- 14 ءساۋ. 2015 00:00
- 254
يەسىز قورادا
نە كۇشتى – سەبەپ بولعان تاعدىر كۇشتى،
سول بيلەر ومىردەگى كوپ جۇمىستى.
ەلسىزدە بيىلعى قىس جالعىز جاتىپ،
جازىپ ەم بۇرىن باسقا تۇسكەن ءىستى.
كورگەندى جانە ايتايىن ونان باسقا:
ءبىر كۇنى اعايىندار شاقىردى اسقا.
قوناق بوپ، ونشاقتى كۇن ءجۇرىپ قالدىم،
جانىبەك، قىزىل وزەن، باقاناسقا.
ەكى كۇن جانىبەكتە قوناق بولىپ،
ونان سوڭ بايمۇرىنگا ءبىر كۇن قونىپ،
قابدەشتىڭ قادىرى كەپ شاقىرعان سوڭ،
مەن باردىم باقاناسقا قايتا شولىپ.
سىيلادى جۇرگەن جەرىم بارىن اسىپ،
ازىقتان قالام دەمەي ءوزى ساسىپ.
«مەن كۇتەم بۇگىن شالدى، مەن كۇتەم»،– دەپ.
ەسىكتە بەسەۋ-التاۋ تۇر تالاسىپ.
بىرەۋى «تۇستىككە الىپ بارامىز» دەپ،
ءبىرى تۇر «ءبىز قوناققا الامىز» دەپ.
كەيىدى كەيبىرەۋى «بۇل شال ولسە،
كورە الماي، ءسوزىن ۇقپاي قالامىز» دەپ.
بۇل ەلدىڭ بايىنان دا كەدەيى ءمارت،
«كۇن ۇزاي تاعى كەل» دەپ قىلادى شارت.
استىعى از، سوعىمشاسىن ەرتە سويعان،
دەمەيتىن «اشىعامىز»، نەتكەن جومارت.
ويلاسام وسى ءومىردىڭ سىرتقى سىرىن،
جادىگەي اقساق كەمپىر بولدى ءتۇرىم،
ماقساتىم ولاي ەمەس، ەل تۇزەتپەك،
ۇعار دەپ تىم بولماسا مىڭنان ءبىرىن،
ءسوز تىڭداپ ايەل-ەركەك الدى قاماپ،
ويناتقان مايمىلداي-اق تاماشالاپ.
نيەت بار مەندە ۇقتىرماق شاما كەلسە،
اق نيەت، ادال ەڭبەك، تازا تالاپ.
قوناق قىپ، كەزەك الىپ كۇندىز-تۇنى
سىيلادى كۇتۋىندە بولماي ءمىنى.
«اپارىپ كارى اكەمدى كۇتەمىن» دەپ،
تۇمانباي الىپ كەتتى جۇما كۇنى.
مەن باردىم شاقىرۋشى بالاعا ەرىپ،
قابدەش تە قالباقتادى، بارىن بەرىپ.
نەشە كۇن توسىپ جۇرگەن تولەۋ جولدا،
ول كۇنى قوناق بولدىم سوندا كەلىپ.
بوگەر دەپ، سوقپاي ءوتتىم باقاناسقا،
بارماق بوپ يەسىز قورا – شاقپاق تاسقا.
جولشىباي بايقوشقارعا قونىپ قالىپ،
كەز بولدىم كەنەتىنەن ءبىر ناۋقاسقا.
تارىلتتى تىنىسىمدى قىرىلداتىپ،
بايلاندى جۇمىرشاققا زەردە قاتىپ.
ولەم دەپ، قينالام دەپ كەيىگەم جوق،
جۇرەككە ءبىر ارمان تۇر قاتتى باتىپ.
ول ارمان – ەلسىز تامعا بارماعانىم،
جان بىلمەي، اۋلاقتا ءولىپ قالماعانىم
ەشكىمگە ماسىل بولماي ولسەم دەۋشى ەم،
وسى ما، داعدىر، ماعان ارناعانىڭ!
سوندا ولسەم، «ەلگە اپار» دەپ جالىنبايمىن،
اۋلىمدى كورمەدىم دەپ ساعىنبايمىن.
قاسىنا جامان تامنىڭ قويا سالسا،
مەن سونى رازىلىقپەن قابىلدايمىن.
ماقساتقا قيىن ەكەن قول جەتە الماق،
امالسىز مۇنداعى ەلگە بولدىم سالماق.
عافىر دا ۇلىقىزدا قالعان جوق پا؟
بۇيىرسا قايدان ورىن، سوندا قالماق.
بولدى دا سەگىز كۇندەي دەرتىم اۋىر،
ەرىكسىز عىلىمبايدى قىلدىم جاۋىر.
