حيميادان ساراماندىق جۇمىس
ساراماندىق جۇمىس
جاراتىلىستانۋ عىلىمدارىنىڭ ىشىندە حيميا - ەكسپەريمەنتتىك عىلىم. سوندىقتان، مەكتەپ قابىرعاسىنان وقۋشىنى تەحنيكا قاۋىپسىزدىگى ەرەجەلەرىن ساقتاي وتىرىپ، قاراپايىم تاجىريبەلەر جاساۋعا ۇيرەتۋ، لابوراتوريالىق قۇرال - جابدىقتاردى قولدانا ءبىلۋ يكەمدىلىگىن قالىپتاستىرۋ - جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە حيميانى وقىتۋ ۇردىسىندە وقۋشىلاردىڭ دايىندىق دەڭگەيىنە قويىلاتىن تالاپتاردىڭ ءبىر بولىگى بولىپ تابىلادى. وسى تالاپتاردى جۇزەگە اسىرۋدا حيميا ساباقتارىندا ساراماندىق جانە زەرتحانالىق جۇمىستاردى ءار وقۋشى ءوزى جەكە ورىنداپ، ءمانىن تۇسىندىرە الاتىن دەڭگەيدە جۇيەلى، ءارى ءتيىمدى ەتىپ ۇيىمداستىرۋدىڭ ماڭىزى زور. ءار وقۋشىنىڭ جۇرەگىنە جول تاۋىپ، ءبىلىمدى، جۇيەلى دە تۇسىنىكتى جولمەن بەرۋدىڭ نەگىزگى وقۋ - تاربيە ءۇردىسىن تەحنولوگيالاندىرۋدا جاتىر.
ءوز تاجىريبەمدە بىرنەشە جىلدار بويى مودۋلدىك وقىتۋ تەحنولوگياسىن پايدالانىپ ءجۇرمىن. تومەندە 9 - سىنىپ حيمياسىنىڭ «ەلەكتروليتتىك ديسسوسياسيا جانە ەلەكتروليتتەر قاسيەتتەرى» تاراۋى بويىنشا قۇرىلعان 10 ساعاتتىق ءمودۋلدىڭ سويلەسۋ بولىمىندەگى ساراماندىق جۇمىسقا ارناعان ساباق جوسپارىن ارىپتەستەر نازارىنا ۇسىنىپ وتىرامىن.
ساباق تاقىرىبى: 1 - ساراماندىق جۇمىس: «ەلەكتروليتتىك ديسسوسياسيا جانە ەلەكتروليتتەر قاسيەتتەرى» تاقىرىبى بويىنشا ەكسپەريمەنتتىك ەسەپتەر شىعارۋ.
ساباق ماقساتى: 1. وقۋشىلاردىڭ «ەلەكتروليتتىك ديسسوسياسيا جانە ەلەكتروليتتەر قاسيەتتەرى» تاراۋى بويىنشا العان تەوريالىق بىلىمدەرىن ءاس جۇزىندە بەكىتۋ، قاۋىپسىزدىك تەحنيكا ەرەجەسىن ساقتاي وتىرىپ، تاجىريبە جاساي بىلۋگە، ەكسپەريمەنت ءمانىن تۇسىندىرە وتىرىپ، قورىتىندى جاساۋعا ۇيرەتۋ.
2. يون الماسۋ رەاكسيالارىنىڭ تولىق جانە قىسقارتىلعان يوندىق تەڭدەۋلەرىن ساۋاتتى جازا ءبىلۋ ىسكەرلىكتەرىن دامىتۋ، لابوراتوريالىق قۇرال جابدىقتاردى پايدالانا ءبىلۋ يكەمدىلىكتەرىن قالىپتاستىرۋ.
3. ءبىلىم الۋعا دەگەن جاۋاپكەرشىلىككە، كىشى ۇجىمدا جۇمىس جاساي بىلۋگە، ىزگىلىككە، ادامگەرشىلىككە، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ. حيميالىق زاتتارمەن جۇمىس بارىسىندا ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ.
