Al, qanekeı, qyzdar!
Aqtóbe oblysy, Muǵaljar aýdany,
Eńbek aýyly, Eńbek negizgi mektebiniń
tehnologıa pániniń muǵalimi
Kýlova Salamat Sovetqyzy
Taqyryby: «Al, qanekeı, qyzdar!»
Mindeti: Oqýshylardyń oıyn damytyp, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn oıatý. Ónerdi túsinip, baǵalap, meńgerýge baǵyt baǵdar berý.
Óner úırenýde óz betterinshe izdenýdiń qajettiligin sezindirý.
Maqsaty: Oqýshylardyń tanymdyq jáne shyǵarmashylyq qabiletin, estetıkalyq talǵamyn, sheberligin damytý. Ónerdi tanýǵa qyzyǵýshylyqqa baýlý, ádeptilikke, parasattylyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi:
Saıystyń reti: Saıys 6 kezeńnen turady jáne 2topqabólinemiz. Saıys 5 - tik upaı júıesimen esepteledi. Saıys sońynda jeńimpaz arý anyqtalyp, «Keremet kózaıym» nomınasıasymen marapattalady. Saıys kezeńderimen tanys bolyńyzdar.
İ. Báıge
İİ. Top jarǵan
İİİ. Kim jyldam.
İV Til óneri.
V. Bilimdi myńdy jyǵar.
Vİ. Sózjumbaq sheshý
- Saıysymyzdy bastamas buryn ádildikti súıetin, ádil baǵa beretin ádilqazy alqalaryn saılap alaıyq.
(Ádilqazy alqalary saılanady.)
- Týǵan soń adam bop,
Bilimsizden jaman joq.
El dástúrin bilmeseń,
Jurt aıtady nadan dep.
Ata - babań ardaqty,
Jamandyqqa barmapty.
Ardaı tutyp úlkendi,
Ata - jolyn jalǵapty,- dep, ári qaraı saıysymyzdy bastaıyq.
Saıysqa qatysýshy qyzdar, daıyn bolsaq sizderge sáttilik tileı otyryp, saıysymyzdy bastaımyz.
- Sheshendikti qurmettegen barlyq elde,
Sóz tapqanǵa daýa joq árbir jerde
«Sóz júregi - maqal» dep bosqa aıtpaǵan.
Qalyp pa eken saıyskerler esinde?!- dep, İ kezeń - «Maqal - sózdiń máıegi».
Qatysýshylarǵa maqaldyń birinshi bóligi aıtylady, kelesi bóligin saıyskerler tabý arqyly saıys jalǵasady. Endeshe, daıyn bolsaq, maqaldarǵa qulaq túreıik:
1. Óner - aǵyp jatqan bulaq,
(Bilim - janyp jatqan shyraq.)
2. Jeti ret ólshep, (bir ret kes)
3. Eńbek etpeı elge ókpeleme
(Teriń tókpeı jerge ókpeleme.)
4. Et jeseń tisińe kiredi
(Jemeseń túsińe kiredi.)
5. Sheshenniń sózi ortaq,
(Sheberdiń qoly ortaq)
6. Aqyl azbaıdy,
(Bilim tozbaıdy.)
7. Jaqsy adam janyńa joldas
(Jaman adam malyńa joldas)
8. Dossyz adam - (tuzsyz taǵam)
9. Ananyń kóńili balada,
(Balanyń kóńili dalada)
10. Óz basyńdy daýǵa berseń de,
(Joldasyńdy daýǵa berme.)
- Kelesi kezeń – jumbaq sheshý. Durys sheshilgen ár jumbaq jaýabyna bir upaıdan qosylyp, saıys jalǵasady.
1. Aq qıyrshyq erıtin,
As joq odan jerıtin (Tuz)
2. Bizdiń zamanymyzǵa deıingi V ǵasyrda grek tarıhshysy Geradot bylaı dep jazǵan: «Kóshpeli skıfter bul sýsyndy daıyndaýdy bilgen. Olar ony aǵash ydystarǵa quıyp, pisip, sodan soń bet jaǵyn quıyp alady. Muny olar súttiń óte jaqsy bóligi dep eseptegen. Bólek kespekterge quıyp saqtaǵan.» Bul qandaı sýsyn? (Qymyz)
3. «Bul kókónisten barlyq aýrý qashady» degen mátel bar, taǵamǵa jas pisirilgen, qýyrylǵan, konservilengen kúıinde qoldanady. Onyń emdik qasıeti erteden belgili. Halyqtyq medısınada ol gaımorıt, bronhıt, tynys alý joldary aýrýlaryna qarsy em retinde qoldanylady. Bul qandaı kókónis?
