InfoHub Logo

Jazdykúngi shań-tozańnan, shópten, qaladaǵy tozańnan jáne taǵy da basqalardan alergıańyzdy qozdyryp alamyn dep qorqatyndardyń qatarynan bolsańyz, bul maqalamyz sizge arnalǵan. Munda biz alergıalyq qozýdy qalaı azaıtý kerektigin nemese alergıany qalaı umytýǵa bolatynyn aıtyp beremiz.

Kúntizbede mamyr aıy jáne kópshilik jaıma-shýaq jyly kúnderge qýanyp júr. Al keıbireýler gúldep jatqan ósimdikterden alergıasy qoza ma dep ýaıymǵa batyp júr. Olardyń ýaıymyn túsinýge de bolady. Árdaıym tumaýratyp, kózinen jas shyǵyp júrý kimge unasyn? Taǵy bir nusqasy bar – dárilik zattardyń ýytynan tańnan keshke deıin álsirep, boldyryp júrý. Keıde sol dári-dármek kómektespeı, osy aıtylǵan keseldiń barlyǵy jaýlap alsa she?  

Men sizderge úshinshi nusqany usynamyn. Dári-dármekti paıdalanbaı, basqa jolmen júrý – as mázirin ózgertip, keıbir dárýmen preparatyn qosý.

Tamaqtaný men mıneraly bar dárýmenderdiń ne qatysy bar ekenin túsiný úshin, alergıanyń ne ekenin bilip alaıyq.

Eger qarapaıym tilmen túsindirsek, alergıa – aǵzanyń syrtqy «jaýlardan» (tozań, túk, shóp, azyq-túlik, turmystyq hımıa) ózin qorǵaýy. (Páterdi tazalap shyqqannan keıin qolyńyz qyshysa, siz bul jaǵdaıdy bilesiz degen sóz).

Alergıanyń kóptegen túri bar. Ǵalymdardyń aıtýynsha, joǵary damyp ketken elderdiń halqy alergıamen jıi aýyrady eken. Munyń da óz sebebi bar.

Bizdiń ımýndyq júıemiz eki bólikke bólinedi: bir bóligi vırýstarmen kúresedi, al ekinshisi – bakterıalarmen jáne parazıttermen. Osy ekinshisi alergıalyq qozdyrýǵa ákelip soǵady. Eger ımýnıtettiń qandaı da bir bóligi jumys istemeı tursa, ol óz-ózine tapsyrmalar oılap tabady. Sondyqtan bizdiń dezınfeksıalyq tazalaýymyzdan bakterıa qanshalyqty az bolsa, sonshalyqty alergıa óristep ketedi degen qaýip bar. Búginde damyǵan qoǵamda parazıt óte az.

Al damymaǵan elderde, kerisinshe, bakterıa men parazıt óte kóp, sondyqtan halyqtyń ımýndyq júıesiniń sol bólikteri árdaıym jumys istep turady da, olardyń jańa «jaýlardy» izdeýge ýaqyty bolmaıdy. Sonda shyǵatyny, bul elderde alergıa óte sırek kezdesedi. Osyǵan baılanysty álemde dońyz taspaqurtymen kapsýlalar satylady! Jıirkenishti, biraq fakt: mundaı kapsýlany ishkennen keıin alergıa múldem joǵalady. Barlyq túri de.

Sabyr saqtańyz. Dońyz taspaqurty bar kapsýlalardy usynǵaly otyrǵan joqpyn. Jaǵymdylaý ádisteri de barshylyq. Tómende keltirilgen tizimnen birneshe ádisti tańdap ala alasyz, biraq bul nusqaýlyqtardyń barlyǵyn oryndaýyńyz tıis. Tizimdegi qanshalyqty kóp pýnktti oryndasańyz, alergıańyz sonshalyqty jyldam joǵalady.

Bul ádisterdi kóptegen adamnyń qoldanyp, aıyǵyp ketkenderin málimdeımin. Onyń ishinde meniń jaqyn týystarym da, dıetologıa jónindegi klıentterim de bar. Kópshiliginiń alergıalyq qozýy aıtarlyqtaı álsiredi, al keıbiri bul dertti umytyp ta ketti.

Sonymen, qolymyzdan ne keledi?

Sútten jasalǵan taǵamdy rasıonyńyzdan shyǵaryp tastańyz.

