سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 3 اپتا بۇرىن)
ۇلى دالا - ماڭگىلىك ەل تىرەگى
ۇلى دالا - ماڭگىلىك ەل تىرەگى
قايىرلى كۇن قۇرمەتتى پرەزيديۋم جانە ارىپتەستەر!
1 سلايد ءار حالىقتىڭ سان عاسىرلىق تاريحى بار. ال قازاق حالقىمىزدىڭ سان عاسىرلىق تاريحى سوناۋ تەرەڭدە جاتىر. XXI عاسىرعا قانداي دارەجەدە اياق الا باستاعانىمىزدى ءبىلۋ ءار پەرزەنتتىڭ مىندەتى. الەمدەگى ءار ءتۇرلى حالىق ءوز مادەنيەتىن، سالت - ساناسىن جوعارعى دارەجەگە قويادى. قازىرگى تاڭداعى جەتكەن جەتىستىكتەرىمىز اتا – بابالارىمىزدىڭ ەرەڭ ەڭبەگى مەن قاجىماس قايراتىنىڭ ارقاسىندا. ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ ايتۋى بويىنشا: «ءبىز باسقا حالىقتاردىڭ ءرولىن تومەندەتىپ، ءوزىمىزدىڭ ۇلىلىعىمىزدى كورسەتەيىن دەپ وتىرعانىمىز جوق. ەڭ باستىسى، ءبىز ناقتى عىلىمي دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، جاھاندىق تاريحتاعى ءوز ءرولىمىزدى بايىپپەن ءارى دۇرىس پايىمداۋعا ءتيىسپىز.»
2 سلايد ەلباسىنىڭ ماقالاسىن مۇقيات وقىپ، قۋاندىم. سەبەبى «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرىندا» قازاقستان وڭىرىندە بولعان وركەنيەتتەردى قالاي تانۋ كەرەك ەكەنىن ايتىپ، ونىڭ مەتودولوگيالىق اسپەكتىلەرىن انىقتاعان. ەۋروسەنتريستىك كوزقاراستان ارىلۋ كەرەكتىگىن باتىل جەتكىزدى. كوشپەندىلەر نە بولماسا جارتىلاي وتىرىقشى ەلدەردى نادان جانە جابايى ەلگە جاتقىزاتىنى بەلگىلى. وسى كوزقاراستان ارىلۋ پرينسيپتىك ۇعىم. بۇل – ءبىر. ەكىنشى – قازاقستان اۋماعىندا جاسالعان وركەنيەتتەر جايى. ادامزات وركەنيەتىنىڭ وشاعى – ورتالىق ازيا دەسەك، سونىڭ ۇلكەن بولىگى – قازاقستاندا. قازاقستان اۋماعىنداعى بۇرىنعى قازىرگى بارلىق وركەنيەتتى جاراتۋشى دا، وعان مۇراگەرلىك ەتۋشى دە، دامىتۋشى دا – قازاق حالقى دەپ انىقتاما بەرۋ كەرەك.
ۇلى دالانى جايلاعان ۇلتىمىزدىڭ ۇلىلىعىنا، بابالارىمىزدىڭ دانالىعى مەن باتىرلىعى قاراستىرىلادى. ۇلى دالا حالقى مەتالل، التىن ءوندىرۋ تەحنولوگياسىنىڭ تەرەڭ تاريحىمەن ماقتانا الادى. سونداي - اق، تۇركى الەمىنىڭ بەسىگى بولىپ، ەۋروپا مەن ازيانى جالعاعان قازاقستان ۇلى جىبەك جولىن جاڭعىرتۋدى دا كوزدەپ وتىر. قازاق دالاسىنىڭ سۋلى، نۋلى تابيعاتى دا ەلەۋسىز قالمادى.
