ءۇندى مۇحيتى، تىنىق مۇحيتى
ماتەريكتەر مەن مۇحيتتار گەوگرافياسى 7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءۇندى مۇحيتى، تىنىق مۇحيتى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ءۇندى جانە تىنىق مۇحيتتارىنىڭ گەوگرافيالىق ورنى، جەر بەدەرى، پايدالى قازبالارى، وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى جايلى ءبىلىم بەرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى مەن ىزدەنىمپازدىلىعىن، ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ نەگىزىندە شىعارماشىلىق قابىلەتتەرى مەن توپتا جۇمىس ىستەۋ داعدىلارىن دامىتۋ ارقىلى سىني كوزقاراستارىن دامىتۋ.
3. وقۋشىلاردى تەز ويلاۋعا، شاپشاڭدىققا، ۇيىمشىلدىققا، توپپەن جۇمىس جاساۋعا باۋلۋ
ساباق ناتيجەسى: ءۇندى جانە تىنىق مۇحيتتار جايلى مالىمەتتەر بەرە الادى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ساياحات ساباعى
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ادىستەرى: «توپتاستىرۋ»، «قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ»، «ميعا شابۋىل»، «مەنتالدى كارتا»، «ۆەنن دياگرامماسى»، «اس كارتاسى»، «ءبىر اينالىم سۇحبات»، «باعدارشام»، «ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەك»، ت. ب.
ساباقتىڭ تاسىلدەرى: توپپەن جۇمىس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تاقىرىپتىق پرەزەنتاسيا جانە بەينە روليك، ينتەراكتيۆتى تاقتا، كارتا، ديداكتيكالىق ماتەريالدار، «تۇلعالار» بۋكلەتى.
ءپانارالىق بايلانىس: ينفورماتيكا، سۋرەت
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
سالەمدەسۋ
وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋىن تەكسەرۋ.
وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
توپتاستىرۋ (گەومەتريالىق فيگۋرالار ارقىلى وقۋشىلاردى 3 توپقا توپتاستىرامىن. ءار گەومەتريالىق فيگۋرادا گەوگرافيالىق سۋرەتتەر بەينەلەنگەن).
ءتورتبۇرىش -«كارتا» توبى
دوڭگەلەك -«گلوبۋس» توبى
ءۇشبۇرىش – «ءبىلىم» توبى
ءىى. ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى انىقتاۋ.
ءمۇعالىم:
بالالار بۇگىنگى ساباعىمىز جاي ساباق ەمەس، «قازاقستان - ءۇندى مۇحيتى - تىنىق مۇحيتى» باعىتىنداعى ساياحات ساباعى. بارلىعىمىز بىرگە ساياحاتقا شىعايىق.
«قازاقستان - ءۇندى مۇحيتى - تىنىق مۇحيتى» باعىتىنداعى پويىزعا بيلەت الۋ ەرەجەسى:
وقۋشىلار (جولاۋشىلار) بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداپ، جەتون الادى. جەتوندى كاسساعا بارىپ پويىز بيلەتىنە اۋىستىرادى.
1 تاپسىرمانى ورىنداسا 2 جەتون
2 تاپسىرمانى ورىنداسا 4 جەتون بەرىلەدى.
پويىزعا وتىرعىزۋ ەرەجەسى:
قولىندا 3 - 4 جەتونى بار توپ «كۋپەگە» بيلەت الادى.
ەكى جەتونى بار توپ «پلاسكارتقا» بيلەت الادى.
بەرىلگەن تاپسىرمانى ورىنداۋ كەزىندە قيىندىققا تاپ بولساڭ، «انىقتاما بيۋروسىنان» كومەك سۇراۋىڭا بولادى.
«انىقتاما بيۋروسىنىڭ» ەرەجەسى:
1. «انىقتاما بيۋروسى» كومەكتى اقىلى تۇردە جۇرگىزەدى.
2. 1 تاپسىرماعا كومەك بەرسە، 1 جەتوندى تاستايسىڭ.
