ۇزىندىقتى ولشەۋ
ساباق تاقىرىبى: ۇزىندىقتى ولشەۋ
ماتەماتيكا 1 - سىنىپ
وقۋ ماقساتى: 1. 1. 3. 1. ۇزىندىق/ماسسا/كولەم (سىيىمدىلىق)؛ ولشەۋگە ارنالعان ادىستەردى، قۇرالداردى تاڭداۋ؛ ولشەۋ.
1. 1. 3. 2. (سم/كگ/ل) ولشەم بىرلىكتەرىن قولدانۋ ارقىلى شامالاردى ولشەۋ؛
بارلىق وقۋشىلار:
وقۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى:
كەيبىر وقۋشىلار:
رەسۋرستار: وقۋشىلاردىڭ ءارقايسىسىنا بەرىلەتىن سىزعىش؛ قاتتى قاعازدان جاسالعان ۇزىندىقتارى 1 سم جانە 10 سم ەكى ولشەۋىش جولاق؛ قالىڭ قاعازدىڭ 1 پاراعى؛ قايشى.
تىرەك سوزدەر ولشەۋىش؛ سانتيمەتر.
ساباقتىڭ ماقساتى: ستاندارتتى ەمەس ولشەۋىشتەرمەن ولشەۋدىڭ تاجىريبەلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛ وقۋشىلاردى ۇزىندىقتىڭ ولشەم بىرلىكتەرى ارقىلى باقىلاۋ، سالىستىرۋ جولدارىمەن تانىستىرۋ.
ستاندارتتى ەمەس ولشەۋىشتەرمەن ولشەۋدىڭ تاجىريبەلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛ وقۋشىلاردى ۇزىندىقتىڭ ولشەم بىرلىكتەرى ارقىلى باقىلاۋ، سا - لىستىرۋ جولدارىمەن تانىستىرۋ.
ساباقتا ۇزىندىقتىڭ ولشەم بىرلىگى — سانتيمەتر ۇعىمى ەنگىزىلەدى. پراكتيكالىق ءىس - ارەكەتتەر نەگىزىندە وقۋشىلاردىڭ كەسىندىلەردى سىزعىشپەن ولشەۋ داع - دىسى قالىپتاسادى، سونىمەن قاتار ۇزىندىقتى ولشەۋدىڭ ناتيجەسىن سانتيمەتر ارقىلى كورسەتە بىلەتىن بولادى. ۇزىندىقتىڭ ستاندارت ولشەم بىرلىگى ستاندارتتى ەمەس ولشەم بىرلىك — ولشەۋىش ارقىلى تۇسىندىرىلەدى. ولشەۋىش — بۇل قانداي دا ءبىر زاتتىڭ ۇزىندىعىن تابۋ ءۇشىن الىنعان بەلگىلى ءبىر ۇزىندىققا يە، زاتتىڭ ۇزىندىعىن، كولەمىن جانە ماسساسىن ولشەۋگە ارنالعان قۇرال.
ولشەۋىش ۇعىمىن، ايتالىق، ادامنىڭ بويىن ونىڭ تابانىنىڭ ۇزىندىعىمەن ولشەۋ ارقىلى تۇسىندىرۋگە بولادى.
بۇل جاعدايدا تاباننىڭ ءىزى — بوي ولشەۋىش رەتىندە الىنادى. وقۋشىلارعا ادامدار ەرتە كەزدەن باستاپ - اق ورتاق ولشەم بىرلىكتەردى ەنگىزگەنىن ءتۇسىندىرىڭىز. بۇگىن ۇزىندىقتىڭ ستاندارتتى ولشەم بىرلىگى — سانتيمەترمەن تانىساتىنىن حابارلاڭىز. ەكى ءتۇرلى جولاقتى كورسەتىڭىز: ولاردىڭ بىرەۋىنىڭ ۇزىندىعى 1 سم، ال ەكىنشىسىنىكى — 10 سم جانە ولاردى “كىشكەنتاي ولشەۋىش” جانە “قالىڭ قاعازدان جاسالعان جولاق” دەپ اتاڭىز. جولاقتىڭ ۇستىنە كىشكەنتاي ولشەۋىش جولاقتى سالىپ، جۇپپەن ولشەۋدى ۇسىنىڭىز. وقۋ - شىلار جولاقتىڭ ۇزىندىعىنىڭ 10 ولشەۋىش ەكەنىن انىقتاۋلارى ءتيىس. سودان كەيىن كىشكەنتاي ولشەۋىشتىڭ تە ۇزىندىعى بولاتىنىن ايتىڭىز جانە ونىڭ ۇزىندىعى — 1 سم ەكەنىن حابارلاڭىز. سونىمەن “قالىڭ قاعازدان جاسالعان جولاقتىڭ ۇزىندىعى 10 سم” دەپ ايتۋعا بولاتىنىن ەسكەرتىڭىز. سودان كەيىن ۇزىن - دىقتى ولشەيتىن قۇرالدىڭ بولاتىنىن جانە ونىڭ بىرەۋىن سىزعىش دەپ اتايتىنىن ايتىڭىز دا، سىزعىش - تىڭ ءوزىن كورسەتىڭىز.
