Algorıtm jáne onyń atqarýshylary. Algorıtmdi jazý pishimi. Blok - shemalar
Sabaq taqyryby: «Algorıtm jáne onyń atqarýshylary. Algorıtmdi jazý pishimi. Blok - shemalar.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardyń algorıtm, atqarýshy uǵymy, algorıtmniń jazylý túrleri týraly bilimderin qalyptastyrý.
Damytýshylyq: oqýshylardyń tanymdyq jáne shyǵarmashylyq qabiletterin jan - jaqty damytý;
Tárbıelik: oqýshylardy júıelikke, birizdilikke, uqyptylyqqa, ýaqytty tıimdi paıdalanýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: aralas sabaq
Sabaq ádisi: praktıkalyq
Sabaqta qoldanylatyn kórnekti quraldar: DK, ınteraktıvti taqta, kesteler.
Sabaqtyń jospary:
Uıymdastyrý.
Jańa sabaq.
«Algorıtm» uǵymy ınformatıkada aqparat sıaqty irgeli uǵymdar qataryna jatady. Algorıtm ataýy ataqty arab matematıgi Ábý Jafar Muhammed ıbn Musa ál - Horezmı ( 763 - 850 j. j) esiminiń latynsha Algorithmi (Algorıtmı) bolyp jazylýyna shyqqan. Ol sanaýdyń ondyq júıesinde kóp oryndy sandar men arıfmetıkalyq amaldardyń oryndalý erejesin usynǵan. Bul erejeler qosyndy men kóbeıtindini tabýǵa arnalǵan amaldardy oryndaýǵa qajetti tizbekten qurylǵan. Sol ereje osy kúnge deıin qoldanylyp keledi.
Ál - Horezmıdiń usynǵan tásilin jaqtaýshylardy algorıtmdikter dep, al «algorıtm» uǵymyn birqatar qasıetteri bar erejeler júıesi dep ataǵan. Qazirgi kezde «algorıtm» uǵymy tek matematıkalyq esep sheshý ádisimen ǵana shektelmeıdi. Onyń maǵynasy áldeqaıda keń. Árbir kompúter aldyn - ala berilgen algorıtmmen, ıaǵnı josparly jumys isteıdi.
Algorıtm degenimiz – is árekettiń ret - retimen oryndalýy. Kez - kelgen esepti qarapaıym amaldardy tizbekteı oryndaý arqyly shyǵarýǵa bolady. Algorıtimdi kompúterde oryndaý úshin ony programma túrinde jazyp shyǵý kerek.
Programma kompúterge túsinikti komandalardan turady. Osy komandalar tizbe oryndaý sońynda eseptiń nátıjesi shyǵady. Komandalar tizbegin – programma qarastyrýǵa bolady. Komanda bir ǵana qarapaıym amaldy oryndaý úshin berilgen buıryq retinde qabyldanady. Komandalar: arıfmetıkalyq nemese logıkalyq amal; aqparat tasymaldaý komandasy; berilgen sandardy salystyrý komandasy; berilgen sandardy salystyrý komandasy; nátıjeni ekranǵa, qaǵaz basyp shyǵarý komandasy; kelesi komandaǵa kóshý tártibin oryndaý; t. b. bolyp bólinedi.
Atqarýshy túsinigi
Algorıtm atqarýshysynyń rólin adam nemese avtomattandyrylǵan qurylǵy: kompúter, robot jáne t. b. oryndaıdy.
Jalpy alǵanda, ómirimizdiń barlyǵy algorıtm tizbekterinen turady desek te bolady.
Algorıtm oryndalý barysynda atqarýshy qandaı ınstrýksıa kelesi oryndalý kerektigin biledi. Atqarýshy oryndaı alatyn komandalardyń jıynyn atqarýshy komandalar júıesi dep ataımyz.
Sonymen, algorıtm atqarýshysy aldyn - ala qoıylǵan áreketterdi oryndap, nátıjege jetetin adam, kompúter nemese tehnıka bolýy múmkin. Eger esepti sheshý úshin tehnıkalyq quraldar paıdalanylsa, oryndalatyn áreketter tizbegi naqty jáne túsinikti bolý kerek. Qanshalyqty áreketter túsinikti de, naqty bolsa, sonshalyqty nátıjege jetý tez jáne durys bolady.
