InfoHub Logo

سارسەبەك جاتاقحاناعا قۋناڭ قاعىپ، كۇلىمسىرەگەن جۇزبەن كىرىپ كەلدى. شىرايىندا بۇرىن-سوڭدى بولماعان كوڭىلدىلىك بار. ماگازيننەن جاپ-جاڭا اپپاق اق جەيدە ساتىپ اكەلگەن ەكەن. ونىسىنىڭ وراۋىن جازدى دا «قانە كورىڭدەرشى، قالاي ەكەن» دەگەن ادامشا كەرەۋەتىنىڭ ۇستىنە جارقىراتىپ جايىپ تاستادى.

جانە ءبىر سۇر شۇبار گالستۋك ساتىپ اكەلىپتى.|اق كويلەكتىڭ ۇستىنە ونى دا شۇبالتا تاستاپ قويدى.

جولداستارى سارسەبەككە نازار تىگە قاراسىپ:

— ساكەندى قارا، اق جەيدە ساتىپ اكەپتى.

— گالستۋك ساتىپ اكەپتى.

— وي، سەن اق جەيدە اكەلمەيمىن دەۋشى ەدىڭ عوي؟

— مىناۋ ءبىر جاڭالىق ەكەن! — دەگەن ءتارىزدى سوزدەر aيتىلىپ جاتتى.

ءيا، سارسەبەكتە الگىندەي وعاش مىنەزدەردىڭ ءبىر ەكەنى راس. «ومىرگە جاراسىمى جوق، كىرشەڭ» دەپ، ول اق كويلەك اتاۋلىنى ۇناتپايتىن. گالستۋكتى تۇككە قاجەتسىز ارتىق اۋرەشىلىك دەپ قارايتىن. باسقالاردان ءبىر بولەك توماعا-تۇيىق ءجۇرىپ تۇراتىن. جاڭا جىل تۇگىل ون مەرەكە قاباتىنان كەلسە دە ءبۇيىرى قىزبايتىن، ساندەنىپ بوي تۇزەۋدى ەش ەلەمەيتىن. قانداي توي -تومالاق، كەشتەرگە دە كۇندەلىك ۇيرەنشىكتى كيىمىمەن بارا بەرەتىن.

ينستيتۋتتا بىرگە وقىعان ءۇش جىلدىڭ ىشىندە جولداستارى سارسەبەكتىڭ ءبىر قىزبەن كوڭىل قوسۋعا تالاپتانباق تۇگىل قيىردان كوز سالىپ، قىرىنداماق بولعان نيەتىن دە بايقاعان ەمەس-تى..

قاشاندا قوڭىر ءجۇرىپ، قوڭىر تۇراتىن، وقۋدان وزگە ەشتەمەنى بىلمەيتىن وسى سارسەبەك ەندى مىنە، اياق استىنان قۇبىلىپ شىعا كەلىپتى. بۇرىنعى كوزقاراستارىنان اينىپ، اق جەيدە، گالستۋك ساتىپ اكەلىپ وتىر. ەندى جىگىتتەردەن ۇتىك سۇراپ تۇر. جىل بويى ۇتىك ءتيىپ كورمەگەن قوڭىر كوستيۋمگە ىستەمەگەنى قالمادى. اۋەلى ەسىك الدىنا اۋاعا الىپ شىعىپ، جارتى ساعات بويىنا ششەتكالاپ تازالادى. ودان سوڭ سابىندى سۋعا اق شۇبەرەكتى مالعىشتاپ وتىرىپ، اۋەلى شالبارىن، ودان سوڭ پەدجاگىن ميپازداپ وتەكتەۋگە كىرىستى.

سارسەبەكتىڭ جولداستارى ونداي ەمەس، بوي تۇزەۋ جاعىنا كەلگەندە شەتىنەن ساقا بولىپ قالعان جىگىتتەر. ولار انە، ءبارى دە كيىنىپ، ءتۇيىنىپ، بۇگىنگى جاڭا جىل قارساڭىندا شەتىنەن بايگە اتىنداي سىلان ۇرادى. اركىمنىڭ كۇنى بۇرىن نىسانا ەتكەن باراتۇعىن كەشتەرى، جولىعىستاتىن كۇلىم كوزدەرى بار. ولار ەندى ءارقايسىسى سول ءوز تىرشىلىگىنىڭ قامىمەن تاراپ - تاراپ كەتكەلى جاتىر.