3 سلايد ەلباسى ءتول تاريحىمىزدى باعالاپ، جاڭعىرتۋعا ارنالعان ناقتى تاپسىرمالار جۇكتەدى. ونىڭ ىشىندە «ارحيۆ - 2025» جەتى جىلدىق باعدارلاماسىن جاساۋ، تۇرىكتانۋشىلاردىڭ دۇنيەجۇزىلىك كونگرەسىن ۇيىمداستىرۋ، «ۇلى دالا» اتتى ەجەلگى ونەر جانە تەحنولوگيالار مۋزەيىن اشۋ سىندى تاريحي ءارى ماڭىزدى مىندەتتەر بار ەكەنى، سونىمەن قاتار اتامەكەنىن ارداق تۇتىپ، وتانىن سۇيگەن ۇلى دالانىڭ ءاربىر بالاسى ەلباسى مەڭزەگەن ءماندى ماقالانى جۇرەگىمەن ءتۇيسىنۋى قاجەت. ۇلت تاريحىنىڭ باستاۋلارى، ۇلى دالا وركەنيەتى، تۇركى الەمىنىڭ گەنەزيسى، تۇركىلەردىڭ ادامزات تاريحىنا قوسقان ۇلەسى سياقتى ماڭىزدى تاقىرىپتاردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ دا ناقتى جولدارى كورسەتىلگەنىن ايتتىپ ءوتتى. الەمدىك وركەنيەت كوشىنە ۇلتتىق سيپاتىن ساقتاي وتىرا ەلباسى ماقالانىڭ نەگىزى وزەگى دەپ تۇسىندىك.
4 سلايد ماقالانىڭ ءار ءبولىمى وتكەندى ساراپتاي وتىرىپ، بۇگىنمەن ۇشتاستىرا، ويلاس­تىرا ايتىلعان. "ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى" از ۋاقىتتا 9 تىلگە اۋدارىلىپ، تۇركى تىلدەس ەلدەردىڭ عالىمدارى مەن ساياساتتانۋشىلارىنىڭ قىزىعۋشىلىعى مەن قولداۋىنا يە بولدى. قازرىگى تاڭدا ماقالادا كورسەتىلگەن مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋعا بايلانىستى اۋدان مەكتەپتەرىندە ارنايى جوسپار جاسالىپ، جۇمىستار باستالدى.
وسى ماقالاداعى باستامالاردى ىسكە اسىرۋدا مەكتەپتە وتكىزىلىپ جاتقان ولكەتانۋ كۋرستارىنىڭ دا ءوز ۇلەسى بار. بۇگىنگى كۇنى وسى كۋرس اياسىندا مەكتەپ وقۋشىلارى سولتۇستىك قازاقستان ءوڭىرى جايلى تەرەڭ ءبىلىم الىپ، بار ماعلۇماتتارمەن زەرتتەۋ داعدىلارىن دامىتۋعا ءوز ۇلەسىن قوسىپ وتىر.
5 سلايد قازاقستان تاريحى بويىنشا ولكە تاريحى، اينالامىزداعى ەسكەرتكىشتەر، ءوڭىردىڭ تاريحي تۇلعالارى تۋرالى دەرەكتەر جيناساق، اۋىل ءىشى قولونەر كەڭى كورمەسى ۇيىمداستىرىلۋدا. قازاق ادەبيەتىنەن ولكەنىڭ جىرى مەن ولەڭدەرى، اۋىلىم تۋرالى ءبىر جىر جانە گازەت باسپا بەتتەرىنەن شولۋلار جاسالادى. مۋزىكادان اۋىل تالانتارى، تۋعان ولكە مۋزىكاسى، اۋىلىم جىر ورداسى تاقىرىبىندا ينتەللەكتۋالدى ويىندار، كونفەرەنسيا، دوڭگەلەك ستولدار وتكىزىلۋدە. مەكتەپ جانىنداعى ولكەتانۋ مۇراجايلارىنىڭ جانىنان وقۋشىلاردان ارنايى زەرتتەۋشى توپ قۇرىلىپ مەكتەپ مۇراجايىن تىڭ دەرەكتەرمەن تولىقتىرۋدا.
وتكەن جاز ۋاقىتىندا اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمىنىڭ ۇيىمداستىۋمەن ايىرتاۋ اۋدانىنداعى سىرىمبەت اۋىلىنا شوقان ۋاليحانوۆتىڭ مۇراجايىنا ەكسپەديسيالىق ساياحات جاساسا، بيىلعى جازعى دەمالىستا ۇلى دالانىڭ جەتى قىرىنىڭ ءال قيساسى اتقا ءمىنۋ بولسا، سول تەكتى تۇياقتىڭ قازاق توپىراعىنان شىققانىن دالەلدەگەن بوتاي تۇراعىنا ەكسپەديسيالىق ساياحات ۇيىمداستىرۋ جوسپارلانىپ وتىر.
