Algebralyq órnektiń máni
Oqýshylarǵa matematıka páninen tıanaqty bilim berýde sabaqty túrlendirip ótý ár muǵalimniń kóp izdenýin talap etedi. Muǵalim únemi oqýshynyń oılaý belsendiligin arttyryp, bilimge qushtarlyǵyn týdyrǵanda ǵana sabaq maqsatyna jetedi.
Ádette taraý aıaqtalǵannan keıin oqýshylardyń praktıkalyq sheberlikteri men daǵdylaryn qalyptastyrý, alǵan bilimderin baǵalaý maqsatynda qaıtalaý sabaǵy ótkiziledi.
Meniń shyǵarmashylyǵymnyń basty maqsaty matematıka pánin tek aq - qara túste, qyzyqsyz kóretin oqýshylarǵa bul pánniń basqada túrli tústeriniń bar ekendigin, matematıka pániniń sulýlyǵyn, san túrli ǵajaıyptarǵa toly ekenin dáleldeý.
Sol maqsatta meniń josparymda oıyn sabaqtarynyń
alatyn orny erekshe. Oıyn sabaqtary oqýshylardyń óz betinshe izdenýine, qosymsha ádebıettermen jumys isteýine jaǵdaı jasaıdy. Oqýshynyń pándi tereń meńgerýine septigin tıgizedi.
Oqýshylardyń matematıkaǵa qyzyǵýshylyǵyn, yntasyn, zeıinin arttyrý, alǵan bilimderin tereńdetý maqsatynda «Matematıka eline saıahat» atty oıyn sabaǵyn ótkizdim. Oıyn túrindegi sabaqtar oqýshylardyń oı órisin keńeıtip logıkalyq oılaý qabiletterin damytady.
Ulaǵatty sóz:«Aqyl oıdy tártipke keltiretin – Matematıka. Sondyqtan ony oqý kerek». (K. Gaýss.)
Taqyryp: «Algebralyq órnektiń máni»
Sabaqtyń maqsaty: Algebralyq órnektegi áriptiń ornyna onyń qabyldaıtyn mánin qoıyp, kórsetilgen amaldardy durys esepteýge daǵdylaý.
Oqýshylardyń zerektik qabiletin damytyp oı órisin keńeıtý, óz múmkindigin durys paıdalana otyryp, qosymsha shyǵarmashylyqpen aınalysa alatyn zeıindi tulǵany tárbıeleý.
Oqýshyny bilimdilikke, pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý. Uıymshyldyqqa, dostyqqa, jaýapkershilikke, jyldamdyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Dástúrli emes sabaq.
Sabaqtyń kórnekiligi: Interaktıvti taqta, úlestirmeli karchkalar, «Matematıka eliniń» kartasy syzylǵan plakat.
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi: 1. Sálemdesý.
2. Tazalyqqa mán berý.
3. Oqýshylardy túgendep, sabaqqa daıyndyqtaryn tekserý.
Psıhologıalyq daıyndyq.
Sender búgin óz bilimderińdi kórsete bilińder!
Tartynbaı, jalqaýlanbaı óz pikirlerińdi aıtyńdar!
Sender barlyǵyn bilesińder, men senderge senemin.
İske sát!!!
Balalar búgingi sabaǵymyz «Algebralyq órnektiń mánin tabý.» taqyrybyn pysyqtaýǵa arnalǵan. Sol maqsatta biz sizdermen bar bilimimizdi arqalap «Matematıka eline» saıahatqa baramyz.
Búgingi maqsatymyz: Algebralyq órnektiń erejelerin eske alyp, sol erejelerdi aldaǵy esepterge durys qoldanyp, tapsyrmalardy durys oryndaý.
II. Sabaqtyń jospary: 1. Keden.( Úı tapsyrmasy tekseriledi.)
2. Mýzeı.( Uly matematıkter jaıly tarıhı málimetter.)
3. Sulýlyq salony.(Matematıkanyń sulýlyǵy, ásem kóılegimen tanystyrý.)
4. «Evrıka» atty dámhana.( Oqýshylarmen negizgi jumys alyp barylady.
a) taqyrypqa negizdelgen A deńgeıli tapsyrmalar.
á) taqyrypqa negizdelgen V deńgeıli tapsyrmalary.
b) logıkalyq suraqtar.
v) teorıalyq suraqtar.