3. 2 تاپسىرماعا كومەك بەرسە، 2 جەتوندى تاستايسىڭ.
پويىزعا ءمىنۋ ءۇشىن ءبىز تاپسىرمالاردى تياناقتى ورىنداۋىمىز قاجەت. ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
ءىىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
«قازاقستان - ءۇندى مۇحيتى - تىنىق مۇحيتى» باعىتىنداعى پويىزعا وتىرعىزۋ جۇرگىزىلۋدە. قۇرمەتتى جولاۋشى توپتار قانداي سەزىمدەسىزدەر.
(اق پاراققا جابىستىرۋ)
تاپسىرمالار:
№1 اتلانت مۇحيتى جانە سولتۇستىك مۇزدى مۇحيتتاردىڭ قۇجاتتارىن تولتىرعاندارىن تەكسەرۋ.
№2 «ميعا شابۋىل»
1. جەر شارىنداعى اۋماعى جونىنەن تىنىق مۇحيتتان كەيىنگى ەكىنشى مۇحيت (اتلانت مۇحيتى)
2. اتلانت مۇحيتى اتاۋىن افريكانىڭ سولتۇستىك - باتىسىنداعى اتلاس (اتلانت) تاۋىنا بايلانىستى اتاعان كىمدەر؟ (ەجەلگى گرەكتەر)
3. ەڭ تەرەڭ شۇڭعىماسى 8742م (پۋەرتو - ريكو شۇڭعىماسى)
4. اتلانت مۇحيتىندا نەگىزىنەن قانداي بالدىرلار وسەدى؟ (جاسىل، قىزىل قوڭىر بالدىرلار)
5. جەر شارىنداعى اۋماعى جونىنەن ەڭ كىشى مۇحيتتى اتا (سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت)
6. سولتۇستىك مۇزدى مۇحيتى قاي پوليۋسكە جاقىن ورنالاسقان؟ (سولتۇستىك پوليۋسكە)
توپتاعى وقۋشىلاردىڭ جەتوندارىن ساناپ، كاسساعا بارىپ بيلەتكە اۋىستىرىپ، پويىزعا وتىرعىزۋ
ءىۇ. ساباقتىڭ ماقساتىن قويۋ.
وقۋشىلاردىڭ نازارىن بۇگىنگى ساباقتىڭ نەگىزگى تانىمدىق ماقساتىنا اۋدارۋ.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
سولتۇستىگىندە ەۋرازيامەن شەكتەسەدى. مۇحيتتىڭ جاعاسى از تىلىمدەنگەن. سولتۇستىگىندە بەنگال جانە پارسى شىعاناقتارى بار. ارابيا تەڭىزى قۇرلىققا بويلاي ەنىپ جاتادى. ارالدارى ءبىرشاما از. بۇل قانداي مۇحيت؟ (ءۇندى مۇحيتى)
ەڭ تەرەڭ جەرى ماريان شۇڭعىماسى دەپ اتالاتىن مۇحيت قالاي اتالادى؟ (تىنىق)
جارايسىزدار، بالالار، بۇگىنگى ءبىزدىڭ تاقىرىبىمىز: «ءۇندى مۇحيتى جانە تىنىق مۇحيتى»
ءبىز ەندى ساياحاتىمىزدى پويىزدان ءتۇسىپ ارى قاراي كەمەمەن جالعاستىرامىز.
كەمەگە ءمىنۋ ءۇشىن تومەندەگى تاپسىرمانى ورىنداۋىمىز قاجەت.
«مەنتالدى كارتا» ءادىسى بويىنشا توپتارعا پلاكات تاراتىلادى. وعان جاڭا تاقىرىپ بويىنشا نە بىلەتىندىكتەرىن جازادى.
توپتاردىڭ پلاكاتتارىنان قورىتىندى شىعارۋ.
