Abaı Qunanbaev «Ǵylym tappaı maqtanba» óleńi
SHQO, Aıagóz aýdany, Mamyrsý aýyly
«S. Ǵabbasov atyndaǵy jalpy bilim beretin orta mektep» KMM
qazaq tili men ádebıet páni muǵalimi Toleýova Amanjan Talgarovna
Ádebıet 6 – synyp
Sabaqtyń taqyryby: Abaı Qunanbaev «Ǵylym tappaı maqtanba» óleńi
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Óleń mazmunyn meńgertý, ıdeıasyn ashý. Abaıdyń jas urpaqqa ómir súrýdi úıretý týraly naqyl sózderin óleńderimen salystyra otyryp, oqýshy boıyna darytý.
Damytýshylyq: Túıindi oı aıta bilýge, ózindik pikir qalyptastyrýǵa jeteleý, shyǵarmashylyq izdenisin arttyrý.
Tárbıelik: Abaı óleńderindegi «Bes nársege asyq bolýǵa, bes nárseden qashyq bolýǵa», ony túsine, túısine bilýge tárbıeleý.
Kórnekili: Abaı sýreti, shyǵarmalary, kitap buryshy, Abaı týraly jazǵan danalar sózderi, Venn dıagramsy, slaıd, býklet, ınterbelsendi taqta.
Ádis - tásilder: áńgimeleý, suraq – jaýap, mánerlep oqý, Venn dıagramsy.
Sabaq barysy: a) Uıymdastyrý kezeńi. Sálemdesý. Shattyq sheńber. Ushaqqa tilek jazyp, bir – birine ushyrady.
á) Úı jumysy: «Ásempaz bolma árnege» óleńin jattaýǵa berilgen. Sonymen birge Abaı jaıly bilgenderin eske túsirý maqsatynda zymyran suraqtar beremin. Oqýshylar tez – tez aıtyp otyrady.
Suraqtar:
1. Abaı Qunanbaev kim? -..................(aqyn, oıshyl, ǵulama, fılosof)
2. Qaı jerde dúnıege kelgen?.................(Shyǵys Qazaqstan oblysy, Shyńǵystaýdyń baýyrynda)
3. Týǵan jyly?..................(1845 jyly)
4. Alǵash qalaı hat tanyǵan?....................... (aýyl moldasynan)
5. Abaı oqyǵan Semeıdegi medrese?....................(Semeıdegi Ahmet Rıza)
6. Abaıdyń shyn esimi?...................(Ibrahım)
7. Abaıdyń arǵy atasy?.....................(Óskenbaı)
8. Óz ákesi?...............................(Qunanbaı)
9. Abaıdyń anasy?...............,(Uljan) ájesi....................(Zere)
10. Abaıdyń ákesi Abaıdy nege úıretedi?.........................(el bıleýge úıretedi))
11. Abaı men ákesi arasyndaǵy kelispeýshilik neden?................(el bıleýshilerdiń halyqqa jasaǵan qıanatyn kórgende bastalady)
12. Abaı oqyǵan orys jazýshylary men aqyndary kimder?..........(Pýshkın, Lermontov, Krylov, Tolstoı, Saltykov - Shedrın, Dobrolúbov, Chernyshevskıı)
13. Abaıdyń aqyn ekenin tanytqan alǵashqy kórkem óleńi.................. («Qansonarda búrkitshi shyǵady ańǵa»)
14. Ol óleńi qaı jyly jazylǵan?..................(1882 jyly), halyq aýyz ádebıeti)
15. Aqyn qaı jyly dúnıeden ozdy?............... (1904 jyly)
b) Jańa sabaq: Oqýshylarǵa aqynnyń «Ǵylym tappaı maqtanba» óleńin oqı otyryp, aqynnyń aıtaıyn degen oıy, ǵylym jolyna umtylǵan jastarǵa aqynnyń aıryqsha eskertýi, ol qandaı nárseden qashyq bolý, qandaı nársemen dos bolý edi?(Bir oqýshy oqýlyqtan taýyp oqıdy). (Interbelsendi taqtadan kórsetý)
Bes dushpan: Ótirik, ósek, maqtanshaq, erinshek beker mal shashpaq.
Bes asyl is: talap, eńbek, tereń oı, qanaǵat, raqym.
Oqýshylarǵa kezektep oqytyp, kompozısıalyq qurylysyna taldaý jasatý.
Avtory: Abaı Qunanbaev
Taqyryby: Jastardy ǵylymǵa, bilimge, ónerge shaqyrý.
Ideıasy: Ǵylymnyń úlken qazyna ekenin aıtý.
Janry: Óleń.
Shýmaq: 6
Tarmaq: 25
Býnaq: 2
Býyn: 7 - 8
Uıqas: aaab, aabab.