5. Sıqyrly maıdan.( «9» sanynyń sıqyry jaıly málimet.)
6. Keden.( Sabaqqa qorytyndy jasalyp, oqýshylar baǵalanady.)
III. Úı jumysyn tekserý: Keden.
Úıge berilgen tapsyrma ekranǵa jazyp qoıylady. Oqýshylar bir - biriniń dápterlerin tekseredi.
№ 690 Órnektiń mánin tabyńdar.
1) 0. 5a+b, mundaǵy a = 3, v = - 2
J: - 0. 5
s – 4d, mundaǵy = - 5, d = 0. 25
J: - 6;
3x – y, mundaǵy x = - 1, y = - 8,
J: 5;
2m – 3n mundaǵy m = - 1. 5, n= 1/6,
J: - 3
№ 700 Algebralyq qosyndyny jaqshasyz jazyńdar.
m+(- n)+p+(- k )= m – n + p - k
- x +(- y) +(- z) = - x – y – z
- ab + (- ac) + cd = - ab – ac + cd
- a + (- 4c) + (- 7) = - a - 4c – 7
- 0. 6a +(- 11b) +3 = - 0. 6a – 11b +3
- 9a +(- 2b) +(- 5c) = - 9a - 2b – 5c
2. Mýzeı.( Uly matematıkter jaıly tarıhı málimetter.)
Munda«6» synypta negizinen rasıonal sandarmen jumys jasaıtyn bolǵandyqtan, rasıonal sandardyń kelip shyǵýyna baılanysty málimettermen jáne pánge qosylýyna úles qosqan uly ǵalymdar jaıly, oqýshylardyń daıyndap kelgen málimetteri aıtylady.
Evklıd (300 – 365)
Al - Harazmıı (783 – 850)
Dekart (1596 – 16..)
oqýshy.(Asıa)
Ómirde, turmysta kezdesetin kóptegen shamalar, jyldamdyq, bıiktik, temperatýra, baǵa taǵy basqa kóbeıip, azaıyp ózgerip otyrady. Shamalardyń ózgeristerin belgileý úshin oń sandar men qatar teris sandar engiziledi.
Teris sandar týraly eń alǵashqy uǵym bizdiń zamanamyzǵa deıingi II – shi ǵasyrdaǵy qytaı matematıkteriniń eńbekterinde kezdesken. Oń sandy «ósý» ózgerisinde qoldansa, teris sandy «kemý» ózgerisinde qoldanǵan, al oń sandardy qolda bar zat «múmkin» dep túsingen.
Matematıkaǵa teris sandardyń engizilýimen qatar «0» sany da jańa maǵynaǵa ıe boldy. «0» sany sanaq basy bolyp sanda joq razrátty bildiretin tańba bolyp engizilgen jáne qarama - qarsy sandardyń qosyndysy dep eseptelinedi.
2 - oqýshy:( Alıhan) Teris sandar týraly naqty málimetter jáne olardy qoldaný XVIII
Ǵasyrdyń birinshi jartysynda ǵana júzege asyryldy. Osy kezden bastap teris sandardyń qazirgi jazý belgisi qoldanyldy.
Fransýz matematıgi Rene Dekart 1637 jyly koordınatalyq túzýdi engizip, teris jáne oń sandarǵa túsinik berdi.
Rene Dekart 1596 jyly 31 martta dvorándar otbasynda dúnıege kelgen. Ol bir jasqa tolǵanda anasy qaıtys bolady. Jastaıynan «- anaý ne?, - mynaý ne?» – dep ájesine tynym bermeıtin.
R. Dekarttyń alǵashqy matematıkalyq jınaǵy 1637 jyly jaryq kórdi.
R. Dekart tek qana matematık qana bolyp qoımaı, ol fılosof, fızık, fızıolog, analıtıkalyq geometrıanyń jáne ázirgi qoldanyp júrgen algebralyq sımvoldardyń avtory.
Ol bizge oń jáne teris sandardy koordınatalyq sáýlede keskindep kórsetken.
3 - oqýshy:(Bekarys) Rasıonal sandardyń negizin bólshek sandar quraǵandyqtan aldymen bólshek sandar jaıly aıtsam.
Erte kezde adamdarǵa saýda-sattyq jáne túrli esepteý jumystarynda bólshektermen úlesterdi esepteý qajet bolǵan. Alǵashynda matematıkada bólshekterdi «synyq sandar» dep atalǵan. Bólshekter týraly túsiniktiń damýynda úsh túrli bólshekter uǵymy qalyptasqan.