Algorıtm jazý joldary
Algorıtmdi kompúterde oryndaý úshin olardy aldyn - ala jazyp alý kerek. Jalpy jaǵdaıda, algorıtm jazýdyń kelesi túrleri qabyldanǵan:
1) tabıǵı tildegi jazylýy;
2) belgili bir túıindi sózder – termınder arqyly qysqasha tizbekti túrde jazý;
3) grafıktik jolmen jazý;
4) programmalaý tilderindegi jazylýy.
Biraq tabıǵı tilde jazylǵan algorıtm kompúterde oryndalmaıdy, óıtkeni bul jaǵdaıda dáldik, naqtylyq saqtalmaıdy. Algorıtmderdi grafıktik jolmen jazý, keıinnen osy programmalaý tilindegi programmaǵa aınaldyrý jumysy memlekettik standartpen bekitilip, aqparat óndeý jumysynda keńinen qoldanylady.
Algorıtmniń grafıktik túrde keskindelýi
Algorıtmniń grafıktik túrde keskindelýi – keń taralǵan ádis. Bul – jazýdyń túsinikti, anyq, kórneki túri bolyp tabylady. Algorıtmderdi grafıktik jolmen jazýdyń memlekettik standarty anyqtalǵan. Onda kez - kelgen amal belgili bir geometrıalyq fıgýramen órnekteledi. Olar fıgýralar nemese bloktar, amaldar nemese operasıalar sımvoly dep te atalady. Bloktar baǵyttalǵan syzyqtarmen baılanysyp, birinen soń biri retimen ornalasady. Aqparat óńdeýdiń árbir býyny nemese oryndalatyn operasıalar reti algorıtm shemasymen aıqyndalady. Algorıtm shemasyn onyń blok shemasy dep atalady. Algorıtm bloktarynyń ishinde oryndalatyn is - árekettiń mazmuny jazylady. Blok shemada paıdalanatyn fıgýralar onyń bloktary, al olardy bir - birimen qosatyn syzyqtar baılanys syzyqtary dep atalady.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardyń algorıtm, atqarýshy uǵymy, algorıtmniń jazylý túrleri týraly bilimderin qalyptastyrý.
Damytýshylyq: oqýshylardyń tanymdyq jáne shyǵarmashylyq qabiletterin jan - jaqty damytý;
Tárbıelik: oqýshylardy júıelikke, birizdilikke, uqyptylyqqa, ýaqytty tıimdi paıdalanýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: aralas sabaq
Sabaq ádisi: praktıkalyq
Sabaqta qoldanylatyn kórnekti quraldar: DK, ınteraktıvti taqta, kesteler.
Sabaqtyń jospary:
Uıymdastyrý.
Jańa sabaq.
«Algorıtm» uǵymy ınformatıkada aqparat sıaqty irgeli uǵymdar qataryna jatady. Algorıtm ataýy ataqty arab matematıgi Ábý Jafar Muhammed ıbn Musa ál - Horezmı ( 763 - 850 j. j) esiminiń latynsha Algorithmi (Algorıtmı) bolyp jazylýyna shyqqan. Ol sanaýdyń ondyq júıesinde kóp oryndy sandar men arıfmetıkalyq amaldardyń oryndalý erejesin usynǵan. Bul erejeler qosyndy men kóbeıtindini tabýǵa arnalǵan amaldardy oryndaýǵa qajetti tizbekten qurylǵan. Sol ereje osy kúnge deıin qoldanylyp keledi.
Ál - Horezmıdiń usynǵan tásilin jaqtaýshylardy algorıtmdikter dep, al «algorıtm» uǵymyn birqatar qasıetteri bar erejeler júıesi dep ataǵan. Qazirgi kezde «algorıtm» uǵymy tek matematıkalyq esep sheshý ádisimen ǵana shektelmeıdi. Onyń maǵynasy áldeqaıda keń. Árbir kompúter aldyn - ala berilgen algorıtmmen, ıaǵnı josparly jumys isteıdi.
