9 – mamyr – Jeńis kúni!
9 – mamyr – Jeńis kúni!
Maqsaty:
1. Uly otan soǵysy týraly maǵlumat berý.
2. 9 – Mamyr – Jeńis kúni ekenin tolyq túsindirip ótý.
3. Balalardy Otanyn, elin, jerin súıýge tárbıeleý.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý
İİ. Maqal - mátel
«Otan – ottan da ystyq»
«Otan úshin otqa tús, kúımeısiń!»
1. Tárbıeshiniń kirispe áńgimesi.
1941 jyly 22 maýsymynda oılamaǵan jerden nemister bizdiń elimizge shabýyl jasaǵan, ıaǵnı soǵys ashty.
Bul soǵys Uly Otan soǵysy dep ataldy, Ári bul soǵys 4 jylǵa sozyldy. Sóıtip, 1945 jyly 9 - Mamyr kúni biz fashıserdi jeńip shyqtyq.
Taqpaqtar:
Joldyǵalı Sanjar:
Atam Otan qorǵaǵan
Onda qorqaq bolmaǵan
Altyn juldyz keýdede
Naǵyz batyr ol maǵan.
Álıa Nurmuhambetqyzy Moldaǵulova (shyn esimi İlıa, maıdandas dostary «Lıa» dep atapty) (1925 j. 15 maýsym (keıbir derekterde 25 qazan, 20 sáýir), Aqtóbe oblysy, Qobda aýdany, Qaz KSR – 1944 j. 14 qańtar, Pskov oblysynyń soltústigindegi Novosokolnıkı, Kazachıha aýyly, RKSFR) – Keńes Odaǵynyń Batyry (1944), snaıper, efreıtor.
1925 j. 25 qazanda Aqtóbe oblysy, Qobda aýdanynyń Bulaq aýylynda Sarqulov Nurmuhammed jáne Moldaǵulova Marjannyń otbasynda dúnıege kelgen. Bala kezinde anasynan aıyrylyp (1933 j.), keıinnen Almatyda aǵasynyń qolynda turǵan, al 1935 j. bastap Lenıngrad, Krasnogvardeıskıı aýdany, Gýrdın kóshesindegi №46 - shy balalar úıinde tárbıelengen. Sankt - Peterbýrgtegi 9 - orta mektebinde oqydy. Oqýdaǵy ozattyǵy jáne úlgili tártibi úshin Álıa Qyrymdaǵy Búkilodaqtyq pıonerler lageri – Artekke jiberiledi. Artekte batyrlar taqtasyna Rýben Ibarrýrı, Tımýr Frýnze sıaqty batyrlarmen qatar Álıa Moldaǵulovanyń da sýreti engizilgen. Soǵys bastalǵan soń balalar úıimen birge Iaroslav oblysynyń Vátskoe selosyna evakýasıalanǵan. Vátskoe orta mektebinen 7 - synypty bitirisimen Rybınskavıasıalyq tehnıkýmyna túsedi, biraq kóp uzamaı (1942) JSHQÁ - ǵa (Jumysshy - Sharýa Qyzyl Áskeri) maıdanǵa jiberý týraly ótinish jiberedi.
1943 j. Snaıperler daıyndaý ortalyq áıelder mektebin aıaqtaıdy. 1943 j. bastap 54 - shi arnaıy atqyshtar brıgadasy 4 - batalónynyń snaıperi bolǵan (22 - shi ásker, 2 - shi Baltyq jaǵalaýy fronty). Jaý áskeriniń 30 - dan asa sarbazdary men ofıserleriniń kózin joıǵan. 1944 j. 14 qańtarda Pskov oblysynyń soltústigindegi Novosokolnıkı aýdanynda qaza tapty.
Álıa Nurmuhambetqyzy Moldaǵulovaǵa 1944 j. 4 maýsymda Keńes Odaǵy Batyry ataǵy berildi. Lenın ordenimen marapattaldy.
Gúljan:
Batyr qyz
Álıany bul kúnde,
Barlyq bala biledi
Álıa apa kóńilde
Ápkemiz dep júredi.
Bekjan:
Jer men kóktiń arasyn
Sharpyǵanda qalyń órt
Álıa orys qalasyn
Azat etip boldy mert.
Nabı:
Qaldy artta qan men tógis
Qıyndyq keshý de
Biraq ta sum soǵys
Árkimniń esinde.
