InfoHub Logo

الەمدىك كينوماتوگرافيا تاريحىندا ايگىلى اعىلشىن جانە امەريكالىق رەجيسەر الفرەد حيچكوك ۇرەيلى فيلم جاساۋدىڭ شەبەرى رەتىندە قالدى. ول ۇرەيگە تولى شىتىرمان وقيعالى فيلمدەر جاساعان. ولاردى تريللەر نەمەسە ساسپەنس دەپ اتادى. حيچكوك كورەرمەندەردىڭ پسيحيكاسىنا ىقپال ەتە الىپ، ولاردى وزىنە باعىندىرعان. ول بارلىعىن ەسەپتەگەندە 55 تولىق مەتراجدى فيلم شىعارىپ، ولاردىڭ كوبىسى الەمدىك كينو ونەرىنىڭ كلاسسيكاسىنا اينالدى. ونى امەريكالىق كينو اكەدەميانىڭ "وسكار" سىيلىعىمەن بىرنەشە مارتە ماراپاتتاعان.

الفرەد جاستىق شاعىندا اسەرلەنگىش، ءتىپتى قامكوڭىل بولعان. ءبىراق كەڭپەيىل ءارى جۇمباق جان بولىپ كورىنگەن. حيچكوك ءوزىنىڭ تابيعي بولمىسىن ەشقاشان جاسىرعان ەمەس، تەك تۇسپالداپ ىستەگەن. جۇمباق ءارى بەلگىسىز وبرازى ونىڭ بالالىق قورقىنىشىنان ارىلماعاندىعىمەن تۇسىندىرىلەدى. بولماشى نارسەگە جازىقتى بولعانى ءۇشىن اكەسى بالاسىن پوليسياعا اپارىپ، پوليسەيلەردى بالاسىن كامەراعا وتىرعىزدىرتۋعا كوندىرەدى. ول وندا بىرنەشە ساعاتىن وتكىزەدى. بۇل بالانىڭ بويىندا اۆتوكولىكتەر مەن پوليسەيلەردەن ۇرەيلەنەتىن كومپلەكستىڭ پايدا بولۋى ءۇشىن جەتكىلىكتى ۋاقىت ەدى. بوساتىلعاننان سوڭ، پوليسەيلەردەن ۇرەيلەنۋى ءومىر بويى جالعاستى.

ونىڭ اتا-اناسى كاتوليكتەر بولدى. اكەسى لوندوندا دۇكەن ۇستاپ، ازىق-تۇلىك تاۋارلارىن ساتتى. الفرەد يەزۋيت (كاتوليك-موناح ۇيىمىنىڭ مۇشەلەرى) كوللەدجىندە وقىدى، سوسىن ينجەنەر-شتۋرماندىق (كەمەلەردى، ۇشاقتاردى باسقاراتىن مامان) مەكتەپتە ءبىلىم الدى. 1915 جىلدان باستاپ تەلەگراف كومپانياسىندا جۇمىس ىستەيدى.  ونەرگە اۋەستەنىپ، لوندون ۋنيۆەرسيتەتىندە سۋرەتشىلەر تۋرالى ءدارىس تىڭداپ، وقۋ ورنىن بىتىرەدى. كەلەشەكتە ينجەنەر بولۋ، ونى قىزىقتىرمادى. ول كينوماتوگرافياعا بەرىلدى. فيلمدەردى قۇمارلانا كورىپ، بولاشاقتا كارتينالاردى ءوزى ءتۇسىرۋدى ارماندادى.

1920 جىلى حيچكوك گولليۆۋد كومپانيالارىنىڭ ءبىرىنىڭ لوندونداعى فيليالىندا ديزاينەر بولىپ جۇمىس ىستەي باستادى. ال 1923 جىلدان باستاپ ءوزىن رەجيسسەر رەتىندە سىناپ كورەدى. ونىڭ العاشقى اۆتورلىق شىعارمالارى «راحات باعى» (1925)، سودان كەيىن «تاۋ قىرانى» (1926). ءبىراق حيچكوكتىڭ ءۇشىنشى "تۇرعىن" فيلمىندە ونىڭ بۇدان ارعى شىعارماشىلىعىنىڭ ەرەكشەلىگى كورىندى. فيلم قوعامعا ەرەكشە اسەر قالدىرىپ ءارى سىنعا دا ۇشىرادى. ماماندار كورەرمەندى كينونىڭ اياقتالۋىنا دەيىن ۇستاي الاتىن رەجيسسەردىڭ تۋىلعانىن اتاپ ءوتتى. بۇل باعالاۋ حيچكوكقا بولاشاقتا قانداي جانردى تاڭداۋعا بولادى دەگەن سۇراعىنا جاۋاپ بولدى. حيچكوك ساسپەنس پەن تريللەردىڭ شەبەرى بولدى.  1934 جىلدان باستاپ، ول جىل سايىن جاڭا تاسپاعا: «تىم كوپ بىلەتىن ادام»، «39 قادام»، «جاسىرىن اگەنت»، «جاس جانە جازىقسىز» فيلمدەرىن شىعاردى.  ەستە قالارلىق دەتالى: دەرلىك ءاربىر فيلمدە ول بىرنەشە سەكۋندقا سوزىلاتىن كىشكەنتاي رولدە ويناپ، ءوزىن-وزى تۇسىرگەن.

