InfoHub Logo

Ózin ózi taný. Synyby: 5

Taqyryby: Adam eńbekpen shyńdalady

Maqsaty:
Oqýshylarǵa eńbektiń kerektiligi týraly túsinik berip, adamnyń ómiri óz qolynda ekendigin túsindirý;
Mindetteri:
- oqýshylarǵa eńbektiń mańyzdylyǵy týraly túsinik berý;
- oqýshylardyń adamgershilik qasıetterin damytýǵa yqpal etý;
- eline, halqyna abyroıly qyzmet etýge tárbıeleý;

Shattyq sheńberi:
Balalar, sendermen kezekti sabaǵymyzda kezdeskenime óte qýanyshtymyn. «Ózin - ózi taný» pánine asyǵa kelgenderine óte qýanyshtymyn. «Ózin - ózi taný» álemine saıahatymyzdy jalǵastyryp, biz eńbek, eńbeksúıgishtik týraly kóp málimet alamyz.
Bir - birimizge qaraıyq. Men senderdiń kózderińnen qýanysh pen qyzyǵýshylyq kórip turmyn. Osyndaı aqyldy, meıirimdi, bilimge qushtar balalarymdy kórgenime qýanyshtymyn. Endeshe bizde bir - birimizge kúlimsirep, alaqanymyzdyń jylýyn sezine otyryp sálem bereıik. Búgingi kúnimiz sátti de, jarqyn aıaqtalý úshin ózimizge, kelgen qonaqtarǵa jaqsylyq kóterińki kóńil tileıik.
Senderdi «Shattyq sheńberine» shaqyramyn. Kánekı, bir - birimizben amandasaıyq!
Biz taǵyda birgemiz,
Sógilmeıdi irgemiz.
Ushyp kúnniń shýaǵyn,
Kórisemiz qýanyp.
Amansyń ba, Altyn kún!
Amansyń ba, Kók aspan!
Amansyń ba, aǵaıyn,
Sizderdi kórip qýandyq.

Jarqyrap kúnde ashyldy,
Aınalaǵa gúl shashyldy
Qaıyrly kún!
Biz názik qyzdarmyz!
Qaıyrly kún!
Biz erjúrek uldarmyz!
Oılanaıyq, pikirleseıik

1) « Eńbek», «Eńbeksúıgish», degen uǵymdardy qalaı túsinesińder?
2) Qandaı adamdy eńbekqor deımiz?
3) Adam boıynda qandaı qasıetter bolǵanda jetistikterge jetýge bolady?
4) Eńbekpen adam shyńdalady degendi qalaı túsinesińder?

Mátindi oqý.
«Eńbek jemisi» B. Ádil.

Ákesi alty gektar egistik jer alǵan. Sol – aq eken, qaýyrt jumys bastaldy da ketti.
- Tur, balam, - deıdi ákesi. – Kóktemniń árbir kúni jylǵa azyq. Sodan úı ishi bolyp jerdiń basyna keledi. Ákesi, sheshesi, ózi, eki inisi... Jumys qyzý bastalyp ketedi. Ekpegenderi joq. Sábiz, kartop, pıaz, júgeri, kapýsta, qaýyn, qarbyz.
Asan jazǵy kanıkýlyn atyz basynda ótkizdi. Eki inisimen sonda qonady. Ákesi shartaq soǵyp bergen. Ekinshide oqıtyn Dosan shaı daıyndaýdyń sheberi.
- Bıyl ónim jaman bolmas, - deıdi ákesi jaıqalǵan kókónisterge kóz salyp qoıyp. – Eńbek etseń, Jer - ana da ıis sala beredi.
Ákesiniń aıtqany keldi de turdy. Egin mol ónim berdi. Ásirese qaýyn - qarbyzdar... Teńkıip kózdiń jaýyn alady. Saýda baqshalyqta - aq qyzdy. Beıtanys aǵalar kólikpen kelip, ózderi tıep áketip jatty.
Ákesi máz, murtynan kúledi.
Oqýdan kelisimen Asan atyzǵa asyǵady, áke - sheshesine kómek berýi kerek. Áli de atyzda qalǵan - qutqan ónim kóp. Qyzanaqtar jerge túsip, aǵyp jatyr.
Ótkende aýyl balalary masaq terýge keldi. Ózimen tórtinshide birge oqıtyn Aıkúmis te bar. Ekeýi birge otyryp qaýyn jedi.
- Qaýynyń ne degen tátti, - dedi Aıkúmis. Asan biraz marqaıyp qaldy. Ásirese «qaýynyń...» dep aıtqanyna...
- Toıyp jep al, - dedi.
- Keshke bes - alty qaýyn ala ket. Áıtpese, úıine ózim aparyp tastaıyn. Aýyr ǵoı...
Aıkúmis úndemedi. Ádemi jymıyp qoıdy. Buǵan óte rıza bolǵany. Ákesi búgin óte kóńildi eken.
- Erteń menimen birge júrińder, - dedi úsh ulyna. – Bazarǵa aparyp, kerekterińdi alyp berem...
Sol kúni úı ishi jańa beshpent – shalbardy qaıta - qaıta kıip kórip álek. Al eń kishkentaı Dosan bolsa, jańa velosıpedtiń dóńgelegine jel berip álek. Nasospen qosyla murny da pys - pys etedi.
- Jaz boıǵy eńbekteriniń óteýi ǵoı, - deıdi ákesi ádetinshe murtynan kúlip.

