ۇننان جاسالاتىن تاعامدار
ساباقتىق تاقىرىبى: ۇننان جاسالاتىن تاعامدار
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ۇننان جاسالاتىن تاعامدار تۋرالى تولىق ماعلۇمات بەرۋ؛
دامىتۋشىلىق: تەوريالىق بىلىمدەرىن ساراماندىق جۇمىستا پايدالانا ءبىلۋ، وقۋشىلاردى ءوز بەتىنشە ىزدەنۋگە داعدىلاندىرۋ، ولاردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋ؛
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى اسەمدىككە، ساندىككە، ۇقىپتىلىققا، ۇنەمدىلىككە، ءوزارا كومەك كورسەتۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ءوز بەتىنشە ساراماندىق جۇمىس.
ساباقتىق كورنەكىلىگى: ۇلگىلەر، دايىن ۇننان جاسالاتىن تاعامداردىڭ سۋرەتتەرى.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
• وقۋشىلارمەن سالەمدەسەمىن؛
• وقۋشىلاردى تۇگەندەيمىن؛
• وقۋشىلاردىڭ قۇرال – جابدىقتارىن تۇگەندەۋ؛
• وقۋشىلاردىڭ زەيىندەرىن ساباققا اۋدارتۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
وتكەن تاقىرىپتى قايتالاي وتىرىپ، وقۋشىلارعا تاقىرىپ بويىنشا سۇراقتار قويۋ.
جاڭا ساباق
ۇن — ءداندى داقىلداردى ۇنتاقتاۋ ارقىلى الىناتىن تاعامدىق ءونىم. ول نەگىزىنەن بيداي، سونداي - اق جۇگەرى، ارپا، س ۇلى، بۇرشاق داندەرىنەن دايىندالادى. ۇن: نان، كونديتەرلىك، كەسپە ونىمدەرىن، ت. ب. دايىنداۋ ءۇشىن پايدالانىلادى. ۇننىڭ حيميالىق قۇرامى، تاعامدىق جانە تەحنولوگيالىق ساپاسى ءداننىڭ تۇرىنە، ۇنتاقتالۋ دارەجەسىنە، ت. ب. بايلانىستى. 2 - سۇرىپتى جانە ەلەنبەگەن ۇندا ۆ1، ۆ2، رر جانە ە ۆيتاميندەرى بولادى.
جوعارعى سۇرىپتى ۇندا بۇل ۆيتاميندەردىڭ مولشەرى وتە ازايىپ كەتەدى. ۇزاق ساقتالعان ۇننىڭ ساپاسى ناشارلايدى. ونىڭ ىلعالدىلىعى 15%- دان اسپاۋ كەرەك، ىلعالدىلىق مولشەرى ودان جوعارى بولسا، ۇن قىشقىلدانىپ كوگەرەدى جانە وزدىگىنەن قىزىپ كەتەدى. ال تومەن بولعان جاعدايدا ۇن اشي باستايدى. ۇن ديىرمەندەردە تارتىلادى.