حيچكوك 1939 جىلى گولليۆۋدقا شاقىرىلعان كەزدە، 23 كارتينانىڭ اۆتورى بولدى. كەلەسى جىلى ول «رەبەككا» دەتەكتيۆتىك سۋبتەكستىمەن فيلم-مەلودراماسىن جاسادى. بۇل ايەلى جۇمباق جاعدايدا قايتىس بولعان، ءساندى سارايدىڭ باي يەسىنە ۇيلەنگەن جاس قىزدىڭ تاعدىرى تۋرالى دافنا ديۋموردىڭ ايگىلى رومانىنىڭ ەكراندالۋى ەدى. فيلم جاڭا نۇسقاسىنىڭ ويلاپ تابىلۋى ۇسىنىلىپ، حالىقتىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ، كورەرمەندەردى سوڭعى مينۋتىنا دەيىن ۇستادى. كارتينا وسكارعا لايىق بولدى. اكتەرلەر لوۋرەنس وليۆە مەن دجوان فونتەين رولدەرىن جاقسى الىپ شىقتى. بۇگىنگى كۇنى دە بۇل ءفيلمدى قىزىعۋشىلىقپەن كورەدى.

حيچكوك بۇدان كەيىن،  ءوزىنىڭ فيلمدەرىنە سيۋجەتى كۇتپەگەن جەردەن بۇرىلىس جاسايتىن سەناريي ىزدەدى. ول ەكراندا ءوزىنىڭ كەيىپكەرلەرى، وقيعالار جايلى تولىعىراق اڭگىمەلەپ، كورەرمەندەردى ىس-ارەكەتكە قاتىستىرىپ، ولاردا سيمپاتيا(جاناشىرلىق) مەن انتيپاتيا سەزىمدەرىن وياتۋعا تىرىستى. "اۋلاداعى تەرەزە" فيلمىندە (1954) اياعى سىنعان جۋرناليست، ساعىنىشتان بار ۋاقىتىن تەرەزە الدىندا وتكىزەدى. ول كورشى پاتەردەگى  تۇرعىنداردىڭ ءجۇرىس-تۇرىسىنىڭ وزگەشە بولا باستاعانىن بايقايدى. ونىڭ بۇل باقىلاۋى اقىر اياعىندا، ءوزىن-وزى ولتىرۋىنە الىپ كەلەدى. وسى فيلمنەن كەيىن الفرەد حيچكوك ەڭ بەدەلدى جانە ايگىلى كينورەجيسسەرلاردىڭ ءبىرى بولدى.

ونىڭ كەلەسى «پسيحو» (I960) ءفيلمى، ۇرەي جانرىنداعى شەديەۆر رەتىندە مويىندالدى. "قۇستار" (1963) كورەرمەندەردى قارعانىڭ جۇرىس-تۇرىسىمەن، تريللەر جانە ساسپەنسپەن ءبىرۋاقىتتا قورقىتادى: ول شىنايى ءومىر مەن فانتاستيكا نەگىزىندە جاسالىندى. ەكى كارتينادا حيچكوكقا ميلليونداعان قالاماقى(گونورار) الىپ كەلدى.

ءار ءتۇرلى ەلدەردەگى كوپتەگەن رەجيسسەرلەر حيچكوكقا ەلىكتەپ، سوعان ۇقساعىسى كەلدى. پاتشايىم ەليزاۆەتا رەجيسسەردىڭ اقش ازاماتى بولعانىنا قاراماستان، رىسار دارەجەسىنە كوتەردى.

بۇكىل الەمدىك ۇرەي پاتشاسى لوس-اندجەلەستەگى ۇيىندە بۇيرەك جەتكىلىكسىزدىگىنەن قايتىس بولدى. ونىڭ سوڭعى سوزدەرى قىزىنا ايتىلدى: «مەن جارىقتىڭ وشكەنىن سەزۋدەمىن. ايتەۋىر، مەن ەندى شىنىمەن دەم الىپ، ۇيىقتاي الاتىن بولدىم...»

حيچكوك  فيلمدەرىنە سيۋجەتتى مۇقيات تاڭداعان. ول «ۇلى فيلم جاساۋ ءۇشىن ءۇش نارسە كەرەك: سەناريي، سەناريي جانە تاعى دا سەناريي» دەپ ايتقان.

---