InfoHub Logo

Tehnologıa 9 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Alqa toqý
Silteme E. V. Ermılova, I. A. Tovchenık. Tehnologıa 9 synyp Almaty «Mektep» 2012, ınternet materıaldary, nusqaý kartalar.
Jalpy maqsattar Oqýshylardyń bısermen jumys isteýdegi sheberligin arttyryp, bilimin júıeleý. Alqa túrlerimen tanystyrý. Alqa toqýdyń ádis - tásilderin meńgertý.
Oqytý nátıjesi Alqa toqýdyń joldaryn úırenedi. Juptyq, toptyq jumys jasaýǵa úırenedi.

Tapsyrmalar
İ. Úı tapsyrmasyn suraý. «Oılan, juptas, talqyla» strategıasy
İİ. Jańa sabaq. «Oı qozǵaý» strategıasy
İİİ. Tapsyrma. «İshine - syrtyna» strategıasy
İÚ. Sergitý sáti. «Kim jyldam?» oıyny
Ú. Sabaqty bekitý. Test jumysy
Úİ. Qorytyndy. BBU strategıasy
Úİİ. Úıge tapsyrma
Úİİİ. Baǵalaý. Keri baılanys

Sabaq barysy
Muǵalimniń is - áreketi
I. Uıymdastyrý kezeńi.
İ. Uıymdastyrý kezeńi
- sálemdesý;
- oqýshylardy túgeldeý;
- oqýshylardyń sabaqqa daıarlyǵyn qural - jabdyqtaryn qadaǵalaý;
- synypty topqa bólý; Alqanyń sýretteri qıyndysy arqyly bólemin
Baǵalaý krıterıılerimen tanystyrý. Baǵalaý paraqshasy taratylady.

İİ. Úı tapsyrmasyn suraý. "Oılan, juptas, talqyla" strategıasy
1. Bıser degen ne?
2. Bıserdi qandaı buıymdarǵa qoldanýǵa bolady?
3. Bısermen toqý neni talap etedi?
4. Bıser qaı kezden bastap paıda boldy?

İİ. Oı qozǵaý strategıasy
1. A - Moıynǵa taǵatyn áshekeı? (Alqa, 1árip)
2. L - Reseıde bıserdi óz tájirıbesimen jasaǵan kim?
(Lomonosov, 1 árip)
3. Q - Jarqyldaǵan qos qylysh,
Qolǵa tıse joq tynysh. (qaıshy, 1 árip)
4. A - Bıserdi neden jasaıdy? (metal, 4 árip)
5. T – Bıserdiń túri? (taıaqsha, 1 árip)
6. O - Bıserdi kóp shyǵarǵan el? (Japonıa, 4 árip)
7. Q - áıel baskıimine taǵatyn úlken marjan monshaq
qalaı atalady? (bylqyldaq, 9 árip)
8. Ý - «Bıser» sózi arabtyń qandaı sózinen shyqqan?
(býera, 2 árip)

İİİ. Jańa sabaq. Alqa toqý.
Qazaq zergerleri kóbinese qyz - kelinshekterdiń ajaryn ashatyn, sulý etip kórsetetin zergerlik buıymdar jasaǵan. Sol zergerlik buıymdardyń sánin keltirýge monshaqtardy keńinen qoldanǵan. Atap aıtsaq, áıel bas kıimine taǵatyn úlken monshaq marjandy - bylqyldaq, sáýkeleniń eki jaǵynan keýdege tógilip turatyn monshaqtardy - jyrǵa dep ataǵan.
Alqany bıserden, altyn, kúmisten soǵyp domalaqtap, asyl tastardan tizip salpynshaq etip jasaıdy.
Alqa bólshekteriniń ataýy: alaqan - alqanyń ortańǵy negizgi bóligi taqtasy, aıaq - alqanyń salpynshaǵy, toınaq - alqanyń eki ushyn biriktiretin topsa.
Alqany qandaı materıaldan jasaǵanyna baılanysty: laǵyl (rýbın), marjan (korall), merýert (jemchýg), jarqyldaýyq tasty (samosvet) alqalar dep ataıdy.
Sonyń ishinde bizdiń búgingi sabaǵymyzda toqıtynymyz bıserden alqa toqý.
Alqa moıynǵa taǵylatyn sándik buıym. Monshaq neolıt dáýirinde tastan jáne súıekten, qola dáýirinde metaldan jasalǵan. Ejelgi Mysyrda, orta ǵasyrlarda Venesıada, Rýste, Orta Azıada shynydan jasalǵan.
Monshaq sóziniń shyǵýy "Moıyn - shaq" nemese "moıyn - taq" degen sózderden quralady degen pikir bar.
Qazirgi kezde halyq shyǵarmashylyǵynda bısermen áshekeıleý jańa órleý ústinde. Halyq qolóneriniń baı muralaryn jınap, suryptaı otyryp, zamanymyzǵa laıyqty sapa, túr berý qazirgi urpaq bizderdiń aldymyzǵa qoıylǵan maqsat bolyp otyr.
Bısermen sándik buıymdar: alqa, syrǵa, bilezik, tumarsha toqýǵa bolady.
Jumys ornyn uıymdastyrý:
Bısermen toqý jumysy qyzyqty, ári qarqyndy júrý úshin, tek qural - saımandardyń túgel bolýy ǵana emes, jumys ornyn yńǵaılap alý, ásirese ol jerde bıserdi qalaı ornalastyrýdy oılastyrý óte mańyzdy. Ol úshin bir bederli, faneldi jastyqshaǵa usaq tórt búktep, túrli - tústi bıserdi úıip qoıý kerek. Keı jaǵdaıda óte tereń emes ( 5 - 10 mm ) tarelkege salǵanda yńǵaıly, biraq ár tústi jeke tarelkege salǵan jón, ne bolmasa jaqtaýlary bıik emes qorapshalar paıdalanýǵa bolady. Bısermen jumys istegende jumys isteıtin oryn jaryqpen jaqsy qamtamasyz etilýi kerek. Bolmasa kózdi aýyrtyp, jıi sharshaýǵa ákelip soǵady. Kózge demalys berý úshin ár saǵat saıyn 10 - 15 mınýt úzilis jasaý qajet.
Sondyqtan ony ári qaraı damytý bizdiń mindetimiz.