InfoHub Logo

Synyby: 7 - 8
Sabaq taqyryby:
7 - synyp Afrıkanyń halqy jáne elderi
8 - synyp Atmosferanyń maýsymdyq sırkýlásıasy

Sabaq maqsaty:
1) Bilimdilik: Afrıkanyń halqy men elderi týraly bilimin qalyptastyrý, barlyq násilderdiń birdeı ekenine, olardyń syrt keıipteri jaǵynan ǵana aıyrmashylyǵy bolatynyna kózin jetkizý. Atmosfera sırkýlásıasy týraly bilimderin odan ári jetildirý.
2) Damytýshylyq: Oı – órisin, tanymdyq oılaý qabiletin, iskerligin qalyptastyryp, óz betimen izdenýge, shyǵarmashylyqqa baýlý.
3) Tárbıelik: Eńbekqorlyqqa, ádeptilikke, uqyptylyqqa tárbıeleý.
Sabaq túri: Aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: Trenıń oıyny «Mıǵa shabýyl» jasaý strategıasy, oı qozǵaý strategıasy, kartamen jumys isteý, qyzyǵýshylyqty oıatý strategıasyn qoldaný.
Sabaqtyń kórnekiligi: Afrıkanyń fızıkalyq kartasy, Afrıka materıginiń búktemesi, tirek - syzba kesteleri, Q. R. fızıkalyq kartasy

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
a) Oqýshylarmen sálemdesý
á) Oqýshylardy túgeldeý
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý
1. Trenıń oıyny. Afrıkaǵa jáne Qazaqstanǵa qatysty sózderdi aıtý.

2. «Oı qozǵaý» strategıasy. Klımattyq beldeýleri.
Suraq: Afrıka materıgine qandaı klımattyq beldeýler tán? Ár klımattyń beldeýge tán basty erekshelikterin atańdar.

İİİ. Jańa sabaq
Afrıkanyń halqy men elderi.
Halqy
Násilderi
Tilderi
Halyqtyń ornalasýy
Afrıka elderi tarıhı - geografıalyq aımaqqa toptastyrý

Afrıkanyń qazirgi kezdegi halqynyń sany 700 mln.- nan astam. Materık halqynyń násildik, tildik jáne ulttyq quramy óte kúrdeli. Afrıkada Jer sharyndaǵy negizgi úsh násildiń de ókilderi kezdesedi.
Negizgi násilderi: efıoptar, Eýropalyq tektester, afrıkanerler, aǵylshyndar
Efıopıa taýly qyratyn mekendeıtin efıoptar, Eýropalyqtar men negr tektesterdiń arasynan shyqqan ótpeli násilge jatady. Al Madagaskar aralynda turatyn malagasııler negrler men mońǵol tektes násilderdiń aralasýynan qalyptasqan.
Eýropalyq tektes násilge jatatyn halyqtar Afrıkanyq Soltústigi men Ońtústiginde turady. Osy násilge Soltústik Afrıkany mekendeıtin arab jáne berber halyqtary. Jerorta teńizi jaǵalaýynda turatyn fransýzdar jatady. Al Ońtústik Afrıkada Nıderlandydan kóship barǵandardyń urpaqtary - afrıkanerler (býrlar) jáne aǵylshyndar turady.
Ár halyq tobyna ózindik til tán, jalpy alǵanda Afrıkada 700 - ge jýyq jergilikti til bar. Soltústigi ner tektes halyqtar sýdan tilinde, Ortalyq Afrıka men Shyǵys Afrıkanyń keıbir halyqtary negizinen arab tilinde sóıleıdi, al, fransýz tili ózara qarym - qatynas quraly bolyp tabylady. Al Ońtústik Afrıkada aǵylshyn tili jergilikti tildermen qatar qoldanylady.
Negizgi tili: Sýdan, fransýz, bantý, arab, aǵylshyn tili.

Afrıkanyń halyqtary.
Afrıka materıginde halyq árkelki qonystaǵan halyqtyń ortasha tyǵyzdyǵy - 1 sharshy km jerge 22 adamnan keledi. Eń sırek qonystanǵan jeri – Sahar sıaqty shóldi jerler. Eń tyǵyz qonystanǵan jeri – Nil ózeni ańǵary, Gvıneıa shyǵanaǵy, Jerort teńizi jaǵalaýy.

Elderi: Afrıkada 50 - deı memleket bar. Afrıka elderi tabıǵat jaǵdaıymen halqynyń quramyna sáıkes 5 tarıhı - geografıalyq aımaqqa toptastyrylady.