باۋىرساق – شاي، قىمىز، شۇبات ىشكەندە داستارقانعا باۋىرساق سالادى. باۋىرساقتى جوعارى نەمەسە ءبىرىنشى سورتتى بيداي ۇنىنان پىسىرەدى. ونى قامىردى اشىتىپ تا اشىتپاي دا دايىنداۋعا بولادى. اشىتپاي پىسىرگەن باۋىرساق كوپكە شىدايدى، ال اشىتىپ پىسىرىلگەن باۋىرساق كەۋىپ قالسا، جەۋگە جايسىز بولادى. اشىماعان قامىردان باۋىرساق ءپىسىرۋ ءۇشىن ۇنعا ماي، جۇمىرتقا، ءسۇت، تۇز سالىپ يلەيدى (ايران قۇيسا دا بولادى). قامىردى ءيىن قاندىرا قاتتى يلەپ قويا تۇرۋ كەرەك. سودان كەيىن قامىردى جازىپ، ءتورت بۇرىشتاپ كەسىپ نەمەسە جىڭىشكەلەۋ ەتىپ ەسىپ الىپ، سودان كەيىن كەسسە دا بولادى. كەسىپ دايىنداعان باۋىرساقتىڭ بەتىن كەۋىپ كەتپەۋ ءۇشىن جاۋىپ قويعان ءجون. قازانعا ماي سالىپ ابدەن قىزدىرىپ العان سوڭ، باۋىرساق مايدىڭ مولشەرىنە قاراي سالىنادى. باۋىرساقتى ۇزدىكسىز ارالاستىرىپ تۇرسا، بىركەلكى بولىپ پىسەدى. وت قاتتى جانسا، باۋىرساقتىڭ ءىشى شيكى بولادى نەمەسە تىم قىزارىپ كەتەدى. قىزىل - كۇرەڭ بولىپ پىسكەن باۋىرساق ءساندى دە، ءدامدى دە بولادى. 4 - 5 ستاقان بيداي ۇنى، 1ستاقان ءسۇت (نەمەسە سۋ)، 1 شاي قاسىق تۇز، 2 اس قاسىق سارى ماي، 2 جۇمىرتقا كەرەك.
اشىتقان قامىردان باۋىرساق ءپىسىرۋ ءۇشىن جىلى سۋعا اشىتقى، قانت، ۇن سالىپ جىلى جەرگە قويۋ كەرەك. اشىقتى كوپىرشىكتەنىپ اشىعان كەزدە تۇز، ماي، جۇمىرتقا، ۇن سالىپ وتە جۇمساق ەتىپ ءيىن قاندىرا يلەيدى. جۇمساق يلەنگەن باۋىرساق جاقسى قابارىپ، جۇمساق بولىپ پىسەدى. 4 - 5 ستاقان بيداي ۇنى، ءبىر اس قاسىق اشىتقى، 2 اس قاسىق قانت، 1 شاي قاسىق تۇز، 1 ستاقان سۇيىق ماي، 1 ستاقان ءسۇت (نەمەسە سۋ)، 2 جۇمىرتقا. اشىتقان قامىردى ەسىپ، جۇقالاپ جايادى دا، بىركەلكى ەتىپ كەسەدى، تاقتايعا نەمەسە تاباققا ءبىر - بىرلەپ ءتىزىپ، 10 - 15 مينۋت قويىپ، قابارعاننان كەيىن پىسىرسە، ءىشى شيكى بولمايدى. باۋىرساقتى قالىڭدىعى 2 سم ەتىپ جايىپ، قىزىپ تۇرعان مايعا پىسىرەدى.
تابا نان – ۇنعا ماي، ءسۇت قوسىپ يلەنەدى. قامىردى ءبىر تابانىڭ ۇستىنە ەكىنشى تابانى تونكەرىپ جاۋىپ، شوقتىڭ قولامتاسىنا كومىپ پىسىرەدى. ونى پەشكە دە نەمەسە دۋحوۆكاعا پىسىرۋگە بولادى. ەگەر تابا قولامتاعا كومىلسە، ونى اۋدارۋ كەرەك. تابا ناندى اشىتىپ نەمەسە اشىتپاي پىسىرۋگە بولادى. اشىتىلعان قامىر جۇمساق، اشىتىلماعان قامىردى قاتتى ەتىپ، ءيىن قاندىرا يلەيدى. اشىتىلعان قامىردى وراپ، جىلى جەرگە قويادى، ال اشىتىلماعان قامىردى سۋ شۇبەرەككە وراپ، 20 مينۋتتاي توڭازىتقىشقا (استىڭعى جاعىنا) سالادى. سودان كەيىن قامىردى تابانىڭ ۇلكەندىگىنە قاراي 1 - 1، 5 سم ەتىپ جايىپ، مايلانعان تاباعا سالادى. قامىر جاقسى اشۋ ءۇشىن ەكى - ءۇش كوتەرىلۋى كەرەك. كوتەرىلگەن قامىردى قولدى سۋلاپ باسىپ - باسىپ قويۋ كەرەك، ول قايتا كوتەرىلەدى. 1 كگ بيداي ۇنى، 1 اس قاسىق اشىتقى، 1 شاي قاسىق تۇز، 2 جۇمىرتقا، 200 گ ماي كەرەك.
