InfoHub Logo

يمانى كۇشتى ەل مىقتى

ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى سالت - ءداستۇردى بىلۋگە، يماندىلىققا، ءبىر - بىرىمەن جاقىن قارىم - قاتىناسقا، ادالدىققا، تازالىققا، مەيىرىمدىلىككە، جات ادەتتەردەن ساقتانۋعا، ادەپتىلىككە، يناباتتىلىققا باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: تاربيە ساعاتى.
ءادىسى: بايانداۋ، اڭگىمە، ادەبي – مونتاج.
قودانىلعان ادەبيەتتەر: «قۇران»، «ابايدىڭ قارا سوزدەرى»، «سىنىپتاعى تاربيە» جۋرنالى، №5، 2007.
قاتىسۋشىلار: اۋىل يمامى، اتا - انالار، وقۋشىلار، ۇستازدار.

ءمۇعالىم وقۋشىلاردى بۇگىنگى تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبىمەن، ماقساتىمەن جانە تاربيە ساعاتقا شاقىرىلعان قوناقتارمەن تانىستىرادى.
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
ۇرپاعىن تەك دەپ وسىرگەن اتا - بابامىزدىڭ بالا تاربيەسىنە وتە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراعانى ءمالىم. وتكەن تاريحىمىزعا كوز جۇگىرتىپ قاراساق، كەمشىلىكتىڭ قانداي ەكەنىن تۇسىنۋگە بولادى. كەزىندە جازۋ - سىزۋدى بىلمەگەن، حات تانىمايتىن حالىق نەبىر شەشەن، اقىن، جىرشى، ءانشى، زەرگەر، ساۋلەتشى، قارا قىلدى قاق جارعان بيلەر مەن قازىلاردى تاربيەلەپ ءوسىردى. ءبىراق، ءقازىر ۇرى، الىپساتار، ماسكۇنەم، ناشاقور، الاياقتار كوبەيىپ كەتتى. سوندىقتان دا بولاشاقتا يماندى، ءادىل، ادال، مەيىرىمدى، تازا، شىنشىل، وتكىر، بيازى، كورىكتى، اسەم، سۇلۋ ۇرپاقتى تاربيەلەۋدى قولعا الايىق. وسى سەبەپتى تاربيەنىڭ ۇلكەن ءبىر بولىگى يماندىلىققا ارنالعان «يمانى كۇشتى ەل مىقتى» اتتى تاربيە ساعاتىن وتكىزىپ وتىرمىز.

3. يمامنىڭ ءسوزى:
ءبىزدىڭ ءدىنىمىز – يسلام. ءدىن نەگىزىنەن ادامدى رۋحاني، ياعني ادەپ، يبا، ىنساپ، قاناعات، مەيىرىم، شاپاعات، جاڭاشىلدىق، باۋىرماشىلىق، ادالدىق، ىزگىلىك ءتارىزدى جان تازالىعىنا تاربيەلەۋ مەكتەبى سىندى. ول بارلىق ۋاقىتتا ادام بالاسىن يمانعا تاربيەلەپ كەلەدى. يمان ءاربىر ادامنىڭ جۇرەگىنەن ورىن الىپ، كوكىرەگىندە ساقتالادى. ال، يمان دەگەنىمىز، اللاعا، اللانىڭ ىستەرىنە كۇمانسىز سەنۋ دەگەندى بىلدىرەدى. ءوزىن مۇسىلمان دەپ ەسەپتەيتىن ءاربىر ادامنىڭ ادامگەرشىلىك، ادەپتىلىك، يماندىلىق قاسيەتى بولۋى ابزال.

