Abaı Qunanbaıulynyń ómiri men shyǵarmashylyǵy
Synyby 9
Sabaqtyń taqyryby: Abaı Qunanbaıulynyń ómiri men shyǵarmashylyǵy
Sabaqtyń maqsaty: Uly aqyn Abaı ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly biletinderin eske túsire otyryp, shyǵarmalaryna taldaý jasaıdy, oıshyl kótergen problemalar taǵylymynan úlgi alady.
Mindetter:
1.Mazmunǵa baılanysty mindet: Aqyn shyǵarmalarynyń tárbıelik mánin túsinedi, adamgershilik tárbıe berýdegi aqynnyń fılosofıalyq sholýlarynyń mańyzyn túsinedi.
2.Synı oılaýdy damytýǵa baılanysty mindet: Oqýshynyń dúnıetanymy qalyptasady, shyǵarmashylyq qabiletteri shyńdalady, oqýshynyń azamattyq beınesi qalyptasady.
3. Toptyq mindet: Oqýshylar óz betterimen oı túıedi, izdenedi, oıyn ashyq aıtady.
Sabaqtyń túri: tanymdyq izdenis sabaǵy
Sabaqtyń ádisi: «Túrtip alý», «Toptastyrý», «Erkin jazý», «Bir aınalym sóılesý» strategıalary.
Kórnekiligi: Abaıdyń ómiri men shyǵarmashylyǵyna arnalǵan slaıdtar jıyntyǵy
Sabaq qurylymy
I. Qyzyǵýshylyǵyn oıatý
Júregińniń túbine tereń boıla,
Men bir jumbaq adammyn, ony da oıla.
Soqtyqpaly, soqpaqsyz jerde óstim,
Myńmen jalǵyz alystym kiná qoıma,
- dep aqynnyń ózi aıtqandaı «soqtyqpaly, soqpaqsyz jerde ósip», tar jol, taıǵaq keshý ómirin keshken, ókinish pen óksigi kóp, qaıǵysy men qasireti mol qarańǵy qapas ólkede de el muńyn «asaý júreginen» aǵyta, shabytty jyr ǵyp tókken alyp Abaı týraly sabaǵymyzdy jyr alyby Jambyldyń óleńimen bastaǵandy jón kórip turmyn.
Abaıdyń sýretin kórgen ol:
Myna turǵan Abaıdyń sýreti me?
Óleń sózdiń uqsaǵan qudiretine.
Aqyl, qaırat, bilimdi teń ustaǵan
Ór Abaıdyń tótegen kim betine? – dep aıtqan eken.
II. Maǵynany taný
Qazaqtyń bas aqyny – Abaı Qunanbaıulynyń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly bilmeıtin qazaq joq shyǵar. Qazaqtyń zańǵar jazýshysy M.Áýezov «Abaı – qazaqtyń klasık ádebıetiniń atasy, qazaq poezıasynyń kún shýaqty asqar bıigi» dep baǵa bergen edi. Búgingi taqyryp boıynsha synyp oqýshylaryna aldyn-ala Abaı Qunanbaıuly týraly derekter jınaý tapsyrylǵan edi.
1. «Bilimge bastap el-jurtyn»
Oqýshylar slaıd arqyly Abaı Qunanbaıulynyń ómirimen, shyǵarmashylyǵymen tanystyrady)
2. Abaı – aqyn
*Abaıdyń óleńderin taqyryptarǵa bóle otyryp, taldaý jumysyn júrgizedi.
*Abaıdyń óleńderi suralady.
*Óleńderiniń shyǵý tarıhy suralady.
3. Abaı – aýdarmashy
Oqýshylar slaıd arqyly Abaıdyń aýdarmalary týraly aıtady.
4. Abaı – qarasóz sheberi
*Qarasózderiniń jazylý erekshelikteri týraly aıtady;
*Beınetaspadan Abaıdyń qarasózi tyńdatylady.
5. Abaı – sazger.
*Abaıdyń ánder men kúıleri týraly aıtylady.
* «Jelsiz túnde jaryq aı «áni tyńdatylady.
III. Oı-tolǵanys (Abaıdyń murajaıy beınefılm arqyly kórsetiledi)
Oqýshylardyń búgingi sabaqtan alǵan bilimderin tekserý maqsatynda «Tolyqtyrý» synamasy beriledi.
1. Abaı Qunanbaıuly 1845jyly qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysy, Abaı aýdanynda dúnıege kelgen.
2. Abaı bos ýaqytynda Shyǵystyń uly aqyndary – Nızamı, Saǵdı, Qoja Hafız, Navoı, Fızýlı, Fırdoýsı shyǵarmalaryn óz betimen oqıdy.