وسىدان كەيىن ولارعا مىناداي سۇراقتار قويىڭىز:
— سىزعىش نەگە ۇقساس؟ (وقۋشىلاردىڭ جاۋابى.)
— وندا نەلەر بەينەلەنگەن؟ (سيفرلار مەن كىشكەنتاي بولىك سىزىقتار.)
— سىزعىش ساندىق ساۋلەگە ۇقساي ما؟ (سىزعىشتاعى ۇلكەن بولىكتەردىڭ اراسى بىردەي.)
ءبىر بولىك پەن ەكىنشى بولىكتىڭ اراسى 1 سم ەكەنىن ايتىڭىز. سونىمەن قاتار “1 سانتيمەتر” دەگەن ءسوزدى قىسقاشا “1 سم” دەپ جازۋعا بولاتىنىن ەسكەرتىڭىز. وقۋشىلارعا كەسىندىلەردى سىزعىشتىڭ كومەگىمەن قالاي ولشەۋگە بولاتىنىن كورسەتىڭىز. ولاردىڭ نازارىن ولشەۋ كەزىندە كەسىندىنىڭ ءبىر ۇشىن 0 سانىنا ءدال كەلتىرۋدىڭ ماڭىزدى ەكەنىن جانە ەكىنشى ۇشى سول كەسىندىنىڭ ۇزىندىعىن سانتيمەترمەن كورسەتەتىن سانعا ءدال كەلەتىنىن ايتىپ پىسىقتاڭىز.
ءمۇعالىمنىڭ ەسىمى: ريسجانوۆا ە. ا.
ۇزىندىقتى ولشەۋ. جۇكتەۋ
ماتەماتيكا 1 - سىنىپ
وقۋ ماقساتى: 1. 1. 3. 1. ۇزىندىق/ماسسا/كولەم (سىيىمدىلىق)؛ ولشەۋگە ارنالعان ادىستەردى، قۇرالداردى تاڭداۋ؛ ولشەۋ.
1. 1. 3. 2. (سم/كگ/ل) ولشەم بىرلىكتەرىن قولدانۋ ارقىلى شامالاردى ولشەۋ؛
بارلىق وقۋشىلار:
وقۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى:
كەيبىر وقۋشىلار:
رەسۋرستار: وقۋشىلاردىڭ ءارقايسىسىنا بەرىلەتىن سىزعىش؛ قاتتى قاعازدان جاسالعان ۇزىندىقتارى 1 سم جانە 10 سم ەكى ولشەۋىش جولاق؛ قالىڭ قاعازدىڭ 1 پاراعى؛ قايشى.
تىرەك سوزدەر ولشەۋىش؛ سانتيمەتر.
ساباقتىڭ ماقساتى: ستاندارتتى ەمەس ولشەۋىشتەرمەن ولشەۋدىڭ تاجىريبەلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛ وقۋشىلاردى ۇزىندىقتىڭ ولشەم بىرلىكتەرى ارقىلى باقىلاۋ، سالىستىرۋ جولدارىمەن تانىستىرۋ.
ستاندارتتى ەمەس ولشەۋىشتەرمەن ولشەۋدىڭ تاجىريبەلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛ وقۋشىلاردى ۇزىندىقتىڭ ولشەم بىرلىكتەرى ارقىلى باقىلاۋ، سا - لىستىرۋ جولدارىمەن تانىستىرۋ.