ميعراج قازبالادان ءدارى اكەلىپ،
سونىمەن ءىش جۇرگىزىپ، بولدىم ءتاۋىر.
ءبىرجولا جازىلعام جوق ءالى بۇدان،
بۇزىلدى شىرىك وكپە بۇرىنعىدان.
كۇش كەتىپ، ەت ارىلىپ، السىرەتىپ،
قالىپ تۇر كوتەرەم بوپ قۇر شىبىن جان.
داعدىر-اۋ، ەلسىزدە الماي، ساعان نە ەتتىم،
كەزدەيسوق اركىمگە ءبىر ماسىل ەتتىڭ!
ارقاسى عىلىمبايدىڭ بوساسىن دەپ،
ادىم جەر كارىمقۇلعا ازار جەتتىم.
جازام نە مۇنشا قاڭعىپ، سەندەلگەندەي،
بىرەۋگە مىندەت ارتىپ، ەمدەلگەندەي.
قالىمجان اۋرۋ شالدى كۇتىپ وتىر،
كوتەرەم، ارىق مالعا جەم بەرگەندەي.
ساۋ بولسام، مۇندا ءبۇيتىپ قالار ما ەدىم،
مازاسىن اركىمنىڭ ءبىر الار ما ەدىم؟
داريعا-اي! دەنساۋلىعىم قايتا كەلىپ،
قوراما ەلسىزدەگى بارار ما ەدىم!
جۇرسەم-اۋ سۋ اكەلىپ، وتىن تاسىپ،
وت جاعىپ، شاي قايناتىپ، ەتىمدى اسىپ.
اركىمگە «رەنجىدى-اۋ» دەپ ءبىر جالتاقتاپ.
قان جۇتىپ وتىرعانشا، قايعى باسىپ.
ورنىمنان ءۇش ۇمتىلىپ تۇرام ازار،
قاربانىپ، قايراتىم جوق ازىق تابار.
قاسىمدا جۇمسايتۇعىن بالام دا جوق،
كەلمەي تۇر تىم بولماسا ەلدەن حابار.
جاقىن دەپ، كەيبىرەۋگە ايتسام ىمداپ،
ويلايمىن كەتە مە دەپ، جۇرە تىڭداپ،
يەسىز جالعىز اتىم جاپاندا ءجۇر،
كىسىم جوق كورىپ كەلەر استىرتىنداپ.
سول بيلەر ومىردەگى كوپ جۇمىستى.
ەلسىزدە بيىلعى قىس جالعىز جاتىپ،
جازىپ ەم بۇرىن باسقا تۇسكەن ءىستى.
كورگەندى جانە ايتايىن ونان باسقا:
ءبىر كۇنى اعايىندار شاقىردى اسقا.
قوناق بوپ، ونشاقتى كۇن ءجۇرىپ قالدىم،
جانىبەك، قىزىل وزەن، باقاناسقا.
ەكى كۇن جانىبەكتە قوناق بولىپ،
ونان سوڭ بايمۇرىنگا ءبىر كۇن قونىپ،
قابدەشتىڭ قادىرى كەپ شاقىرعان سوڭ،
مەن باردىم باقاناسقا قايتا شولىپ.
سىيلادى جۇرگەن جەرىم بارىن اسىپ،
ازىقتان قالام دەمەي ءوزى ساسىپ.
«مەن كۇتەم بۇگىن شالدى، مەن كۇتەم»،– دەپ.
ەسىكتە بەسەۋ-التاۋ تۇر تالاسىپ.
بىرەۋى «تۇستىككە الىپ بارامىز» دەپ،
ءبىرى تۇر «ءبىز قوناققا الامىز» دەپ.
كەيىدى كەيبىرەۋى «بۇل شال ولسە،
كورە الماي، ءسوزىن ۇقپاي قالامىز» دەپ.
بۇل ەلدىڭ بايىنان دا كەدەيى ءمارت،
«كۇن ۇزاي تاعى كەل» دەپ قىلادى شارت.
استىعى از، سوعىمشاسىن ەرتە سويعان،
دەمەيتىن «اشىعامىز»، نەتكەن جومارت.
ويلاسام وسى ءومىردىڭ سىرتقى سىرىن،
جادىگەي اقساق كەمپىر بولدى ءتۇرىم،
ماقساتىم ولاي ەمەس، ەل تۇزەتپەك،
ۇعار دەپ تىم بولماسا مىڭنان ءبىرىن،
ءسوز تىڭداپ ايەل-ەركەك الدى قاماپ،
ويناتقان مايمىلداي-اق تاماشالاپ.
