InfoHub Logo

Synyptan tys jumys. Taqyryby: Abaı ánderi
Maqsaty: Abaı ánderin oqýshy sanasyna sińirtý. Abaıdyń ánderiniń maǵynasyn ashýǵa úıretý.
Tárbıeliligi: Abaı ánderi arqyly kórkem sóz ben tildiń halyq sheshendigin, tildiń qudirettiligin uǵynýǵa, oqýshylardy adamgershilikke, izgi qasıetterge tárbıeleý, ásemdikke, ádeptilikke tárbıeleý.
Damytýshylyǵy: Oqýshylardyń oılaý, shyǵarmashylyq qabiletin damytý.
Kórnekiligi:
1. Abaı sýreti.
2. Abaıdyń án - óleń týraly sózderi.
a) Týǵanda dúnıe esigin ashady óleń,
Óleńmen jer qoınyna kirer deneń.
á) Qulaqtan kirip boıdy alar,
Ásem án men tátti kúı.
b) Jaqsy ándi tyńdasań oı - kózińmen
Ómir sáýle kórseter sýdaı tunyq.
v) Ánniń de estisi bar eseri bar,
Tyńdaýshynyń qulaǵyn keseri bar.
g) Uıyqtap jatqan júrekti án oıatar,
Onyń tátti oralǵan máni oıatar.

1. «Abaı qazaq óleńiniń qurylysyna jańa formalar engizdi». G. Shombalova.
2. «Abaı qazaq halqynyń dástúrli mýzykalyq shyǵarmashylyǵy negizinde qalyptasty, halyq kompozıtorynyń ónerinen nár aldy». B. G. Erzakovıch.
3. «Abaı ánderi óziniń tabıǵatymen, rýhymen, naǵyz ulttyq án úlgisi boldy, olar qazaqtyń halyq mýzykasy dástúrine negizdelgen, orys áýenderi men romanstarynyń elementterin engizý, arqyly ulttyq mýzyka ónerin baıytty, keńeıtti tolyqtyrdy». A. Q. Jubanov.
Sabaqtyń barysy: Qyzyǵýshylyǵyn oıatý. Abaı degen sózdi estigende, oılaryńa, kóz aldaryńa ne keledi. Asosıasıalyq aımaq qurǵyzamyn.

Kirispe: Qazaq halqynyń uly aqyny Abaı Qunanbaev qazaq halqynyń mádenı tarıhynda erekshe oryn alady. Sońynda tamasha óleńder men qara sózder qaldyrǵan Abaı tek qana aqyn emes, kompozıtor jáne óz óleńderin oryndaýshy. Búgingi klastan tys jumysymyz Abaıdyń bir ǵana qyry — ánderiniń tereń maǵynasyn ashý arnalady.
Ǵasyrlar boıy damyǵan qazaq án óneri HİH ǵasyrdyń ekinshi jartysynda kórkemdik pen kemeldiktiń shyńyna órledi. Abaı ómir súrgen osy kezeńde qazaqta mýzykanyń jazba mádenıeti joq edi, halyqtyq mýzyka aýyz dástúrlik qalypta edi. Sondyqtan Abaı ánderi aýyzdan – aýyzǵa, zamannan – zamanǵa aýyzsha aýysa otyryp jetti.
Abaı ánderiniń bizge tolyq jetken sebebi, halyqtyń júreginde saqtalýǵa, sapasy saı keletin shyǵarmalar bolǵandyǵynda, halyq sanasynan óshpes oryn alǵandyǵynda.
Kompozıtor Abaı darynyna qanat bitirgen, án nárimen sýsyndatqan orta qandaı edi? Onyń kompozıtorlyq óneriniń bulaq bastaýy qaıda? Ánderiniń sıpaty men taqyryby qandaı? Kezekti oqýshylarǵa bereıik.
Abaı ánderiniń sıpaty týraly – Asıla. Abaıdyń án murasy, kompozıtorlyq shyǵarmashylyǵy qazaq mýzykasyna engen baǵa jetpes tyń jańalyq bolyp tabylady. Akademık A. Jubanov «Zamana bulbuldary eńbeginde Abaı ánderiniń áýeni, ólshem yrǵaq, qurylym – pishini jaǵynan ózine deıingi birde – bir halyq kompozıtorynyń shyǵarmashylyǵyna uqsamaı, aıryqsha dara turǵandyǵyn ashyp kórsetti.
Abaıdyń kompozıtorlyq shyǵarmashylyǵynyń qalyptasýy jáne «Úsh uly bastaý» - Shynbolat. Úsh bastaý. 1. Qazaq halqynyń jazba ádebıeti. 2. Shyǵys elderdegi klasık poezıasy. 3. Batys Eýropa mádenıeti. Osy úsh bastaý Abaıdyń mýzykalyq shyǵarmashylyǵynyń qalyptasýyna tikeleı áser etti. Abaı óz zamanynda ónerdiń damýyna asa den qoıyp otyrǵan halyq shyǵarmashylyǵyna jaı eliktep qana qoımaı, zerdesine toqyp ósken. Abaı aýlynda árqashan án - kúı úzilmegen.