4 - oqýshy:(Batyr) Bólshekterdiń mundaı ártúrliligi esepteý jáne ólsheý jumystarynda kóptegen qıyndyqtar týǵyzdy. Bólshek uǵymynyń damýy ǵylym men saýda-sattyq jumystary órkendegen elderde: Mysyrda, Vavılonda, Úndistanda jáne Rımde qalyptasqan...
5 - oqýshy: (Vladımır) Bólshek syzyǵyn ýal – Hassara XII – ǵasyrda jáne ıtalıandyq Leonardo Pızanskıı XIII – ǵasyrda ózderiniń jazba esepteýlerinde paıdalanǵan. Leonardo Pızanskıı «Bólshek» degen sózdi engizgen. Bólshek syzyǵy XVI ǵasyrda ǵana belgileýge tolyq endi.
Arhımedtiń eńbekterinde paıdalanylǵan XX ǵasyrdyń alǵashqy jyldarynda úndiler jaı bólshekterge amaldar qoldanýdy qalyptastyrdy. Jaı bólshekter týraly Tolyq málimetterdi arıfmetıka kitaptaryna Orta Azıa matematıgi Al – Harazmı engizgen.
5 - oqýshy:(Ásel)
Al – Harazmı 783 jyly Harezm qalasynda týylǵan. Al – Harazmı Orta Azıalyq ǵalymdardyń ortasynda eń uly tulǵa retinde tanylǵan. Onyń matematıka qorjynyna qosqan úlesi óte úlken...
7 – oqýshy: (Bekzat)
Evklıd (B. d. d. 325 - 265j) ejelgi dáýirdegi grek matematıgi. Ol matematıkadan jazylǵan teorıalyq alǵashqy traktattyń avtory, Aleksandrıa qaramaǵyndaǵy mekteptiń tuńǵysh matematıgi. Onyń ómiri jaıly derekter joqtyń qasy...
4. «Evrıka» atty dámhana.(Oqýshylarmen negizgi jumys alyp barylady.
a) taqyrypqa negizdelgen A deńgeıli tapsyrmalar.
á) taqyrypqa negizdelgen V deńgeıli tapsyrmalary.
b) logıkalyq suraqtar.
v) teorıalyq suraqtar.
As máziri.
Salat.--------------- Esepte: - 6. 5: 1. 3 +( - 7) = - 12
Ystyq tamaq: ----------------- Algebralyq órnektiń mánin tabyńdar:
x/8 + y/2 - 3 mundaǵy x=5; y=3; (- 7/( 8))
Táttiler.------------- Aspanda bir qatar úırekter ushyp barady. Bireýi aldynda, ekeýi artynda, bireýi artynda, ekeýi aldynda, bireýi ekeýiniń ortasynda. Barlyǵy neshe úırek ushyp barady?
Sýsyndar.------------- Sheńberdiń uzyndyǵyn tabý formýlasyn jaz. (∁=πD)
As máziri.
Salat. ------------------------- Esepte: - 6. 5: 2. 5 = - 2. 6
Ystyq tamaq. -------------- Algebralyq órnektiń mánin tabyńdar:
(x+y)/15 + 2 mundaǵy x=- 4; y=5; (21/15)
Táttiler. ------------------- Ǵaryshkerlerdiń biri jerdi bir ret aınalǵanda 1s 40 mınýtta aınalady, al ekinshisi 100 mınýt aınalyp shyǵady. Bul qalaı bolǵany?
Sýsyndar. ----------------- Sannyń modýli degenimiz ne?
As máziri.
Salat. ---------------------- Esepte: (- 3/4)∶ 1 1/2 = - 1/2
Ystyq tamaq. ------------ Algebralyq órnektiń mánin tabyńdar:
7/x - 9/y+ 1mundaǵy x=2; y=4; (2 1/4)
Táttiler. -------------------- Stoldyń basynda eki áke jáne eki bala otyr. Olarǵa úsh almany qalaı teń bólip berýge bolady?
Sýsyndar. ---------------- On sanyn qalaı nólsiz jazýǵa bolady?
As máziri.
Salat. ----------------------- Esepte: - 3: 22/2 = - 1
Ystyq tamaq. ------------ Algebralyq órnektiń mánin tabyńdar:
(x+y)/(x - y) - 10. 7mundaǵy x=3; y=1. 5; (7. 7)
Táttiler. ------------------ Tórt pen bestiń arasynda qandaı tańba qoıylǵanda 4-ten artyq, 5-ten kishi san shyǵady?