نيەت بار مەندە ۇقتىرماق شاما كەلسە،
اق نيەت، ادال ەڭبەك، تازا تالاپ.
قوناق قىپ، كەزەك الىپ كۇندىز-تۇنى
سىيلادى كۇتۋىندە بولماي ءمىنى.
«اپارىپ كارى اكەمدى كۇتەمىن» دەپ،
تۇمانباي الىپ كەتتى جۇما كۇنى.
مەن باردىم شاقىرۋشى بالاعا ەرىپ،
قابدەش تە قالباقتادى، بارىن بەرىپ.
نەشە كۇن توسىپ جۇرگەن تولەۋ جولدا،
ول كۇنى قوناق بولدىم سوندا كەلىپ.
بوگەر دەپ، سوقپاي ءوتتىم باقاناسقا،
بارماق بوپ يەسىز قورا – شاقپاق تاسقا.
جولشىباي بايقوشقارعا قونىپ قالىپ،
كەز بولدىم كەنەتىنەن ءبىر ناۋقاسقا.
تارىلتتى تىنىسىمدى قىرىلداتىپ،
بايلاندى جۇمىرشاققا زەردە قاتىپ.
ولەم دەپ، قينالام دەپ كەيىگەم جوق،
جۇرەككە ءبىر ارمان تۇر قاتتى باتىپ.
ول ارمان – ەلسىز تامعا بارماعانىم،
جان بىلمەي، اۋلاقتا ءولىپ قالماعانىم
ەشكىمگە ماسىل بولماي ولسەم دەۋشى ەم،
وسى ما، داعدىر، ماعان ارناعانىڭ!
سوندا ولسەم، «ەلگە اپار» دەپ جالىنبايمىن،
اۋلىمدى كورمەدىم دەپ ساعىنبايمىن.
قاسىنا جامان تامنىڭ قويا سالسا،
مەن سونى رازىلىقپەن قابىلدايمىن.
ماقساتقا قيىن ەكەن قول جەتە الماق،
امالسىز مۇنداعى ەلگە بولدىم سالماق.
عافىر دا ۇلىقىزدا قالعان جوق پا؟
بۇيىرسا قايدان ورىن، سوندا قالماق.
بولدى دا سەگىز كۇندەي دەرتىم اۋىر،
ەرىكسىز عىلىمبايدى قىلدىم جاۋىر.
ميعراج قازبالادان ءدارى اكەلىپ،
سونىمەن ءىش جۇرگىزىپ، بولدىم ءتاۋىر.
ءبىرجولا جازىلعام جوق ءالى بۇدان،
بۇزىلدى شىرىك وكپە بۇرىنعىدان.
كۇش كەتىپ، ەت ارىلىپ، السىرەتىپ،
قالىپ تۇر كوتەرەم بوپ قۇر شىبىن جان.
داعدىر-اۋ، ەلسىزدە الماي، ساعان نە ەتتىم،
كەزدەيسوق اركىمگە ءبىر ماسىل ەتتىڭ!
ارقاسى عىلىمبايدىڭ بوساسىن دەپ،
ادىم جەر كارىمقۇلعا ازار جەتتىم.
جازام نە مۇنشا قاڭعىپ، سەندەلگەندەي،
بىرەۋگە مىندەت ارتىپ، ەمدەلگەندەي.
قالىمجان اۋرۋ شالدى كۇتىپ وتىر،
كوتەرەم، ارىق مالعا جەم بەرگەندەي.
ساۋ بولسام، مۇندا ءبۇيتىپ قالار ما ەدىم،
مازاسىن اركىمنىڭ ءبىر الار ما ەدىم؟
داريعا-اي! دەنساۋلىعىم قايتا كەلىپ،
قوراما ەلسىزدەگى بارار ما ەدىم!
جۇرسەم-اۋ سۋ اكەلىپ، وتىن تاسىپ،
وت جاعىپ، شاي قايناتىپ، ەتىمدى اسىپ.
اركىمگە «رەنجىدى-اۋ» دەپ ءبىر جالتاقتاپ.
قان جۇتىپ وتىرعانشا، قايعى باسىپ.
ورنىمنان ءۇش ۇمتىلىپ تۇرام ازار،
قاربانىپ، قايراتىم جوق ازىق تابار.
قاسىمدا جۇمسايتۇعىن بالام دا جوق،
كەلمەي تۇر تىم بولماسا ەلدەن حابار.
جاقىن دەپ، كەيبىرەۋگە ايتسام ىمداپ،
ويلايمىن كەتە مە دەپ، جۇرە تىڭداپ،
يەسىز جالعىز اتىم جاپاندا ءجۇر،
كىسىم جوق كورىپ كەلەر استىرتىنداپ.