەكتر شامدارىندا، ولشەۋ تەحنيكالارىنىڭ اسپاپتارىندا، ەلەكترلىك دانەكەرلەۋدە، تاعى دا باسقا كوپتەگەن قازىرگى زامانعى تەحنيكانىڭ سالالارىندا پايدالانىلادى
(سلايد بويىنشا قورىتىندىلايمىن )
قولدانۋ دەڭگەيى: «كىم مىقتى؟» پراكتيكالىق تاپسىرما
1. قالتا فانارىنا ارنالعان شام استىندا 3، 5ۆ، 0، 28 ا دەپ جازىلعان. جۇمىس رەجيمىندەگى تۇتىنىلاتىن قۋاتتى تابۋ كەرەك.
2. كەرنەۋى 220 ۆ رازەتكاعا قوسىلعان ەلەكتر پليتكادان، 3، 5 ا توك وتكەندە 690 كدج جىلۋ ءبولىنىپ شىعادى. پليتكا جەلىگە قانشا ۋاقىت بويى قوسىلعان.
3. قۋاتى 11 كۆت، 220 ۆ كەرنەۋگە ەسەپتەلىنگەن، ەلەكتر قوندىرعىنىڭ كەدەرگىسىن انىقتا.
1. كەرنەۋ 220 ۆ، توك كۇشى 5 ا جەلىگە جالعانعان ەلەكتر قىزدىرعىش 30 مين جۇمىس ىستەگەندە، قانشا ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ شىعىنى بولادى؟
2. ەلەكترلىك قۇرالدا 5 ا توك كۇشى 45 مين ۋاقىت ىشىندە 162 كدج جۇمىس جاسادى. وسى قۇرالدىڭ كەدەرگىسىن تابىڭدار.
3. گەنەراتوردىڭ قىسقىشتارىنداعى كەرنەۋ 380 ۆ، تىزبەكتەگى توك كۇشى 5 ا. گەنەراتوردىڭ قۋاتىن انىقتاڭدار.
تالداۋ دەڭگەيى: «لوگيكالىق تاپسىرما»
1. قاراڭعىدا قانت سىندىرعاندا ءالسىز جارقىلدى بايقاۋعا بولادى. وسىنى تۇسىندىرىڭدەر.
2. نەگە ەلەكتر سىمدارىنا قونىپ وتىرعان قۇس، جوعارى كەرنەۋدى قوسقاندا ۇشىپ كەتەدى؟
جاۋابى:
• قانت سىندىرعاندا زاريادتالادى.
• ەلەكتروستاتيكالىق ورىستەن قۇس قاۋىرسىندارى ءوزارا اسەرلەسىپ ارالارى اشىلا باستايدى. وسى قولايسىز اسەر قۇستىڭ ۇشۋىنا سەبەپ بولادى.
جيناقتاۋ دەڭگەيى: «تولىقتىرۋ جۇمىس»
ەلەكتر توگىن سيپاتتايتىن پارامەترلەر.
كەستەنى تولىقتىر
Vءى. باعالاۋ.
Vءىى. ۇيگە تاپسىرما
§42. توكتىڭ جۇمىسى مەن قۋاتى. دجوۋل - لەنس زاڭى
پراكتيكالىق ەسەپتەر شىعارۋ
1. ۇتىكتى 5 مينۋت قىزدىرىپ، ونىڭ تەحنيكالىق كورسەتكىشتەرىن پايدالانىپ، ۇتىكتەن ءبولىنىپ شىعاتىن جىلۋ مولشەرىن ەسەپتەتۋ
2. پلويكا - شاش بۇيرالاعىشتى 7 مينۋت قىزدىرىپ بارىپ، ودان ءبولىنىپ شىعاتىن جىلۋ مولشەرىن ەسەپتەتۋ
21 - جاتتىعۋ
№ 6 ەكسپەريمەنتتىك تاپسىرما
قازىعۇرت اۋدانى
مامانداندىرىلعان
«دارىن» مەكتەپ - ينتەرناتىنىڭ
فيزيكا ءپانى ءمۇعالىمى: گ. و. جولدىبايەۆا
ساباقتىڭ ماقساتى: توكتىڭ جۇمىسى مەن قۋاتى، دجوۋل - لەنس زاڭى تۋرالى مالىمەت بەرۋ، جاڭا تاقىرىپتىڭ ءمان - ماعىناسىن اشۋ، ۇعىم جونىندە تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ. ەلەكتر قۇبىلىستارى تاراۋى بويىنشا بىلىمدەرىن تولىقتىرىپ بەكىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىم قالىپتاستىرۋ.