Sýsyndar. --------------- Qandaı sandar rasıonal sandar jıynyn quraıdy?
As máziri.
Salat. Esepte: 2/3: (- 2) = - - 1/3
Ystyq tamaq. Algebralyq órnektiń mánin tabyńdar:
(a+7) / b mundaǵy a=- 10; b= - 0. 75; (4)
Táttiler.
Dúkennen men sabyn
Onyń jáne qabyn aldym.
Eki dápter, bir qaryndash
Tis ysqyshty taǵy aldym.
Esepteshi sonda bári
Qansha boldy, qolda bári?
Sýsyndar. Eń kishi úsh tańbaly san.
As máziri.
Salat. ------------------------ Esepte: 5: (- - 5/8) = - 8
Ystyq tamaq.--------------- Algebralyq órnektiń mánin tabyńdar:
(9 - 4c) / d mundaǵy c=- 1. 5; d=3; (5)
Táttiler. ------------------- Bes taıaqshanyń neshe ushy bar, bes jarym taıaqshanyń neshe ushy bar?
Sýsyndar. ----------------- Koordınatalyq túzý degenimiz ne?
5. Sıqyrly maıdan.(«9» sanynyń sıqyry jaıly málimet)
9 * 2 = 18 ----------------- 1 + 8 = 9
9 * 3 = 27 ----------------- 2 + 7 = 9
9 * 4 = 36 ----------------- 3 + 6 = 9
9 * 5 = 45 ----------------- 4 + 5 = 9
9 * 6 = 54 ----------------- 5 + 4 = 9
9 * 7 = 63 ----------------- 6 + 3 = 9
9 * 8 = 72 ----------------- 7 + 2 = 9
9 * 9 = 81 ----------------- 8 + 1 = 9
«9» sanyna baılanysty maqaldar, málimetter.
1. Toıǵan jerge 9 kel.
2. Bilgeniń bir toǵyz. Bilmegeniń toqsan toǵyz.
3. Toǵyz planeta:
6. Sabaqty qorytyndylaý. Keden.
- Jaraısyńdar, balalar bilimdi ekenderińdi kórsettińder.
Úı jumysy: № 705; №706;
Oqýshylar baǵalanyp, marapattalady.
Ádette taraý aıaqtalǵannan keıin oqýshylardyń praktıkalyq sheberlikteri men daǵdylaryn qalyptastyrý, alǵan bilimderin baǵalaý maqsatynda qaıtalaý sabaǵy ótkiziledi.
Meniń shyǵarmashylyǵymnyń basty maqsaty matematıka pánin tek aq - qara túste, qyzyqsyz kóretin oqýshylarǵa bul pánniń basqada túrli tústeriniń bar ekendigin, matematıka pániniń sulýlyǵyn, san túrli ǵajaıyptarǵa toly ekenin dáleldeý.
Sol maqsatta meniń josparymda oıyn sabaqtarynyń
alatyn orny erekshe. Oıyn sabaqtary oqýshylardyń óz betinshe izdenýine, qosymsha ádebıettermen jumys isteýine jaǵdaı jasaıdy. Oqýshynyń pándi tereń meńgerýine septigin tıgizedi.
Oqýshylardyń matematıkaǵa qyzyǵýshylyǵyn, yntasyn, zeıinin arttyrý, alǵan bilimderin tereńdetý maqsatynda «Matematıka eline saıahat» atty oıyn sabaǵyn ótkizdim. Oıyn túrindegi sabaqtar oqýshylardyń oı órisin keńeıtip logıkalyq oılaý qabiletterin damytady.
Ulaǵatty sóz:«Aqyl oıdy tártipke keltiretin – Matematıka. Sondyqtan ony oqý kerek». (K. Gaýss.)
Taqyryp: «Algebralyq órnektiń máni»
Sabaqtyń maqsaty: Algebralyq órnektegi áriptiń ornyna onyń qabyldaıtyn mánin qoıyp, kórsetilgen amaldardy durys esepteýge daǵdylaý.
Oqýshylardyń zerektik qabiletin damytyp oı órisin keńeıtý, óz múmkindigin durys paıdalana otyryp, qosymsha shyǵarmashylyqpen aınalysa alatyn zeıindi tulǵany tárbıeleý.
