InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇلتتىق ءۇردىس جانە ءسوز مادەنيەتى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك:
وقۋشىلارعا ۇلتتىق ءۇردىس جانە ءتىل مادەنيەتى اراسىنداعى بايلانىستى ءتۇسىندىرۋ. قوعامداعى ءتىلدىڭ دامۋى جانە وعان قوسار ءار تۇلعانىڭ ۇلەسى تۋرالى ۇعىندىرۋ؛
دامىتۋشىلىق:
وقۋشىلاردىڭ پىكىرى مەن كوزقاراسىنىڭ قالىپتاسۋىنا، ويىن ءدال ايتۋعا ىقپال ەتۋ؛
تاربيەلىلىگى:
سەزىمتالدىققا، ءسوز استارىن ۇعۋعا، اتا - بابا ءداستۇرىن ساقتاۋعا، تۋعان ءتىلىن ءقادىر تۇتار ازامات قالىپتاسۋىنا اسەر ەتۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: شىعارماشىلىق - ىزدەنىس ساباعى
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: اڭگىمەلەسۋ - سۇحبات، وي تاستاۋ، جۇيەلەۋ، ميعا شابۋىل، پراكتيكالىق جانە شىعارماشىلىق ىزدەنىس تاپسىرمالارىمەن جۇمىس
جۇمىس فورمالارى: توپتىق، ۇجىمدىق، جەكەلەي
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: پىكىر پاراقشاسى، پلاكات، كەسپە قاعاز

ساباقتىڭ جوسپارى:
1. تىلەك – تىرەك
2. “ءتىلىن بىلمەگەن – ءتۇبىن بىلمەيدى”
3. ءسوز جۇرەكتەن شىقپاسا، جۇرەككە جەتپەيدى
4. “ۇلت اناسى – ءتىل”
5. دانالىقتىڭ ءدانى
6. سيقىرلى سوزدەر
7. باتا – باقىتقا باستار كۇش

ساباقتىڭ بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسى، دايىندىعى تەكسەرىلەدى.
1. تىلەك – تىرەك. وقۋشىلار بۇگىنگى كۇننىڭ باستالۋىنا بايلانىستى ءوز تىلەكتەرىن جىلى سوزبەن بىلدىرەدى. مىسالى: قايىرلى تاڭ! بۇگىنگى ىستەرىڭىز ءساتتى بولسىن!

2.“ءتىلىن بىلمەگەن – ءتۇبىن بىلمەيدى” (لوگيكالىق سۇراقتار)
بولتىرىك پەن قازىبەكتىڭ تانىسۋى
- اتا، شاقشاڭىز نەنىڭ مۇيىزىنەن جاسالعان؟ – دەيدى بالا تاڭىرقاپ.
- قوياننىڭ مۇيىزىنەن ەدى، شىراعىم.
- قۋارعان جەردىڭ ادامى ەكەنسىڭ - اۋ! – دەيدى بالا شەگىن تارتىپ.
- قۋارعان جەردىڭ قويانىنىڭ ءمۇيىزى قۋ تۇتام بولادى ەكەن - اۋ! ءبىزدىڭ جەردىڭ قويانىنىڭ مۇيىزىنەن شاقشا ەمەس، شاڭىراق شىعار ەدى. قارت سوزدەن جەڭىلەدى. بالانىڭ تاپقىرلىعىنا ريزا بولىپ، اق باتاسىن بەرەدى.
سۇراق:
1. بالا مەن قارت نە تۋرالى اڭگىمەلەستى؟
ا) قويان؛ ءا) ءمۇيىز؛ ب) شاقشا؛ ۆ) شەشەندىك؛
2. قازىبەك بي بالاعا نە ءۇشىن باتا بەردى؟
ا) جاقسى كورگەندىكتەن؛
ءا) تاپقىرلىعى ءۇشىن؛
ب) اياعاندىقتان؛
تاپسىرما: كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى داۋىستى دىبىستاردى قويىپ، ولەڭدى وقىڭدار
م... ن ق... ز... قپ... ن م... ڭ... ل... پ، م... ڭ ت... ر... لگ.. ن

