Abaı Qunanbaevtyń «Eskendir» dastany
Sabaqtyń taqyryby: Abaı Qunanbaevtyń «Eskendir» dastany
Sabaqtyń maqsaty: bilimdilik – Abaı Qunanbaevtyń «Eskendir» dastanyn oqý, taldaý, ıdeıasyn ashý; damytýshylyq - oqýshylardyń teorıalyq bilimin tereńdetý, sóıleý mádenıetin jetildirý, sózdik qoryn, dúnıetanymyn baıytý, ózindik oıyn aıtý, túıin jasaı bilý daǵdysyn damytý; tárbıelik - oqýshylardy qatygezdik pen mansapqorlyqtan jırendirý, izgilikke, ımandylyqqa tárbıeleý, ǵylym, bilimdi nasıhattaý.
Sabaqtyń tıpi: jańa bilimdi meńgertý
Sabaqtyń ádisi: «6 NELİKTEN» strategıasy, suraq - jaýap, túsindirý, taldap oqý, izdendirý, satylaı keshendi taldaý, esse.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqtadan prezentasıalyq slaıdtar
Pánaralyq baılanys: tarıh, mýzyka, kıno óneri
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
a) sálemdesý;
á) oqýshylardyń sabaqqa qatysyn túgendeý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
«6 NELİKTEN» strategıasy
1. Nelikten Abaı bala tárbıesine qatty kóńil bólgen?
2. Nelikten Abaı ǵylym, bilimdi ýaǵyzdaǵan óleńder jazdy?
3. Nelikten Abaıdyń «Segiz aıaq» óleńi eń bir kúrdeli de kórkem shyǵarma bolyp esepteledi?
4. Nelikten Abaıdyń óleń joldary maqal - mátel sıaqty naqylǵa aınalyp ketken?
5. Nelikten Abaı «ne isteseń de, bárin aqylmen iste» degen ulaǵatty oı aıtady?
6. Nelikten Abaıdy «qazaq jazba ádebı tiliniń negizin salýshy» dep baǵalaıdy?
İİİ. Jańa sabaq
a) «Osy jurt Eskendirdi bile me eken?» – dep Abaı aıtqandaı, Eskendir týraly oqýshylardyń ne bilip, ne bilmeıtinin anyqtaý (Eskendir týraly ańyzdy aıtyp berý, «Qos múıizdi Eskendir» kúıin tyńdatý, kınorejısser Olıver Stoýnnyń 2004 j. kıno túsirgenin, Eskendir rólinde Djared Letonyń oınaǵanyn aıtý).
á) «Eskendir» dastanyn mánerlep oqý.
b) «SKT» (satylaı keshendi taldaý) tehnologıasy boıynsha taldaý júrgizý.
«Eskendir» dastany
1. Avtory – Abaı Qunanbaev
2. Taqyryby – Shyǵysta Eskendir, orys pen Evropa elderiniń ataýynsha Aleksandr Makedonskıı týraly ańyzdy ómir shyndyǵyna jaqyndatyp ózinshe tolǵaǵan.
3. Janr túri – poema (dastan)
4. Negizgi ıdeıasy – izgilik pen beıbitshilikti, ǵylym men bilimdi, ıaǵnı rýhanı bıiktikti dáripteý. Zulymdyq pen qatygezdikti, mansapqorlyqty áshkereleý.
5. Shýmaq sany – 42
6. Tarmaq sany – 168
7. Býyn sany – 3 býnaqty
8. Uıqas túri – qara óleń uıqasy (aaba)
9. Shyǵarmanyń kompozısıalyq qurylysy:
9. 1. Sújettiń bastalýy. Fılıpp patsha qaıtys bolǵan soń Eskendirdiń taqqa otyrýy. Ásker jıyp kórshi elderdi jaýlaýy.
9. 2. Sújettik baılanys. Elsiz shólge tap bolýy. Óldim - taldym degende móldir bulaqqa kezdesýi.
9. 3. Shıelenisýi. Altyn qorǵan. «Bul – Qudaıǵa bastaıtyn qaqpa» dep ashpaı qoıýy. Qaqpanyń ar jaǵynan alǵan syı.
9. 4. Sharyqtaý shegi. Alǵash syıdyń qý súıek ekenin bilip ashýǵa býlyǵý. Arıstoteldiń aqyly. Tarazyǵa túsken qý súıek.
9. 5. Sheshimi. Hakim Arıstoteldiń jaýaby: Jemit kóz jer júzine toımasa da,
Ólse toıar kózine qum quıylǵanda.