Oqýshyny bilimdilikke, pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý. Uıymshyldyqqa, dostyqqa, jaýapkershilikke, jyldamdyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Dástúrli emes sabaq.
Sabaqtyń kórnekiligi: Interaktıvti taqta, úlestirmeli karchkalar, «Matematıka eliniń» kartasy syzylǵan plakat.
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi: 1. Sálemdesý.
2. Tazalyqqa mán berý.
3. Oqýshylardy túgendep, sabaqqa daıyndyqtaryn tekserý.
Psıhologıalyq daıyndyq.
Sender búgin óz bilimderińdi kórsete bilińder!
Tartynbaı, jalqaýlanbaı óz pikirlerińdi aıtyńdar!
Sender barlyǵyn bilesińder, men senderge senemin.
İske sát!!!
Balalar búgingi sabaǵymyz «Algebralyq órnektiń mánin tabý.» taqyrybyn pysyqtaýǵa arnalǵan. Sol maqsatta biz sizdermen bar bilimimizdi arqalap «Matematıka eline» saıahatqa baramyz.
Búgingi maqsatymyz: Algebralyq órnektiń erejelerin eske alyp, sol erejelerdi aldaǵy esepterge durys qoldanyp, tapsyrmalardy durys oryndaý.
II. Sabaqtyń jospary: 1. Keden.( Úı tapsyrmasy tekseriledi.)
2. Mýzeı.( Uly matematıkter jaıly tarıhı málimetter.)
3. Sulýlyq salony.(Matematıkanyń sulýlyǵy, ásem kóılegimen tanystyrý.)
4. «Evrıka» atty dámhana.( Oqýshylarmen negizgi jumys alyp barylady.
a) taqyrypqa negizdelgen A deńgeıli tapsyrmalar.
á) taqyrypqa negizdelgen V deńgeıli tapsyrmalary.
b) logıkalyq suraqtar.
v) teorıalyq suraqtar.
5. Sıqyrly maıdan.( «9» sanynyń sıqyry jaıly málimet.)
6. Keden.( Sabaqqa qorytyndy jasalyp, oqýshylar baǵalanady.)
III. Úı jumysyn tekserý: Keden.
Úıge berilgen tapsyrma ekranǵa jazyp qoıylady. Oqýshylar bir - biriniń dápterlerin tekseredi.
№ 690 Órnektiń mánin tabyńdar.
1) 0. 5a+b, mundaǵy a = 3, v = - 2
J: - 0. 5
s – 4d, mundaǵy = - 5, d = 0. 25
J: - 6;
3x – y, mundaǵy x = - 1, y = - 8,
J: 5;
2m – 3n mundaǵy m = - 1. 5, n= 1/6,
J: - 3
№ 700 Algebralyq qosyndyny jaqshasyz jazyńdar.
m+(- n)+p+(- k )= m – n + p - k
- x +(- y) +(- z) = - x – y – z
- ab + (- ac) + cd = - ab – ac + cd
- a + (- 4c) + (- 7) = - a - 4c – 7
- 0. 6a +(- 11b) +3 = - 0. 6a – 11b +3
- 9a +(- 2b) +(- 5c) = - 9a - 2b – 5c
2. Mýzeı.( Uly matematıkter jaıly tarıhı málimetter.)
Munda«6» synypta negizinen rasıonal sandarmen jumys jasaıtyn bolǵandyqtan, rasıonal sandardyń kelip shyǵýyna baılanysty málimettermen jáne pánge qosylýyna úles qosqan uly ǵalymdar jaıly, oqýshylardyń daıyndap kelgen málimetteri aıtylady.
Evklıd (300 – 365)
Al - Harazmıı (783 – 850)
Dekart (1596 – 16..)
oqýshy.(Asıa)
Ómirde, turmysta kezdesetin kóptegen shamalar, jyldamdyq, bıiktik, temperatýra, baǵa taǵy basqa kóbeıip, azaıyp ózgerip otyrady. Shamalardyń ózgeristerin belgileý úshin oń sandar men qatar teris sandar engiziledi.
Teris sandar týraly eń alǵashqy uǵym bizdiń zamanamyzǵa deıingi II – shi ǵasyrdaǵy qytaı matematıkteriniń eńbekterinde kezdesken. Oń sandy «ósý» ózgerisinde qoldansa, teris sandy «kemý» ózgerisinde qoldanǵan, al oń sandardy qolda bar zat «múmkin» dep túsingen.