3. Abaı 1885jyly alǵash bilim týraly «Jasymda ǵylym bar dep eskermedim» óleńin jazdy.
4. Tirshiliktiń tutqasy eńbek pen bilimde ǵana dep túsingen aqyn «Túbinde baıandy eńbek egin salǵan» óleńin jazdy.
5. Abaıdyń qyryq bes qara sózi bar, qyryq altynshy sózi - óz aldyna jeke tarıhı shyǵarma.
6. Abaıdyń «Kózimniń qarasy», «Jelsiz túnde jaryq aı», «Aıttym sálem, Qalamqas», «Boı bulǵań» t.b. ánderi bar.
7. Álıhan Bókeıhanov Abaıdyń ómiri men shyǵarmashylyǵy jóninde alǵash zertteý maqalasyn jazdy.
Oqýshylar óz jumystaryn tekseredi, baǵalaıdy.
Sabaqty Saǵynǵalı Seıitovtyń « Kim?» óleńimen aıaqtaý.
Júregin shyraq etip jandyrǵan kim?
Jyrymen jan sýsynyn qandyrǵan kim?
Ózine ózi ornatyp eskertkishti
Mura ǵyp keıingige qaldyrǵan kim?
Erte oıanyp, oılanyp erjetken kim?
Talabyn tas qıaǵa órletken kim?
Quba jon, qubaqan qum qula qyrdy
Óleńniń besiginde terbetken kim?
Soqtyqpaly, soqpaqsyz jerde ósken kim?
Úninen ádildiktiń lebi esken kim?
Armanyn attandyrǵan keleshekke
Bizdermen osy kúndi terbetken kim?
Taısalmaı myńmen jalǵyz alysqan kim?
Ózendeı quıǵan baryp kók teńizge
Lermontov, Pýshkındermen tabysqan kim?
Kórikti kóńilde jyr, qolda qalam
Ómirdiń órine órleı basqan qadam
Qazaqtyń óleńiniń uly atasy,
Ol – Abaı, Ulty – qazaq, Aty –Adam.
Abaı Álemin búkil dúnıege taratýshy kemeńger Uly Muhtar Áýezov «Men Abaı tereńinen shómishtep qana ishtim» degen eken. Al biz Uly ǵulama tereńine bas qoıǵanymyzben tek qana sol tereńnen dám tattyq qoı dep oılaımyn. Sol sebepten oqýdan, bilýge umytýshylyqtan, izdenýden jalyqpaıyq.
IV Úıge tapsyrma berý :
« Abaı – qazaq poezıasynyń asqar bıigi» oı tolǵaý jazý.
V Baǵalaý
Oqýshylardy eńbekterine qaraı baǵalaý.
Sabaqtyń taqyryby: Abaı Qunanbaıulynyń ómiri men shyǵarmashylyǵy
Sabaqtyń maqsaty: Uly aqyn Abaı ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly biletinderin eske túsire otyryp, shyǵarmalaryna taldaý jasaıdy, oıshyl kótergen problemalar taǵylymynan úlgi alady.
Mindetter:
1.Mazmunǵa baılanysty mindet: Aqyn shyǵarmalarynyń tárbıelik mánin túsinedi, adamgershilik tárbıe berýdegi aqynnyń fılosofıalyq sholýlarynyń mańyzyn túsinedi.
2.Synı oılaýdy damytýǵa baılanysty mindet: Oqýshynyń dúnıetanymy qalyptasady, shyǵarmashylyq qabiletteri shyńdalady, oqýshynyń azamattyq beınesi qalyptasady.
3. Toptyq mindet: Oqýshylar óz betterimen oı túıedi, izdenedi, oıyn ashyq aıtady.
Sabaqtyń túri: tanymdyq izdenis sabaǵy
Sabaqtyń ádisi: «Túrtip alý», «Toptastyrý», «Erkin jazý», «Bir aınalym sóılesý» strategıalary.
Kórnekiligi: Abaıdyń ómiri men shyǵarmashylyǵyna arnalǵan slaıdtar jıyntyǵy
Sabaq qurylymy
I. Qyzyǵýshylyǵyn oıatý
Júregińniń túbine tereń boıla,
Men bir jumbaq adammyn, ony da oıla.
Soqtyqpaly, soqpaqsyz jerde óstim,
Myńmen jalǵyz alystym kiná qoıma,
- dep aqynnyń ózi aıtqandaı «soqtyqpaly, soqpaqsyz jerde ósip», tar jol, taıǵaq keshý ómirin keshken, ókinish pen óksigi kóp, qaıǵysy men qasireti mol qarańǵy qapas ólkede de el muńyn «asaý júreginen» aǵyta, shabytty jyr ǵyp tókken alyp Abaı týraly sabaǵymyzdy jyr alyby Jambyldyń óleńimen bastaǵandy jón kórip turmyn.
Abaıdyń sýretin kórgen ol:
Myna turǵan Abaıdyń sýreti me?
Óleń sózdiń uqsaǵan qudiretine.
Aqyl, qaırat, bilimdi teń ustaǵan
Ór Abaıdyń tótegen kim betine? – dep aıtqan eken.