Sebebi sútti bizdiń aǵzamyz ońaı qabyldaı almaıdy. Bul laktozadan emes (sút qanty), sút aqýyzyna baılanysty. Ol áreń ydyraıdy. As qorytý prosesinde ol peptıdterge bólinbese, ony bizdiń ımýndyq júıemiz qater retinde qarastyrady. Osyǵan baılanysty aǵza alergıalyq reaksıalar týǵyzady nemese buǵan deıin bar bolǵan shópke, tozańǵa jáne sol sıaqty qozdyrǵyshtardyń alergıasyn kúsheıtedi.

Sút ónimderinen bas tartsańyz birneshe aptadan keıin jaǵdaıyńyz jaqsara túsedi, al keıde odan da erte aıyǵyp ketesiz.

Glúten jáne sol sıaqty tóze almaıtyn ónimderdi rasıonyńyzdan shyǵaryp tastańyz,

Nege?

Munda da aldyńǵy pýnkttegideı. Júrgizilgen kóptegen zertteýlerdiń qorytyndysy as alergıasy men alergıanyń qalǵan túrleriniń baılanysyn rastap otyr. Áreń qorytatyn azyq-túligi bar taǵamdy ishýdiń kesirinen, siz ózińizdi avtomatty túrde qater tobyna qosasyz. Ásirese alergıaǵa beıimińiz bar bolsa (máselen, otbasyńyzdaǵylar da alergıamen aýyratyn bolsa).

Sút pen quramynda glúteni bar ónimderden birinshi kezekte arylyńyz deýimniń sebebi ne? Sebebi dál osy ónimder adamzattyń áreń qabyldaıtyn taǵamynyń qatarynda kósh bastap tur. Munda da qıyn qorytylatyn dándi aqýyzǵa baılanysty. Sondyqtan da glúten jappaı synǵa ushyrap otyr.

Sút pen glútenniń sizdiń aǵzańyzda qalaı qorytylatynyn qandaı joldarmen anyqtaýǵa bolady?

Óte qarapaıym: olardy 4-6 aptaǵa (budan kóp emes!) rasıonyńyzdan alyp tastańyz, sosyn qaıtadan engizińiz. Tek bir-bireýden ǵana.

Máselen, besinshi aptada sútti taǵamdy tańǵy as retinde iship kórińiz, sosyn táýlik boıynda aǵzańyzdyń reaksıasyn baqylańyz. Eger basyńyz aýyryp, astma, súıikti mysyǵyńyzǵa alergıa, joǵarylaǵan púls, sharshaý, teriniń qyshýy, ish aýyrýy sıaqty belgiler bolmasa, onda sizdi quttyqtaımyn! Siz sút ónimderin óte jaqsy qorytasyz, sizdiń aǵzańyz ony jaqsy qabyldaıdy. Osylaısha alergıa kezinde sút ónimderinen bas tartýdyń qajeti bolmaıdy.

Al osy atalǵan sımptomdar baıqalsa, ókinishke qaraı (nemese baqytyńyzǵa oraı), siz sút ónimderin ómirińizden ajyratýǵa májbúr bolasyz. Eń bolmasa sol alergıańyz qozyp jatqan kezde osy alergenderden aýlaq bolýyńyz kerek.

Glútenmen de osy isti jasaısyz. Sútti qoldanyp kórgennen keıingi ertesi kúni glúteni bar (máselen aq nan, qarabıdaı nany) taǵamdy jeısiz de, ózińizdi baqylaısyz. Munda da sútpen synaqty qalaı júrgizseńiz, solaı júrgizesiz.

Iá, bilemin, súıikti asymyzdan bas tartý qıyn. Al biz súıip ishetin taǵamdarymyz qıyn qorytylady  eken. (Sondyqtan da tájirıbesi bar dıetolog birinshi kezekte sizdiń súıikti taǵamyzdyń qandaı ekenin surastyrady).

Osy atalǵan súıikti ónimderińiz aǵzańyzǵa qıyndyq týǵyzatyn bolsa ne isteımiz? Alergıa maýsymynda bul ónimderden múldem bas tartasyz. Al qalǵan ýaqytta aqylmen, ıaǵnı mólsherimen qabyldaısyz, ózińizge sert bere otyryp, paıdasynan góri zıanynyń kóptigin túsinińiz. 

Kún saıyn S dárýmenin qabyldańyz.

S dárýmeni – bul óte qýatty antıoksıdant, ol aǵzadaǵy alergıalyq reaksıalardy joıady. Sonymen qatar, qandy suıyltyp, oksıdatıv prosesterine qatysady. Dál osy qasıeti alergıany jeńildetedi.

Eger sportpen aınalysatyn bolsańyz, onyń ústine taza aýada alergenderdiń arasynda bolsańyz, jattyǵýlarǵa 30-60 mınýt qalǵanda S dárýmeniniń 1 gramyn iship alyńyz, sonda siz ońaı tynys ala alasyz. Sebebi S dárýmeni qan aınalymyn jaqsartady.  