— قۇداي بىلەدى، بۇگىن سارسەبەكتىڭ ومىرىندەگى تاريحي كۇن. جىگىتتىك سەزىمىنىڭ ويانعان كۇنى. ءداۋ دا بولسا باتىرىڭ قىزبەن كەزدەسۋگە بارادى،— دەپ، جىلماقاي سامەت الدەنەنى تۇيسىنە سويلەپ جاتىر.

سارسەبەك راس تا دەمەيدى، وتىرىك تە دەمەيدى. تەك جىمىڭ - جىمىڭ كۇلە بەرەدى.

— ساكە، سولاي ما؟ — دەپ سۇراعاندارعا:

— وسى مەن سەندەردەن قايدا باراتىندارىڭدى سۇرامايمىن عوي، — دەيدى.

ۇرىنىڭ ارتى قۋىس دەگەندەي ايتەۋىر تەگىن ەمەس ەكەنى ونىڭ بەت–جۇزىنەن-aق بەپ-بەلگىلى.

مامەتتەر، باسقا جىگىتتەر تۇگەل كەتىپ قالدى. انە، سامەت تە كيىنىپ، كەتەيىن دەپ جاتىر.

— ءاي، سامەت، انا گالستۋكتى بايلاپ بەرىپ كەتشى، — دەدى سارسەبەك، (ءومىرى گالستۋك تاعىپ كورمەگەندىكتەن ول ونى قالاي بايلاۋدى دا بىلمەيدى).

سامەت قيقار پالە.

— قايدا باراتىنىڭدى ايتپاساڭ، بايلاپ بەرمەيمىن، — دەپ قاسارىستى.

جىمىڭداۋدى قويىپ، سارسەبەك ەندى وز-وزىنەن سىقىلىقتاپ كۇلە باستادى.

— ءوزىمىزدىڭ اۋىلدىڭ ۋنيۆەرسيتەتى وقيتىن بالالارى شاقىرىپ ەدى. سولارعا بارام.

— ىشتەرىندە قىزدار دا بار عوي؟

— كىم بىلەدى، مۇمكىن بار شىعار.

— جارايدى، ولاي بولسا بايلاپ بەرەيىن، — دەپ سامەت ىمىراعا كەلدى.— ءبىراق ەڭبەگىمدى زايا جىبەرىپ، تۇك وندىرمەي قايتىپ كەلىپ جۇرمە.

گالستۋكتى بايلاپ بەرىپ، سامەت تە كەتىپ قالدى. سارسەبەك ەندى ۇيدە جالعىز ەزى. ءالسىن - ءالسىن توسەك ۇستىندە جاتقان ساعاتىنا ءۇڭىلىپ قارايدى. سەگىزدەن جانا اسىپ بارادى. ال ۋادەلى مەرزىم تۋرا توعىز.

كەشىرىم وتىنەمىز وقۋشىدان، سارسەبەكتىڭ كىممەن ۋادەسى بار ەكەنىن، قايدا بارۋعا قامدانىپ جاتقانىن ءبىز ايتپاعان ەكەنبىز عوي. ولاي بولسا، ەلى دە كەش ەمەس، سونى باياندايىق.

ۋنيۆەرسيتەتتىڭ حيمفاكۋلتەتىندە، ءبىرىنشى كۋرستا فاتيما دەيتىن قىز وقيدى. سارسەبەكتىڭ جەرلەسى. ەكەۋى ءبىر كولحوزدان. ءبىر مەكتەپتە وقىعان. (فاتيما سارسەبەكتەن ەكى كلاسس تومەن وقيدى).

سول فاتيما سارسەبەكتىڭ بالا كۇنىنەن بەرى قاراي جۇرەگىنىڭ تۇبىندە ساقتاعان، جان ادامعا، سەزدىرمەستەن، اياۋلى اسىل قۇپياسى ەدى. ءبىراق ءلام ميم دەپ سارسەبەك وعان لەبىز ءبىلدىرىپ كورگەن ەمەس. كەزدەسىپ قالسا، جۇرەگى اتتاي تۋلاپ، باسىنا قانى شاپشىپ شىعادى. ءتىلى قۇرعىر كۇرمەلىپ، ەشتەڭە دەي المايدى.