3. ءسوز جۇرەكتەن شىقپاسا، جۇرەككە جەتپەيدى
بۇگىنگى ساباق:
ۇلتتىق ءۇردىس جانە ءسوز مادەنيەتى
قازاق حالقىنىڭ “قوڭىر ءۇندى، قورعاسىنداي سالماقتى” ۇلتتىق تىلىندەگى ادەپ – ۇلتتىق ءتىل مادەنيەتىنىڭ كەپىلى.
ءسوز مادەنيەتى دەگەنىمىز – وقىتۋ ۇردىسىندە، وتباسىندا، جالپى ادامداردىڭ ءوزارا قارىم - قاتىناسى نەگىزىندە جازباشا جانە اۋىزشا ءتىلدى يگەرۋ دەڭگەيى
سويلەۋ تاسىلدەرى:
1. از سويلەۋ؛
2. بيازى سويلەۋ؛
3. مانەرلەپ سويلەۋ؛
4. ءسوز ءمانىن ايقىنداپ سويلەۋ؛
5. كەيبىر سوزگە ەرەكشە ءۇن بەرىپ سويلەۋ؛
6. ادەپپەن سويلەۋ؛
ۇلتتىق ءۇردىستىڭ تۇرلەرى:
1. ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەردى ساقتاي وتىرىپ، ءاربىر ءسوزدىڭ ءوز اۋەزى بويىنشا ادەپتى سويلەۋ؛
2. شىن سويلەۋ؛
3. ىزەتتى سويلەۋ. “ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت” دەيدى قازاق حالقى؛
4. سالاۋاتتىلىق. “پەيىلدىڭ كەڭدىگى – عاجاپ، زەيىننىڭ كەمدىگى – ازاپ.
5. بىلىكتىلىك.
6. ىسكەرلىك.
7. ارلىلىق.

4. ۇلت اناسى – ءتىل”
ءبىر جۇرتتىڭ باس اكىمى ەكىنشى ءبىر بايعا جولىعىسىپ، سويلەسىپ تۇرعاندا، قاسىنان ءبىر جارلى مۇجىق ءوتىپ بارا جاتىپ، ءيىلىپ، باس ۇرىپ سالەم بەردى دەيدى. وعان قارسى الگى اكىم ودان دا تومەنىرەك باس ۇرىپ سالەم الدى. قاسىنداعى باي:
- تاقسىر، وسىنشاما جۇرتتىڭ ۇستىنەن قاراعان اكىمسىز، وسى ءبىر مۇجىققا نەگە سونشا باس ۇراسىز؟ – دەپ ايتتى دەيدى. سوندا اكىم:
- ەشبىر ءىلىم - ءبىلىم ۇيرەنبەگەن مۇجىق سونشا ءيىلىپ، ادەپتىلىگىن كورسەتكەندە، مەن ودان ادەپسىز بولىپ قالايىن با؟ - دەيدى.
ى. التىنسارين
تاپسىرما: وي ءبولىسۋ.

5. دانالىقتىڭ ءدانى
اس – تۇزبەن ءدامدى، سۋ – مۇزبەن ءدامدى. ال ادام – ساليقالى، ساپالى سوزىمەن ءدامدى
ءا. ناۋاي
تاپسىرما: سىن ەسىمدەردى تاپ
جاتتىعۋمەن جۇمىس:
61 - جاتتىعۋ. ءتىل مادەنيەتى تۋرالى ناقىل سوزدەردى داپتەرگە جازۋ
قايران ءتىل، قايران ءسوز – نادانعا ءقادىرسىز.
اباي
ولەڭ دەگەن - ءار ءسوزدىڭ ۇناسىمى،
ءسوز قوسارلىق ورايلى جاراسىمى.
ءسوزى ءتاتتى، ماعىناسى ءتۇزۋ كەلسە،
وعان كىمنىڭ ۇناسار تالاسۋى
اباي قۇنانبايەۆ
تاپسىرما: ەسىمدىكتەردى تاپ