Baýyrjan Momyshuly (24 jeltoqsan 1910 - 10 maýsym 1982) — Keńes odaǵynyń batyry, jazýshy, Ekinshi dúnıejúzilik soǵystyń dańqty jaýyngeri, áskerı qolbasshy, strateg jáne taktık.
Batys maıdanyndaǵy 16 armıanyń 316 (1941 jyldyń qarashasynan bastap 8 - gvardıalyq Qyzyltý atqyshtar dıvızıasy 1073 atqyshtar polkiniń (1941 jyldyń qarashasynan 19 Gvardıa polki) jáne batalón komandıri. Uly Otan soǵysyna general - maıor I. V. Panfılov basqarǵan áıgili dıvızıasynyń quramynda 1941 jyldyń qyrkúıek aıynan bastap qatysty. Batalón komandıri retinde aǵa leıtenant Baýyrjan Momyshuly Moskva úshin shaıqasta 207 ret urysqa qatysty. 1941 jyldyń 16 - 18 qarasha kúnderi vermahtyń Máskeý baǵytynda ekinshi márte jasaǵan joryǵy kezinde aǵa leıtenant Momyshuly basqarǵan batalón dıvızıadan qashyqta, Matronıno derevnásynyń janynda Volokolam tas jolynda asqan erlikpen urys júrgizdi. Bilikti kombattyń basshylyǵy arqasynda 3 kún boıy fashıser shabýylyn toıtaryp, batalón úlken shyǵynsyz, urysqa qabiletti jaǵdaıda qorshaýdan shyǵady
Islam:
Batyr bopty babamyz
Bizder áli balamyz
Kúzette túr turaǵy
Áskerdegi aǵamyz.
Mánshúk Jıenǵalıqyzy Mámetova (shyn esimi Mánsıa) — 1922, Oral oblysy Orda aýdany,— 1943 j. qazannyń 16 - y — qaharman qazaq qyzy, Keńes Odaǵynyń Batyry (1944). Shyn esimi Mánsıa. Anasy erkeletip Monshaǵym deı bergennen, Mánsıanyń tili kelmeı ózin Mánshúk dep ketken. Ata - anasynan erte aıyrylǵan Mánshúk balalyq, jastyq shaǵyn Almatyda Á. Mámetovanyń tárbıesinde ótkizedi. Uly Otan soǵysy bastalǵan kezde Almaty medısınalyq ınstıtýtynda oqyp júrdi.
1942 j. tamyzda ol óz erkimen Qyzyl Armıa qataryna alynyp, 21 - nshi atqyshtar dıvızıasynyń quramynda urysqa qatysty.
Aǵa serjant, pýlemetshi Mánshúk urystarda óziniń mergendigimen jáne tobynda batyldyǵymen kózge tústi. Nevel qalasy úshin bolǵan keskilesken sheshýshi urysta Mánshúk aqtyq demi bitkenshe pýlemetten oq boratyp, qaharmandyqpen qaza tapty.
Pavlodar oblysynyń kolhozshylary Batyr qyzdyń qurmetine Mánshúk atyndaǵy tank kolonnasyn qurýǵa qarajat jınady. Týǵan jerinde oǵan eskertkish ornatylǵan, Nevel, Almaty, Oral, t. b. qalalarda Mánshúk atynda kósheler bar. Respýblıkanyń ondaǵan mektepteri, Qyzylorda qyzdar pedagogıkalyq ýchılıshesi Mánshúk esimimen atalady. Qaharman qyzdyń ómiri men óshpes erligi jaıly «Mánshúk týraly jyr» kórkem fılm túsirildi.
Qaınar:
Jaýmen jalǵyz alysty,
Túbinde Mánshúk soǵystyń
Bermedi qoldan namysty.
Júrekti qyzy qazaqtyń.
Aıana:
Mánshúk apaı batyr qyz,
Ardaqtaımyz atyn biz.
Uqsap Mánshúk apaıǵa,
Ósip kele jatyrmyz.
Án: «Bul shaqta»
Qorytyndy:
Qaldy artta qan tógis,
Qıyndyq keshý de.
Biraq ta sum soǵys,
Árkimniń esinde.
Jas urpaq tilegi,
Beıbit kún asqary.
Ashyq bop tursyn de,
Álemniń aspany!