سول فاتيما باعانا سارسەبەككە كوشەدە تاعى كەزدەسىپ قالدى. ءوزى بۇرىلىپ قول بەردى... كەلە جاتقان جاڭا جىلمەن قۇتتىقتادى.

— سەنى دە، — دەگەن سوزدىسارسەبەك ازەر ايتتى.

— ءيا، جاڭا جىلدى قايدا قارسى الماقسىڭ؟ — دەپ سۇرادى فاتيما.

سارسەبەك ابىرجىپ قالدى، بۇل ونىڭ ويلاستىرماعان ءىسى ەدى.

— ەگەر باسقا باراتىن جەرىڭ بولماسا بىزگە كەل. ءبىزدىڭ فاكۋلتەتتىڭ ساۋىق كەشى بولادى. بۇل مەنىڭ سەنى رەسمي شاقىرۋىم، - دەدى فاتيما. تالاي ساۋىق سايراندى سارسەبەكپەن بىرگە وتكىزگەن ادامداي تىكە قاراپ تۇرىپ ءار ءسوزىن مىعىمداپ ايتتى.

— ماقۇل! — دەدى سارسەبەك. قۋانىشتان قۇلاعى شۋىلداپ قويا بەرگەندەي بولدى.

— كەلەسىڭ عوي؟

— كەلەم.

— تۋرا ساعات توعىزدا ۋنيۆەرسيتەتتىڭ الدىنان ءوزىم كۇتىپ الامىن.

— ماقۇل.

سول ارادا سارسەبەك القىن جۇلقىن بوپ ماگازينگە جۇگىرگەن بولاتىن. ساتىپ اكەلگەن گالستۋگى مەن جەيدەسى انە توسەگىنىڭ ۇستىندە جاتىر.

كوستيۋمدى ۇتىكتەپ بولعان سوڭ سارسەبەك سابىن الىپ، جۋىناتىن ۇيگە جۇگىردى. جۋىنىپ كەلىپ، كيىنە باستادى. اينانىڭ الدىندا تۇرىپ قاراعاندا، بۇرىن جاقتىرمايتىن اق كويلەكتىڭ وزىنە عاجاپ جاراساتىنىن بايقادى. گالستۋك تە كەلىسىپ قونا كەتتى

«ءوزىم ونشالىق جامان دا جىگىت ەمەس ەكەنمىن - اۋ» دەگەن ويمەن سارسەبەكتىڭ كوڭىلى سەمىرىپ قالدى.

ساعاتقا قارادى. سەگىز جارىم. تروللەيبۋسپەن زىر ەتىپ بەس مينۋتتا جەتىپ بارادى. ۋنيۆەرسيتەتتىڭ تۋرا الدىنان تۇسە قالدى. «ۇلگىرەم» دەپ ويلادى سارسەبەك.

پالتوسىن كيمەس بۇرىن سارسەبەك ءوز ۇستىنە ءوزى جانە ءبىر رەت كەز سالدى. ءبارى كوڭىلدەگىدەي. تەك ءتۋفليى عانا ازداپ كونەلىك ەتەتىن ءتارىزدى. «مايلاپ، جىپ-جىلتىر قىلسام، جاڭا تۋفليدەي بولماي ما؟»

سارسەبەك ەتىك مايى مەن اياق ششەتكاسىن الىن، جۋىناتىن بولمەگە باردى. ادەيى اياق ءسۇرتۋ ءۇشىن سەمەنتتەن جاسالعان تۇعىر بار. اياعىن سونىڭ ۇستىنە قويدى دا، سۇرتە باستادى. ءماسساعان بەزگەلدەك! سارسەبەك ەڭكىشتەلگەن قالپى سىلەيىپ تۇردى دا قالدى. ەكى كوزى باتەڭكەنىڭ تۇمسىعىندا. ءتۋفليدىڭ تۇمسىعى ولگەن بالىق تارىزدەنىپ ىرسيىپ اۋزىن اشىپ تۇرعانىن كەردى. جۇرەگىنەن زۋ ەتىپ، اياز جۇگىرىپ ءوتتى. «قاپ، بۇنى باعانا ەرتەرەك نەعىپ بايقامادىم ەكەم؟!