قۇرال جابدىقتار: سىناۋىقتار، سىناۋىق ۇستاعىشتار مەن قىزدىرعىشتار سۇزۋگە ارنالعان قۇرالدار: سۇزگى، قاعاز، قۇيعى، «قىشقىلداردىڭ، نەگىزدەردىڭ جانە تۇزداردىڭ سۋدا ەرىگىشتىگى» كەستەسى، «قاۋىپسىزدىك تەحنيكا ەرەجەسى» نۇسقاۋلىعى، تاپسىرمالار جازىلعان ۇلەستىرمەلەر، جۇمىس ىستەۋ الگوريتمى.
قاجەتتى زاتتار: تۇز، كۇكىرت، ازوت قىشقىلدارىنىڭ ەرىتىندىلەرى، ناتريي گيدروكسيدى، كاليي كاربوناتى، كۇمىس نيتراتى، ناتريي سۋلفاتى، باريي ءحلوريدى، مىس (ءىى) ءحلوريدى، كالسيي ءحلوريدى، تەمىر (ءىىى) ءحلوريدى، كالسيي كاربوناتى (بور ۇگىندىسى)، لاكمۋس ەرىتىندىسى.
ساباقتى ۇيىمداستىرۋ فورماسى: جەكە → جۇپتىق → توپتىق (كىشى ۇجىمدا) سحەماسى بويىنشا جۇرگىزىلدى. ساباق بارىسىندا وقۋشىلار التى - التىدان توپتارعا (كىشى ۇجىمعا) ءبولىنىپ وتىرادى. ەڭ الدىمەن قاۋىپسىزدىك تەحنيكا ەرەجەسىنە ارنالعان 2 - 3 مينۋتتىق تەست الىندى. تەست قورىتىندىسى بويىنشا بارىنە دۇرىس جاۋاپ بەرگەن وقۋشى توپ ۇيلەستىرۋشىسى بولىپ تاعايىندالادى. ءار توپقا قاۋىپسىزدىك تەحنيكا ەرەجەسى نۇسقاۋلىعى جانە ءاربىر وقۋشىعا تاپسىرمالار جازىلعان ۇلەستىرمەلەرمەن قوسا تاپسىرمانى ورىنداۋ الگوريتمى تاراتىلدى. تاقتاعا «قىشقىلداردىڭ، نەگىزدەردىڭ، تۇزداردىڭ ەرىگىشتىگى» كەستەسى ءىلىندى.
№1 تاپسىرما. بەرىلگەن زاتتار ەرىتىندىلەرىنىڭ اراسىندا رەاكسيا جۇرگىزىڭدەر.
ا) ناتريي سۋلفاتى مەن باريي ءحلوريدى
ءا) تەمىر (ءىىى) ءحلوريدى مەن ناتريي گيدروكسيدى
ب) ناتريي گيدروكسيدى مەن ازوت قىشقىلى
ۆ) كاليي كاربوناتى مەن تۇز قىشقىلى
باقىلاۋ ناتيجەسىندە ءتۇسىندىرىپ، رەاكسيا تەڭدەۋلەرىن مولەكۋلالىق، تولىق يوندىق جانە قىسقارتىلعان يوندىق تۇردە جازىڭدار.
№ 1 الگوريتم
تاپسىرمانى وقىپ شىعىپ، وي ەلەگىنەن وتكىز.
زاتتار اراسىندا جۇرەتىن رەاكسيا تەڭدەۋلەرىن جاز.
«قىشقىلداردىڭ، نەگىزدەردىڭ، تۇزداردىڭ ەرىگىشتىك» كەستەسىن پايدالانىپ، بولجام جاسا.
جۇپتاسىمەن تالداۋ جاساپ، باعىتىڭنىڭ دۇرىسىن انىقتاپ ال.
توپپەن تالداۋعا قاتىس، وزگەنى تىڭداپ، ءوز جاۋابىڭدى دالەلدە.
قاۋىپسىزدىك تەحنيكا ەرەجەسىن ەسكەرە وتىرىپ، تاجىريبە جاسا.
كەستەنى تولتىرىپ، توپ ۇيلەستىرۋشىسىنە تاپسىر.
