Alashordanyń batys bóliminiń tarıhy - ólke tarıhynyń quramdas bóligi
Alashordanyń batys bóliminiń tarıhy - ólke tarıhynyń quramdas bóligi
“Alash”týy astynda
Kýá bolsyn arymyz!
Kórkeıtýge Alashty
Qurbandyq bizdiń janymyz!
Jasasyn, Alash, jasasyn!!!
S. Toraıǵyrov.
1917 jyly 5 - 13 jeltoqsan Orynborda İİ - Jalpyqazaq sezi ótkizildi. Sıeze B. Qulmanov jáne orynbasarlary Á. Bókeıhanov, A. Kenesarın, H. Dosmuhamedov, O. Qarashevtyń tóraǵalyq etýimen
“Alashorda” úkimeti quryldy. Alashordanyń ortalyǵy - Semeı qalasy, halyq Keńesin (úkimetin)- Á. Bókeıhanov basqardy.
Sıezen keıin “Alashorda” avtonomıasynyń Batys bólimi – Jahansha jáne Halel Dosmuhamedovtar basqarǵan “Oıyl ýalaıaty” quryldy.
1913 jyl 23 mamyr - «Qazaq» gazetinde H. Dosmuhamedulynyń «Alash» ne sóz?» atty maqalasy jarıalandy.
1916 jyl - «Qazaq» gazetinde Á. Bókeıhanovtyń, A. Baıtursynulynyń, M. Dýlatovtyń «Alashtyń azamattaryna» atty úndeýi jaryq kórdi.
1917 jyl 21 - 26 shilde - Orynbor qalasynda Birinshi jalpyqazaq sezi ótti. Sıeze memlekettik kurylys, qazaq avtonomıasy, jer, oqý, din, qazaq saıası partıasy, áıel, quryltaı jınalysyna, musylmandar keńesine depýtattar saılaý, partıa baǵdarlamasyn daıyndaý máseleleri kóterildi.
1917 jyl 21 karasha - «Saryarqa» gazetinde S. Toraıǵyrovtyń «Alash urany» óleńi jarıalandy
1917 jyl 5 - 13 jeltoqsan - Ekinshi jalpyqazaq sezi boldy. Sıeze Alashorda úkimeti, Alash avtonomıasy jarıalandy. Alashordanyń tóraǵasy bolyp - Á. Bókeıhanov saılandy.
1917 jyl 23 jeltoqsan - «Qazaq» gazetinde «Jalpy qazaq seziniń qaýlysy» atty Alash Orda úkimetin jarıalaǵan jıynnyń qujaty shyqty.
1918 jyl 15 qańtar - «Qazaq» gazetinde Alashtyń eldik rámizin sıpattaǵan «Orda gerbi (tańbasy)» atty maqala basyldy.
1918 jyl 5 mamyr - Omby qalasynda Alash jastarynyń I sezi ótti.
1918 jyl 30 shilde - Petropavl kalasynda Alash jastarynyń tuńǵysh gazeti - «Jas Azamat» basylymynyń 1 - sany jaryq kórdi.
1918 jyl 29 - 30 shilde, 2 - 3 tamyz - Alashorda úkimeti Sibirdiń Ýaqytsha úkimetimen kelisim jasady.
1918 jyl 11 qyrkúıek - Batys Alashorda úkimeti quryldy. Onyń tóraǵalyǵyna J. Dosmuhameduly saılandy.
Dosmuhamedov Jansha (Jahansha) — Alash qozǵalysynyń asa kórnekti qaıratkeri, Alashorda úkimetiniń múshesi, Alashordanyń Batys bólimshesiniń tóraǵasy, zańger.
1887 jyly Oral oblysy, Oral ýezi, Jympıty bolysynyń, № 1 aýylynda dúnıege kelgen.
1899 jyly tamyz aıynda Oral áskerı realdyq ýchılıshesine túsip, onda 1905 jyly 31 mamyrǵa deıin tolyq kýrsyn oqyp bitirip, sol jylǵy 27 qarashada jáne 1906 jyly tamyz aıynda, Oral oblysynyń stıpendıaty retinde Máskeý ýnıversıtetiniń zań fakúltetine túsip, ony 1910 jyly 4 naýryzda bitirip shyqqan.
1917 jylǵy Aqpan tóńkerisine deıin okrýgtyq sottyń prokýrorynyń orynbasary mindetin atqarǵan. 1917 jyly 1 - 11 mamyr aralyǵynda Máskeýde ótken Búkilreseılik musylman sezine basqa da qazaq delegattarymen birge qatysyp, musylman isterin basqaratyn «Shýro - ı - Islam» komıteti tóraǵasynyń orynbasarlyǵyna saılanady. Sol jyly 21 - 26 shildede Orynborda ótken Jalpyqazaq sezinde Oral oblysynan Búkilreseılik Quryltaı jınalysyna depýtattyqqa usynylady.