ساباقتا ۇزىندىقتىڭ ولشەم بىرلىگى — سانتيمەتر ۇعىمى ەنگىزىلەدى. پراكتيكالىق ءىس - ارەكەتتەر نەگىزىندە وقۋشىلاردىڭ كەسىندىلەردى سىزعىشپەن ولشەۋ داع - دىسى قالىپتاسادى، سونىمەن قاتار ۇزىندىقتى ولشەۋدىڭ ناتيجەسىن سانتيمەتر ارقىلى كورسەتە بىلەتىن بولادى. ۇزىندىقتىڭ ستاندارت ولشەم بىرلىگى ستاندارتتى ەمەس ولشەم بىرلىك — ولشەۋىش ارقىلى تۇسىندىرىلەدى. ولشەۋىش — بۇل قانداي دا ءبىر زاتتىڭ ۇزىندىعىن تابۋ ءۇشىن الىنعان بەلگىلى ءبىر ۇزىندىققا يە، زاتتىڭ ۇزىندىعىن، كولەمىن جانە ماسساسىن ولشەۋگە ارنالعان قۇرال.
ولشەۋىش ۇعىمىن، ايتالىق، ادامنىڭ بويىن ونىڭ تابانىنىڭ ۇزىندىعىمەن ولشەۋ ارقىلى تۇسىندىرۋگە بولادى.
بۇل جاعدايدا تاباننىڭ ءىزى — بوي ولشەۋىش رەتىندە الىنادى. وقۋشىلارعا ادامدار ەرتە كەزدەن باستاپ - اق ورتاق ولشەم بىرلىكتەردى ەنگىزگەنىن ءتۇسىندىرىڭىز. بۇگىن ۇزىندىقتىڭ ستاندارتتى ولشەم بىرلىگى — سانتيمەترمەن تانىساتىنىن حابارلاڭىز. ەكى ءتۇرلى جولاقتى كورسەتىڭىز: ولاردىڭ بىرەۋىنىڭ ۇزىندىعى 1 سم، ال ەكىنشىسىنىكى — 10 سم جانە ولاردى “كىشكەنتاي ولشەۋىش” جانە “قالىڭ قاعازدان جاسالعان جولاق” دەپ اتاڭىز. جولاقتىڭ ۇستىنە كىشكەنتاي ولشەۋىش جولاقتى سالىپ، جۇپپەن ولشەۋدى ۇسىنىڭىز. وقۋ - شىلار جولاقتىڭ ۇزىندىعىنىڭ 10 ولشەۋىش ەكەنىن انىقتاۋلارى ءتيىس. سودان كەيىن كىشكەنتاي ولشەۋىشتىڭ تە ۇزىندىعى بولاتىنىن ايتىڭىز جانە ونىڭ ۇزىندىعى — 1 سم ەكەنىن حابارلاڭىز. سونىمەن “قالىڭ قاعازدان جاسالعان جولاقتىڭ ۇزىندىعى 10 سم” دەپ ايتۋعا بولاتىنىن ەسكەرتىڭىز. سودان كەيىن ۇزىن - دىقتى ولشەيتىن قۇرالدىڭ بولاتىنىن جانە ونىڭ بىرەۋىن سىزعىش دەپ اتايتىنىن ايتىڭىز دا، سىزعىش - تىڭ ءوزىن كورسەتىڭىز.
وسىدان كەيىن ولارعا مىناداي سۇراقتار قويىڭىز:
— سىزعىش نەگە ۇقساس؟ (وقۋشىلاردىڭ جاۋابى.)
— وندا نەلەر بەينەلەنگەن؟ (سيفرلار مەن كىشكەنتاي بولىك سىزىقتار.)
— سىزعىش ساندىق ساۋلەگە ۇقساي ما؟ (سىزعىشتاعى ۇلكەن بولىكتەردىڭ اراسى بىردەي.)
ءبىر بولىك پەن ەكىنشى بولىكتىڭ اراسى 1 سم ەكەنىن ايتىڭىز. سونىمەن قاتار “1 سانتيمەتر” دەگەن ءسوزدى قىسقاشا “1 سم” دەپ جازۋعا بولاتىنىن ەسكەرتىڭىز. وقۋشىلارعا كەسىندىلەردى سىزعىشتىڭ كومەگىمەن قالاي ولشەۋگە بولاتىنىن كورسەتىڭىز. ولاردىڭ نازارىن ولشەۋ كەزىندە كەسىندىنىڭ ءبىر ۇشىن 0 سانىنا ءدال كەلتىرۋدىڭ ماڭىزدى ەكەنىن جانە ەكىنشى ۇشى سول كەسىندىنىڭ ۇزىندىعىن سانتيمەترمەن كورسەتەتىن سانعا ءدال كەلەتىنىن ايتىپ پىسىقتاڭىز.
ءمۇعالىمنىڭ ەسىمى: ريسجانوۆا ە. ا.
ۇزىندىقتى ولشەۋ. جۇكتەۋ
You Might Also Like