6. سيقىرلى سوزدەر
1. ەكى يىعىنا ەكى كىسى مىنگەندەي؛
2. اياعى اياعىنا جۇقپادى؛
3. ساۋساعىنىڭ ۇشىن قيمىلداتپادى
4. يت تەرىسىن باسىنا قاپتادى؛
5. جەردەن الىپ، جەرگە سالدى؛
6. ءۇرىپ اۋىزعا سالعانداي؛
7. قىزدىڭ جيعان جۇگىندەي

تاپسىرما: بەرىلگەن سوزدەردى پايدالانىپ، ماقال - ماتەلدەردى قاتىستىرا وتىرىپ، سويلەم قۇراۋ

جاقسى ءسوز – جارىم ىرىس”
“ لۇقپان حاكىم مىڭ جىل جاساپتى”دەگەن ءسوز ەل اراسىنا تاراپتى. وسى ءسوزدىڭ بايىبىنا جەتپەگەن ءبىر جاس جىگىت داناگوي حاكىمنىڭ وزىنەن سۇراپتى. سوندا لۇقپان حاكىم بىلاي دەپتى:
- وسى ءسوزدىڭ شىندىعى بار، بالام. عۇمىرىمدا تالاي ادامعا جولىقتىم. ولارمەن وتكىزگەن ءاربىر جاقسى سۇحباتتى ءبىر جاسقا بالاپ وتىردىم، - دەپتى ەل اۋزىنان
سۇراق: سويلەۋدىڭ قاي تۇرىنە جاتادى؟

تەست
1. سويلەمدى تولىقتىرىڭدار.
“بىرلىك بار جەردە...”.
ا) اسار بولادى؛
ءا) تىرلىك بار؛
ب) ءبىلىم بار؛
ۆ) اقپارات بار.
2. سالەمدەسكەندە ايتىلاتىن ءسوزدى تابىڭدار:
ا) ساۋ بولىڭىز!
ءا) امانسىز با!
ب) قوش بولىڭىز!
ۆ) كورىسكەنشە!
3. قاي ءسوز لايىق: اتانىڭ بالاسى بولما،... بالاسى بول.
ا) ادامنىڭ؛
ءا) انانىڭ؛
ب) شەت ەلدىڭ؛
ۆ) وداقتىڭ.

بەكىتۋ:
ۇلتتىق ءۇردىس جانە ءسوز مادەنيەتى دەگەنىمىز نە؟
سويلەۋدىڭ تۇرلەرىن اتا.

باعالاۋ
7. باتا – باقىتقا باستار كۇش
ءاۋمين دەسەڭ ماعان،
قۇداي بەرسىن ساعان!
وڭ جاعىڭا قاراساڭ،
التىننان تەرەك ورناسىن.
سول جاعىڭا قاراساڭ،
كۇمىستەن تەرەك ورناسىن!
ەش جاماندىق بولماسىن!
امان بولسىن مال - باسىڭ!
قىزىر بولسىن جولداسىڭ!
داستارقان بايلىعىن بەرسىن،
دەنىڭنىڭ ساۋلىعىن بەرسىن!
ءاۋمين!

ينسەرت كەستەسى (ءتۇرتىپ الۋ ستراتەگياسى)
بىلەتىنىم-------
مەن ءۇشىن جاڭالىق-------------
مەنى تاڭ قالدىرادى «؟»-----------

ۇيگە تاپسىرما:
88 - بەتتى وقۋ، 63 - جاتتىعۋ. ءسوز قۇرامىنا تالداۋ
نازارلارىڭىزعا راحمەت!!!