(Pıaz)
4. Qaı qalanyń aty sannan, adamnyń bir múshesiniń atynan jáne astyń dámin kirgizetin zattyń atymen atalady?
(Ekibastuz)
5. Kese - kese muqaldy,
Jonı - jonı juqardy.
(Pyshaq)
6. Myjǵylaımyn - jany joq.
Keskileımin - qany joq.
(Qamyr)
7. Dúnıede bir jándik bar úıretilgen.
Moınynda jibek arqan súıretilgen.
Qolǵa alsań kóp jumysty sol bitirgen.
(Ine)
- İİİ kezeńimiz – «suraq - jaýap» kezeńi. Saıysker qyzdarymyzǵa ulttyq qundylyqtarǵa baılanysty suraqtar qoıylady. Endeshe, birinshi suraqqa nazar aýdaraıyq:
1. Qazaq qyzdarynyń bas kıimderin atap berińiz? (taqıa, bórik, sáýkele)
2. Qoı terisinen tigilgen er adamnyń syrtqy kıimi? (ton)
3. Qazaqtyń ulttyq mýzykalyq aspaptaryn atap berińiz? (dombyra, jetigen, sybyzǵy, sazsyrnaı, qobyz, asataıaq t. b.)
4. Bórik tigýge qandaı ańnyń terileri qoldanylǵan? (kámshat, qundyz, janat, t. b.)
5. Egde jastaǵy qazaq áıelderiniń bas kıimi qalaı atalady? (kımeshek)
6. Kerege men shańyraqty ustap turatyn kıiz úıdiń bóligi? (ýyq)
7. Naýryz kójege qosylatyn 7 taǵamdy atańyz? (sý, et, tuz, maı, un, daqyl, sút. t. b.)
- İV kezeń - sózjumbaq sheshý kezeńi. Sózjumbaq taqyryby - «Keremet».
Sózjumbaq suraqtary:
1. Kıiz tósenish (tekemet)
2. Kıiz úıdiń qabyrǵasy? (kerege)
3. Et, súıek, balyqty sýda pisirý kezinde alynatyn suıyqtyq? (sorpa)
4. Qalyńdyqtyń bas kıimi? (sáýkele)
5. Qyzdardyń sándep órilgen shashy? (burym)
6. Sándik úshin taǵylatyn áshekeı buıym? (bilezik)
7. Matanyń túri? (shyt)
- Kelesi V kezeń – «Sheńberdegi jetilik» (Matematıkalyq oıyn). Bul kezeńde sheńber boıyndaǵy sandardy tergende sheberdiń 7 quralynyń aty shyǵady.
Jaýaby:
1. Ine
2. Qaıshy
3. Oımaq
4. Mata
5. Jip
6. İs mashına
7. Almas
- VI kezeń - «Sen bilesiń be?». Qazaq halqynyń qolóneri dep – halyq turmysynda jıi qoldanylatyn órý, tigý, toqý, qurastyrý, beıneleý sıaqty shyǵarmashylyq óner jıyntyǵyn aıtady. Qazaq halqynyń kóne sózderi kóp jerlerde qoldanylmaı umyt qalyp keledi. Bizdiń maqsatymyz kóne sózdikterdi umytpaı qaıta jańǵyrtý.
1. Qyz bala shashy uzyn bolsyn dep ne beredi? (jelke)
2. Er bala jeke úı, otaý bolyp shyqqanda beriletin dúnıe - múlik, mal qalaı, ne dep atalady? (enshi)
3. 7 túrli taǵamnan turatyn shyǵys halyqtarynyń dástúrli taǵamy? (naýryzkóje)
4. Úlken, kúrdeli iske kómek, járdem berý úshin jınalý qalı aalady? (asar ne úme)
5. Jylqy terisinen jasalǵan qymyz quıýǵa arnalǵan ydys qalaı atalady? (saba)
6. Kıiz úıdiń aǵash esigi qalaı atalady? (syqyrlaýyq)
7. Uzatylǵan qyzǵa beriletin tósek - oryn, dúnıe - múlik qalaı atalady?
- VII kezeń - aqyrǵy «Báıge» kezeńi nemese 7qalpaq. Bul kezeńde qıylǵan qaǵaz bólshekterinen ártúrli maǵynada, ol maqal bolýy múmkin nemese ártúrli qolónerge baılanysty anyqtamalar qurastyrylady.