قۇيرىق ماي قوسىلعان تابا نان – ماي سالىپ قاتتى يلەنگەن قامىردى تابانىڭ ۇلكەندىگىندەي ەتىپ 1 سم قالىڭدىقتا جايىپ، مايلانعان ءارى قىزدىرىلعان تاباعا سالىپ وتقا (شوقتىڭ ىستىق قولامتاسىنا) قويادى، نەمەسە دۋحوۆكاعا سالادى. نان تاباعا سالىنعان سوڭ بارماقپەن ءار جەرىنەن تەسىپ، سول جەرگە ۇساق تۋرالعان قۇيرىق ماي سالادى. بەتىنە تاعى ءبىر تابا جابىلادى. قۇيرىق مايمەن پىسىرىلگەن تابا نان وتە ءدامدى بولادى.
سالما – اسقا ەتكە سالىناتىن ۇننان دايىندالادى. سالمانىڭ اتى ءار جەردە ءارتۇرلى: سالما، كەسپە، جايما، شەلپەك، نارىن، ۇزبە ت. ب. سالمانى سورپاعا، نە سۋعا قاتتى ەتىپ قامىردان دايىندالادى. ول ءدامدى بولۋ ءۇشىن ونىڭ قامىرىنا ءبىر - ەكى جۇمىرتقا سالۋ ءجون. قامىردى وقتاۋ مەن جۇقالاپ جايىپ، ودان سوڭ پىشاقپەن جىڭىشكەلەپ كەسىپ، نە بولماسا قولمەن ءۇزىپ، قايناپ تۇرعان سورپاعا پىسىرەدى. سالما ەتكە جابىسىپ قالماۋ ءۇشىن ونى سالاردىڭ الدىندا ەتتى ءسۇزىپ الادى. ونى سالعان ەت جەۋگە وتە جەڭىل، ءارى ءسىڭىمدى كەلەدى
ماي شەلپەك – ۇندى سارى ماي قوسىپ يلەپ، ونشا جۇقالاپ جايماي پىسىرەدى. ماي شەلپەكتىڭ اراسىنا قويدىڭ، جىلقىنىڭ شىجىعىن سالۋعا بولادى.
قاتتاما – ناننىڭ وتە ءدامدى ءتۇرى. ماي، جۇمىرتقا، ءسۇت قۇيىپ، قاتتى ەتىپ يلەنگەن قامىردى جۇقالاپ جايىپ، جايمانىڭ بەتىنە ماي جاعادى، ونى وقتاۋعا وراپ-وراپ، پىشاقپەن بىرنەشە ءبولىپ، ءار بولىكتى قايتادان جايادى. بولشەكتەلگەن نان قازاندا قىزدىرىلعان مايعا پىسىرىلەدى. سوندا شەلپەك قاتپار - قاتپار بولىپ وتە ءدامدى بولىپ پىسەدى. كەيدە مۇنداي قاتتامانى قازانعا ماي جاعىپ قارما ءتارىزدى ەتىپ پىسىرۋگە دە بولادى. 1 كگ ۇن، 1 شاي قاسىق تۇز، 150 گ ماي، 1 ستاقان ءسۇت، 2 جۇمىرتقا قاجەت.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ. وقۋشىلار بۇگىن ءبىز ۇن تۋرالى، ۇننىڭ پايداسى تۋرالى تولىق ماعلۇمات الدىق. سونىمەن مىنا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر
ۇننان قانداي تاعامدار جاسالادى؟
ۇننىڭ قۇرامىن اتاڭدار؟
باۋىرساقتىڭ جاسالۋ جولىن اتاڭدار؟
ۇن قانداي داندەردەن جاسالادى؟
وقۋشى ءبىلىمىن باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ۇننان جاسالاتىن تاعامدار تۋرالى تولىق ماعلۇمات بەرۋ؛
دامىتۋشىلىق: تەوريالىق بىلىمدەرىن ساراماندىق جۇمىستا پايدالانا ءبىلۋ، وقۋشىلاردى ءوز بەتىنشە ىزدەنۋگە داعدىلاندىرۋ، ولاردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋ؛
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى اسەمدىككە، ساندىككە، ۇقىپتىلىققا، ۇنەمدىلىككە، ءوزارا كومەك كورسەتۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ءوز بەتىنشە ساراماندىق جۇمىس.