Algorıtm degenimiz – is árekettiń ret - retimen oryndalýy. Kez - kelgen esepti qarapaıym amaldardy tizbekteı oryndaý arqyly shyǵarýǵa bolady. Algorıtimdi kompúterde oryndaý úshin ony programma túrinde jazyp shyǵý kerek.
Programma kompúterge túsinikti komandalardan turady. Osy komandalar tizbe oryndaý sońynda eseptiń nátıjesi shyǵady. Komandalar tizbegin – programma qarastyrýǵa bolady. Komanda bir ǵana qarapaıym amaldy oryndaý úshin berilgen buıryq retinde qabyldanady. Komandalar: arıfmetıkalyq nemese logıkalyq amal; aqparat tasymaldaý komandasy; berilgen sandardy salystyrý komandasy; berilgen sandardy salystyrý komandasy; nátıjeni ekranǵa, qaǵaz basyp shyǵarý komandasy; kelesi komandaǵa kóshý tártibin oryndaý; t. b. bolyp bólinedi.
Atqarýshy túsinigi
Algorıtm atqarýshysynyń rólin adam nemese avtomattandyrylǵan qurylǵy: kompúter, robot jáne t. b. oryndaıdy.
Jalpy alǵanda, ómirimizdiń barlyǵy algorıtm tizbekterinen turady desek te bolady.
Algorıtm oryndalý barysynda atqarýshy qandaı ınstrýksıa kelesi oryndalý kerektigin biledi. Atqarýshy oryndaı alatyn komandalardyń jıynyn atqarýshy komandalar júıesi dep ataımyz.
Sonymen, algorıtm atqarýshysy aldyn - ala qoıylǵan áreketterdi oryndap, nátıjege jetetin adam, kompúter nemese tehnıka bolýy múmkin. Eger esepti sheshý úshin tehnıkalyq quraldar paıdalanylsa, oryndalatyn áreketter tizbegi naqty jáne túsinikti bolý kerek. Qanshalyqty áreketter túsinikti de, naqty bolsa, sonshalyqty nátıjege jetý tez jáne durys bolady.
Algorıtm jazý joldary
Algorıtmdi kompúterde oryndaý úshin olardy aldyn - ala jazyp alý kerek. Jalpy jaǵdaıda, algorıtm jazýdyń kelesi túrleri qabyldanǵan:
1) tabıǵı tildegi jazylýy;
2) belgili bir túıindi sózder – termınder arqyly qysqasha tizbekti túrde jazý;
3) grafıktik jolmen jazý;
4) programmalaý tilderindegi jazylýy.
Biraq tabıǵı tilde jazylǵan algorıtm kompúterde oryndalmaıdy, óıtkeni bul jaǵdaıda dáldik, naqtylyq saqtalmaıdy. Algorıtmderdi grafıktik jolmen jazý, keıinnen osy programmalaý tilindegi programmaǵa aınaldyrý jumysy memlekettik standartpen bekitilip, aqparat óndeý jumysynda keńinen qoldanylady.
Algorıtmniń grafıktik túrde keskindelýi
Algorıtmniń grafıktik túrde keskindelýi – keń taralǵan ádis. Bul – jazýdyń túsinikti, anyq, kórneki túri bolyp tabylady. Algorıtmderdi grafıktik jolmen jazýdyń memlekettik standarty anyqtalǵan. Onda kez - kelgen amal belgili bir geometrıalyq fıgýramen órnekteledi. Olar fıgýralar nemese bloktar, amaldar nemese operasıalar sımvoly dep te atalady. Bloktar baǵyttalǵan syzyqtarmen baılanysyp, birinen soń biri retimen ornalasady. Aqparat óńdeýdiń árbir býyny nemese oryndalatyn operasıalar reti algorıtm shemasymen aıqyndalady. Algorıtm shemasyn onyń blok shemasy dep atalady. Algorıtm bloktarynyń ishinde oryndalatyn is - árekettiń mazmuny jazylady. Blok shemada paıdalanatyn fıgýralar onyń bloktary, al olardy bir - birimen qosatyn syzyqtar baılanys syzyqtary dep atalady.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