اۋىستىرىپ كيەتىن باسقا باتەڭكە سارسەبەكتە جوق ەدى.

قاقىراپ تۇرعان ۇلتاندى ول قولىمەن ودان ارمەن قاقىراتا تارتىپ كوردى. «تارى قانشا ءومىرى بار ەكەن؟ دەپ سىناعانى بولاتىن. مىقتىلاۋ ءتارىزدى. ءبىراق بۇرىنعىسىنان گورى جىرتىعى ۇلكەيىنكىرەپ قالدى.

سارسەبەك جۇگىرىپ بولمەگە كىردى. توسەك اتاۋلىنىڭ ءبارىنىڭ استىنا ءۇڭىلىپ، ارتىق-اۋىس جاتقان اياق كيىم ىزدەدى.

كىلەڭ ەسكى-قۇسقى، سۇرىقسىزدىعى بىرىنەن ءبىرى وتەدى. ءتاۋىر دەگەن مىناۋ ءبىر قونىشتى قارا باتەڭكە، سامەتتىكى. وتىز جەتىنشى رازمەر. سارسەبەك ونىڭ سىيمايتىنىڭ بىلسە دە ساسقان ۇيرەك ارتىمەن جۇزەدى دەگەنەدەي، كيىپ كورمەك بولدى. اياعىنىڭ تۇمسىعى ارەڭ باتتى. قاپ، ەندى قايتۋ كەرەك؟ سارسەبەك مىقتاپ ساستى. قاقيىپ تۇرعان ۇلتاننىڭ بەرىكتىگىن جانە بايقاپ كورمەكشى بولىپ، ودان ارمەن جانە قاقىراتىپ الدى.

ساعات توعىزعا ون بەس-اق مينۋت قالدى. قىسىلعاندىعى سونشا، سارسەبەكتىڭ ماڭدايىنان بۇرق ەتىپ سۋىق تەرى شىعىپ كەتتى.

نە ىستەۋ كەرەك؟ ءوستىپ - اق فاتيماعا بارا الماي قالماقشى ما؟ سودان سوڭ كەلەسى جولىققاندا نە ايتادى؟

كوشەنىڭ ارعى بەتىندە ەتىك جامايتىن بۋدكا بار. سارسەبەك تەرەزەدەن سوعان كەز سالدى. تىم قۇرىسا بۇگىنشە ۇستايتىنداي ەتىپ، تورت-بەس شەگە قاقتىرىپ الار ەدى. جابىق تۇر. مۇنداي كۇنى ەتىكشى وتىرادى دەيمىسىڭ.

ساعات توعىزعا ون مينۋت قالدى.

قاقىراعان ۇلتاندى تىم قۇرىسا بىلدىرمەي ەپتەپ سىممەن تۇيرەپ الماقشى بولىپ، سارسەبەك جاتقان - تۇرعان سىم ىزدەدى. ول دا تابىلمادى. «وسىمەن - اق بارسام. سودان سوڭ بيلەمەي دە، تۇك ەتپەي، تىنىش وتىرسام؟» دەگەن وي كەلدى سارسەبەككە. باسقا امال-ايلا جوق ەدى. ال بارماۋ دەگەن، بىرىنشىدەن، ۇيات، ماسقارا! ەكىنشىدەن، ءوز باقىتىن ءوزى باسقا تەبۋمەن بارابار.

فاتيما سودان سوڭ ەندى قايتىپ سارسەبەكتى ادام ساناتىنا قوسا ما؟ سارسەبەك ءتۋفليىن جالتىراتىپ تۇرىپ تازالادى. بولمەنى كىلتتەپ، كوشەگە شىقتى. تروتۋارمەن ەپتەپ باسىپ كەلە جاتىر. ەكى كوزى ءتۋفليىنىڭ «قارنى اشقان» تۇمسىعىندا. بار وي – ساناسى سوعان شەگەلەنگەن. بۇگىن كەشكە شىداپ بەرسە بولعانى. وندا سارسەبەك بۇل ءتۋفليدىڭ جاقسىلىعىن ءومىر بويىنا ۇمىتپاقشى ەمەس.