1. Qazaqtyń oıý - órnek túrleri tórt topqa jatqyzylady: janýartektes, ǵaryshtyq, geometrıalyq, ósimdiktektes.
2. Birinshi baılyq - densaýlyq
Ekinshi baılyq - on saýlyq
Úshinshi baılyq - aq jaýlyq.
3. As tasysa qatyǵy tógiler,
Ashý tasysa aqyly tógiler.
4. Dastarhanynda nany joqtyń tamaǵynyń sáni joq.
5. Qaıys - júni sylynyp alynyp, ılengen iri qara maldyń terisi.
6. Saqtıan - boıaý arqyly óńdelgen óte jaqsy bylǵary
7. Óner - taýsylmas azyq, jutamas baılyq.
- Osymen saıysymyz máresine jetti. Sóz kezegin ádilqazy alqalaryna bereıik.
(Ádilqazylar upaı sandaryn eseptep, jeńimpazdy anyqtaıdy. Jeńimpaz «Keremet kózaıym» nomınasıasymen marapattalady.)
- Jeńister men jeńilisten turatyn,
Ómir kúres jetkize me muratyn?
Jeńbedim jeńildim dep renjimegin,
Qatysý da bir jeńis, jan bolsań sen uǵatyn,- dep osy saıysqa qatysyp otyrǵan oqýshylarǵa kópten - kóp rahmet aıtamyn!
- Endigi sóz kezegin birlestik tóraıymy Úsenova A. S. beremiz.
- Osymen «Keremet jetilik» oıyn keshine at salysyp, altyn ýaqyttaryńyzdy bólip kelgenderińizge kópten - kóp rahmet. Qosh - saý bolyńyzdar!
Eńbek aýyly, Eńbek negizgi mektebiniń
tehnologıa pániniń muǵalimi
Kýlova Salamat Sovetqyzy
Taqyryby: «Al, qanekeı, qyzdar!»
Mindeti: Oqýshylardyń oıyn damytyp, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn oıatý. Ónerdi túsinip, baǵalap, meńgerýge baǵyt baǵdar berý.
Óner úırenýde óz betterinshe izdenýdiń qajettiligin sezindirý.
Maqsaty: Oqýshylardyń tanymdyq jáne shyǵarmashylyq qabiletin, estetıkalyq talǵamyn, sheberligin damytý. Ónerdi tanýǵa qyzyǵýshylyqqa baýlý, ádeptilikke, parasattylyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi:
Saıystyń reti: Saıys 6 kezeńnen turady jáne 2topqabólinemiz. Saıys 5 - tik upaı júıesimen esepteledi. Saıys sońynda jeńimpaz arý anyqtalyp, «Keremet kózaıym» nomınasıasymen marapattalady. Saıys kezeńderimen tanys bolyńyzdar.
İ. Báıge
İİ. Top jarǵan
İİİ. Kim jyldam.
İV Til óneri.
V. Bilimdi myńdy jyǵar.
Vİ. Sózjumbaq sheshý
- Saıysymyzdy bastamas buryn ádildikti súıetin, ádil baǵa beretin ádilqazy alqalaryn saılap alaıyq.
(Ádilqazy alqalary saılanady.)
- Týǵan soń adam bop,
Bilimsizden jaman joq.
El dástúrin bilmeseń,
Jurt aıtady nadan dep.
Ata - babań ardaqty,
Jamandyqqa barmapty.
Ardaı tutyp úlkendi,
Ata - jolyn jalǵapty,- dep, ári qaraı saıysymyzdy bastaıyq.
Saıysqa qatysýshy qyzdar, daıyn bolsaq sizderge sáttilik tileı otyryp, saıysymyzdy bastaımyz.
