• Búgin (juma 20 qyrkúıek 2024)
  • USD 453.7
  • EUR 494.5
  • RUB 4.99
 

Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 1 kún buryn)
Abaıdyń qara sózderi - aýdarmadaǵy kórinisi
  • 12 qaz. 2023 00:00
  • 204

Abaıdyń qara sózderi - aýdarmadaǵy kórinisi

Láılá Musaly, Daýtova Bıbigúl
ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ, Abaı atyndaǵy ǵylymı-zertteý ınstıtýty

Abaı Qunanbaıuly fılosof, aqyn, aǵartýshy, jańa ulttyq ádebıettiń negizin qalaýshy, aýdarmashy, kompozıtor retinde tarıhymyzda jarqyn iz qaldyrdy. Onyń óleńderinde, ánderi men qara sózderinde ulttyq naqysh aıqyn seziledi. Ómir salty men turmysy, senimi men tili kórinis tabady. Ult rýhy názik seziledi. Sondyqtan onyń shyǵarmashylyǵy ýaqyt óte kele erekshe qubylys retinde baǵalanyp, "Abaı álemi" degen uǵym paıda boldy.

Onyń murasyn álemmen bólisýdiń jalǵyz joly aýdarma bolyp keledi. Aýdarma arqyly onyń bolmys týraly erekshe kózqarasyn, ómirge degen oıyn jáne bolashaq urpaqqa qaldyrǵan nusqaýyn bere alamyz. Munyń barlyǵy Abaıdyń 45 qara sózderinen kórinis tapty. Fılologıa fakúltetiniń "Aýdarma isi (Batys tilderi)" mamandyǵynyń doktoranttary Abaıdyń Qara sózderine taldaý jasap, salystyrmaly jasady. Nátıjesinde Devıd Aıtkyn aǵylshyn tilindegi men orys tilde R.Seısenbaev pen Q.Serikbaevanyń nusqasylardyń aýdarmasy Abaıdyn ár sóziniń konotasıasyn jetkize otyryp, túpnusqaǵa tolyq sáıkes keletini anyqtaldy.

Abaı atyndaǵy ǵylymı-zertteý ınstıtýtytynyn negizinde ótken aýdarma praktıkasynyń nátıjesinde doktoranttar óz bilimderin arttyryp, kórkem aýdarma salasyndaǵy aýdarma bilimin, sondaı-aq mádenı komponent mazmuny bar mátinderdi tereńdetý jáne baıytý; kásibı komýnıkasıa salasyndaǵy aýdarmashy jumysynyń negizgi tásilderin, nysandary men ádisterin pysyqtaý; aýdarmashynyń kásibı mindetterin oryndaýǵa shyǵarmashylyq kózqarasty damytý, sondaı-aq aýdarmashy etıkasyn saqtaý negizderi; sózdikterdi, anyqtamalyqtardy jáne basqa da aqparat kózderin kásibı paıdalaný; aýdarmanyń keshendi tehnologıasyn pysyqtaý, aqparattyq resýrstarmen jumys isteý daǵdylaryn damytý; aýdarma qyzmetine shyǵarmashylyq zertteý tásilin ázirleý; aýdarma taqyryby boıynsha termınologıalyq glosarı jasaý bolyp tabylady.

Qorytyndylaı kele, Abaı jer betindegi barlyq nárseniń, onyń ishinde ǵylymnyń negizi adamgershilik dep úıretedi. Ol mahabbat, shynaıylyq, ádilettilik sıaqty adamnyń mánin quraıdy. Uly aǵartýshy jáne ustaz aqyl-oı tárbıesiniń jas tulǵanyń estetıkalyq damýy men adamgershilik qalyptasýymen baılanysyn ashady. "Rýhanı qasıetter, — Abaı jazady - adam ómirindegi eń bastysy". Aqyn óz Otanyna, halqyna degen súıispenshilikti, adamǵa degen súıispenshilikti, dostyqtaǵy turaqtylyqty, súıispenshilikti, meıirimdilikti, shynshyldyqty, ádilettilikti, eńbekke degen súıispenshilikti, bilimge degen qushtarlyqty eń jaqsy adamı qasıetter dep sanady. Q.Kenjeǵalıevtiń pikirinshe, Abaı Qunanbaevtyń "Qara sózderi" óziniń mańyzdylyǵy jaǵynan J.J. Rýssonyń "Emıl nemese tárbıe týraly", Ia.A. Komenskııdiń "Dıdaktıka", A.S. Makarenkonyń "Pedagogıkalyq poemasy", K.D. Ýshınskııdiń "Eńbektiń psıhıkalyq jáne tárbıelik máni" týyndylaryna teń.

Osylaısha, Abaı shyǵarmashylyǵy tereń adamgershilik mánge toly. Bir ǵasyrdan astam ýaqyt buryn ol aǵartýshylyq, eńbek, halyqtyń rýhanı birligi sıaqty jalpyadamzattyq murattar týraly oılady. Sondyqtan onyń shyǵarmalarynyń tárbıelik máni erekshe.

Abaıdyń qara sózderi:

Abaıdyń óleńderi:

Óleńderi

You Might Also Like

/
QAR Solutions

Jańalyqtar

Jarnama