S dárýmenin alergıa maýsymynda 18 jastan asqan eresekter kúnine 1-2 gram qabyldaýy kerek. As qabyldaý kezinde ishý kerek. Al eń jaqsysy osy mólsherdi ekige bólip, túrli ýaqyttarda qabyldaý kerek. 

Magnıı ishińiz.

Magnıı aǵzadaǵy júzdegen proseske qatysady, onyń ishinde bizdiń ımýndyq júıemizge kómektesedi. Eger ol az bolsa ımýnıtet álsireıdi. Sonymen qatar, magnıı bulshyqetterdi bosańsytyp, osynyń arqasynda tynys alýǵa múmkindik beredi. Al alergıa nemese astma kezinde tereń tynys alýdyń qıyn ekenin men aıtpaı-aq bilip otyrsyz. 

Dozırovkasy: 18 jastan asqan eresekterge uıqy aldynda 300 mıllıgram.

Kóbirek ananas jeńiz.

Ananasta bromelaın zattegi bar. Bul as qorytý enzımi, ol bizge sút pen glútendi qajetti kólemge deıin bólýge kómektesedi, bul degenińiz alergıany jeńildetedi nemese tipti de joıyp jiberedi degen sóz. Bromelaın ananastyń dál ortasynda bolady. 

Rasıonyńyzǵa omega-3 bar azyq-túlikti qosyńyz.

Omega-3 maıly qyshqyly jasýshany quraýǵa qatysady, onyń ishinde jasýsha qaýyzyn qorǵaıdy. Alergıa kóbinde óte sezimtal jasýshalar bolyp shyǵýy múmkin. Olardyń qaýyzy qanshalyqty qatty bolsa, alergıalyq reaksıalar sonshalyqty az bolady.

Qabyldaý shamasy: 18 jastan asqan eresekterge táýligine 1000 mıllıgram balyq maıy nemese kúnine balyq maıynan tolyq porsıa. Omega-3 zattegi bar azyq-túlikter:

skýmbrıa;

albyrt;

maıshabaq;

grek jańǵaqtar;

zyǵyr maıy jáne piste;

raps maıy;

sardına.

Taza sýdy kóbirek ishińiz (kúnine kem degende 1,5 lıtr)

Sýda barlyq aınalym prosesteri bolady, onyń ishinde aǵzanyń detoksıkasıasy bar. Alergıa kezinde detoksıkasıanyń qajettiligi ósedi. Eger sý jekiliksiz bolsa, onda toksınder men basqa «qaldyqtar» deneden shyǵa almaıdy. Sondyqtan sýdy qajetti deńgeıde ishý mańyzdy.

Sýdy qashan jáne qanshalyqty kólemde ishý kerek dep oılanýdyń qajeti joq. Qanshalyqty ishe alsańyz, sonshalyqty ishińiz. Sýdy kórdińiz be, ishe berýge ádettenip alyńyz, eń bolmaǵanda jarty kese. Bastysy jıi ishý.

Sý iship úırene almaı-aq qoıǵandarǵa nemese umytyp kete beretinderge qarapaıym keńes bar. Kúnniń basynda jarty lıtrlik shólmegińizge sý quıyńyz, al onyń moınyna tórt rázeńke tartyp kıgizip qoıyńyz. Birinshi jarty lıtrdi ishkenińizde, bir rázeńkeni sheshesiz, sóıtip, shólmekti qaıta toltyrasyz. Osydan keıin ol qaıta bosap qalady, siz qaıtalaısyz. Kún sońynda barlyq rázeńke sheshilýi tıis. 

Qosymsha bonýs: shólmekten sý ishý shynyaıaqtan nemese basqa qutydan sý ishýge qaraǵanda ońaı (nelikten ekenin aıtý qıyn, biraq bul fakt!).

Osy bir qarapaıym quraldar dári-dármekke ketetin kóp qarajatyńyzdy únemdeıdi, sonymen qatar, qatarlastaryńyzben birge esh ýaıymsyz ómir súre alasyz. Uıqyshyldyq, betperde kıý, tumaý, jas aǵý degenderden aýlaq bolasyz.

Bul keńesterdiń kómektesetinin qalaı anyqtaýǵa bolady? Ol úshin osy keńesterdi oryndap kórińiz, sonda ǵana nátıjege qol jetkizesiz. Kepil beremin.

Densaýlyqtaryńyz myqty bolsyn!

Avtor: Ekaterına Iensen

Aýdarma: bilim-all.kz

Derekkóz: lifehacker.ru

---