1918 jyly 6 mamyrda Jympıtyda ótken Oral oblysynyń 4 - qazaq sezinde, quramyna Syrym batyrdyń urpaǵy Salyq jáne Seıit ıshan kirgen 7 adamnan turatyn «Oıyl ýálaıaty» qurylyp, Jansha onyń Ýaqytsha úkimetiniń tóraǵasy bolyp saılanady.
Azamat soǵysy jyldarynda Batys Alashorda jetekshileriniń saıasaty: qazaq jurtshylyǵyn qorǵaý, aýmaly - tókpeli zamana aǵymyna orynsyz kılikpeý jáne artyn baǵamdaý ustanymy boldy.
1918 jyly qyrkúıekte Ýfada ótken Alashordanyń shuǵyl májilisinde ózge de máselelermen qatar «soǵys jaǵdaıy men jol qatynastarynyń nasharlyǵynan» Alash avtonomıasynyń batys ólkelerin basqarý úshin «Oıyl ýálaıatynyń» ornyna Alashordanyń bólimshesi qurylady. Bólimsheniń quramyna B. Qulmanov, H. Dosmuhamedov, J. Dosmuhamedov jáne E. Turmuhamedovter kiredi. Tóraǵasy bolyp J. Dosmuhamedov saılanady.
Batys Alashorda bólimshesi taratylyp, onyń jetekshileri biraz ýaqyt qazaq dalasynan alastatylǵanda, Jansha 1920 jyly jaz aılaryn Máskeýde Bas toqyma ónerkásibi basqarmasynda ınspektor bolyp, qyrkúıek aıynda atalǵan mekemeniń joldamasymen Tashkentke jiberilip, Túrkistan Respýblıkasy Halyq sharýashylyǵy Ortalyq keńesiniń jún - jurqa bóliminiń meńgerýshisi bolady jáne TR OAK qazaq bóliminiń hatshysy qyzmetin qosa atqarady. Tashkentte qazaq zıalylary qurǵan mádenı - aǵartý «Talap» qaýymdastyǵyna múshe bolyp, onyń tapsyrýymen qazaq tilinde alǵashqy qylmystyq kodeks jobasyn ázirledi. Onan keıin ol qazaq astanalary Qyzylorda, Almaty qalalarynda ár túrli qyzmetter atqaryp, 1930 jyly Máskeýge qyzmetke aýysady. Sol jyly qazan aıynda tutqyndalyp, 1932 jyly Voronejge 5 jyl merzimge jer aýdarylady. 1938 jyly qaıta tutqyndalyp, úshtiktiń sheshimimen atý jazasyna kesiledi.
Alashordanyń batys bóliminiń tarıhy - ólke tarıhynyń quramdas bóligi. júkteý
“Alash”týy astynda
Kýá bolsyn arymyz!
Kórkeıtýge Alashty
Qurbandyq bizdiń janymyz!
Jasasyn, Alash, jasasyn!!!
S. Toraıǵyrov.
1917 jyly 5 - 13 jeltoqsan Orynborda İİ - Jalpyqazaq sezi ótkizildi. Sıeze B. Qulmanov jáne orynbasarlary Á. Bókeıhanov, A. Kenesarın, H. Dosmuhamedov, O. Qarashevtyń tóraǵalyq etýimen
“Alashorda” úkimeti quryldy. Alashordanyń ortalyǵy - Semeı qalasy, halyq Keńesin (úkimetin)- Á. Bókeıhanov basqardy.
Sıezen keıin “Alashorda” avtonomıasynyń Batys bólimi – Jahansha jáne Halel Dosmuhamedovtar basqarǵan “Oıyl ýalaıaty” quryldy.
1913 jyl 23 mamyr - «Qazaq» gazetinde H. Dosmuhamedulynyń «Alash» ne sóz?» atty maqalasy jarıalandy.
1916 jyl - «Qazaq» gazetinde Á. Bókeıhanovtyń, A. Baıtursynulynyń, M. Dýlatovtyń «Alashtyń azamattaryna» atty úndeýi jaryq kórdi.
1917 jyl 21 - 26 shilde - Orynbor qalasynda Birinshi jalpyqazaq sezi ótti. Sıeze memlekettik kurylys, qazaq avtonomıasy, jer, oqý, din, qazaq saıası partıasy, áıel, quryltaı jınalysyna, musylmandar keńesine depýtattar saılaý, partıa baǵdarlamasyn daıyndaý máseleleri kóterildi.
1917 jyl 21 karasha - «Saryarqa» gazetinde S. Toraıǵyrovtyń «Alash urany» óleńi jarıalandy
1917 jyl 5 - 13 jeltoqsan - Ekinshi jalpyqazaq sezi boldy. Sıeze Alashorda úkimeti, Alash avtonomıasy jarıalandy. Alashordanyń tóraǵasy bolyp - Á. Bókeıhanov saılandy.
1917 jyl 23 jeltoqsan - «Qazaq» gazetinde «Jalpy qazaq seziniń qaýlysy» atty Alash Orda úkimetin jarıalaǵan jıynnyń qujaty shyqty.
1918 jyl 15 qańtar - «Qazaq» gazetinde Alashtyń eldik rámizin sıpattaǵan «Orda gerbi (tańbasy)» atty maqala basyldy.