10. Shyǵarma keıipkerleri
Abaı dastanynda ádildik, danyshpandyq, jaýyzdyqtar sóz bolady. Biraq mundaǵy ádil de, danyshpan da, fılosof ta Eskendir emes, Arıstotel. Dastanda eki obraz bar. Biri - Eskendir, ekinshisi - Arıstotel. Kóleminiń shaǵyndyǵyna qaramastan, dastannyń ıdeıasyna sáıkes, ekeýi de kórkem jasalǵan obrazdar.
Abaı Arıstotel esimin qurmetpen aıtady, «aqyly mol», «jeke - dara», «hakim adam» dep baǵalaıdy.
Al Eskendir bolsa, dáriptelmeı, synalady. «Maqtan súıgish, qyzǵanshaq, qanisher, toıymsyz, qaharly, ózimshil, toqtaý kórmeı ósken jan, dańǵoı, doly, kekshil, eser» dep sýretteledi.
11. Ádebı teorıalyq uǵymdar
Teńeý – darıanyń sýyndaı qandar aqty;
taspadaı beıne aryqtan shyqqan qulap.
Epıtet – sar dala, móldir bulaq, altyn qorǵan, qý ómir, jemit kóz, kápir kóz.
12. Túsindirme sózdik
Jemit – qanaǵatsyz, toıymsyz, obyr
Arany ashyldy – toıymsyz, ashqaraq, qanaǵat tutpaý, qunyǵý
Dańǵoı – elirme, eser, jelikbas
Doly – yza kernegen, býlyqpa, yzaqor
Ant urý – aıtqanyna turmaıtyn turlaýsyz ońbaǵan
Kápir – musylman dininen basqa dindegiler, qudaısyz, dinsiz
13. Shyǵarmanyń negizgi túıini, tárbıelik máni
Sońǵy 4 shýmaqty oqý. Jaýyzdyqqa jeteleıtin nárse kúnshildik, toıymsyzdyq, mansapqorlyq. Osyndaı jaman ádetterden saq bolý. Imandy bolýǵa, qanaǵatshyl bolýǵa úndeý.
IV. Sabaqty bekitý
«Rýhanı bıiktik – eń joǵarǵy bıiktik» taqyrybyna esse jazý.
V. Úıge: «Masǵut», «Ázim áńgimesi» dastandaryn oqý.
VI. Baǵalaý
Almaty qalasy, Áýezov aýdany,
Ǵ. Músirepov atyndaǵy №86 mektep - gımnazıasynyń
qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Dosqazıeva Botagóz Qısamadınqyzy
Sabaqtyń maqsaty: bilimdilik – Abaı Qunanbaevtyń «Eskendir» dastanyn oqý, taldaý, ıdeıasyn ashý; damytýshylyq - oqýshylardyń teorıalyq bilimin tereńdetý, sóıleý mádenıetin jetildirý, sózdik qoryn, dúnıetanymyn baıytý, ózindik oıyn aıtý, túıin jasaı bilý daǵdysyn damytý; tárbıelik - oqýshylardy qatygezdik pen mansapqorlyqtan jırendirý, izgilikke, ımandylyqqa tárbıeleý, ǵylym, bilimdi nasıhattaý.
Sabaqtyń tıpi: jańa bilimdi meńgertý
Sabaqtyń ádisi: «6 NELİKTEN» strategıasy, suraq - jaýap, túsindirý, taldap oqý, izdendirý, satylaı keshendi taldaý, esse.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqtadan prezentasıalyq slaıdtar
Pánaralyq baılanys: tarıh, mýzyka, kıno óneri
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
a) sálemdesý;
á) oqýshylardyń sabaqqa qatysyn túgendeý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
«6 NELİKTEN» strategıasy
1. Nelikten Abaı bala tárbıesine qatty kóńil bólgen?
2. Nelikten Abaı ǵylym, bilimdi ýaǵyzdaǵan óleńder jazdy?
3. Nelikten Abaıdyń «Segiz aıaq» óleńi eń bir kúrdeli de kórkem shyǵarma bolyp esepteledi?
4. Nelikten Abaıdyń óleń joldary maqal - mátel sıaqty naqylǵa aınalyp ketken?
5. Nelikten Abaı «ne isteseń de, bárin aqylmen iste» degen ulaǵatty oı aıtady?
6. Nelikten Abaıdy «qazaq jazba ádebı tiliniń negizin salýshy» dep baǵalaıdy?
İİİ. Jańa sabaq
a) «Osy jurt Eskendirdi bile me eken?» – dep Abaı aıtqandaı, Eskendir týraly oqýshylardyń ne bilip, ne bilmeıtinin anyqtaý (Eskendir týraly ańyzdy aıtyp berý, «Qos múıizdi Eskendir» kúıin tyńdatý, kınorejısser Olıver Stoýnnyń 2004 j. kıno túsirgenin, Eskendir rólinde Djared Letonyń oınaǵanyn aıtý).