Óleńdegi jańa sózdermen tanysý.
Ǵıbrátli - úlgili degen sóz.
Náfrátli - jıirkenishti degen sóz.
Óleńge tildik taldaý jasaıyq. Biz qazaq tilinen sınonım sózdi óttik.
Asyq - sóziniń sınonımi umtylý, qashyq – sóziniń sınonımi aýlaq bolý.
Abaıdyń óleńinde 5 asyl is: talap, eńbek, tereń oı, qanaǵat, raqymshyldy,. 5 jaman is: ósek, ótirik aıtý, maqtanshaqtyq, erinshektik, beker mal shashpaq.
v) Bekitý: Venn dıagramsy. Eki aqynnyń óleńin salystyryp, uqsastyǵyn tabý.
Abaı Qunanbaev «Ǵylym tappaı maqtanba»
Shákárim Qudaıberdıev «Adamdyq boryshyń»
Mine, balalar biz qazaqtyń bas aqyny, jazba ádebıetiniń negizin salýshy – Abaı Qunanbaevtiń taǵy da bir óleńimen tanystyq. Onda aqyn bizdi bes nársege umtyldyrsa, bes nárseden saqtandyrady. Osy jerde bes degen sandy aýyzǵa aldyq. Qazaqta qandaı sandar kıeli? (3, 4, 7, 9, 13, 40) Sol san esimderge baılanysty ádet - ǵuryptar men maqal – mátelder aıta ketedi.
g) Qorytyndy: Sonymen balalar. Abaı atamyz «Tolyq adam» bolý úshin adam boıynda segiz qasıet bolýy kerek deıdi. Sonyń ishindegi eń kúshtisi - ǵylym men qudiret eken. «Tolyq adam» týraly oıdyń o bastaǵy tórkinin biz búgingi ótken «Ǵylym tappaı maqtanba» óleńinen bastaý alyp, jyl ótken saıyn qoıýlana, kúrdelene túsetini sózsiz.
Búgingi sabaqty S. Toraıǵyrovtyń myna óleńimen aıaqtaǵym kelip tur.
Asyl sózdi izdeseń,
Abaıdy oqy, erinbe
Adamdyqty kózdeseń,
Jattap toqy kóńilge
s) Oqýshylardy baǵalaý.
d) Úıge tapsyrma: Abaı Qunanbaevtyń ǵylym, bilim úırený týraly óleńderin izdeý.
«Ǵylym tappaı maqtanba» óleńin jattaý.
«S. Ǵabbasov atyndaǵy jalpy bilim beretin orta mektep» KMM
qazaq tili men ádebıet páni muǵalimi Toleýova Amanjan Talgarovna
Ádebıet 6 – synyp
Sabaqtyń taqyryby: Abaı Qunanbaev «Ǵylym tappaı maqtanba» óleńi
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Óleń mazmunyn meńgertý, ıdeıasyn ashý. Abaıdyń jas urpaqqa ómir súrýdi úıretý týraly naqyl sózderin óleńderimen salystyra otyryp, oqýshy boıyna darytý.
Damytýshylyq: Túıindi oı aıta bilýge, ózindik pikir qalyptastyrýǵa jeteleý, shyǵarmashylyq izdenisin arttyrý.
Tárbıelik: Abaı óleńderindegi «Bes nársege asyq bolýǵa, bes nárseden qashyq bolýǵa», ony túsine, túısine bilýge tárbıeleý.
Kórnekili: Abaı sýreti, shyǵarmalary, kitap buryshy, Abaı týraly jazǵan danalar sózderi, Venn dıagramsy, slaıd, býklet, ınterbelsendi taqta.
Ádis - tásilder: áńgimeleý, suraq – jaýap, mánerlep oqý, Venn dıagramsy.
Sabaq barysy: a) Uıymdastyrý kezeńi. Sálemdesý. Shattyq sheńber. Ushaqqa tilek jazyp, bir – birine ushyrady.
á) Úı jumysy: «Ásempaz bolma árnege» óleńin jattaýǵa berilgen. Sonymen birge Abaı jaıly bilgenderin eske túsirý maqsatynda zymyran suraqtar beremin. Oqýshylar tez – tez aıtyp otyrady.