ءۇ. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
ۇلكەن كەمەمەن ءبىز قاي مۇحيتتا ءجۇزىپ كەلەمىز؟ (ءۇندى)
ءۇندى مۇحيتى — جەر شارىنداعى اۋماعى جونىنەن تىنىق جانە اتلانت مۇحيتتارىنان كەيىنگى ءۇشىنشى مۇحيت. كوپشىلىك بولىگى وڭتۇستىك جارتى شاردا، ازيا، افريكا، اۆستراليا جانە انتاركتيدا قۇرلىقتارىنىڭ ارالىعىندا. ءۇندى مۇحيتى پلانەتادا ەرەكشە ورىن الادى: ونىڭ كوپ بولىگى وڭتۇستىك جارتى شاردا ورنالاسقان. جەردىڭ سۋ بولىگىنىڭ 20% الىپ جاتىر. مۇحيت سولتۇستىگىندە ەۋرازيامەن شەكتەسەدى. مۇحيتتىڭ جاعاسى از تىلىمدەنگەن. سولتۇستىگىندە بەنگال جانە پارسى شىعاناقتارى، ارابيا تەڭىزى قۇرلىققا بويلاي ەنىپ جاتادى. ارالدارى ءبىرشاما از. مۇحيتتىڭ شەكاراسىندا عانا ءىرى ارالدار بار. ەۋروپالىقتار ءۇندى مۇحيتى ارقىلى XV عاسىردا عانا تۇراقتى جۇزە باستادى. مۇحيتتا ءجۇزۋ مارشرۋتتارىنىڭ سيپاتتاماسىن تۇڭعىش رەت ارابتار جاساعان. گەوگرافيا عىلىمى ءۇشىن ءۇندى مۇحيتى جونىندەگى مالىمەتتەر ۆاسكو دا گامانىڭ جۇزگەن ۋاقىتىنان (1497 - 1499 جج) بەرى جينالا باستادى. XVIII عاسىردىڭ سوڭىندا اعىلشىننىڭ تەڭىزىندە ءجۇزۋشىسى دجەيمس كۋك بۇل مۇحيتتىڭ تەرەڭدىگىن العاش رەت ولشەگەن.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءۇندى مۇحيتى، تىنىق مۇحيتى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ءۇندى جانە تىنىق مۇحيتتارىنىڭ گەوگرافيالىق ورنى، جەر بەدەرى، پايدالى قازبالارى، وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى جايلى ءبىلىم بەرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى مەن ىزدەنىمپازدىلىعىن، ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ نەگىزىندە شىعارماشىلىق قابىلەتتەرى مەن توپتا جۇمىس ىستەۋ داعدىلارىن دامىتۋ ارقىلى سىني كوزقاراستارىن دامىتۋ.
3. وقۋشىلاردى تەز ويلاۋعا، شاپشاڭدىققا، ۇيىمشىلدىققا، توپپەن جۇمىس جاساۋعا باۋلۋ
ساباق ناتيجەسى: ءۇندى جانە تىنىق مۇحيتتار جايلى مالىمەتتەر بەرە الادى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ساياحات ساباعى
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ادىستەرى: «توپتاستىرۋ»، «قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ»، «ميعا شابۋىل»، «مەنتالدى كارتا»، «ۆەنن دياگرامماسى»، «اس كارتاسى»، «ءبىر اينالىم سۇحبات»، «باعدارشام»، «ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەك»، ت. ب.
ساباقتىڭ تاسىلدەرى: توپپەن جۇمىس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تاقىرىپتىق پرەزەنتاسيا جانە بەينە روليك، ينتەراكتيۆتى تاقتا، كارتا، ديداكتيكالىق ماتەريالدار، «تۇلعالار» بۋكلەتى.
ءپانارالىق بايلانىس: ينفورماتيكا، سۋرەت
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
سالەمدەسۋ
وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋىن تەكسەرۋ.
وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
توپتاستىرۋ (گەومەتريالىق فيگۋرالار ارقىلى وقۋشىلاردى 3 توپقا توپتاستىرامىن. ءار گەومەتريالىق فيگۋرادا گەوگرافيالىق سۋرەتتەر بەينەلەنگەن).