- Sheshendikti qurmettegen barlyq elde,
Sóz tapqanǵa daýa joq árbir jerde
«Sóz júregi - maqal» dep bosqa aıtpaǵan.
Qalyp pa eken saıyskerler esinde?!- dep, İ kezeń - «Maqal - sózdiń máıegi».
Qatysýshylarǵa maqaldyń birinshi bóligi aıtylady, kelesi bóligin saıyskerler tabý arqyly saıys jalǵasady. Endeshe, daıyn bolsaq, maqaldarǵa qulaq túreıik:
1. Óner - aǵyp jatqan bulaq,
(Bilim - janyp jatqan shyraq.)
2. Jeti ret ólshep, (bir ret kes)
3. Eńbek etpeı elge ókpeleme
(Teriń tókpeı jerge ókpeleme.)
4. Et jeseń tisińe kiredi
(Jemeseń túsińe kiredi.)
5. Sheshenniń sózi ortaq,
(Sheberdiń qoly ortaq)
6. Aqyl azbaıdy,
(Bilim tozbaıdy.)
7. Jaqsy adam janyńa joldas
(Jaman adam malyńa joldas)
8. Dossyz adam - (tuzsyz taǵam)
9. Ananyń kóńili balada,
(Balanyń kóńili dalada)
10. Óz basyńdy daýǵa berseń de,
(Joldasyńdy daýǵa berme.)
- Kelesi kezeń – jumbaq sheshý. Durys sheshilgen ár jumbaq jaýabyna bir upaıdan qosylyp, saıys jalǵasady.
1. Aq qıyrshyq erıtin,
As joq odan jerıtin (Tuz)
2. Bizdiń zamanymyzǵa deıingi V ǵasyrda grek tarıhshysy Geradot bylaı dep jazǵan: «Kóshpeli skıfter bul sýsyndy daıyndaýdy bilgen. Olar ony aǵash ydystarǵa quıyp, pisip, sodan soń bet jaǵyn quıyp alady. Muny olar súttiń óte jaqsy bóligi dep eseptegen. Bólek kespekterge quıyp saqtaǵan.» Bul qandaı sýsyn? (Qymyz)
3. «Bul kókónisten barlyq aýrý qashady» degen mátel bar, taǵamǵa jas pisirilgen, qýyrylǵan, konservilengen kúıinde qoldanady. Onyń emdik qasıeti erteden belgili. Halyqtyq medısınada ol gaımorıt, bronhıt, tynys alý joldary aýrýlaryna qarsy em retinde qoldanylady. Bul qandaı kókónis?
(Pıaz)
4. Qaı qalanyń aty sannan, adamnyń bir múshesiniń atynan jáne astyń dámin kirgizetin zattyń atymen atalady?
(Ekibastuz)
5. Kese - kese muqaldy,
Jonı - jonı juqardy.
(Pyshaq)
6. Myjǵylaımyn - jany joq.
Keskileımin - qany joq.
(Qamyr)
7. Dúnıede bir jándik bar úıretilgen.
Moınynda jibek arqan súıretilgen.
Qolǵa alsań kóp jumysty sol bitirgen.
(Ine)
- İİİ kezeńimiz – «suraq - jaýap» kezeńi. Saıysker qyzdarymyzǵa ulttyq qundylyqtarǵa baılanysty suraqtar qoıylady. Endeshe, birinshi suraqqa nazar aýdaraıyq:
1. Qazaq qyzdarynyń bas kıimderin atap berińiz? (taqıa, bórik, sáýkele)
2. Qoı terisinen tigilgen er adamnyń syrtqy kıimi? (ton)
3. Qazaqtyń ulttyq mýzykalyq aspaptaryn atap berińiz? (dombyra, jetigen, sybyzǵy, sazsyrnaı, qobyz, asataıaq t. b.)
4. Bórik tigýge qandaı ańnyń terileri qoldanylǵan? (kámshat, qundyz, janat, t. b.)
5. Egde jastaǵy qazaq áıelderiniń bas kıimi qalaı atalady? (kımeshek)
6. Kerege men shańyraqty ustap turatyn kıiz úıdiń bóligi? (ýyq)
7. Naýryz kójege qosylatyn 7 taǵamdy atańyz? (sý, et, tuz, maı, un, daqyl, sút. t. b.)
- İV kezeń - sózjumbaq sheshý kezeńi. Sózjumbaq taqyryby - «Keremet».