جاراتىلىستانۋ عىلىمدارىنىڭ ىشىندە حيميا - ەكسپەريمەنتتىك عىلىم. سوندىقتان، مەكتەپ قابىرعاسىنان وقۋشىنى تەحنيكا قاۋىپسىزدىگى ەرەجەلەرىن ساقتاي وتىرىپ، قاراپايىم تاجىريبەلەر جاساۋعا ۇيرەتۋ، لابوراتوريالىق قۇرال - جابدىقتاردى قولدانا ءبىلۋ يكەمدىلىگىن قالىپتاستىرۋ - جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە حيميانى وقىتۋ ۇردىسىندە وقۋشىلاردىڭ دايىندىق دەڭگەيىنە قويىلاتىن تالاپتاردىڭ ءبىر بولىگى بولىپ تابىلادى. وسى تالاپتاردى جۇزەگە اسىرۋدا حيميا ساباقتارىندا ساراماندىق جانە زەرتحانالىق جۇمىستاردى ءار وقۋشى ءوزى جەكە ورىنداپ، ءمانىن تۇسىندىرە الاتىن دەڭگەيدە جۇيەلى، ءارى ءتيىمدى ەتىپ ۇيىمداستىرۋدىڭ ماڭىزى زور. ءار وقۋشىنىڭ جۇرەگىنە جول تاۋىپ، ءبىلىمدى، جۇيەلى دە تۇسىنىكتى جولمەن بەرۋدىڭ نەگىزگى وقۋ - تاربيە ءۇردىسىن تەحنولوگيالاندىرۋدا جاتىر.
ءوز تاجىريبەمدە بىرنەشە جىلدار بويى مودۋلدىك وقىتۋ تەحنولوگياسىن پايدالانىپ ءجۇرمىن. تومەندە 9 - سىنىپ حيمياسىنىڭ «ەلەكتروليتتىك ديسسوسياسيا جانە ەلەكتروليتتەر قاسيەتتەرى» تاراۋى بويىنشا قۇرىلعان 10 ساعاتتىق ءمودۋلدىڭ سويلەسۋ بولىمىندەگى ساراماندىق جۇمىسقا ارناعان ساباق جوسپارىن ارىپتەستەر نازارىنا ۇسىنىپ وتىرامىن.
ساباق تاقىرىبى: 1 - ساراماندىق جۇمىس: «ەلەكتروليتتىك ديسسوسياسيا جانە ەلەكتروليتتەر قاسيەتتەرى» تاقىرىبى بويىنشا ەكسپەريمەنتتىك ەسەپتەر شىعارۋ.
ساباق ماقساتى: 1. وقۋشىلاردىڭ «ەلەكتروليتتىك ديسسوسياسيا جانە ەلەكتروليتتەر قاسيەتتەرى» تاراۋى بويىنشا العان تەوريالىق بىلىمدەرىن ءاس جۇزىندە بەكىتۋ، قاۋىپسىزدىك تەحنيكا ەرەجەسىن ساقتاي وتىرىپ، تاجىريبە جاساي بىلۋگە، ەكسپەريمەنت ءمانىن تۇسىندىرە وتىرىپ، قورىتىندى جاساۋعا ۇيرەتۋ.
2. يون الماسۋ رەاكسيالارىنىڭ تولىق جانە قىسقارتىلعان يوندىق تەڭدەۋلەرىن ساۋاتتى جازا ءبىلۋ ىسكەرلىكتەرىن دامىتۋ، لابوراتوريالىق قۇرال جابدىقتاردى پايدالانا ءبىلۋ يكەمدىلىكتەرىن قالىپتاستىرۋ.
3. ءبىلىم الۋعا دەگەن جاۋاپكەرشىلىككە، كىشى ۇجىمدا جۇمىس جاساي بىلۋگە، ىزگىلىككە، ادامگەرشىلىككە، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ. حيميالىق زاتتارمەن جۇمىس بارىسىندا ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ.