- Eńbek barysynda balalardyń qandaı qasıetteri baıqaldy?
- Balalar eńbek nátıjesin qalaı kórdi?
- Eńbektiń jemisin kórgende ózderiń qandaı sezimde bolasyńdar?

Sergitý sáti
Aqqý bolyp ushamyz
Kólge kelip qonamyz
Kóldiń betin qushamyz
Qaıta samǵap ushamyz.
Terbeledi aǵashtar,
Aldymnan jel esedi.
Kip - kishkentaı bóbekter
Úlken bolyp ósedi.
Iilip ońǵa bir,
Iilip solǵa bir.
Denemizdi durystap,
Turamyz tik ustap.

Dáıeksóz
«Eńbek ataýlynyń bári de baǵaly, óıtkeni ol adamdy izgilendiredi» (L. N. Tolstoı)
- Naqyl sózdiń maǵynasyn qalaı túsinesińder?

Sahnalaý
Ata aqyly
Nemeresi: Ata, ómir boıy ne úshin oqı beresiz?
Atasy: Meniń de ómirde bilmeıtinim kóp. Sondyqtan únemi oqı beremin.
Nemeresi: Jalyqpaısyz ba?
Atasy: «Oqı berseń kóziń ashylady,
Otyra berseń, jalqaýlyq basynady» - degen balam, adam oqyǵan saıyn jańa bir nárseni úırenedi jáne ómirdegi bar qyzyqty biledi.
Nemeresi: Ata, tek ózińe unaǵannyn oqyǵanda qyzyq bolmaı ma? Al meni keıbir pánder mektepte qyzyqtyrmaıdy.
Atasy: «Bilim – taýsylmas qazyna»- degendeı, bilim - adamǵa ómir boıy taýsylmas qazyna. Ony túsiný úshin sen kóbirek oqýyń kerek.

Jańa aqparat
Erinbeı eńbek etý adamnyń maqsatyna jetýine kómektesedi.
Tabandylyqpen eńbek etý adamnyń ómirin kórkeıtedi jáne adamnyń ózine, ózgelerge qýanysh, baqyt ákeledi.

Dáptermen jumys
№ 1 tapsyrma
Naqyl sózdi oqy.
1. Naqyl sózdegi negizgi oıǵa qalaı qaraısyń?
2. Aıtylǵan oılardyń qaısysymen kelisesiń? (Áńgimelep ber)

№2 tapsyrma
Myna krıptogrammany durys sheshseń, «Eńbekke» baılanysty maqaldy oqýǵa bolady.
İ. Otanǵa, qoǵamǵa kórsetken qyzmet, jaqsylyq – 1, 2, 3, 4, 5.
İİ. Barlyǵy, barshasy, tegis - 6, 7, 8, 9.
İİİ. Daýyssyz dybys – 10
İV. Kıimniń bir bóligi – 11, 12, 13.
V. Bekem, myqty, berik - 14, 15, 16.

1 2 3 4 5 - 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
E ń b e k - b á r i n ---j-- e--ń- b-- e --k

№ 3 tapsyrma
Jattyǵý «Aıaqtalmaǵan sóılem»
- Eńbek degenimiz....
- Eńbeksúıgishtik degenimiz...
- Eńbek maǵan...
Tynyshtyq sáti
«Almatyǵa saıahat»
Jolǵa shyqty aldymyzdan galosh kezdesti. Galoshty alǵysy kelgen adam alsyn, alǵysy kelmegen adam almasyn. Ári qaraı júrdik aldymyzdan túıe kezdesti túıege mingisi kelgen adam minsin, mingisi kelmegen adam minbesin. Ári qaraı júrdik aldymyzdan záýlim saraı kezdesti. Saraıǵa kirgisi kelgen adam kirsin, kirgisi kelmegen adam kirmesin. Almatyǵa da keldik eń ásem jer Kók tóbege keldik.

Tapsyrma
Danalyq sózderdi oqyp. Eńbektiń mańyzdylyǵy jóninde oı túıindeńder.
1) Eńbek – qýanysh, jalqaýlyq - aıyrylmas azap. (A. Qunanbaev)
2) Eńbegi joqqa - baqyt joq. (A. P Chehov)
3) Janyń jaı tapsyn deseń - eńbekten. (J. J. Rýsso)

Júrekten - júrekke
- Bilim tereń teńiz be,
Bilim, eńbek egiz be?
Osy ekeýi deńiz de,-
Rýhanı azyǵym -
Deıdi atam,- bilimdi
Eńbekpenen sen izde! (E. Shaıhyuly)