ساباقتىق كورنەكىلىگى: ۇلگىلەر، دايىن ۇننان جاسالاتىن تاعامداردىڭ سۋرەتتەرى.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
• وقۋشىلارمەن سالەمدەسەمىن؛
• وقۋشىلاردى تۇگەندەيمىن؛
• وقۋشىلاردىڭ قۇرال – جابدىقتارىن تۇگەندەۋ؛
• وقۋشىلاردىڭ زەيىندەرىن ساباققا اۋدارتۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
وتكەن تاقىرىپتى قايتالاي وتىرىپ، وقۋشىلارعا تاقىرىپ بويىنشا سۇراقتار قويۋ.
جاڭا ساباق
ۇن — ءداندى داقىلداردى ۇنتاقتاۋ ارقىلى الىناتىن تاعامدىق ءونىم. ول نەگىزىنەن بيداي، سونداي - اق جۇگەرى، ارپا، س ۇلى، بۇرشاق داندەرىنەن دايىندالادى. ۇن: نان، كونديتەرلىك، كەسپە ونىمدەرىن، ت. ب. دايىنداۋ ءۇشىن پايدالانىلادى. ۇننىڭ حيميالىق قۇرامى، تاعامدىق جانە تەحنولوگيالىق ساپاسى ءداننىڭ تۇرىنە، ۇنتاقتالۋ دارەجەسىنە، ت. ب. بايلانىستى. 2 - سۇرىپتى جانە ەلەنبەگەن ۇندا ۆ1، ۆ2، رر جانە ە ۆيتاميندەرى بولادى.
جوعارعى سۇرىپتى ۇندا بۇل ۆيتاميندەردىڭ مولشەرى وتە ازايىپ كەتەدى. ۇزاق ساقتالعان ۇننىڭ ساپاسى ناشارلايدى. ونىڭ ىلعالدىلىعى 15%- دان اسپاۋ كەرەك، ىلعالدىلىق مولشەرى ودان جوعارى بولسا، ۇن قىشقىلدانىپ كوگەرەدى جانە وزدىگىنەن قىزىپ كەتەدى. ال تومەن بولعان جاعدايدا ۇن اشي باستايدى. ۇن ديىرمەندەردە تارتىلادى.
باۋىرساق – شاي، قىمىز، شۇبات ىشكەندە داستارقانعا باۋىرساق سالادى. باۋىرساقتى جوعارى نەمەسە ءبىرىنشى سورتتى بيداي ۇنىنان پىسىرەدى. ونى قامىردى اشىتىپ تا اشىتپاي دا دايىنداۋعا بولادى. اشىتپاي پىسىرگەن باۋىرساق كوپكە شىدايدى، ال اشىتىپ پىسىرىلگەن باۋىرساق كەۋىپ قالسا، جەۋگە جايسىز بولادى. اشىماعان قامىردان باۋىرساق ءپىسىرۋ ءۇشىن ۇنعا ماي، جۇمىرتقا، ءسۇت، تۇز سالىپ يلەيدى (ايران قۇيسا دا بولادى). قامىردى ءيىن قاندىرا قاتتى يلەپ قويا تۇرۋ كەرەك. سودان كەيىن قامىردى جازىپ، ءتورت بۇرىشتاپ كەسىپ نەمەسە جىڭىشكەلەۋ ەتىپ ەسىپ الىپ، سودان كەيىن كەسسە دا بولادى. كەسىپ دايىنداعان باۋىرساقتىڭ بەتىن كەۋىپ كەتپەۋ ءۇشىن جاۋىپ قويعان ءجون. قازانعا ماي سالىپ ابدەن قىزدىرىپ العان سوڭ، باۋىرساق مايدىڭ مولشەرىنە قاراي سالىنادى. باۋىرساقتى ۇزدىكسىز ارالاستىرىپ تۇرسا، بىركەلكى بولىپ پىسەدى. وت قاتتى جانسا، باۋىرساقتىڭ ءىشى شيكى بولادى نەمەسە تىم قىزارىپ كەتەدى. قىزىل - كۇرەڭ بولىپ پىسكەن باۋىرساق ءساندى دە، ءدامدى دە بولادى. 4 - 5 ستاقان بيداي ۇنى، 1ستاقان ءسۇت (نەمەسە سۋ)، 1 شاي قاسىق تۇز، 2 اس قاسىق سارى ماي، 2 جۇمىرتقا كەرەك.