ءادىسى: بلۋم تاكسونومياسى بويىنشا
ساباقتىڭ بارىسى
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
ا) سىنىپتىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ (سىناپتى توپقا ءبولۋ. ىستىق الاقان ترەنينگىن ۇيىمداستىرۋ)
ب) ساباقتىڭ ماقساتىمەن تانىستىرۋ
ۆ) ساباقتىڭ بارىسى: بلۋمنىڭ ويلاۋ جولدارى بويىنشا
ساباقتىڭ ەپيگرافى رەتىندە كونفۋسيي سوزدەرى ايتا كەتكەندى ءجون كوردىم
«بىلىمگە جەتەلەيتىن ءۇش جول بار: ويلانۋ، تولعانۋ جولى – بۇل ەڭ ونەگەلى جول، ەلىكتەۋ جولى – بۇل ەڭ جەڭىل جول، تاجىريبە جولى – بۇل وتە اششى جول».
بۇگىنگى ساباقتا ءبىز فيلوسوفتار ويى بويىنشا بىلىمگە جەتەلەيتىن وسى ءۇش جولدى قولداناتىن بولامىز. ءبىراق سەندەر ءۇشىن قاي جول ءتيىمدى ەكەنىن وزدەرىڭ شەشەتىن بولاسىڭدار.
مەن سەندەرگە وتكەن ساباقتاعى العان بىلىمدەرىڭدى قولدانا وتىرىپ، ويلانۋ، تولعانۋ جولىمەن كەلەسى تاپسىرمالاردى ورىنداپ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋدى ۇسىنامىن.
ءبىلۋ دەڭگەيى: «سەن بىلەسىڭ بە؟» تەوريالىق تاپسىرما
سايكەستەندىرۋ
ءبىلۋ دەڭگەيى: «فيزيكالىق ديكتانت» تەوريالىق تاپسىرما
1. زاريادتالعان......... رەتتەلگەن باعىتتالعان قوزعالىسى...... توگى دەپ اتالادى.
2. ۋاقىت بويىنشا وزگەرمەيتىن توك...... توك دەپ اتالادى.
3. ەلەكتر توگىنىڭ اسەرلەرى بولىپ تابىلادى................،.........،......... اسەرلەر
4. ۋاقىت بىرلىگىندەگى وتەتىن زاريادتىڭ مولشەرىنە تەڭ شاما................ دەپ اتالادى.
5. توك كۇشى........ مەن ولشەنەدى.
6. كۋلوندىق كۇشتەرمەن بوگدە كۇشتەردىڭ جاساعان قوسىندى ج.... ى ەل... ر ك. ر... ءى دەپ اتالادى.
جاۋابى: «فيزيكالىق ديكتانت» تەوريالىق تاپسىرما
1. زاريادتالعان بولشەكتەردىڭ رەتتەلگەن باعىتتالعان قوزعالىسى ەلەكت توگى دەپ اتالادى.
2. ۋاقىت بويىنشا وزگەرمەيتىن توك تۇراقتى توك دەپ اتالادى.
3. ەلەكتر توگىنىڭ اسەرلەرى بولىپ تابىلادى جىلۋلىق، حيميالىق، ماگنيتتىك، فيزيولوگيالىق اسەرلەر
4. ۋاقىت بىرلىگىندەگى وتەتىن زاريادتىڭ مولشەرىنە تەڭ شاما توك كۇشى دەپ اتالادى.
5. توك كۇشى امپەرمەترمەن ولشەنەدى.
6. كۋلوندىق كۇشتەرمەن بوگدە كۇشتەردىڭ جاساعان قوسىندى ج.... ى ەل... ر ك. ر... ءى دەپ اتالادى.
ءبىلۋ دەڭگەيى: «قاتەسىن تاپ» تەوريالىق تاپسىرما
ءبىلۋ دەڭگەيى: «ەسەپتەر ەلىندە» پراكتيكالىق تاپسىرما
1. تىزبەكتىڭ جالپى كەدەرگىسىن قانداي؟ R - 4 وم،
R - 12 وم، R - 6 وم، R - 24 وم.(سۋرەتتە)
2. كەرنەۋى 12 ۆ، ۇزىندىعى 200م، قيماسىنىڭ اۋدانى 0، 5 مم2 مىس سىمنان وتەتىن توك كۇشىن ەسەپتەڭدەر.
3. ەلەكتر ۇتىگى كەرنەۋى 220 ۆ جەلىگە قوسىلعان. ۇتىكتىڭ قىزدىرۋ ەلەمەنتىنىڭ كەدەرگىسى نەگە تەڭ؟
1. ەگەر ءار رەزيستوردىڭ كەدەرگىسى 3 وم بولسا،
تىزبەكتىڭ جالپى كەدەرگىسى نەگە تەڭ؟ (سۋرەتتە)
2. ۇزىندىعى 24، 2 م كولدەنەڭ قيماسىنىڭ اۋدانى 0، 5 مم2 كونستانتتان سىمىنىڭ كەدەرگىسىن ەسەپتەڭدەر.