قۇرال جابدىقتار: سىناۋىقتار، سىناۋىق ۇستاعىشتار مەن قىزدىرعىشتار سۇزۋگە ارنالعان قۇرالدار: سۇزگى، قاعاز، قۇيعى، «قىشقىلداردىڭ، نەگىزدەردىڭ جانە تۇزداردىڭ سۋدا ەرىگىشتىگى» كەستەسى، «قاۋىپسىزدىك تەحنيكا ەرەجەسى» نۇسقاۋلىعى، تاپسىرمالار جازىلعان ۇلەستىرمەلەر، جۇمىس ىستەۋ الگوريتمى.
قاجەتتى زاتتار: تۇز، كۇكىرت، ازوت قىشقىلدارىنىڭ ەرىتىندىلەرى، ناتريي گيدروكسيدى، كاليي كاربوناتى، كۇمىس نيتراتى، ناتريي سۋلفاتى، باريي ءحلوريدى، مىس (ءىى) ءحلوريدى، كالسيي ءحلوريدى، تەمىر (ءىىى) ءحلوريدى، كالسيي كاربوناتى (بور ۇگىندىسى)، لاكمۋس ەرىتىندىسى.
ساباقتى ۇيىمداستىرۋ فورماسى: جەكە → جۇپتىق → توپتىق (كىشى ۇجىمدا) سحەماسى بويىنشا جۇرگىزىلدى. ساباق بارىسىندا وقۋشىلار التى - التىدان توپتارعا (كىشى ۇجىمعا) ءبولىنىپ وتىرادى. ەڭ الدىمەن قاۋىپسىزدىك تەحنيكا ەرەجەسىنە ارنالعان 2 - 3 مينۋتتىق تەست الىندى. تەست قورىتىندىسى بويىنشا بارىنە دۇرىس جاۋاپ بەرگەن وقۋشى توپ ۇيلەستىرۋشىسى بولىپ تاعايىندالادى. ءار توپقا قاۋىپسىزدىك تەحنيكا ەرەجەسى نۇسقاۋلىعى جانە ءاربىر وقۋشىعا تاپسىرمالار جازىلعان ۇلەستىرمەلەرمەن قوسا تاپسىرمانى ورىنداۋ الگوريتمى تاراتىلدى. تاقتاعا «قىشقىلداردىڭ، نەگىزدەردىڭ، تۇزداردىڭ ەرىگىشتىگى» كەستەسى ءىلىندى.
№1 تاپسىرما. بەرىلگەن زاتتار ەرىتىندىلەرىنىڭ اراسىندا رەاكسيا جۇرگىزىڭدەر.
ا) ناتريي سۋلفاتى مەن باريي ءحلوريدى
ءا) تەمىر (ءىىى) ءحلوريدى مەن ناتريي گيدروكسيدى
ب) ناتريي گيدروكسيدى مەن ازوت قىشقىلى
ۆ) كاليي كاربوناتى مەن تۇز قىشقىلى
باقىلاۋ ناتيجەسىندە ءتۇسىندىرىپ، رەاكسيا تەڭدەۋلەرىن مولەكۋلالىق، تولىق يوندىق جانە قىسقارتىلعان يوندىق تۇردە جازىڭدار.
№ 1 الگوريتم
تاپسىرمانى وقىپ شىعىپ، وي ەلەگىنەن وتكىز.
زاتتار اراسىندا جۇرەتىن رەاكسيا تەڭدەۋلەرىن جاز.
«قىشقىلداردىڭ، نەگىزدەردىڭ، تۇزداردىڭ ەرىگىشتىك» كەستەسىن پايدالانىپ، بولجام جاسا.
جۇپتاسىمەن تالداۋ جاساپ، باعىتىڭنىڭ دۇرىسىن انىقتاپ ال.
توپپەن تالداۋعا قاتىس، وزگەنى تىڭداپ، ءوز جاۋابىڭدى دالەلدە.
قاۋىپسىزدىك تەحنيكا ەرەجەسىن ەسكەرە وتىرىپ، تاجىريبە جاسا.
كەستەنى تولتىرىپ، توپ ۇيلەستىرۋشىسىنە تاپسىر.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