سارسەبەك تروللەيبۋسقا كەلىپ وتىردى. ادام كوپ ەكەن، ءتۋفليىنىڭ قامىمەن جۇرەگى زىرقىلداپ، ارەڭ ءمىندى. العا قاراي جىلجۋعا باتىلى جەتپەي، شيقانىن قورىعان ادامداي كىبىرتىكتەپ، سول ارادا تەرىس قاراي بۇرىلىپ تۇردى.

— ۋنيۆەرسيتەت ايالداماسى! — دەپ، حابارلادى كوندۋكتور. ءتۋفليىن ۋايىمداپ تۇرىپ، سارسەبەك قالاي جەتكەنىن بايقاماي دا قالىپتى. جالت بۇرىلىپ، ەسىككە ۇمتىلدى. ءبىراق بۇل كەزدە سىرت جاقتان اپتالاعان جۇرت لاپ قويىپ ۇلگىرگەن ەدى. سارسەبەك ولاردىڭ كەيبىرىن قاعا-سوعا، ارالارىن جارا ۇمتىلدى. ونىڭ بۇل قىلىعى ءۇشىن بىرەۋلەر رەنىش تە سويلەپ جاتىر. ءبىراق سارسەبەكتە ونى ەستىر حال جوق ەدى. كەمتار ءتۋفليى جاپىر - جۇمىر كوپ اياقتىڭ قىسپاعىنا تۇسكەن كەزدە زارەسى ۇشىپ كەتتى، ىشقىنا كەپ سەكىردى. ءبىتتى، كۇرتتى دەگەن وي باسىندا ىلە-شالا جانە جارق ەتتى...

تروللەيبۋس نەنى سەزسىن، جايىنا جونەپ بارادى. ال سارسەبەك بولسا، سىلەيىپ تۇردى دا قالدى. جىلجي دا المايدى. ۇلتانى تۇسكىر، سالپىلداپ بولەك جاتسا، قالاي جىلجىسىن...

اناۋ انە ۋنيۆەرسيتەت ءۇيى. بۇل ارادا ونىڭ شاتىرى، جوعارعى ەتاجدىڭ تەرەزەلەرى كورىنەدى. بي مۋزىكاسىنىڭ شىلقىعان اسەرلى ءۇنى ەستىلەدى. قايران فاتيما، ەسىك الدىنا شىعىپ توسىپ تۇر ما ەكەنسىڭ؟

نە ىستەرگە بىلمەي، سارسەبەك جىگەرى قۇم بولىپ، الگى ارادا ءبىرقاۋىم تۇردى. تاعى ءبىر تروللەيبۋس ءوتىپ كەتتى. تاپ الگى ارادا تروللەيبۋس توسۋشىلار ءۇشىن قويىلعان سكامەيكا بار. وندا بۇكتەتىلە سۇلاپ بىرەۋ جاتىر. ماس. سارسەبەك جىلجىپ كەلىپ، الگىنىڭ اياق جاعىنا وتىردى. انانىڭ اياق كيىمىنە كوز قيىعىن سالىپ بايقادى.

ماستىڭ اياعىنداعى اپ-ادەمى قارا تۋفلي ەكەن.

سارسەبەك الگىگە جانى اشىعان ادام بولىپ وياتىپ كوردى. ەسىن بىلە مە، بىلمەي مە، بايقاعانى ەدى. اناۋ ويانبادى. قىر ىڭىراندى!

ونىڭ اياعىنداعى تۋفليگە سارسەبەك قىلىعا قاراپ وتىر. رازمەرى دە شامالاس ءتارىزدى. «بۇل ءبارىبىر مىنا تۇرىمەن ەندى ەشقايدا بارمايدى. ميليسيا كەلەدى دا، ساۋىقتىراتىن ۇيگە اكەتەدى!

سارسەبەك ءتوس قالتاسىنان بلوكنوتى مەن قالامىن الدى. ءبىر پاراككە: «جولداس، كەشىرىڭىز. ءسىزدىڭ ءتۋفليىڭىز مەندە. مىنا ادرەسپەن كەلىپ الۋىڭىزعا بولادى»، دەپ، ءوزىنىڭ ادرەسىن كورسەتتى.