Maqsaty:
1. Uly otan soǵysy týraly maǵlumat berý.
2. 9 – Mamyr – Jeńis kúni ekenin tolyq túsindirip ótý.
3. Balalardy Otanyn, elin, jerin súıýge tárbıeleý.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý
İİ. Maqal - mátel
«Otan – ottan da ystyq»
«Otan úshin otqa tús, kúımeısiń!»
1. Tárbıeshiniń kirispe áńgimesi.
1941 jyly 22 maýsymynda oılamaǵan jerden nemister bizdiń elimizge shabýyl jasaǵan, ıaǵnı soǵys ashty.
Bul soǵys Uly Otan soǵysy dep ataldy, Ári bul soǵys 4 jylǵa sozyldy. Sóıtip, 1945 jyly 9 - Mamyr kúni biz fashıserdi jeńip shyqtyq.
Taqpaqtar:
Joldyǵalı Sanjar:
Atam Otan qorǵaǵan
Onda qorqaq bolmaǵan
Altyn juldyz keýdede
Naǵyz batyr ol maǵan.
Álıa Nurmuhambetqyzy Moldaǵulova (shyn esimi İlıa, maıdandas dostary «Lıa» dep atapty) (1925 j. 15 maýsym (keıbir derekterde 25 qazan, 20 sáýir), Aqtóbe oblysy, Qobda aýdany, Qaz KSR – 1944 j. 14 qańtar, Pskov oblysynyń soltústigindegi Novosokolnıkı, Kazachıha aýyly, RKSFR) – Keńes Odaǵynyń Batyry (1944), snaıper, efreıtor.
1925 j. 25 qazanda Aqtóbe oblysy, Qobda aýdanynyń Bulaq aýylynda Sarqulov Nurmuhammed jáne Moldaǵulova Marjannyń otbasynda dúnıege kelgen. Bala kezinde anasynan aıyrylyp (1933 j.), keıinnen Almatyda aǵasynyń qolynda turǵan, al 1935 j. bastap Lenıngrad, Krasnogvardeıskıı aýdany, Gýrdın kóshesindegi №46 - shy balalar úıinde tárbıelengen. Sankt - Peterbýrgtegi 9 - orta mektebinde oqydy. Oqýdaǵy ozattyǵy jáne úlgili tártibi úshin Álıa Qyrymdaǵy Búkilodaqtyq pıonerler lageri – Artekke jiberiledi. Artekte batyrlar taqtasyna Rýben Ibarrýrı, Tımýr Frýnze sıaqty batyrlarmen qatar Álıa Moldaǵulovanyń da sýreti engizilgen. Soǵys bastalǵan soń balalar úıimen birge Iaroslav oblysynyń Vátskoe selosyna evakýasıalanǵan. Vátskoe orta mektebinen 7 - synypty bitirisimen Rybınskavıasıalyq tehnıkýmyna túsedi, biraq kóp uzamaı (1942) JSHQÁ - ǵa (Jumysshy - Sharýa Qyzyl Áskeri) maıdanǵa jiberý týraly ótinish jiberedi.
1943 j. Snaıperler daıyndaý ortalyq áıelder mektebin aıaqtaıdy. 1943 j. bastap 54 - shi arnaıy atqyshtar brıgadasy 4 - batalónynyń snaıperi bolǵan (22 - shi ásker, 2 - shi Baltyq jaǵalaýy fronty). Jaý áskeriniń 30 - dan asa sarbazdary men ofıserleriniń kózin joıǵan. 1944 j. 14 qańtarda Pskov oblysynyń soltústigindegi Novosokolnıkı aýdanynda qaza tapty.
Álıa Nurmuhambetqyzy Moldaǵulovaǵa 1944 j. 4 maýsymda Keńes Odaǵy Batyry ataǵy berildi. Lenın ordenimen marapattaldy.
Gúljan:
Batyr qyz
Álıany bul kúnde,
Barlyq bala biledi
Álıa apa kóńilde
Ápkemiz dep júredi.
Bekjan:
Jer men kóktiń arasyn
Sharpyǵanda qalyń órt
Álıa orys qalasyn
Azat etip boldy mert.
Nabı:
Qaldy artta qan men tógis
Qıyndyq keshý de
Biraq ta sum soǵys
Árkimniń esinde.