ءمۇعالىم: يمان – ارابشا «سەنىم» دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى. ءومىر زاڭدىلىقتارىنا ايقىن سەنىممەن قاراپ، ادامگەرشىلىك راسىمدەرى مەن ۋاجدەرىن، مىندەتتەرى مەن ماقساتتارىن بۇلجىتپاي ورىندايتىن اق نيەتتى، ادال جۇرەكتى كوپشىل ادامدى يماندى دەيمىز. يمان ءار تۇلعانىڭ جۇرەگىندە. ول تىلمەن ايتىلعاندى جۇرەككە توقۋ.
كورىنىس:
ابايدىڭ ون جەتىنشى قارا ءسوزى.
«قايرات. اقىل. جۇرەك.»
قايرات، اقىل، جۇرەك ۇشەۋى ونەرلەرىن ايتىسىپ، تالاسىپ كەلىپ، عىلىمعا جۇگىنىپتى. قايرات ايتىپتى: «ەي، عىلىم، ءوزىڭ بىلەسىڭ عوي، دۇنيەدە ەش نارسە مەنسىز كامەلەتكە جەتپەيتۇعىنىن، اۋەل، ءوزىڭدى بىلۋگە ەرىنبەي، جالىقپاي ۇيرەنۋ كەرەك، ول - مەنىڭ ءىسىم؛ قۇدايعا لايىقتى عيبادات قىلىپ، ەرىنبەي، جالىقپاي ورنىنا كەلتىرمەك تە – مەنىڭ ءىسىم. دۇنيەگە لايىقتى ونەر، مال تاۋىپ، ابۇيىر، مانساپتى ەڭبەكسىز تابۋعا بولمايدى. ورىنسىز، بولىمسىز نارسەگە ءۇيىر قىلماي، بويدى تازا ساقتايتۇعىن كۇناقارلىقتان، كورسەقىزار جەڭىلدىكتەن، شايتاننىڭ ازعىرۋىنان قۇتقاراتۇعىن، اداسقان جولعا بارا جاتقان بويدى قايتا جيعىزىپ الاتۇعىن مەن ەمەس پە؟ وسى ەكەۋى ماعان قالاي تالاسادى؟»- دەپتى.
اقىل ايتىپتى: «نە دۇنيەگە، نە احيرەتكە نە پايدالى بولسا، نە زالالدى بولسا، بىلەتۇعىن - مەن، سەنىڭ ءسوزىڭدى ۇعاتۇعىن – مەن، مەنسىز پايدانى ىزدەي المايدى ەكەن، زالالدان قاشا المايدى ەكەن، عىلىمدى ۇعىپ، ۇيرەنە المايدى ەكەن، وسى ەكەۋى ماعان قالاي تالاسادى؟ مەنسىز وزدەرى نەگە جارايدى؟»- دەپتى.
ونان سوڭ جۇرەك ايتىپتى:
- مەن - ادامنىڭ دەنەسىنىڭ پاتشاسىمىن، قان مەنەن تارايدى، جان مەندە مەكەن قىلادى، مەنسىز تىرشىلىك جوق. جۇمساق توسەكتە، جىلى ۇيدە تاماعى توق جاتقان كىسىگە توسەكسىز كەدەيدىڭ، توڭىپ جۇرگەن كيىمسىزدىڭ، تاماقسىز اشتىڭ كۇي - جايى قانداي بولىپ جاتىر ەكەن دەپ ويلاتىپ، جانىن اشىتىپ، ۇيقىسىن اشىلتىپ، توسەگىندە دوڭبەكشىتەتۇعىن – مەن. ۇلكەنگە ۇيات ساقتاپ، كىشىگە راقىم قىلدىراتىن - مەن، ءبىراق مەنى تازا ساقتاي المايدى، اقىرىندا قور بولادى. مەن تازا بولسام، ادام بالاسىن الالامايمىن: جاقسىلىققا ەلجىرەپ، ەريتۇعىن - مەن، جامانشىلىقتان جيرەنىپ، تۋلاپ كەتەتۇعىن – مەن، ادىلەت، نىساپ، ۇيات، راقىم، مەيىربانشىلىق دەيتۇعىن نارسەلەردىڭ ءبارى مەنەن شىعادى، مەنسىز وسىلاردىڭ كورگەن كۇنى نە؟ وسى ەكەۋى ماعان قالاي تالاسادى؟- دەپتى

باتىس قازاقستان وبلىسى،
بوكەيورداسى اۋدانى، م. بەگالييەۆا اتىنداعى
جالپى ءبىلىم بەرەتىن ورتا مەكتەبى
بايبولوۆا ساعادات سارجان قىزى

تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