3. 10مين ىشىندە شاماسى 18 كل زارياد وتكەن امپەرمەتردىڭ كورسەتۋى نەگە تەڭ؟
ءتۇسىنۋ دەڭگەيى: «قوناققا بارۋ» جاڭا ساباقتى مەڭگەرۋ
ءبىز بۇعان دەيىنگى ساباقتاردا ەلەكتر توگىن سيپاتتايتىن فيزيكالىق پارامەترلەردىڭ بىرنەشەۋىمەن تانىسپىز، مىسالى 2 سلايد كورسەتىلەدى
بۇگىنگى ساباقتىڭ ماقساتى ەلەكتر توگىن سيپاتتايتىن نەگىزگى پارامەترلەردىڭ جانە دە بار ەكەندىگىمەن ەرەكشەلەنەدى.
ياعني بۇگىن ەلەكتر توگىنىڭ جۇمىسى جانە قۋاتى، دجوۋل - لەنس زاڭى تاقىرىپتارىمەن تانىسا وتىرىپ ءبىلىمىمىزدى تولىقتىرامىز 2، 3 سلايد كورسەتىلەدى.
ءى. ەلەكتر توگىنىڭ جۇمىسى
سونىمەن ءبىز ەلەكتر توگىنىڭ بار ەكەنىن ونىڭ جىلۋلىق، حيميالىق، ماگنيتتىك جانە بيولوگيالىق اسەرلەرى بويىنشا بىلۋگە بولادى دەدىك. وسى اسەرلەر ارقىلى ەلكەتر توگى، ناقتى ايتقاندا ەلەكتر توگىنىڭ كوزى جۇمىس جاسايدى. مىسالى توك وتكەندە وتكىزگىش قىزادى، سونىڭ سالدارىنان ولاردىڭ ىشكى ەنەرگياسى وسەدى. ال وتكىزگىشتىڭ ىشكى ەنەرگياسىنىڭ ارتۋى توك جۇمىسىنىڭ ەسەبىنەن جۇرەدى، وسى جۇمىستى ەسەپتەيىك. سوندا ەلەكتر ءورىسى ا=q*U جۇمىس وندىرەدى. توك كۇشى I=q/t بولعاندىقتان جۇمىس مىناعان تەڭ: A=IUt
تىزبەكتىڭ بولىگى ءۇشىن وم زاڭىنا سۇيەنىپ توكتىڭ جۇمىسىنىڭ ورنەگىن مىنا تۇردە جازۋعا بولادى. A=I2Rt. تىزبەكتىڭ بولىگىندەگى توكتىڭ جۇمىسى توك كۇشىنىڭ كەرنەۋگە جانە جۇمىس وندىرۋگە كەتكەن ۋاقىتقا كوبەيتىندىسىنە تەڭ.
توكتىڭ جۇمىسى دجوۋلمەن (دج) ولشەنەدى. 1دج= 1ا*1ۆ*1س
ءىى. توكتىڭ قۋاتى – كەز كەلگەن ەلەكتر پريبورى – ەلەكتر شامى، ەلەكتر دۆيگاتەلى ت. ب. ۋاقىت بىرلىگىندە بەلگىلى ءبىر ەنەرگيا تۇتىنۋعا ەسەپتەلگەن.
سوندىقتان توكتىڭ قۋاتى دەگەن ۇعىمنىڭ ماڭىزى، توكتىڭ جۇمىسى ۇعىمىمەن قاتار جۇرەدى.، ياعني ءبىرىن – ءبىرى تولىقتىراتىن فيزيكالىق ۇعىمدار.
توكتىڭ قۋاتى t ۋاقىتتاعى توك جۇمىسىنىڭ سول ۋاقىت ارالىعىنا قاتىناسىنا تەڭ شاما؛
P=A/t=IU=I2R=U2/R
ءىىى. دجوۋل - لەنس زاڭى. ەگەر وتكىزگىش قوزعالماسا، توكتىڭ بارلىق جۇمىسى وتكىزگىشتى قىزدىرۋعا جۇمسالادى. سول كەزدە بولىنەتىن جىلۋ مولشەرى مىناعان تەڭ بولادى Q=A=I2Rt. بۇل فورمۋلا دجوۋل - لەنس زاڭىن سيپاتتايدى.
ومىرمەن بايلانىستىرۋ - وندىرىستە، تۇرمىستا قولدانىستاعى ەلەكتر پريبورلارىنىڭ جىلۋىنىڭ مولشەرى وسى زاڭعا نەگىزدەلگەن. زاڭنىڭ تۇجىرىمداماسى: وتكىزگىشتەگى توكتىڭ ءبولىپ شىعاراتىن جىلۋ مولشەرى توك كۇشىنىڭ كۆادراتىنا، وتكىزگىش كەدەرگىسىنە جانە ەلەكتر توگىنىڭ ءوتۋ ۋاقىتىنا تۋرا پروپورسيونال
بۇل زاڭدى تاجىريبە جۇزىندە 1841 جىلى اعىلشىن عالىمى دج. دجوۋل جانە 1843 جىلىپەتەربۋرگ اكادەميگى ە. ح. لەنس اشقان. سونىمەن ەلەكتر توگىنىڭ جىلۋلىق اسەرىن تۋسىندىرەتىن زاڭ دجوۋل - لەنس زاڭى بولدى.