Matematıkaǵa teris sandardyń engizilýimen qatar «0» sany da jańa maǵynaǵa ıe boldy. «0» sany sanaq basy bolyp sanda joq razrátty bildiretin tańba bolyp engizilgen jáne qarama - qarsy sandardyń qosyndysy dep eseptelinedi.
2 - oqýshy:( Alıhan) Teris sandar týraly naqty málimetter jáne olardy qoldaný XVIII
Ǵasyrdyń birinshi jartysynda ǵana júzege asyryldy. Osy kezden bastap teris sandardyń qazirgi jazý belgisi qoldanyldy.
Fransýz matematıgi Rene Dekart 1637 jyly koordınatalyq túzýdi engizip, teris jáne oń sandarǵa túsinik berdi.
Rene Dekart 1596 jyly 31 martta dvorándar otbasynda dúnıege kelgen. Ol bir jasqa tolǵanda anasy qaıtys bolady. Jastaıynan «- anaý ne?, - mynaý ne?» – dep ájesine tynym bermeıtin.
R. Dekarttyń alǵashqy matematıkalyq jınaǵy 1637 jyly jaryq kórdi.
R. Dekart tek qana matematık qana bolyp qoımaı, ol fılosof, fızık, fızıolog, analıtıkalyq geometrıanyń jáne ázirgi qoldanyp júrgen algebralyq sımvoldardyń avtory.
Ol bizge oń jáne teris sandardy koordınatalyq sáýlede keskindep kórsetken.
3 - oqýshy:(Bekarys) Rasıonal sandardyń negizin bólshek sandar quraǵandyqtan aldymen bólshek sandar jaıly aıtsam.
Erte kezde adamdarǵa saýda-sattyq jáne túrli esepteý jumystarynda bólshektermen úlesterdi esepteý qajet bolǵan. Alǵashynda matematıkada bólshekterdi «synyq sandar» dep atalǵan. Bólshekter týraly túsiniktiń damýynda úsh túrli bólshekter uǵymy qalyptasqan.
4 - oqýshy:(Batyr) Bólshekterdiń mundaı ártúrliligi esepteý jáne ólsheý jumystarynda kóptegen qıyndyqtar týǵyzdy. Bólshek uǵymynyń damýy ǵylym men saýda-sattyq jumystary órkendegen elderde: Mysyrda, Vavılonda, Úndistanda jáne Rımde qalyptasqan...
5 - oqýshy: (Vladımır) Bólshek syzyǵyn ýal – Hassara XII – ǵasyrda jáne ıtalıandyq Leonardo Pızanskıı XIII – ǵasyrda ózderiniń jazba esepteýlerinde paıdalanǵan. Leonardo Pızanskıı «Bólshek» degen sózdi engizgen. Bólshek syzyǵy XVI ǵasyrda ǵana belgileýge tolyq endi.
Arhımedtiń eńbekterinde paıdalanylǵan XX ǵasyrdyń alǵashqy jyldarynda úndiler jaı bólshekterge amaldar qoldanýdy qalyptastyrdy. Jaı bólshekter týraly Tolyq málimetterdi arıfmetıka kitaptaryna Orta Azıa matematıgi Al – Harazmı engizgen.
5 - oqýshy:(Ásel)
Al – Harazmı 783 jyly Harezm qalasynda týylǵan. Al – Harazmı Orta Azıalyq ǵalymdardyń ortasynda eń uly tulǵa retinde tanylǵan. Onyń matematıka qorjynyna qosqan úlesi óte úlken...
7 – oqýshy: (Bekzat)
Evklıd (B. d. d. 325 - 265j) ejelgi dáýirdegi grek matematıgi. Ol matematıkadan jazylǵan teorıalyq alǵashqy traktattyń avtory, Aleksandrıa qaramaǵyndaǵy mekteptiń tuńǵysh matematıgi. Onyń ómiri jaıly derekter joqtyń qasy...
4. «Evrıka» atty dámhana.(Oqýshylarmen negizgi jumys alyp barylady.
a) taqyrypqa negizdelgen A deńgeıli tapsyrmalar.
á) taqyrypqa negizdelgen V deńgeıli tapsyrmalary.
b) logıkalyq suraqtar.
v) teorıalyq suraqtar.
As máziri.