1918 jyl 5 mamyr - Omby qalasynda Alash jastarynyń I sezi ótti.
1918 jyl 30 shilde - Petropavl kalasynda Alash jastarynyń tuńǵysh gazeti - «Jas Azamat» basylymynyń 1 - sany jaryq kórdi.
1918 jyl 29 - 30 shilde, 2 - 3 tamyz - Alashorda úkimeti Sibirdiń Ýaqytsha úkimetimen kelisim jasady.
1918 jyl 11 qyrkúıek - Batys Alashorda úkimeti quryldy. Onyń tóraǵalyǵyna J. Dosmuhameduly saılandy.
Dosmuhamedov Jansha (Jahansha) — Alash qozǵalysynyń asa kórnekti qaıratkeri, Alashorda úkimetiniń múshesi, Alashordanyń Batys bólimshesiniń tóraǵasy, zańger.
1887 jyly Oral oblysy, Oral ýezi, Jympıty bolysynyń, № 1 aýylynda dúnıege kelgen.
1899 jyly tamyz aıynda Oral áskerı realdyq ýchılıshesine túsip, onda 1905 jyly 31 mamyrǵa deıin tolyq kýrsyn oqyp bitirip, sol jylǵy 27 qarashada jáne 1906 jyly tamyz aıynda, Oral oblysynyń stıpendıaty retinde Máskeý ýnıversıtetiniń zań fakúltetine túsip, ony 1910 jyly 4 naýryzda bitirip shyqqan.
1917 jylǵy Aqpan tóńkerisine deıin okrýgtyq sottyń prokýrorynyń orynbasary mindetin atqarǵan. 1917 jyly 1 - 11 mamyr aralyǵynda Máskeýde ótken Búkilreseılik musylman sezine basqa da qazaq delegattarymen birge qatysyp, musylman isterin basqaratyn «Shýro - ı - Islam» komıteti tóraǵasynyń orynbasarlyǵyna saılanady. Sol jyly 21 - 26 shildede Orynborda ótken Jalpyqazaq sezinde Oral oblysynan Búkilreseılik Quryltaı jınalysyna depýtattyqqa usynylady.
1918 jyly 6 mamyrda Jympıtyda ótken Oral oblysynyń 4 - qazaq sezinde, quramyna Syrym batyrdyń urpaǵy Salyq jáne Seıit ıshan kirgen 7 adamnan turatyn «Oıyl ýálaıaty» qurylyp, Jansha onyń Ýaqytsha úkimetiniń tóraǵasy bolyp saılanady.
Azamat soǵysy jyldarynda Batys Alashorda jetekshileriniń saıasaty: qazaq jurtshylyǵyn qorǵaý, aýmaly - tókpeli zamana aǵymyna orynsyz kılikpeý jáne artyn baǵamdaý ustanymy boldy.
1918 jyly qyrkúıekte Ýfada ótken Alashordanyń shuǵyl májilisinde ózge de máselelermen qatar «soǵys jaǵdaıy men jol qatynastarynyń nasharlyǵynan» Alash avtonomıasynyń batys ólkelerin basqarý úshin «Oıyl ýálaıatynyń» ornyna Alashordanyń bólimshesi qurylady. Bólimsheniń quramyna B. Qulmanov, H. Dosmuhamedov, J. Dosmuhamedov jáne E. Turmuhamedovter kiredi. Tóraǵasy bolyp J. Dosmuhamedov saılanady.
Batys Alashorda bólimshesi taratylyp, onyń jetekshileri biraz ýaqyt qazaq dalasynan alastatylǵanda, Jansha 1920 jyly jaz aılaryn Máskeýde Bas toqyma ónerkásibi basqarmasynda ınspektor bolyp, qyrkúıek aıynda atalǵan mekemeniń joldamasymen Tashkentke jiberilip, Túrkistan Respýblıkasy Halyq sharýashylyǵy Ortalyq keńesiniń jún - jurqa bóliminiń meńgerýshisi bolady jáne TR OAK qazaq bóliminiń hatshysy qyzmetin qosa atqarady. Tashkentte qazaq zıalylary qurǵan mádenı - aǵartý «Talap» qaýymdastyǵyna múshe bolyp, onyń tapsyrýymen qazaq tilinde alǵashqy qylmystyq kodeks jobasyn ázirledi. Onan keıin ol qazaq astanalary Qyzylorda, Almaty qalalarynda ár túrli qyzmetter atqaryp, 1930 jyly Máskeýge qyzmetke aýysady. Sol jyly qazan aıynda tutqyndalyp, 1932 jyly Voronejge 5 jyl merzimge jer aýdarylady. 1938 jyly qaıta tutqyndalyp, úshtiktiń sheshimimen atý jazasyna kesiledi.
Alashordanyń batys bóliminiń tarıhy - ólke tarıhynyń quramdas bóligi. júkteý
You Might Also Like
-
Uzaq merzimdi jospar bólimi: Birtutas qazaq memleketiniń qurylýy. (2 saǵat)
