InfoHub Logo

ساباق ماقساتى - «ءبىرىنشى بايلىق – دەنساۋلىق» دەپ دانا حالقىمىز ايتقانداي بولاشاق ەلىمىزدىڭ ءاربىر ازاماتىن زياندى ادەتتەردەن ىشىمدىك، ناشاقورلىق، شىلىم شەگۋشىلىكتەن ساقتاندىرۋ، ولاردىڭ دەنساۋلىققا، بولاشاق ۇرپاققا جاۋ ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ، وركەنيەتتى ەلىمىزگە لايىقتى زياندى ادەتتەرگە قارسى كۇرەسەتىن ءبىلىمدى تۇلعا تاربيەلەۋ.

تاربيە ساعاتىنىڭ بارىسى:
ءبىز وقۋشىلاردى 2 توپقا ءبولىپ وتىرمىز. ولار «بولاشاق» توبى مەن «دەنساۋلىق ساقشىلار» توبى.
ءمۇعالىم:
دەنساۋلىق دەگەنىمىز - ادام جانى مەن ءتانىنىڭ اماندىعى. حالقىمىزدىڭ تىرشىلىگى مەن بىرلىگى، جارقىن كەلەشەگى ادەتتە دەنساۋلىق مادەنيەتىنىڭ قانشالىقتى دارەجەدە قالىپتاسۋىنا بايلانىستى. دەنساۋلىق - ەل دامۋىنىڭ باستى ارقاۋى. دەنىنىڭ ساۋ بولۋىن قانداي ادام قالامايدى. دەگەنمەندە، ءبىزدىڭ زامانداستارىمىز سونى ەسكەرمەستەن ءار ءتۇرلى زياندى زاتتارعا ۇرىنىپ جاتادى.

تەمەكى تۋرالى جالپى ماعلۇمات.
قۇرامىندا نيكوتين جانە 4 مىڭعا جۋىق ۋلى زات بار تەمەكى وسىمدىگىڭ مايدالانعان، قۇرعاتىلعان جانە قولدانۋعا دايىن كۇيدەگى جاپىراعىنان شىلىم جاسالادى. تەمەكىنىڭ ەلى امەريكا بولىپ تابىلادى. امەريكانى اشقاننان كەيىن تەمەكى ەۋروپادا كەڭ تارالادى. تەمەكىنىڭ ىشىندە ەڭ كوپ مولشەردە نيكوتين الكالويدى بولادى. نيكوتين ۋلى زات بولعاندىقتان مەديسينادا قولدانىلمايدى جانە ءدارى بولىپ تا سانالمايدى. ءبىر قوراپ تەمەكىنىڭ قۇرامىنداعى نيكوتيندى ادامعا ينەمەن شانشىسا، ادام ءولىپ كەتەدى.

تەمەكىنىڭ زياندارى.
ميدىڭ قاتەرلى ىسىك اۋرۋلارىنىڭ 99، ميعا قان قۇيىلۋ اۋرۋىنىڭ 85 -، وكپەنىڭ قاتەرلى ىسىك اۋرۋىنىڭ 90 - ى، تاماقتىڭ قاتەرلى ىسىك اۋرۋىنىڭ 99 - نان تەمەكى سەبەپ بولادى. تەمەكىنىڭ سالدارىنان ومىرىمەن قوشتاسقان ادامداردىڭ سانى ەسىرتكى ولىمىنە قاراعاندا 13 ەسە كوپ.
ەسىرتكى قولدانۋدىڭ سەبەپتەرى.
بىلىمسىزدىك: ەسىرتكىنىڭ قانشالىقتى ءقاۋىپتى ەكەندىگىن بىلمەۋ جانە بۇل ماسەلەگە جەڭىلدىكپەن قاراۋ.
قىزىعۋ: قىزىعۋشىلىقتىڭ تۋىنداۋىنا كوبىنەسە بۇقارالىق اقپاراتتاردىڭ وزدەرى سەبەپ بولادى دەي الامىز.
قىسىم: جامان دوستاردىڭ قىسىم جاساۋى.
اۋەستىك: ءبىر رەت كورەيىن، سوسىن تاستايمىن دەپ ويلاۋ. ءبىراق ءبىر نەمەسە ەكى رەت كورۋ ادامدى قايتپاس جولعا ءتۇسىرۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى بولادى.
مودا: اينالامىزداعى ادامدارعا ەلىكتەۋ. قورشاعان ورتا بۇزىق بولسا، جامان ادەتتەردىڭ جۇعۋى وتە وڭاي. جاستاردىڭ ءقاۋىپ قاتەردى جاقسى كورۋى، ءوزىن - ءوزى كورسەتۋ، كۇشىن دالەلدەۋگە تىرىسۋ، يماننىڭ السىزدىگى، جوقشىلىقتىڭ ءوزىن - ءوزى ولتىرۋگە يتەرمەلەۋى نەگىزگى سەبەپتەر بولادى.
ءوز - ءوزىڭدى ۇستاي بىلسەڭ تارتىنىپ،
ءومىرىڭ بار الدا ءالى سولمايتىن، - دەي وتىرىپ، جامان ادەتتەردەن جيرەندىرەتىن، زياندى ادەتتەرگە بايلانىستى ماقال – ماتەلدەر مەن ۇلاعاتتى ءسوز جارىستىرۋعا كەزەك بەرەيىك.

ءمۇعالىم: «ول كىم؟ بۇل نە؟» ءبولىمى
«بولاشاق» توبىنا سۇراق.
1. ەسىرتكىنىڭ الەۋمەتتىك سالدارى قانداي؟ (وتباسىنىڭ بۇزىلۋى، قىلمىستىڭ ارتۋى.)
2. قۇرامىندا ەتيل ءسپيرتى بار. ول نە؟ (ىشىمدىك).
3. تەمەكى قۇرامىنداعى ۋلى زات؟ (نيكوتين).
4. سپيد نەلىكتەن قورقىنىشتى؟ (اۋىرعاننان كەيىن ەڭ كوبى 5 - 7 جىل ءومىر سۇرەدى، ەڭ جامانى ەمى جوق).