II. Maǵynany taný
Qazaqtyń bas aqyny – Abaı Qunanbaıulynyń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly bilmeıtin qazaq joq shyǵar. Qazaqtyń zańǵar jazýshysy M.Áýezov «Abaı – qazaqtyń klasık ádebıetiniń atasy, qazaq poezıasynyń kún shýaqty asqar bıigi» dep baǵa bergen edi. Búgingi taqyryp boıynsha synyp oqýshylaryna aldyn-ala Abaı Qunanbaıuly týraly derekter jınaý tapsyrylǵan edi.
1. «Bilimge bastap el-jurtyn»
Oqýshylar slaıd arqyly Abaı Qunanbaıulynyń ómirimen, shyǵarmashylyǵymen tanystyrady)
2. Abaı – aqyn
*Abaıdyń óleńderin taqyryptarǵa bóle otyryp, taldaý jumysyn júrgizedi.
*Abaıdyń óleńderi suralady.
*Óleńderiniń shyǵý tarıhy suralady.
3. Abaı – aýdarmashy
Oqýshylar slaıd arqyly Abaıdyń aýdarmalary týraly aıtady.
4. Abaı – qarasóz sheberi
*Qarasózderiniń jazylý erekshelikteri týraly aıtady;
*Beınetaspadan Abaıdyń qarasózi tyńdatylady.
5. Abaı – sazger.
*Abaıdyń ánder men kúıleri týraly aıtylady.
* «Jelsiz túnde jaryq aı «áni tyńdatylady.
III. Oı-tolǵanys (Abaıdyń murajaıy beınefılm arqyly kórsetiledi)
Oqýshylardyń búgingi sabaqtan alǵan bilimderin tekserý maqsatynda «Tolyqtyrý» synamasy beriledi.
1. Abaı Qunanbaıuly 1845jyly qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysy, Abaı aýdanynda dúnıege kelgen.
2. Abaı bos ýaqytynda Shyǵystyń uly aqyndary – Nızamı, Saǵdı, Qoja Hafız, Navoı, Fızýlı, Fırdoýsı shyǵarmalaryn óz betimen oqıdy.
3. Abaı 1885jyly alǵash bilim týraly «Jasymda ǵylym bar dep eskermedim» óleńin jazdy.
4. Tirshiliktiń tutqasy eńbek pen bilimde ǵana dep túsingen aqyn «Túbinde baıandy eńbek egin salǵan» óleńin jazdy.
5. Abaıdyń qyryq bes qara sózi bar, qyryq altynshy sózi - óz aldyna jeke tarıhı shyǵarma.
6. Abaıdyń «Kózimniń qarasy», «Jelsiz túnde jaryq aı», «Aıttym sálem, Qalamqas», «Boı bulǵań» t.b. ánderi bar.
7. Álıhan Bókeıhanov Abaıdyń ómiri men shyǵarmashylyǵy jóninde alǵash zertteý maqalasyn jazdy.
Oqýshylar óz jumystaryn tekseredi, baǵalaıdy.
Sabaqty Saǵynǵalı Seıitovtyń « Kim?» óleńimen aıaqtaý.
Júregin shyraq etip jandyrǵan kim?
Jyrymen jan sýsynyn qandyrǵan kim?
Ózine ózi ornatyp eskertkishti
Mura ǵyp keıingige qaldyrǵan kim?
Erte oıanyp, oılanyp erjetken kim?
Talabyn tas qıaǵa órletken kim?
Quba jon, qubaqan qum qula qyrdy
Óleńniń besiginde terbetken kim?
Soqtyqpaly, soqpaqsyz jerde ósken kim?
Úninen ádildiktiń lebi esken kim?
Armanyn attandyrǵan keleshekke
Bizdermen osy kúndi terbetken kim?
Taısalmaı myńmen jalǵyz alysqan kim?
Ózendeı quıǵan baryp kók teńizge
Lermontov, Pýshkındermen tabysqan kim?
Kórikti kóńilde jyr, qolda qalam
Ómirdiń órine órleı basqan qadam
Qazaqtyń óleńiniń uly atasy,
Ol – Abaı, Ulty – qazaq, Aty –Adam.
Abaı Álemin búkil dúnıege taratýshy kemeńger Uly Muhtar Áýezov «Men Abaı tereńinen shómishtep qana ishtim» degen eken. Al biz Uly ǵulama tereńine bas qoıǵanymyzben tek qana sol tereńnen dám tattyq qoı dep oılaımyn. Sol sebepten oqýdan, bilýge umytýshylyqtan, izdenýden jalyqpaıyq.
IV Úıge tapsyrma berý :
« Abaı – qazaq poezıasynyń asqar bıigi» oı tolǵaý jazý.
V Baǵalaý
Oqýshylardy eńbekterine qaraı baǵalaý.
You Might Also Like
-
«Tilim barda bilmeımin men qaıǵyny» taqyrybyndaǵy saltanatty sharanyń jospary
