InfoHub Logo

ۇلتتىق يدەيا ۇلتتىڭ تۇڭعيىق تاريحىن دا، قازىرگى الەۋمەتتىك-مادەني ءبىلىم- بولمىسىن دا تەرەڭ يگەرگەن، وسى ۇلت ۇعىمى مەن ءمانىنىڭ قادىرىنە جەتىپ، قۇدىرەتىن تۇسىنە الاتىن ادامداردىڭ نەمەسە ادامدار توبىنىڭ ناقتى وي مۇددەسى. ۇلتتىق يدەيا بۇكىل ءبىر حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋىنىڭ مازمۇنى،ۇرپاعىنىڭ جالعاسۋىنىڭ، رۋحاني مۇراسىنىڭ ماڭگى ساقتالۋىنىڭ نەگىزگى كەپىلى رەتىندە ادامزاتتىڭ تاريحىندا ەرتەدەن بەلگىلى يدەيا بولىپ تابىلادى. ول بەلگىلى ءبىر مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتپەيدى، ول حالىقتىڭ ماڭگى ءومىر ءسۇرۋىن، ونىڭ دۇنيەتانىمىنىڭ رۋحاني-ادامگەرشىلىكتىك نەگىزدەرىن ساقتاۋدى، جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتار تۇرعىسىنان ءومىرماندى ماسەلەلەرىن شەشىپ، دامىتۋدى كوزدەيدى. قازاقستان ەگەمەندى ەل بولعالى ءوزىنىڭ ۇلتتىق يدەياسىن تۇجىرىمداپ، ونى باسشىلىققا الا وتىرىپ دامۋدى كوزدەيدى. تاۋەلسىزدىگىن العان توقسانىنشى جىلدارى قازاقستان ءۇشىن ءوز جولىن ايقىنداۋ،ەل اۋماعىندا تۇراتىن بارلىق حالىقتىڭ رۋحاني بىرىكتىرۋ پروبلەماسى بارعان سايىن كوكەيكەستى سيپات العان بولاتىن. تاريحي تاعدىرلارىنا وراي، ءبىزدىڭ ەلىمىز كوپتەگەن ۇلت پەن ءدىن وكىلدەرى مەكەن ەتەتىن مادەني ارتەكتى ەلگە اينالعانى راس. دەگەنمەن، بۇگىنگى كۇنى ءبىز ءوزىمىزدىڭ ەگەمەن ەلىمىزگە كوپ ۇلتتى دەگەن ات قويىپ، ايدار تاعۋمەن ءوز قۇنىمىزدى ءوزىمىز ءتۇسىرىپ، اتا-بابادان ميراس بولىپ قالعان اتامەكەن،تۋعان جەرىندەگى نەگىزگى مەملەكەت قۇرۋشى ۇلت - قازاق حالقىنىڭ مۇددەسىن ۇمىتۋعا مۇلدەم بولمايدى. قازاقستان ساياسي تاۋەلسىزدىگىنە قول جەتكىزگەنىمەن، رۋحاني دەربەستىككە تولىعىمەن قول جەتكىزدى دەپ ايتا المايمىز.وسى رەتتە ەلىمىزدەگى ۇلتتىق يدەيا جونىندەگى پىكىرتالاستىڭ باستاماشىسى مەملەكەت باسشىسى ۇلتتىق يدەيانى باعالاي كەلىپ،ونىڭ نەگىزگى مازمۇنىنداعى رەسپۋبليكانىڭ بارلىق ەتنوستارىنىڭ دوستىعىن، تەڭدىگى مەڭ قۇقۇقتىلىعىن نەگىزدەگەن بولاتىن.الدىمەن قازاقستاننىڭ ۇلتتىق يدەولوگياسى بۇگىنگى كۇننىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە عانا ەمەس، سونىمەن كاتار مەملەكەتتىڭ تاريحي داستۇرىنە دە نەگىزدەلۋى كەرەك دەگەنمەن كەلىسپەۋگە بولمايدى.ونىڭ ۇستىنە، قازىرگى زامان - باتىستىق الەمنىڭ مادەني جانە اقپاراتتىق ەكسپانسياسىمەن سيپاتتالاتىن «جاھاندانۋدان قالساڭ دا، كوشتەن قالما» دەمەكشى، ءبىز دە ەلىمىزدى بۇل قۇبىلىستان تىس قالدىرا المايمىز. ۇدەمەلى جانە ورنىقتى دامۋ ءۇشىن جاھاندانۋعا ەنۋگە تۋرا كەلەدى. سوندىقتان كەرى قايتپايتىن بۇل قۇبىلىستان قۇتىلا المايتىنىمىزدى بىلگەندىكتەن، بۇگىنگى كۇنى وسى جاھاندانۋعا جۇتىلۋدىڭ ەمەس، ونىمەن يىق تىرەستىرىپ، قاتارلاسا ءجۇرۋدىڭ جولىن تابۋ كەرەك. سان عاسىرلار بويى سالت - سانامىزعا ءسىڭىپ كەتكەن ۇلتتىق مۇددەمىزدى ۋاقىت تالابى مەن زامانا زاڭىنان قالدىرماي جاڭارۋمەن قاتار الىپ جۇرسەك، ەلىمىز قارىشتاپ العا باسادى دا، ەسكىمىز وتكەننىڭ مۇراسى جوعالمايدى.

قورىتىندىلاي كەلە، قازاق ەتنوسىنىڭ ايرىقشا ەرەكشەلىگى وتكەننىڭ رۋحاني مادەنيەتىن ساقتاۋمەن قاتار، بۇگىنگى جاعدايعا جاراسىمدى جاڭانىڭ ءبارىن قابىلداۋعا جانە ۇلتتىق ءداستۇردى ساقتاپ،بايىتۋعا قابىلەتتىلىگى دە بولىپ تابىلادى.بۇگىنگى قازاقتىڭ ۇلتتىق يدەياسىن قالىپتاستىرۋدىڭ ىرگەتاس ۇستانىمدارى ەندى جاڭا قازاقي قۇندىلىعىنىڭ نەگىزىنە الىندى. قازاقستاننىڭ اسا كورنەكتى عالىمدارى الدەنەشە مارتە اتاپ وتكەنىندەي، قازاقستان ۇلتى مادەني-تاريحي بىرلىك ارقىلى ءبىرجولاتا قالىپتاسادى. قوعامنىڭ قازىرگى دامۋىنىڭ باستى ءۇردىسى ادامزاتتىڭ ءوز دامۋىنىڭ جاڭا كەزەڭىنە ەنگەنىن بايقاتادى، توقتاۋسىز عالامدانۋدىڭ ورنىنا ايماقتانۋ كەلە جاتىر. ءار قوعامنىڭ امبەباپ جانە وزىنشە دامۋى ورىن الادى.ۇلتتىق يدەيانى ىزدەۋگە ۇمتىلىس تاپ وسى جاعدايعا بايلانىستى تۋدى. قوعامدىق دامۋدىڭ ورنىن، باستى باعىتىن انىقتاۋ قاجەت.

ۋ.م.دجولدىبايەۆا ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ قازاقستان تاريحى كافەدراسىنىڭ دوسەنتى

د.س.جۇمامۇرات ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ شىعىستانۋ فاكۋلتەتىنىڭ 1 كۋرس ستۋدەنتى

---