InfoHub Logo

بۇرىنعى وتكەن زاماندا ءبىر شال مەن كەمپىر بولىپتى. شال مەن كەمپىر كەدەي بولىپ، تۇزاق قۇرىپ كۇنىن كورەدى ەكەن. ءبىر كۇنى شال تۇزاعىن كەلىپ قاراسا، ءبىر قاز ءتۇسىپ قالىپتى. شال قازدى تۇزاقتان بوساتىپ الىپ، باۋىزدايىن دەسە، قاز شالعا ايتىپتى:

— مەنى سەن بوسات! مەنەن نە سۇراساڭ سونى ءبىر جىلدان كەيىن ال، – دەيدى.

شال ماقۇل كورىپ، قازدى بوساتىپ قويا بەرەدى. ۇيىنە كەلىپ، جاڭاعىنى ايتسا، كەمپىرى شالعا ۇرسادى. شال:

— قوي، سەن تۇك بىلمەيسىڭ! – دەپ، ءسوزىن تىڭداماي، جۇرە بەرەدى.

ءبىر جىل وتەدى. شال قازعا بارماقشى بولادى. جۇرە-جۇرە ءبىر جەرگە كەلسە، وڭكەي تۇيە جايىلىپ ءجۇر ەكەن. كەلىپ تۇيەشىدەن:

— بۇل كىمنىڭ تۇيەسى؟ – دەسە:

— بۇل قازبايدىڭ تۇيەسى، – دەيدى. «بۇل قازباي – باياعى قاز ەكەن»، – دەپ شال ويلانىپ تۇرىپ، ءجۇرىپ كەتەدى. ءبىر جەرگە كەلىپ:

— بۇل كىمنىڭ قويى – دەپ، قويشىدان سۇرايدى. قويشى:

— بۇل قازبايدىڭ قويى، – دەيدى.

شال جاڭاعى قويشى بالادان:

— شىراعىم، قازبايدىڭ بۇدان باسقا نەسى بار؟ – دەيدى.

بالا شالعا:

— قازبايدىڭ ءۇش جاكسى نارسەسى بار. بىرەۋى: «ءپىس، قازانىم، ءپىس!» – دەسە، ءارتۇرلى تاماك ءپىسىپ شىعادى، ەندى بىرەۋى: «قۇس، ەسەگىم قۇس!» دەسە، ەسەگى التىن كۇسادى، تاعى بىرەۋى: «ۇر، توقپاعىم، ۇر!» دەسە، ادامداردى ۇرا بەرەدى، – دەيدى.

— ماقۇل، – دەپ شال ءجۇرىپ كەتەدى.

شال قازبايدىن اۋلىنا كەلەدى. قازباي شالدى كۇتىپ الادى. شال قازبايدان «ءپىس قازانىن» سۇرايدى. قازباي سۇراعانىن بەرەدى.

شال الىپ ۇيىنە كەلە جاتسا، ءبىر جەردە اسىق ويناپ جاتقان بالالار شالعا:

— اتا، اسقا ءتۇس! – دەيدى.

شال اسقا تۇسەدى. ۇيگە كىرىپ بارا جاتىپ، شال بالالارعا:

— شىراقتارىم! «ءپىس، قازانىم، ءپىس!» دەمەڭدەر، – دەيدى.

شال ۇيگە كىرىپ كەتكەن سوڭ بالالار تىڭداسىن با:«ءپىس، قازانىم، ءپىس!» دەپ شۋلاپ قويا بەرەدى. سۇيدەگەندە، ءارتۇرلى تاماك ءپىسىپ، دايار بولادى. بالالار قازاندى اۋىستىرىپ، الىپ قويادى.

شال شىعىپ قازاندى ۇيىنە الىپ بارىپ: «ءپىس، قازانىم، ءپىس!» –دەسە، ەش نارسە پىسپەيدى. شال قازاندى الىپ، قازبايدىڭ ۇيىنە قايتا كەلەدى.

قازبايعا:

— بۇدان ەش نارسە شىقپادى،– دەيدى.

قازباي قازاندى الىپ:

«ءپىس، قازانىم، ءپىس!» دەسە ەش نارسە شىقپايدى.

قازباي قازاندى الىپ، شالعا ەسەكتى بەرىپ جىبەرەدى. شال ەسەكتى الىپ ۇيىنە قايتادى. ونىسى التىن قۇساتىن ەسەك ەدى.

جولدا كەلە جاتسا، بالالار شالعا:

— اتا، اسقا ءتۇسىڭىز! – دەيدى. شال   استى   تاستاعىسى   كەلمەي، ەسەكتەن تۇسەدى. ۇيگە كىرىپ بارا جاتىپ بالالارعا:

— شىراقتارىم! «قۇس ەسەگىم، قۇس!» دەمەڭدەر، – دەيدى. بالالار:

— ماقۇل! – دەيدى.

شال ۇيگە كىرىپ كەتكەن سوڭ-اق بالالار: «قۇس، ەسەگىم، قۇس» دەسە، ەسەك التىن قۇسادى. بالالار ەسەكتى ايىرباستاپ، ورنىنا باسقا ەسەك قويادى.

شال ەسەكتى الىپ ۇيىنە كەتەدى. كەمپىر:

— قازدان بارىپ الىپ كەلگەنىڭ وسى ما؟ – دەيدى.شال ەسەككە:«قۇس ەسەگىم، قۇس!» دەسە، ەسەك ەش نارسە قۇسپايدى. شال ەسەكتى الىپ، قازبايعا تاعى قايتا كەلەدى.

— ەسەكتەن ەش نارسە شىقپايدى، – دەيدى.

قازباي ەسەكتى الىپ: «قۇس ەسەگىم، التىن قۇس» دەسە، ەش نارسە قۇسپايدى.

شالعا قازباي «ۇر توقپاعىن» بەرەدى. شال «ۇر توقپاقتى» الىپ كەلە جاتسا، باياعى جەردە تاعى دا بالالار ءجۇر ەكەن.

بالالار شالعا:

— اتا، اسقا ءتۇس! – دەيدى. شال ۇيگە كىرىپ بارا جاتىپ:

— شىراقتارىم! «ۇر توقپاعىم، ۇر!» دەمەڭدەر، – دەيدى. شال ۇيگە كىرىپ كەتكەن سوڭ، داندەگەن بالالار: «ۇر، توقپاعىم، ۇر!» – دەيدى. توقپاق بالالاردىڭ ءارقايسىسىن، ال كەپ ۇر! ۇرىپ ءجۇر، ۇرىپ ءجۇر... بالالار توقپاققا جالىنادى: «ويباي، «ءپىس قازانىڭدى»، «قۇس ەسەگىڭدى، بەرەيىك!» – دەيدى. شال شىعىپ كەلە جاتىپ، ەستىپ قويادى. شال كەلىپ:

— «ءپىس قازاندى»، «قۇس ەسەكتى» بەرەسىڭدەر مە؟ – دەيدى.

بالالار:

— ماقۇل! اكەلىپ بەرەمىز! – دەيدى.       

شال «ۇر توقپاقتى» قويعىزادى. بالالار «ءپىس قازاندى»، «قۇس ەسەكتى» اكەلىپ بەرەدى. شال «ءپىس قازاڭدى»، «قۇس ەسەكتى»، «ۇر توقپاقتى» الىپ، ۇيىنە كەلەدى.

ءسويتىپ، مۇراتىنا جەتەدى.

---