InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: 1837 - 1847 jyldardaǵy Kenesary Qasymuly bastaǵan kóterilis
Sabaq maqsaty: 1. K. Qasymuly bastaǵan kóterilisti zertteý nátıjesinde - Qyrǵyz manaptarymen jáne Qoqanmen shaıqasqan kóterilisshilerdiń áskerı qımyldaryna baǵa berý.
- Kóterilistiń sátsizdikke ushyraý sebepteri men mańyzyn ashyp kórsetý.
- Ózdiginen jumys isteý jáne salystyrmaly taldaý daǵdylarymen damytý.
- XVIII - XIX ǵǵ. ult - azattyq qozǵalystardy oqytýda, qosymsha ádebıet - terdi tarıhı shyǵarmalardy paıdalana otyryp, ultjandylyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: konferensıa.
Sabaqtyń ádisi: izdenis, zertteý, pikir - talas, suraq - jaýap, áńgimelesý, mátinmen jumys, toptarmen jumys.
Sabaqtyń kórnekiligi:
1. Kenesarynyń sýreti.
2. 1836 - 1837 jj. K. Qasymuly bastaǵan kóterilis karta.
3. Qujattar, kitapshalar, merzimdi baspasóz materıaldary, naqyl sózder.
4. Kóterilisti zertteý josparynyń plansheti.
Kóterilistiń alǵysharttary men sebepteri.
Kóterilistiń maqsaty, sıpaty, qozǵaýshy kúshteri.

Kóterilistiń jeńilýi men tarıhı mańyzy.
Uqsas belgileri………..
Erekshe belgileri............

Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi: Kúı «Mahambet»- oryndaǵan 10 - shy synyp oqýshysy Aryn Abaı.
Kirispe:
Oqýshylar, sizder Mahambet Ótemisulynyń «Mahambet» kúıin tyńdańyzdar. Táýelsizdik jolynda kúresken batyrlar Kenesary, Mahambet, Isataı batyrlardyń erlikteri eshqashan umytylmaıdy, jaýjúrek batyr, jerim, jurtym dep, zar eńirep, bozdap ótken bozdaq - K. Qasymuly. K. Qasymuly jaıly onyń ómirin, batyrlyǵyn biz bolashaq urpaqqa darytýymyz kerek.
Oqýshylar taqyrypqa sholý jasaıdy/topqa bólinedi: tarıhshylar, ádebıetshiler, zertteýshiler, talapkerler/.
Muǵalim:
1. Tarıhshylar toby: taqyryptyń mán - jaıyn túsindiredi.
2. Zertteýshiler toby: kartadan kóterilis bolǵan aýmaqty kórsetip, shartty belgimen belgileıdi.
3. Ádebıetshiler toby: Kenesary jaıly maǵlumat beredi. «Kenesary - Naýryzbaı» dastanyn oryndaıdy.
4. Oqýshylarmen jumys: «Ult sanasyn oıatqan uly tulǵa» dep Kenesary Qasymuly jaıly sizder qandaı maǵlumattar bere alasyzdar?
Oqýshylar:
1 oqýshy: K. Qasymuly 1802 jyly qazirgi Kókshetaý oblysynda dúnıege kelgen. Qazaq halqynyń eń kórnekti hany. Abylaıdyń nemeresi bolǵan, ol atasyna eliktegen jáne sonyń jolyn qýýshymyn dep eseptegen. «Abylaı atam qonys etken jerler úshin kúresemin»- dep ashyq aıtqan edi.
2 oqýshy: Kenesary jaýjúrek batyr, kórnekti qolbasshy, adamshylyǵy mol adam, halyqty uıymdastyrýshy, qaıratker, halyq bostandyǵy úshin kúresker degen ataqqa ıe bolǵan. Sondyqtan K. Qasymulyn «Han Kene» dep ataǵan. Ol bala kúninde - aq qorqýdy bilmeıtin batyl bolǵan. Atpen júrip, ań aýlaǵandy unatatyn.
3 oqýshy: Bul ólke ol kezde Qoqan handyǵynyń bıliginde edi. Kenesary munda da turaqtap qala almady.
4 oqýshy: Kenesary – azattyq qozǵalysynyń qolbasshysy, onyń ishinde qazaqtyń Uly júziniń de áıgili batyrlary boldy. Mysaly: Aǵynaı, Iman Dýlatov, Jolman Tilenshıev jáne Buǵybaı. Buǵan onyń Aqmola bekinisin qalaı alǵany dálel.
5 oqýshy: Kenesary óziniń dushpandaryna óte qatal bolatyn, ol qzine zıany tımegen qarapaıym adamdarǵa qoldan kelgenshe meıirimdilik jasaǵandy jaqsy kóretin edi.
6 oqýshy: Bul ólke ol kezde Qoqan handyǵynyń bıliginde edi, Kenesary munda da turaqtap qala almady.
Oqýshy:
K. Qasymulynyń patsha úkimetimen kelisý áreketinen esh nátıje shyq - paǵannan keıin, ol qarý alyp, kúresýge bel baılady. Ol óziniń sońǵy hatynda 1825 jyldan 1840 jylǵa deıin patsha úkimetiniń áskerleri bizdiń aýyldy 15 ret shaýyp ketti. Sondyqtan bizder mundaı qysymǵa, talan - tarajǵa shydaı almaı basymyzdyń aýǵan jaǵyna kóship júrdik. Biraq olar sóıtse de tynyshtyq bermedi. Sol sebepti men K. Qasymuly qarýlanyp alyp, kúresti bastaýǵa attandym depti.
Negizgi bólim:
Muǵalim: İ. Esenberlınniń «Han Kene» eńbegin basshylyqqa ala otyryp, oqýshylardyń shyǵarmashylyqpen jumys isteý daǵdysyn qalyptastyramyz. İlıas Esenberlın «Han Kene» /tarıhı tolǵamdar men pesa dastandar/, Almaty, «Jalyn» baspasy, 1993 jyl. 266 bet.
1. Baıandama: Ermuqan Bekmahanovtyń eńbegi «Qazaq halqynyń Kenesary bsataǵan azattyq qozǵalysy» /tarıhı monografıadan úzindi/. «Han Kene» Almaty, «Jalyn» baspasy, 1993 jyl.
2. Baıandama: Januzaq Qasymbaev. «Mıtrıat Kırgızskoı stepı» Pravda ı vymysel o vosstanıı Kenesary Kasymova.
3. Baıandama taqyryby: «Kenesary - Naýryzbaı» dastan, İ. Esenberlın. «Han Kene» Almaty, «Jalyn», 1993 jyl.
4. Baıandama: Doskeı Álimbaev. «Kenesary» poemasy.
5. Baıandama: «Jambyl Jabaev» este qalǵan áńgimelerden úzindi.
6. Baıandama: Ábilmájin Jumabaev. «Jol aıryǵynda».
7. Baıandama: «Kenesary Qasymuly erlikteri».
8. Óleń: Estaı Myrzahmetov. «Sardalanyń sardary».
Muǵalim:
«Óldi deýge bola ma aıtyńdarshy
Ólmeıtuǵyn artynda sóz qaldyrǵan»
Oqýshylardyń óz shyǵarmashylyǵynan oı - tolǵaýlar oryndalady.
1 oqýshy:
Kenesary saǵyndyrǵan Saıyn babam,
Ejelden bári este jaıyń maǵan.
Erligiń bar, jigeriń bar,
Taǵdyrdyń talqysynan taıynbaǵan.
2 oqýshy:
Aǵalarym, babalarym,
Maqtanyshym aıbynym.
Jaralǵan mańdaıymnyń baǵysyń,
Taralǵan er halqyma erligimen.
Bas ıip turǵandaı ǵoı saǵan dalam.
Ped. ǵ. d. profesor T. T. Turlyǵul aǵamyzǵa arnaý.
3 oqýshy:
Analarym, danalarym
Batyrlyǵyń tamsanǵandaı
Jalynyń bar qaısar jandaı
Alystan qulaǵyma ún keledi
Elim dep emirenip án salǵanda
Bekmahanova Halıma Adamqyzyna arnaý
Qonaqtarǵa osy shýmaqtar arnalady.
Muǵalim: Talapkerler toby búgingi konferensıa sabaǵyn qorytyndylaıdy.
Taqtaǵa sabaq jospary jazylǵan planshet boıynsha oqýshynyń alǵan bilimderi tekseriledi, suraq qoıylady.

Úıge tapsyrma:
«Búgin konferensıa sabaǵynda alǵan áserim», «Meni oılandyratyn jaǵdaılar», «Kenesary meniń ıdealym», «Er tulǵaly Kenesary» degen taqyryptarda tarıhı shyǵarmalar jazyp kelý.