سودان سوڭ جازۋ جازىلعان پاراقتى ىقتياتتاپ جىرتىپ الدى دا، بۇكتەپ ماستىق قالتاسىنا سالىپ قويدى. ماس تۇك سەزەتىن ەمەس.

وسىلاي قاراي بىرەۋلەر كەلە جاتىر. سارسەبەك تروللەيبۋس توسقان ادامشا بەيقام بولا قالدى. ىسقىرىپ ولەڭ ايتىپ قويادى. الگىلەر ءوتىپ كەتتى. ەندى ەشكىم جوق. سەرسەبەك جان-جاعىنا ۇرىشا جالتاقتاپ قاراپ الدى دا، دەرەۋ ىسكە كىرىستى. ماستىڭ ءبىر ءتۋفليىن شەشىپ الدى دا، وعان ءوز ءتۋفليىن كيگىزدى« قۇيىپ قويعانداي ءبىر رازمەر ەكەن. ءدال كەلە كەتتى. ەكىنشى اياقتى اۋىستىرىپ ۇلگەرمەدى. تروللەيبۋس كەلىپ قالدى. «ءوتىپ كەتسىن» دەگەن ويمەن سارسەبەك تاعى دا بەيقام بويا، وزىنشە وتىر.

تروللەيبۋستان ءۇش ەركەك ءتۇستى. ۇشەۋ! دە قىزۋ. الگىلەر سكامەيكادا سۋلاپ جاتقاندى كورىپ:

— انە، قارا، باتىرىن جايعاسىپ تا ۇلگەرىپتى! — دەدى،

مىنا جاتقان قاستىڭ تانىستارى ەكەن. جامىراپ كەلىپ:

— ۆاسيا! ۆاسيا! تۇر! Tۇp! — دەپ، جۇلقىلاي باستادى. زورلىقتىڭ كۇشىمەن، تومپەشتەۋمەن ارەڭ وياتىپ الدى دا، سۇيرەلەپ الىپ كەتىپ قالدى.

«قاپ!» دەپ، سارسەبەك ءتىلىن تىستەپ قالا بەردى.

ونىڭ ءبۇتىن ءتۋفليى ماستىڭ اياعىندا كەتتى. ءوز اياعىندا سول الگى ۇلتانى سالپىلداعان جىرتىق ءتۋفليى مەن ماستىڭ ءبىر تۋفلي قالدى.

ناعىز قىزىق ەندى بولدى: ماستان قالعان ءتۋفليدىڭ ءتۇسى قارا دا، سارسەبەكتىڭ ءوز ءتۋفليىنىڭ ءتۇسى سارى. ەكى اياقتا فاسونى، ءتۇر - ءتۇسى ەكى باسقا تۋفلي. بەينە ءبىر سيركتىڭ داراقىشىسى سەكىلدى.

سارسەبەك قاپالانىپ وتىر، ءوز سيقىنا ءوزى جىمىڭداپ كۇلەدى.

باسقا ىستەيتىن لاج جوق ەندى ول جاتاقحاناعا جاياۋلاپ قايتىپ كەلە جاتىر. تروللەيبۋسقا وتىرۋعا ۇرتتان ۇيالادى. بىرەۋ بولماسا بىرەۋ بايقاپ قالىپ: مىناۋىڭ نە دەمەي مە؟ نەمەسە جىندى ەكەن دەپ ويلايدى عوي. ساۋ ادام ەكى اياعىنا ەكى باسقا تۋفلي كيۋشى مە ەدى؟

جۇرت جاڭا جىلدى دۋىلداسىپ قارسى الىپ جاتقاندا، سارسەبەك توسەگىندە پىرىلداپ ۇيىقتاپ جاتتى.

ارادا ون شاقتى كۇن وتكەندە، ءبىر كۇنى كەشكە تامان بىرەۋ ەسىكتى تىق-تىق ۇرادى.

— كiر!

بولمەگە اشاڭ ءجۇزدى ورىس جىگىتى كىردى. قولىندا گازەتكە وراپ العان بىردەڭەسى بار. الگى جىميا كۇلىپ:

— سىنار تۋفلي ىزدەپ ءجۇرمىن، — دەدى.

وتىرعاندار وعان جاۋاپ بەرۋ ورنىنا كۇلكىگە قارىق بولىپ جاتتى.

---