ەلەكتر توگىنىڭ جىلۋلىق اسەرى تۇرمىستىق، ونەركاسىپتىك جىلۋ قوندىرعىلارىندا قولدانىلادى. ولار ەلەكتر شامدارىندا، ولشەۋ تەحنيكالارىنىڭ اسپاپتارىندا، ەلەكترلىك دانەكەرلەۋدە، تاعى دا باسقا كوپتەگەن قازىرگى زامانعى تەحنيكانىڭ سالالارىندا پايدالانىلادى
(سلايد بويىنشا قورىتىندىلايمىن )
قولدانۋ دەڭگەيى: «كىم مىقتى؟» پراكتيكالىق تاپسىرما
1. قالتا فانارىنا ارنالعان شام استىندا 3، 5ۆ، 0، 28 ا دەپ جازىلعان. جۇمىس رەجيمىندەگى تۇتىنىلاتىن قۋاتتى تابۋ كەرەك.
2. كەرنەۋى 220 ۆ رازەتكاعا قوسىلعان ەلەكتر پليتكادان، 3، 5 ا توك وتكەندە 690 كدج جىلۋ ءبولىنىپ شىعادى. پليتكا جەلىگە قانشا ۋاقىت بويى قوسىلعان.
3. قۋاتى 11 كۆت، 220 ۆ كەرنەۋگە ەسەپتەلىنگەن، ەلەكتر قوندىرعىنىڭ كەدەرگىسىن انىقتا.
1. كەرنەۋ 220 ۆ، توك كۇشى 5 ا جەلىگە جالعانعان ەلەكتر قىزدىرعىش 30 مين جۇمىس ىستەگەندە، قانشا ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ شىعىنى بولادى؟
2. ەلەكترلىك قۇرالدا 5 ا توك كۇشى 45 مين ۋاقىت ىشىندە 162 كدج جۇمىس جاسادى. وسى قۇرالدىڭ كەدەرگىسىن تابىڭدار.
3. گەنەراتوردىڭ قىسقىشتارىنداعى كەرنەۋ 380 ۆ، تىزبەكتەگى توك كۇشى 5 ا. گەنەراتوردىڭ قۋاتىن انىقتاڭدار.
تالداۋ دەڭگەيى: «لوگيكالىق تاپسىرما»
1. قاراڭعىدا قانت سىندىرعاندا ءالسىز جارقىلدى بايقاۋعا بولادى. وسىنى تۇسىندىرىڭدەر.
2. نەگە ەلەكتر سىمدارىنا قونىپ وتىرعان قۇس، جوعارى كەرنەۋدى قوسقاندا ۇشىپ كەتەدى؟
جاۋابى:
• قانت سىندىرعاندا زاريادتالادى.
• ەلەكتروستاتيكالىق ورىستەن قۇس قاۋىرسىندارى ءوزارا اسەرلەسىپ ارالارى اشىلا باستايدى. وسى قولايسىز اسەر قۇستىڭ ۇشۋىنا سەبەپ بولادى.
جيناقتاۋ دەڭگەيى: «تولىقتىرۋ جۇمىس»
ەلەكتر توگىن سيپاتتايتىن پارامەترلەر.
كەستەنى تولىقتىر
Vءى. باعالاۋ.
Vءىى. ۇيگە تاپسىرما
§42. توكتىڭ جۇمىسى مەن قۋاتى. دجوۋل - لەنس زاڭى
پراكتيكالىق ەسەپتەر شىعارۋ
1. ۇتىكتى 5 مينۋت قىزدىرىپ، ونىڭ تەحنيكالىق كورسەتكىشتەرىن پايدالانىپ، ۇتىكتەن ءبولىنىپ شىعاتىن جىلۋ مولشەرىن ەسەپتەتۋ
2. پلويكا - شاش بۇيرالاعىشتى 7 مينۋت قىزدىرىپ بارىپ، ودان ءبولىنىپ شىعاتىن جىلۋ مولشەرىن ەسەپتەتۋ
21 - جاتتىعۋ
№ 6 ەكسپەريمەنتتىك تاپسىرما
قازىعۇرت اۋدانى
مامانداندىرىلعان
«دارىن» مەكتەپ - ينتەرناتىنىڭ
فيزيكا ءپانى ءمۇعالىمى: گ. و. جولدىبايەۆا
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