اشىتقان قامىردان باۋىرساق ءپىسىرۋ ءۇشىن جىلى سۋعا اشىتقى، قانت، ۇن سالىپ جىلى جەرگە قويۋ كەرەك. اشىقتى كوپىرشىكتەنىپ اشىعان كەزدە تۇز، ماي، جۇمىرتقا، ۇن سالىپ وتە جۇمساق ەتىپ ءيىن قاندىرا يلەيدى. جۇمساق يلەنگەن باۋىرساق جاقسى قابارىپ، جۇمساق بولىپ پىسەدى. 4 - 5 ستاقان بيداي ۇنى، ءبىر اس قاسىق اشىتقى، 2 اس قاسىق قانت، 1 شاي قاسىق تۇز، 1 ستاقان سۇيىق ماي، 1 ستاقان ءسۇت (نەمەسە سۋ)، 2 جۇمىرتقا. اشىتقان قامىردى ەسىپ، جۇقالاپ جايادى دا، بىركەلكى ەتىپ كەسەدى، تاقتايعا نەمەسە تاباققا ءبىر - بىرلەپ ءتىزىپ، 10 - 15 مينۋت قويىپ، قابارعاننان كەيىن پىسىرسە، ءىشى شيكى بولمايدى. باۋىرساقتى قالىڭدىعى 2 سم ەتىپ جايىپ، قىزىپ تۇرعان مايعا پىسىرەدى.
تابا نان – ۇنعا ماي، ءسۇت قوسىپ يلەنەدى. قامىردى ءبىر تابانىڭ ۇستىنە ەكىنشى تابانى تونكەرىپ جاۋىپ، شوقتىڭ قولامتاسىنا كومىپ پىسىرەدى. ونى پەشكە دە نەمەسە دۋحوۆكاعا پىسىرۋگە بولادى. ەگەر تابا قولامتاعا كومىلسە، ونى اۋدارۋ كەرەك. تابا ناندى اشىتىپ نەمەسە اشىتپاي پىسىرۋگە بولادى. اشىتىلعان قامىر جۇمساق، اشىتىلماعان قامىردى قاتتى ەتىپ، ءيىن قاندىرا يلەيدى. اشىتىلعان قامىردى وراپ، جىلى جەرگە قويادى، ال اشىتىلماعان قامىردى سۋ شۇبەرەككە وراپ، 20 مينۋتتاي توڭازىتقىشقا (استىڭعى جاعىنا) سالادى. سودان كەيىن قامىردى تابانىڭ ۇلكەندىگىنە قاراي 1 - 1، 5 سم ەتىپ جايىپ، مايلانعان تاباعا سالادى. قامىر جاقسى اشۋ ءۇشىن ەكى - ءۇش كوتەرىلۋى كەرەك. كوتەرىلگەن قامىردى قولدى سۋلاپ باسىپ - باسىپ قويۋ كەرەك، ول قايتا كوتەرىلەدى. 1 كگ بيداي ۇنى، 1 اس قاسىق اشىتقى، 1 شاي قاسىق تۇز، 2 جۇمىرتقا، 200 گ ماي كەرەك.