Sózjumbaq suraqtary:
1. Kıiz tósenish (tekemet)
2. Kıiz úıdiń qabyrǵasy? (kerege)
3. Et, súıek, balyqty sýda pisirý kezinde alynatyn suıyqtyq? (sorpa)
4. Qalyńdyqtyń bas kıimi? (sáýkele)
5. Qyzdardyń sándep órilgen shashy? (burym)
6. Sándik úshin taǵylatyn áshekeı buıym? (bilezik)
7. Matanyń túri? (shyt)
- Kelesi V kezeń – «Sheńberdegi jetilik» (Matematıkalyq oıyn). Bul kezeńde sheńber boıyndaǵy sandardy tergende sheberdiń 7 quralynyń aty shyǵady.
Jaýaby:
1. Ine
2. Qaıshy
3. Oımaq
4. Mata
5. Jip
6. İs mashına
7. Almas
- VI kezeń - «Sen bilesiń be?». Qazaq halqynyń qolóneri dep – halyq turmysynda jıi qoldanylatyn órý, tigý, toqý, qurastyrý, beıneleý sıaqty shyǵarmashylyq óner jıyntyǵyn aıtady. Qazaq halqynyń kóne sózderi kóp jerlerde qoldanylmaı umyt qalyp keledi. Bizdiń maqsatymyz kóne sózdikterdi umytpaı qaıta jańǵyrtý.
1. Qyz bala shashy uzyn bolsyn dep ne beredi? (jelke)
2. Er bala jeke úı, otaý bolyp shyqqanda beriletin dúnıe - múlik, mal qalaı, ne dep atalady? (enshi)
3. 7 túrli taǵamnan turatyn shyǵys halyqtarynyń dástúrli taǵamy? (naýryzkóje)
4. Úlken, kúrdeli iske kómek, járdem berý úshin jınalý qalı aalady? (asar ne úme)
5. Jylqy terisinen jasalǵan qymyz quıýǵa arnalǵan ydys qalaı atalady? (saba)
6. Kıiz úıdiń aǵash esigi qalaı atalady? (syqyrlaýyq)
7. Uzatylǵan qyzǵa beriletin tósek - oryn, dúnıe - múlik qalaı atalady?
- VII kezeń - aqyrǵy «Báıge» kezeńi nemese 7qalpaq. Bul kezeńde qıylǵan qaǵaz bólshekterinen ártúrli maǵynada, ol maqal bolýy múmkin nemese ártúrli qolónerge baılanysty anyqtamalar qurastyrylady.
1. Qazaqtyń oıý - órnek túrleri tórt topqa jatqyzylady: janýartektes, ǵaryshtyq, geometrıalyq, ósimdiktektes.
2. Birinshi baılyq - densaýlyq
Ekinshi baılyq - on saýlyq
Úshinshi baılyq - aq jaýlyq.
3. As tasysa qatyǵy tógiler,
Ashý tasysa aqyly tógiler.
4. Dastarhanynda nany joqtyń tamaǵynyń sáni joq.
5. Qaıys - júni sylynyp alynyp, ılengen iri qara maldyń terisi.
6. Saqtıan - boıaý arqyly óńdelgen óte jaqsy bylǵary
7. Óner - taýsylmas azyq, jutamas baılyq.
- Osymen saıysymyz máresine jetti. Sóz kezegin ádilqazy alqalaryna bereıik.
(Ádilqazylar upaı sandaryn eseptep, jeńimpazdy anyqtaıdy. Jeńimpaz «Keremet kózaıym» nomınasıasymen marapattalady.)
- Jeńister men jeńilisten turatyn,
Ómir kúres jetkize me muratyn?
Jeńbedim jeńildim dep renjimegin,
Qatysý da bir jeńis, jan bolsań sen uǵatyn,- dep osy saıysqa qatysyp otyrǵan oqýshylarǵa kópten - kóp rahmet aıtamyn!
- Endigi sóz kezegin birlestik tóraıymy Úsenova A. S. beremiz.
- Osymen «Keremet jetilik» oıyn keshine at salysyp, altyn ýaqyttaryńyzdy bólip kelgenderińizge kópten - kóp rahmet. Qosh - saý bolyńyzdar!
You Might Also Like