á) «Eskendir» dastanyn mánerlep oqý.
b) «SKT» (satylaı keshendi taldaý) tehnologıasy boıynsha taldaý júrgizý.
«Eskendir» dastany
1. Avtory – Abaı Qunanbaev
2. Taqyryby – Shyǵysta Eskendir, orys pen Evropa elderiniń ataýynsha Aleksandr Makedonskıı týraly ańyzdy ómir shyndyǵyna jaqyndatyp ózinshe tolǵaǵan.
3. Janr túri – poema (dastan)
4. Negizgi ıdeıasy – izgilik pen beıbitshilikti, ǵylym men bilimdi, ıaǵnı rýhanı bıiktikti dáripteý. Zulymdyq pen qatygezdikti, mansapqorlyqty áshkereleý.
5. Shýmaq sany – 42
6. Tarmaq sany – 168
7. Býyn sany – 3 býnaqty
8. Uıqas túri – qara óleń uıqasy (aaba)
9. Shyǵarmanyń kompozısıalyq qurylysy:
9. 1. Sújettiń bastalýy. Fılıpp patsha qaıtys bolǵan soń Eskendirdiń taqqa otyrýy. Ásker jıyp kórshi elderdi jaýlaýy.
9. 2. Sújettik baılanys. Elsiz shólge tap bolýy. Óldim - taldym degende móldir bulaqqa kezdesýi.
9. 3. Shıelenisýi. Altyn qorǵan. «Bul – Qudaıǵa bastaıtyn qaqpa» dep ashpaı qoıýy. Qaqpanyń ar jaǵynan alǵan syı.
9. 4. Sharyqtaý shegi. Alǵash syıdyń qý súıek ekenin bilip ashýǵa býlyǵý. Arıstoteldiń aqyly. Tarazyǵa túsken qý súıek.
9. 5. Sheshimi. Hakim Arıstoteldiń jaýaby: Jemit kóz jer júzine toımasa da,
Ólse toıar kózine qum quıylǵanda.
10. Shyǵarma keıipkerleri
Abaı dastanynda ádildik, danyshpandyq, jaýyzdyqtar sóz bolady. Biraq mundaǵy ádil de, danyshpan da, fılosof ta Eskendir emes, Arıstotel. Dastanda eki obraz bar. Biri - Eskendir, ekinshisi - Arıstotel. Kóleminiń shaǵyndyǵyna qaramastan, dastannyń ıdeıasyna sáıkes, ekeýi de kórkem jasalǵan obrazdar.
Abaı Arıstotel esimin qurmetpen aıtady, «aqyly mol», «jeke - dara», «hakim adam» dep baǵalaıdy.
Al Eskendir bolsa, dáriptelmeı, synalady. «Maqtan súıgish, qyzǵanshaq, qanisher, toıymsyz, qaharly, ózimshil, toqtaý kórmeı ósken jan, dańǵoı, doly, kekshil, eser» dep sýretteledi.
11. Ádebı teorıalyq uǵymdar
Teńeý – darıanyń sýyndaı qandar aqty;
taspadaı beıne aryqtan shyqqan qulap.
Epıtet – sar dala, móldir bulaq, altyn qorǵan, qý ómir, jemit kóz, kápir kóz.
12. Túsindirme sózdik
Jemit – qanaǵatsyz, toıymsyz, obyr
Arany ashyldy – toıymsyz, ashqaraq, qanaǵat tutpaý, qunyǵý
Dańǵoı – elirme, eser, jelikbas
Doly – yza kernegen, býlyqpa, yzaqor
Ant urý – aıtqanyna turmaıtyn turlaýsyz ońbaǵan
Kápir – musylman dininen basqa dindegiler, qudaısyz, dinsiz
13. Shyǵarmanyń negizgi túıini, tárbıelik máni
Sońǵy 4 shýmaqty oqý. Jaýyzdyqqa jeteleıtin nárse kúnshildik, toıymsyzdyq, mansapqorlyq. Osyndaı jaman ádetterden saq bolý. Imandy bolýǵa, qanaǵatshyl bolýǵa úndeý.
IV. Sabaqty bekitý
«Rýhanı bıiktik – eń joǵarǵy bıiktik» taqyrybyna esse jazý.
V. Úıge: «Masǵut», «Ázim áńgimesi» dastandaryn oqý.
VI. Baǵalaý
Almaty qalasy, Áýezov aýdany,
Ǵ. Músirepov atyndaǵy №86 mektep - gımnazıasynyń
qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Dosqazıeva Botagóz Qısamadınqyzy
You Might Also Like