Baýyrjan Momyshuly (24 jeltoqsan 1910 - 10 maýsym 1982) — Keńes odaǵynyń batyry, jazýshy, Ekinshi dúnıejúzilik soǵystyń dańqty jaýyngeri, áskerı qolbasshy, strateg jáne taktık.
Batys maıdanyndaǵy 16 armıanyń 316 (1941 jyldyń qarashasynan bastap 8 - gvardıalyq Qyzyltý atqyshtar dıvızıasy 1073 atqyshtar polkiniń (1941 jyldyń qarashasynan 19 Gvardıa polki) jáne batalón komandıri. Uly Otan soǵysyna general - maıor I. V. Panfılov basqarǵan áıgili dıvızıasynyń quramynda 1941 jyldyń qyrkúıek aıynan bastap qatysty. Batalón komandıri retinde aǵa leıtenant Baýyrjan Momyshuly Moskva úshin shaıqasta 207 ret urysqa qatysty. 1941 jyldyń 16 - 18 qarasha kúnderi vermahtyń Máskeý baǵytynda ekinshi márte jasaǵan joryǵy kezinde aǵa leıtenant Momyshuly basqarǵan batalón dıvızıadan qashyqta, Matronıno derevnásynyń janynda Volokolam tas jolynda asqan erlikpen urys júrgizdi. Bilikti kombattyń basshylyǵy arqasynda 3 kún boıy fashıser shabýylyn toıtaryp, batalón úlken shyǵynsyz, urysqa qabiletti jaǵdaıda qorshaýdan shyǵady
Islam:
Batyr bopty babamyz
Bizder áli balamyz
Kúzette túr turaǵy
Áskerdegi aǵamyz.
Mánshúk Jıenǵalıqyzy Mámetova (shyn esimi Mánsıa) — 1922, Oral oblysy Orda aýdany,— 1943 j. qazannyń 16 - y — qaharman qazaq qyzy, Keńes Odaǵynyń Batyry (1944). Shyn esimi Mánsıa. Anasy erkeletip Monshaǵym deı bergennen, Mánsıanyń tili kelmeı ózin Mánshúk dep ketken. Ata - anasynan erte aıyrylǵan Mánshúk balalyq, jastyq shaǵyn Almatyda Á. Mámetovanyń tárbıesinde ótkizedi. Uly Otan soǵysy bastalǵan kezde Almaty medısınalyq ınstıtýtynda oqyp júrdi.
1942 j. tamyzda ol óz erkimen Qyzyl Armıa qataryna alynyp, 21 - nshi atqyshtar dıvızıasynyń quramynda urysqa qatysty.
Aǵa serjant, pýlemetshi Mánshúk urystarda óziniń mergendigimen jáne tobynda batyldyǵymen kózge tústi. Nevel qalasy úshin bolǵan keskilesken sheshýshi urysta Mánshúk aqtyq demi bitkenshe pýlemetten oq boratyp, qaharmandyqpen qaza tapty.
Pavlodar oblysynyń kolhozshylary Batyr qyzdyń qurmetine Mánshúk atyndaǵy tank kolonnasyn qurýǵa qarajat jınady. Týǵan jerinde oǵan eskertkish ornatylǵan, Nevel, Almaty, Oral, t. b. qalalarda Mánshúk atynda kósheler bar. Respýblıkanyń ondaǵan mektepteri, Qyzylorda qyzdar pedagogıkalyq ýchılıshesi Mánshúk esimimen atalady. Qaharman qyzdyń ómiri men óshpes erligi jaıly «Mánshúk týraly jyr» kórkem fılm túsirildi.
Qaınar:
Jaýmen jalǵyz alysty,
Túbinde Mánshúk soǵystyń
Bermedi qoldan namysty.
Júrekti qyzy qazaqtyń.
Aıana:
Mánshúk apaı batyr qyz,
Ardaqtaımyz atyn biz.
Uqsap Mánshúk apaıǵa,
Ósip kele jatyrmyz.
Án: «Bul shaqta»
Qorytyndy:
Qaldy artta qan tógis,
Qıyndyq keshý de.
Biraq ta sum soǵys,
Árkimniń esinde.
Jas urpaq tilegi,
Beıbit kún asqary.
Ashyq bop tursyn de,
Álemniń aspany!
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Sýtek. Sýtektiń tabıǵatta taralýy jáne alynýy.