ءتورتبۇرىش -«كارتا» توبى
دوڭگەلەك -«گلوبۋس» توبى
ءۇشبۇرىش – «ءبىلىم» توبى
ءىى. ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى انىقتاۋ.
ءمۇعالىم:
بالالار بۇگىنگى ساباعىمىز جاي ساباق ەمەس، «قازاقستان - ءۇندى مۇحيتى - تىنىق مۇحيتى» باعىتىنداعى ساياحات ساباعى. بارلىعىمىز بىرگە ساياحاتقا شىعايىق.
«قازاقستان - ءۇندى مۇحيتى - تىنىق مۇحيتى» باعىتىنداعى پويىزعا بيلەت الۋ ەرەجەسى:
وقۋشىلار (جولاۋشىلار) بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداپ، جەتون الادى. جەتوندى كاسساعا بارىپ پويىز بيلەتىنە اۋىستىرادى.
1 تاپسىرمانى ورىنداسا 2 جەتون
2 تاپسىرمانى ورىنداسا 4 جەتون بەرىلەدى.
پويىزعا وتىرعىزۋ ەرەجەسى:
قولىندا 3 - 4 جەتونى بار توپ «كۋپەگە» بيلەت الادى.
ەكى جەتونى بار توپ «پلاسكارتقا» بيلەت الادى.
بەرىلگەن تاپسىرمانى ورىنداۋ كەزىندە قيىندىققا تاپ بولساڭ، «انىقتاما بيۋروسىنان» كومەك سۇراۋىڭا بولادى.
«انىقتاما بيۋروسىنىڭ» ەرەجەسى:
1. «انىقتاما بيۋروسى» كومەكتى اقىلى تۇردە جۇرگىزەدى.
2. 1 تاپسىرماعا كومەك بەرسە، 1 جەتوندى تاستايسىڭ.
3. 2 تاپسىرماعا كومەك بەرسە، 2 جەتوندى تاستايسىڭ.
پويىزعا ءمىنۋ ءۇشىن ءبىز تاپسىرمالاردى تياناقتى ورىنداۋىمىز قاجەت. ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
ءىىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
«قازاقستان - ءۇندى مۇحيتى - تىنىق مۇحيتى» باعىتىنداعى پويىزعا وتىرعىزۋ جۇرگىزىلۋدە. قۇرمەتتى جولاۋشى توپتار قانداي سەزىمدەسىزدەر.
(اق پاراققا جابىستىرۋ)
تاپسىرمالار:
№1 اتلانت مۇحيتى جانە سولتۇستىك مۇزدى مۇحيتتاردىڭ قۇجاتتارىن تولتىرعاندارىن تەكسەرۋ.
№2 «ميعا شابۋىل»
1. جەر شارىنداعى اۋماعى جونىنەن تىنىق مۇحيتتان كەيىنگى ەكىنشى مۇحيت (اتلانت مۇحيتى)
2. اتلانت مۇحيتى اتاۋىن افريكانىڭ سولتۇستىك - باتىسىنداعى اتلاس (اتلانت) تاۋىنا بايلانىستى اتاعان كىمدەر؟ (ەجەلگى گرەكتەر)
3. ەڭ تەرەڭ شۇڭعىماسى 8742م (پۋەرتو - ريكو شۇڭعىماسى)
4. اتلانت مۇحيتىندا نەگىزىنەن قانداي بالدىرلار وسەدى؟ (جاسىل، قىزىل قوڭىر بالدىرلار)
5. جەر شارىنداعى اۋماعى جونىنەن ەڭ كىشى مۇحيتتى اتا (سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت)
6. سولتۇستىك مۇزدى مۇحيتى قاي پوليۋسكە جاقىن ورنالاسقان؟ (سولتۇستىك پوليۋسكە)
توپتاعى وقۋشىلاردىڭ جەتوندارىن ساناپ، كاسساعا بارىپ بيلەتكە اۋىستىرىپ، پويىزعا وتىرعىزۋ
ءىۇ. ساباقتىڭ ماقساتىن قويۋ.