Suraqtar:
1. Abaı Qunanbaev kim? -..................(aqyn, oıshyl, ǵulama, fılosof)
2. Qaı jerde dúnıege kelgen?.................(Shyǵys Qazaqstan oblysy, Shyńǵystaýdyń baýyrynda)
3. Týǵan jyly?..................(1845 jyly)
4. Alǵash qalaı hat tanyǵan?....................... (aýyl moldasynan)
5. Abaı oqyǵan Semeıdegi medrese?....................(Semeıdegi Ahmet Rıza)
6. Abaıdyń shyn esimi?...................(Ibrahım)
7. Abaıdyń arǵy atasy?.....................(Óskenbaı)
8. Óz ákesi?...............................(Qunanbaı)
9. Abaıdyń anasy?...............,(Uljan) ájesi....................(Zere)
10. Abaıdyń ákesi Abaıdy nege úıretedi?.........................(el bıleýge úıretedi))
11. Abaı men ákesi arasyndaǵy kelispeýshilik neden?................(el bıleýshilerdiń halyqqa jasaǵan qıanatyn kórgende bastalady)
12. Abaı oqyǵan orys jazýshylary men aqyndary kimder?..........(Pýshkın, Lermontov, Krylov, Tolstoı, Saltykov - Shedrın, Dobrolúbov, Chernyshevskıı)
13. Abaıdyń aqyn ekenin tanytqan alǵashqy kórkem óleńi.................. («Qansonarda búrkitshi shyǵady ańǵa»)
14. Ol óleńi qaı jyly jazylǵan?..................(1882 jyly), halyq aýyz ádebıeti)
15. Aqyn qaı jyly dúnıeden ozdy?............... (1904 jyly)
b) Jańa sabaq: Oqýshylarǵa aqynnyń «Ǵylym tappaı maqtanba» óleńin oqı otyryp, aqynnyń aıtaıyn degen oıy, ǵylym jolyna umtylǵan jastarǵa aqynnyń aıryqsha eskertýi, ol qandaı nárseden qashyq bolý, qandaı nársemen dos bolý edi?(Bir oqýshy oqýlyqtan taýyp oqıdy). (Interbelsendi taqtadan kórsetý)
Bes dushpan: Ótirik, ósek, maqtanshaq, erinshek beker mal shashpaq.
Bes asyl is: talap, eńbek, tereń oı, qanaǵat, raqym.
Oqýshylarǵa kezektep oqytyp, kompozısıalyq qurylysyna taldaý jasatý.
Avtory: Abaı Qunanbaev
Taqyryby: Jastardy ǵylymǵa, bilimge, ónerge shaqyrý.
Ideıasy: Ǵylymnyń úlken qazyna ekenin aıtý.
Janry: Óleń.
Shýmaq: 6
Tarmaq: 25
Býnaq: 2
Býyn: 7 - 8
Uıqas: aaab, aabab.
Óleńdegi jańa sózdermen tanysý.
Ǵıbrátli - úlgili degen sóz.
Náfrátli - jıirkenishti degen sóz.
Óleńge tildik taldaý jasaıyq. Biz qazaq tilinen sınonım sózdi óttik.
Asyq - sóziniń sınonımi umtylý, qashyq – sóziniń sınonımi aýlaq bolý.
Abaıdyń óleńinde 5 asyl is: talap, eńbek, tereń oı, qanaǵat, raqymshyldy,. 5 jaman is: ósek, ótirik aıtý, maqtanshaqtyq, erinshektik, beker mal shashpaq.
v) Bekitý: Venn dıagramsy. Eki aqynnyń óleńin salystyryp, uqsastyǵyn tabý.
Abaı Qunanbaev «Ǵylym tappaı maqtanba»
Shákárim Qudaıberdıev «Adamdyq boryshyń»
Mine, balalar biz qazaqtyń bas aqyny, jazba ádebıetiniń negizin salýshy – Abaı Qunanbaevtiń taǵy da bir óleńimen tanystyq. Onda aqyn bizdi bes nársege umtyldyrsa, bes nárseden saqtandyrady. Osy jerde bes degen sandy aýyzǵa aldyq. Qazaqta qandaı sandar kıeli? (3, 4, 7, 9, 13, 40) Sol san esimderge baılanysty ádet - ǵuryptar men maqal – mátelder aıta ketedi.
g) Qorytyndy: Sonymen balalar. Abaı atamyz «Tolyq adam» bolý úshin adam boıynda segiz qasıet bolýy kerek deıdi. Sonyń ishindegi eń kúshtisi - ǵylym men qudiret eken. «Tolyq adam» týraly oıdyń o bastaǵy tórkinin biz búgingi ótken «Ǵylym tappaı maqtanba» óleńinen bastaý alyp, jyl ótken saıyn qoıýlana, kúrdelene túsetini sózsiz.
Búgingi sabaqty S. Toraıǵyrovtyń myna óleńimen aıaqtaǵym kelip tur.
Asyl sózdi izdeseń,
Abaıdy oqy, erinbe
Adamdyqty kózdeseń,
Jattap toqy kóńilge
s) Oqýshylardy baǵalaý.
d) Úıge tapsyrma: Abaı Qunanbaevtyń ǵylym, bilim úırený týraly óleńderin izdeý.
«Ǵylym tappaı maqtanba» óleńin jattaý.
You Might Also Like