قۇيرىق ماي قوسىلعان تابا نان – ماي سالىپ قاتتى يلەنگەن قامىردى تابانىڭ ۇلكەندىگىندەي ەتىپ 1 سم قالىڭدىقتا جايىپ، مايلانعان ءارى قىزدىرىلعان تاباعا سالىپ وتقا (شوقتىڭ ىستىق قولامتاسىنا) قويادى، نەمەسە دۋحوۆكاعا سالادى. نان تاباعا سالىنعان سوڭ بارماقپەن ءار جەرىنەن تەسىپ، سول جەرگە ۇساق تۋرالعان قۇيرىق ماي سالادى. بەتىنە تاعى ءبىر تابا جابىلادى. قۇيرىق مايمەن پىسىرىلگەن تابا نان وتە ءدامدى بولادى.
سالما – اسقا ەتكە سالىناتىن ۇننان دايىندالادى. سالمانىڭ اتى ءار جەردە ءارتۇرلى: سالما، كەسپە، جايما، شەلپەك، نارىن، ۇزبە ت. ب. سالمانى سورپاعا، نە سۋعا قاتتى ەتىپ قامىردان دايىندالادى. ول ءدامدى بولۋ ءۇشىن ونىڭ قامىرىنا ءبىر - ەكى جۇمىرتقا سالۋ ءجون. قامىردى وقتاۋ مەن جۇقالاپ جايىپ، ودان سوڭ پىشاقپەن جىڭىشكەلەپ كەسىپ، نە بولماسا قولمەن ءۇزىپ، قايناپ تۇرعان سورپاعا پىسىرەدى. سالما ەتكە جابىسىپ قالماۋ ءۇشىن ونى سالاردىڭ الدىندا ەتتى ءسۇزىپ الادى. ونى سالعان ەت جەۋگە وتە جەڭىل، ءارى ءسىڭىمدى كەلەدى
ماي شەلپەك – ۇندى سارى ماي قوسىپ يلەپ، ونشا جۇقالاپ جايماي پىسىرەدى. ماي شەلپەكتىڭ اراسىنا قويدىڭ، جىلقىنىڭ شىجىعىن سالۋعا بولادى.
قاتتاما – ناننىڭ وتە ءدامدى ءتۇرى. ماي، جۇمىرتقا، ءسۇت قۇيىپ، قاتتى ەتىپ يلەنگەن قامىردى جۇقالاپ جايىپ، جايمانىڭ بەتىنە ماي جاعادى، ونى وقتاۋعا وراپ-وراپ، پىشاقپەن بىرنەشە ءبولىپ، ءار بولىكتى قايتادان جايادى. بولشەكتەلگەن نان قازاندا قىزدىرىلعان مايعا پىسىرىلەدى. سوندا شەلپەك قاتپار - قاتپار بولىپ وتە ءدامدى بولىپ پىسەدى. كەيدە مۇنداي قاتتامانى قازانعا ماي جاعىپ قارما ءتارىزدى ەتىپ پىسىرۋگە دە بولادى. 1 كگ ۇن، 1 شاي قاسىق تۇز، 150 گ ماي، 1 ستاقان ءسۇت، 2 جۇمىرتقا قاجەت.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ. وقۋشىلار بۇگىن ءبىز ۇن تۋرالى، ۇننىڭ پايداسى تۋرالى تولىق ماعلۇمات الدىق. سونىمەن مىنا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر
ۇننان قانداي تاعامدار جاسالادى؟
ۇننىڭ قۇرامىن اتاڭدار؟
باۋىرساقتىڭ جاسالۋ جولىن اتاڭدار؟
ۇن قانداي داندەردەن جاسالادى؟
وقۋشى ءبىلىمىن باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
You Might Also Like
-
«تۋعان جەر - التىن بەسىگىم»تاقىرىبى بويىنشا تىزبەكتەلگەن ساباقتار توپتاماسى.
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: وندىق بولشەكتەرگە امالدار قولدانۋ