وقۋشىلاردىڭ نازارىن بۇگىنگى ساباقتىڭ نەگىزگى تانىمدىق ماقساتىنا اۋدارۋ.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
سولتۇستىگىندە ەۋرازيامەن شەكتەسەدى. مۇحيتتىڭ جاعاسى از تىلىمدەنگەن. سولتۇستىگىندە بەنگال جانە پارسى شىعاناقتارى بار. ارابيا تەڭىزى قۇرلىققا بويلاي ەنىپ جاتادى. ارالدارى ءبىرشاما از. بۇل قانداي مۇحيت؟ (ءۇندى مۇحيتى)
ەڭ تەرەڭ جەرى ماريان شۇڭعىماسى دەپ اتالاتىن مۇحيت قالاي اتالادى؟ (تىنىق)
جارايسىزدار، بالالار، بۇگىنگى ءبىزدىڭ تاقىرىبىمىز: «ءۇندى مۇحيتى جانە تىنىق مۇحيتى»
ءبىز ەندى ساياحاتىمىزدى پويىزدان ءتۇسىپ ارى قاراي كەمەمەن جالعاستىرامىز.
كەمەگە ءمىنۋ ءۇشىن تومەندەگى تاپسىرمانى ورىنداۋىمىز قاجەت.
«مەنتالدى كارتا» ءادىسى بويىنشا توپتارعا پلاكات تاراتىلادى. وعان جاڭا تاقىرىپ بويىنشا نە بىلەتىندىكتەرىن جازادى.
توپتاردىڭ پلاكاتتارىنان قورىتىندى شىعارۋ.
ءۇ. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
ۇلكەن كەمەمەن ءبىز قاي مۇحيتتا ءجۇزىپ كەلەمىز؟ (ءۇندى)
ءۇندى مۇحيتى — جەر شارىنداعى اۋماعى جونىنەن تىنىق جانە اتلانت مۇحيتتارىنان كەيىنگى ءۇشىنشى مۇحيت. كوپشىلىك بولىگى وڭتۇستىك جارتى شاردا، ازيا، افريكا، اۆستراليا جانە انتاركتيدا قۇرلىقتارىنىڭ ارالىعىندا. ءۇندى مۇحيتى پلانەتادا ەرەكشە ورىن الادى: ونىڭ كوپ بولىگى وڭتۇستىك جارتى شاردا ورنالاسقان. جەردىڭ سۋ بولىگىنىڭ 20% الىپ جاتىر. مۇحيت سولتۇستىگىندە ەۋرازيامەن شەكتەسەدى. مۇحيتتىڭ جاعاسى از تىلىمدەنگەن. سولتۇستىگىندە بەنگال جانە پارسى شىعاناقتارى، ارابيا تەڭىزى قۇرلىققا بويلاي ەنىپ جاتادى. ارالدارى ءبىرشاما از. مۇحيتتىڭ شەكاراسىندا عانا ءىرى ارالدار بار. ەۋروپالىقتار ءۇندى مۇحيتى ارقىلى XV عاسىردا عانا تۇراقتى جۇزە باستادى. مۇحيتتا ءجۇزۋ مارشرۋتتارىنىڭ سيپاتتاماسىن تۇڭعىش رەت ارابتار جاساعان. گەوگرافيا عىلىمى ءۇشىن ءۇندى مۇحيتى جونىندەگى مالىمەتتەر ۆاسكو دا گامانىڭ جۇزگەن ۋاقىتىنان (1497 - 1499 جج) بەرى جينالا باستادى. XVIII عاسىردىڭ سوڭىندا اعىلشىننىڭ تەڭىزىندە ءجۇزۋشىسى دجەيمس كۋك بۇل مۇحيتتىڭ تەرەڭدىگىن العاش رەت ولشەگەن.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