6 سلايد ءبىز تاريح ساحناسىنا اتپەن شىققان حالىقپىز. ءبىزدىڭ اتقا مىنگەنىمىزگە 7 مىڭ جىل بولىپتى. سوندىقتان دا اتقا مىنگەن سوڭ، جەرمەن اتتىڭ ءتورت تۇياعى ارقىلى بايلانىستىق. اتتىڭ ۇستىنە شىققاننان كەيىن كوكجيەگىمىز كەڭەيدى. باسقا حالىقتار سياقتى نەدەن قورىقساق، سودان قۇداي جاساعان جوقپىز. ءبىز اسپانعا، جۇلدىزعا قاراپ وي - ءورىسىمىزدى دامىتتىق. تاڭىرگە، اللاعا تابىناتىنىمىز سودان. ال جىلقى مادەنيەتىنە كەلگەندە ەلباسى وتە ۇلكەن سارا ساياساتتى كورسەتىپ بەردى. اۋىل بالالارى «تاي – اتقا، ات مۇراتقا جەتكىزەر» دەپ جاباعى ۇيرەتۋ ءداستۇرىن ۇستانىپ ءجۇر.
7 سلايد اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمىنىڭ جوسپارىمەن كەلىسى وتىرا «ۇلى دالا - ماڭگىلىك ەل يدەياسى» تاقىرىبىندا وبلىستىق سەمينارىمىزدى وتكىزگەلى وتىرمىز. سەمينار بارىسىندا: «مەنىڭ مەكتەبىمنىڭ تاريحى» تاقىرىبىندا اشىق ساباق، «اۋىلىم – التىن بەسىگىم» مۇراجاي ساباعىن، «اتقا ءمىنۋ» ءداستۇرىمىز تاقىرىبىندا سىنىپتان تىس جۇمىستار جوسپارلانىپ وتىرمىز.
8 سلايد ياعني قورىتا كەلگەندە، مۇحتار ماعاۋين «الاساپىران» رومانىنان «ءبىز اتقا مىنگەندە بۇكىل دۇنيە جاياۋ ءجۇر ەدى. ءبىز جازۋ شىعارىپ، جىر تولعاعان كەزدە قازىرگى ەۋروپا قاراڭعىلىق تۇنەگىندە جاتقان. ءبىز ايبىندى مەملەكەت تۇزەپ، جارتى الەمدى بيلەپ وتىرعان كەزدە بۇگىنگى زاماننىڭ ەڭ وزىق جۇرتتارى تايپالىق قۇرىلىم دەڭگەيىنە جەتكەن. ءبىر تۇتاس ۇلى تۇركى حالقى مىڭ جىل بويى سالتانات قۇردى، عىلىم مەن ونەردىڭ وزىق ۇلگىسىن جاسادى، رۋحى بيىك، ارۋاعى ۇستەم، كۇش قۋاتى ارتىق بولدى. كىم بىلەر، كىم سەنەر، ءبىز وسىنداي دا سونداي ەدىك.» دەپ قازاق حالقىنىڭ باي حالىق ەكەنىڭ دالەلدەپ وتىر. ەندەشە ۇلتتىق ساناسى جاڭعىرىپ، رۋحاني جاڭعىرۋ جولىندا تاريحىن تۇگەندەپ، اتىنا قايتا مىنگەن قازاقتىڭ كەۋدەسىن ەشكىم باسا المايتىنى كورسەتىلەدى. وسىنداي يگى باستاماعا ات سالىسۋ - ءارقايسىمىزعا قاستەرلى مىندەت. بۇل – ءبىر، ەكى كۇننىڭ ماسەلەسى ەمەس، ۇزاق جىلعا ارنالعان باعدار. «ءبىز رۋحانياتىمىزدى قالاي جاڭعىرتامىز؟» دەگەن ساۋالعا بىرلەسىپ جاۋاپ ىزدەسەك دەيمىن. بۇل ماسەلەنى دجون كەننەدي ايتپاقشى، «مەملەكەت ماعان نە بەرەدى ەمەس، مەن مەملەكەتكە نە بەرەمىن؟» دەگەن تۇرعىدان قاراستىرىپ كورسەك. ەل ءۇمىتىن اقتاۋ، ەل بولاشاعى - بۇگىنگى جاس ۇرپاقتا! ەندەشە ەلباسى اتاپ وتكەندەي: - ءتول تاريحىن بىلەتىن، باعالايتىن جانە ماقتان ەتەتىن ەل بولاشاعى جاستارىمىز ەلىمىزدىڭ پاتريوتى بولسىن!

ساباقتىڭ تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ​​​

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما