InfoHub Logo

1972 jylǵy qazannyń 13 kúni bortynda 45 adam — Chılıde bolatyn machqa ushyp bara jatqan regbıster komandasy, olardyń fanattary men týysqandary bar ýrýgvaılyq ushaq And taýynda apatqa ushyrady. Ushaq taýdyń shyńyna soǵysyp, taýdyń qarly bókterine qulaıdy. Bul oqıǵa avıasıa tarıhyndaǵy eń qaıǵyly oqıǵa retinde este qala bermek. Tipti qaza bolǵandar sanynyń kóptigimen emes, sol apatta tiri qalǵandardyń bastan ótkergenderimen este qaldy. Tiri qalǵan «baqyttylar» tap bolǵan eń aýyr jaǵdaı júrek jalǵarlyq tamaqtyń bolmaǵany edi. Ómir súrý úshin adamdar qaza bolǵan joldastarynyń denesin jeý týraly sheshim qabyldaıdy.

Bort №571

№571 borty apatqa deıin.

Sol kúni №571 bortynda Old Cristians (Montevıdeo, Ýrýgvaı) klýbynan bolǵan regbıstter komandasy boldy. Jıyrma jasar jigitter Santágoǵa (Chılı) machqa ushqan.

Old Cristians klýbynyń regbıstter komandasy qaýipti saparǵa deıin.

Old Cristians regbıstteriniń apatqa deıingi ushaq salonyndaǵy fotosy.

And taýlarynyń ústinen ushyp bara jatyp, týrbınaly-vıntti Fairchild FH-227D sıklon aýmaǵyna túsip qalady. 4200 metr bıiktikte ushaq qanaty taý shyńdarynyń birine soqtyǵysyp qulaıdy. Qulaǵan soń 32 adam aman qalady.

Teńiz deńgeıinen 4000 metrge jýyq bıiktikte, eshqandaı jyly kıimsiz, tamaqsyz qalǵan adamdardyń sýyq pen ashtyqtan qutylmaıtyny neǵaıbyl edi.

Taǵam qoryn birneshe kámpıt, konservilengen birshama quty jáne ishimdiktiń birneshe bótelkesi ǵana qurady. Tamaqtary tez taýsyldy. Aýyr jaraqattanǵan jolaýshylar qaıtys bola bastady.

Qıraǵan ushaq.

Bitpesteı kóringen on kún ishinde aman qalǵandar ushaqtyń qıraǵan fúzelájyn panalap, olardy qutqarýǵa keledi degen úmitterin saqtap otyrdy. Jigitter júk bóliginen kishkentaı tranzıstor taýyp, radıony muqıat tyńdady. 11-kún degende olardy izdeý toqtatylǵanyn estıdi. Adamdar jylaı bastaıdy. Ózin baısaldy ustaǵan bir ǵana jigit — Nando Parrado bolady. Ol joldastarynyń aıanyshty júzderine qarap, «Áı, jigitter, bul degen jaqsy habar ǵoı! Bul ózimiz myna jerden ketýimiz kerek degendi bildiredi» deıdi. Jigittiń erligi ózgelerdiń rýhyn kóterdi.

Ómir úshin kúres

Aman qalǵandar ómir úshin kúresti jalǵastyra berdi. Erekshe tómen temperatýraǵa qaramastan, olar qardan sý jasaý óndirisi júıesin jasaıdy. 24 jasar Fıto Straých kózdiń qaryǵyp aýyrýynan saqtaıtyn kúnnen qorǵaıtyn kózildiriktiń birnesheýin jasaıdy. Bul úshin ol ushqysh kabınasyndaǵy kúnnen qorǵaıtyn kúnqaǵardy paıdalanǵan.

Sýyqqa qaramastan jigitter qarly tuzaqtan qutylýǵa birneshe ret talpynyp kórdi. Osyndaı talpynystardyń birinde olar ushaqtyń quıryǵyn tabady jáne kondısıonerdiń oqshaýlaǵysh materıalyn sheship alady. Osy matadan elektr symdardyń kómegimen uıyqtaýǵa arnalǵan úlken tósek qap tigip alady.

Degenmen, ashtyq pen aıaz aman qalǵandardyń basynan ótken synaqtyń sońǵysy emes edi. 29-shy qazan kúni (17-shi kún) lagerge qar kóshkini qulaıdy. Qar astynda taǵy segiz adam qaza bolady. On alty adam ǵana tiri qalady. Munymen qaýip bulty seıile qoıǵan joq. Ushaq qalyńdyǵy bir metrge jetetin qardyń astynda qalady. Nando Parrado fúzeláj tóbesin metaldy kubyrmen oıyp, osy arqyly aýa kiretin jeldetkish jasaıdy. Sodan soń jigitter úsigen jalańash qoldarymen qardy úńgip, joǵaryǵa shyǵady.

Synaq

Osy kúnniń barlyǵynda aman qalǵandar ózderiniń azyq-túlik qoryn qatań túrde únemdeıdi. Alaıda tamaqtary taýsylady. Sóıtip, birlesip qatań ári qajetti sheshimdi qabyldaıdy. Tiri qalý úshin óli dostarynyń etin jeý kerek dep uıǵarady. Bul ońaı bolmaıdy. Qaza bolǵandardyń kóbisi bir synypta oqyǵan dostar nemese tipti týystar da bolǵan edi.

Nando Parrado óziniń esteliginde osy jaǵymsyz jaǵdaıdy: «Bıiktikte kalorıaǵa degen qajettilik eselep artyp ketedi... biz sumdyq ash boldyq. Nan qaldyqtaryn tabamyz ba dep, fúzelájdy qaıta-qaıta qazdyq. Biz paıdasynan zıany kóp ekenin bile tura, júk bóliginen tabylǵan bylǵary tilimderin jeýge tyrystyq. Qaýyrsyn nemese shóp tabamyz ba degen úmitpen, otyrýǵa arnalǵan jastyqshalardy jyrttyq, alaıda ol jerden jeýge bolmaıtyn jipter ǵana shyqty. Bizdiń aınalamyzda alúmınıden, plasıkten jáne muzdan basqa eshteńe bolmady».

Aqyrynda aman qalǵandardyń biri Roberto Kanessa bylaı dep jazady: «Men bul kúndi eshqashan umytpaımyn. Qanattyń bóligine qatyp qalǵan adam etin juqalap tilikshelep qoıdyq. Árqaısymyz ózine tıesili bóligin jep aldy. Bizdiń árqaısymyz úshin bul psıhıkalyq turǵyda aýyr soqqy boldy. Biraq bul aman qalýdyń jalǵyz joly bolatyn».

Qutqarý

Qar kóshkininen soń, adamdar ózderiniń aman qalýynyń jalǵyz joly — kómek tabý ekenin túsindi. Kúshtiń sarqylýyna qaramastan, eki ójet jigit Nando Parrado men Roberto Kanessa taý jotalarynyń arasyna adamdardy izdep ketedi. Qaza bolǵandardyń kıimderine oranyp, ózderimen qatqan etti alyp, barlaýshylar qaýipti asýdan ótedi. Biraz kúnnen soń sharshap-shaldyqqan jigitter chılılik fermerge jolyǵady.

Júdegen adamdar.

Sońynda apat aımaǵyna qutqarý tikushaqtary keledi. 1972 jyldyń 23 jeltoqsanynda aman qalǵan 16 jolaýshy qutqaryldy. Olar qar qursaýynda 72 kún ótkizdi.

Aman qalǵandar. Qutqarýshylar tikushaǵynyń fotosy.

Nando Parrado — apattan aman qalǵandardyń biri.

1973 jyldyń qańtarynda qar erigen soń, qulaý aımaǵynan 800 metr qashyqtyqta qaza bolǵandardyń deneleri jerlendi.

Qaza bolǵandardyń denesin japqan tas úıindisine «O, Qudaı, biz saǵan jaqyn turmyz» degen jazýy bar kres ornatyldy.

Qaza bolǵandardy jerlep bola salysymen, aman qalǵandarǵa turaq bolǵan korpýstyń negizgi bóligi órtep jiberildi...

---