Salat.--------------- Esepte: - 6. 5: 1. 3 +( - 7) = - 12
Ystyq tamaq: ----------------- Algebralyq órnektiń mánin tabyńdar:
x/8 + y/2 - 3 mundaǵy x=5; y=3; (- 7/( 8))
Táttiler.------------- Aspanda bir qatar úırekter ushyp barady. Bireýi aldynda, ekeýi artynda, bireýi artynda, ekeýi aldynda, bireýi ekeýiniń ortasynda. Barlyǵy neshe úırek ushyp barady?
Sýsyndar.------------- Sheńberdiń uzyndyǵyn tabý formýlasyn jaz. (∁=πD)
As máziri.
Salat. ------------------------- Esepte: - 6. 5: 2. 5 = - 2. 6
Ystyq tamaq. -------------- Algebralyq órnektiń mánin tabyńdar:
(x+y)/15 + 2 mundaǵy x=- 4; y=5; (21/15)
Táttiler. ------------------- Ǵaryshkerlerdiń biri jerdi bir ret aınalǵanda 1s 40 mınýtta aınalady, al ekinshisi 100 mınýt aınalyp shyǵady. Bul qalaı bolǵany?
Sýsyndar. ----------------- Sannyń modýli degenimiz ne?
As máziri.
Salat. ---------------------- Esepte: (- 3/4)∶ 1 1/2 = - 1/2
Ystyq tamaq. ------------ Algebralyq órnektiń mánin tabyńdar:
7/x - 9/y+ 1mundaǵy x=2; y=4; (2 1/4)
Táttiler. -------------------- Stoldyń basynda eki áke jáne eki bala otyr. Olarǵa úsh almany qalaı teń bólip berýge bolady?
Sýsyndar. ---------------- On sanyn qalaı nólsiz jazýǵa bolady?
As máziri.
Salat. ----------------------- Esepte: - 3: 22/2 = - 1
Ystyq tamaq. ------------ Algebralyq órnektiń mánin tabyńdar:
(x+y)/(x - y) - 10. 7mundaǵy x=3; y=1. 5; (7. 7)
Táttiler. ------------------ Tórt pen bestiń arasynda qandaı tańba qoıylǵanda 4-ten artyq, 5-ten kishi san shyǵady?
Sýsyndar. --------------- Qandaı sandar rasıonal sandar jıynyn quraıdy?
As máziri.
Salat. Esepte: 2/3: (- 2) = - - 1/3
Ystyq tamaq. Algebralyq órnektiń mánin tabyńdar:
(a+7) / b mundaǵy a=- 10; b= - 0. 75; (4)
Táttiler.
Dúkennen men sabyn
Onyń jáne qabyn aldym.
Eki dápter, bir qaryndash
Tis ysqyshty taǵy aldym.
Esepteshi sonda bári
Qansha boldy, qolda bári?
Sýsyndar. Eń kishi úsh tańbaly san.
As máziri.
Salat. ------------------------ Esepte: 5: (- - 5/8) = - 8
Ystyq tamaq.--------------- Algebralyq órnektiń mánin tabyńdar:
(9 - 4c) / d mundaǵy c=- 1. 5; d=3; (5)
Táttiler. ------------------- Bes taıaqshanyń neshe ushy bar, bes jarym taıaqshanyń neshe ushy bar?
Sýsyndar. ----------------- Koordınatalyq túzý degenimiz ne?
5. Sıqyrly maıdan.(«9» sanynyń sıqyry jaıly málimet)
9 * 2 = 18 ----------------- 1 + 8 = 9
9 * 3 = 27 ----------------- 2 + 7 = 9
9 * 4 = 36 ----------------- 3 + 6 = 9
9 * 5 = 45 ----------------- 4 + 5 = 9
9 * 6 = 54 ----------------- 5 + 4 = 9
9 * 7 = 63 ----------------- 6 + 3 = 9
9 * 8 = 72 ----------------- 7 + 2 = 9
9 * 9 = 81 ----------------- 8 + 1 = 9
«9» sanyna baılanysty maqaldar, málimetter.
1. Toıǵan jerge 9 kel.
2. Bilgeniń bir toǵyz. Bilmegeniń toqsan toǵyz.
3. Toǵyz planeta:
6. Sabaqty qorytyndylaý. Keden.
- Jaraısyńdar, balalar bilimdi ekenderińdi kórsettińder.
Úı jumysy: № 705; №706;
Oqýshylar baǵalanyp, marapattalady.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Arıfmetıkalyq progresıanyń n – múshesiniń formýlasy
